ZARZĄDZANIE - oznacza prowadzenie całokształtu działań jednostek gosp - odnosi się do działalności gospodarczej i osiągania optymalnych efektów ekonomicznych:
* obejmuje ludzi (załogę) zasoby rzeczowe przedsiębiorstwa
* jest nie ustawowym procesem produktywizacji tych zasobów
* celem jest osiągnięcie optymalnego wyniku
Zarządzanie uczy jak planować, organizować, motywować i kontrolować swoją prace oraz działania innych ludzi dla wspólnego dobra. Daje wskazówki jak skłaniać podwładnych do wykonania woli kierującego skierowanej na produktywizację wszystkich zasobów pracy.
Wyzwania zarządzania:
systematyczna poprawa jakości produktów i pracy
troska o klienta - sprawna obsługa, ścisły kontakt
Racjonalne gospodarowanie ograniczonymi zasobami poprzez maksymalizacje ich produktywności.
Poprawa wydajności pracy, lepsza jej motywacja.
Decentralizacja uprawnień decyzyjnych.
Popieranie innowacyjności zatrudnionych.
Doskonalenie kadry kierowniczej.
Kierowanie - działanie zmierzające do spowodowania, aby ludzie (instytucja) postępowali zgodnie z celem kierującego.
Kierowanie - oznacza zawsze stosunek osobowy, charakteryzujący się:
bezpośrednią nadrzędnością kierownika który za pomocą odpowiednich metod i w myśl określonych zasad przekazuje zadania do wykonania.
podwładnością wykonawcy który pod wpływem różnych motywów wykonuje zleconą pracę
Zarządzanie - kierujący ma uprawnienia zarządzane w stosunku do podległych pracowników, wynikające z własności środków produkcji lub nadane przez organy reprezentujące właściciela środków produkcji:
działanie polegające na dysponowaniu zasobami ludzkimi, finansowymi i materialnymi.
dysponowania majątkiem przedsiębiorstwa i wyznaczanie mu celu gospodarczego. Odnosi się do jednostek zorganizowanych a nie spontanicznych. Jest realizowane przez kierowników (menagerów) jest wyspecjalizowana, wysoce wykwalifikowaną dziedziną ludzkiej działalności, którą powinny się zajmować osoby odpowiednio przygotowane i uzdolnione. Jest procesem ciągłego podejmowania decyzji , realizacji funkcji na wszystkich szczeblach danej organizacji.
Powinna być respektowana zasada gospodarności.
P. Drucker - amerykański klasyk teorii organizacji i zarządzania wyróżnia 7 podstawowych cech zarządzania:
1. Dotyczy przede wszystkim ludzi. Jego celem jest takie współdziałanie wielu osób, które pozwala maksymalnie wykorzystać talenty i silne strony uczestników. Ludzie są najcenniejszym zasobem organizacji. Najważniejsze jest tworzenie efektywnych zespołów i przewodzenie im. Oznacza to:
-prawidłowy dobór najbliższych współpracowników
-wyznaczanie długofalowych celów i doraźnych zadań
-zapewnienie wymiany informacji i dbałość o wykorzystanie wiedzy, kwalifikacji, umiejętności
-podział zadań, władzy, odpowiedzialności
-tworzenie atmosfery harmonijnej współpracy
2. Jest głęboko osadzone w kulturze - musi uwzględniać uznawane przez daną społeczność normy właściwego zachowania, wartości (dobro-zło). Szacunek dla różnych kultur.
3. Wymaga prostych i zrozumiałych wartości, celów działania i zadań jednoczących wszystkich uczestników organizacji.
4. Powinno doprowadzić do tego, by organizacja była zdolna do uczenia się - adaptacja do zmian warunków, doskonalenie pracowników.
5. Wymaga komunikowania się - obiegu informacji.
6. Wymaga rozbudowanego systemu wskaźników, by można stale oceniać i poprawiać efektywność (np. rentowność).
7. Musi być zorientowane na zadowolenie klienta - wartość, cena.
Kierować - podejmować decyzje - stwarzać możliwość osiągania wyników optymalnych. Poszukiwanie takich wyników wymaga wiedzy. Efekt ostateczny zależy od oddziaływania (sposobu) kierownika na innych, od jego osobistych predyspozycji. Dobra organizacja jest najtańszą inwestycją.
Regulatorem życia społecznego jest prawo i etyka.
Prawa - zespół norm określających zachowania się człowieka, obwarowanych sankcją wymuszenia.
Etyka - prawidła gry zabezpieczające w życiu społecznym bez prawa wymuszenia (opinia, sumienie)
Osobowość - zespół cech wrodzonych psychicznych i fizycznych modyfikowanych w ciągu życia normami prawnymi, prawidłami etycznymi, wiedzą, nauką oraz zmianami fizycznymi.
Charakter - to zdolność do walki z własnymi wadami (do 4 roku życia)
Edukacja - prawidłowe dawanie przykładów.
Zawiść - wrogie uczucie bez istotnego zagrożenia.
Zazdrość - wrogie uczucie z istotnego zagrożenia. Przeświadczenie o celowości działania jako argument.
Przywództwo - „użycie siły bez sięgania po środki przymusu z zamiarem kształtowania celów grupy lub organizacji, motywowanie zachowań” (GRIFFIN). Łączy wrodzony talent i umiejętność w sądzeniu do osiągania celów. Jest wyrazem osobistej władzy kierownika i pozwala pokonywać innych.
Przywódcy - osoby potrafiące oddziaływać na zachowania innych bez użycia siły, akceptowane przez innych.
Przywództwo i zarządzanie nie pokrywają się dla sprawnego funkcjonowania, ale powinny być zbieżne.
Władza - „zdolność do wpływania na zachowania innych” (GRYFFIN). „Możność kierowania grupą osób i dysponowania zasobami organizacji” (PSZCZOŁOWSKI). Jest atrybutem i warunkiem zarządzania. Władza obejmuje cechy osobiste lub związane z pozycją wywierającą wpływ na innych.
Autorytet formalny - władza zagwarantowana hierarchią organizacyjną, powierzanie zadań, egzekwowanie ich realizacji.
Rodzaje władzy:
-nagradzania - udzielanie lub wstrzymywanie nagród (płace, awanse, uznanie)
-wymuszenia - powodowanie stosowania się do wymagań środkami zagrożenia psychologicznego, emocjonalnego
-z mocy prawa - kierujący ma nadane uprawnienia do wykonywania poleceń
-ekspercka - związana z wiedzą oraz ogólnymi i specjalistycznymi umiejętnościami kierowania. Kwalifikacje te powodują wzrost szacunku i chęci do współpracy.
-osobista (odniesienia) - związana jest z cechami kierowników przyciągających pracowników, akceptujących jego polecenia, uznających osiągane wyniki. Utożsamienie się, lojalność.
Źródła władzy:
Charyzma - najstarsze źródło władzy organizacyjnej, wynikającej z przeświadczenia o niezwykłości osoby kierującej, bądź niezwykłej władzy mistycznej. Współczesna charyzma jest wynikiem siły charakteru i intelektu. W rezultacie ma miejsce podporządkowanie się.
Tradycja - w niektórych kulturach pozycje kierownicze wywodzą się z tradycji rodzinnej albo środowiskowej.
Przymus - stosowane jest zagrożenie konsekwencjami, których koszt przekracza koszt wykonania zaleceń.
Własność ludzi - w systemie niewolniczym i feudalnym.
Własność rzeczy - podstawowe współczesne źródło, właściciel środków produkcji, reprezentant władzy (dyrektor).
Autorytet faktyczny - przeświadczenie o fachowości (akceptacja zaleceń lekarza).
Uczucie - władza rodzicielska, sympatia dla przywódcy.
Niekiedy występują łącznie różne źródła władzy.
Autorytet - sposób oddziaływania na innych.
Autorytet formalny - źródła tkwią w pozycji i strukturze zarządzania.
Autorytet osobisty (rzeczywisty) - osobowość kierownika: charakter, właściwości intelektu, posiadana wiedza, doświadczenie, przeczucie, odpowiedzialność, dyscyplina, wydajna praca, postawa moralna, życzliwość dla podwładnych i obiektywizm ich ocen.
Okoliczności pomniejszające autorytet kierownika:
-niefachowość, brak zainteresowania działalnością firmy
-niesłowność i nierzetelność
-niekonsekwencja i brak stanowczości w decyzjach
-niesprawiedliwość w ocenie pracowników, brak obiektywnych ocen i faworyzowanie wybranych osób
-przesądne spoufalanie się, dawanie posłuchu plotkom i donosom, udział w intrygach
Kierownik (menadżer) powinien:
-dbać o rozwój: osobisty, zespołu, firmy
-mieć: inteligencję emocjonalną (nawiązywanie kontaktów), empatię (umiejętność wczuwania się w to co inny mówi)
-posiadać: umiejętność podejmowania decyzji, zdolność przywództwa, pewność charakteru, entuzjazm by zarazić innych, wyobraźnie, chęć do ciężkiej pracy, umiejętność analizy, umiejętność dostrzeżenia okazji, umiejętność sprostania nieprzyjemnym sytuacją, umiejętność przystosowania się do nieoczekiwanych sytuacji.
Kierownik to: kompetencja i wydajność najwyższej klasy, wysokie wymagania wobec siebie, prawość, zdolność przekazywania innym poczucia perspektywy, odpowiedzialność, sprawiedliwość, umiejętność organizowania pracy, wytrzymałość i konsekwencja w postępowaniu.
Kierownicy wykonują typowe czynności i decyzje:
-są planistami, przywódcami, organizatorami, kontrolerami
-pracują z ludźmi i poprzez ludzi - kierują podwładnymi, współpracują z innymi kierownikami, pracują z klientem
-tworzą kanały komunikacyjne - przekazują decyzje podwładnym, informują swoich kierowników
-ponoszą odpowiedzialność i ryzyko za swoją pracę i swoich podwładnych
- dążą do doprowadzenia do stanu równowagi, ustalają priorytety celów
- są rozjemcami - doprowadzają do ugody, rozwiązują konflikty
- są dyplomatami - reprezentują organizację na zewnątrz i wewnątrz
- są symbolami - utożsamiają sukcesy i niepowodzenia swoich zespołów
- podejmują trudne decyzje, gdy ryzyko jest bardzo duże
- muszą myśleć, działać syntetycznie i analitycznie
Dobry kierownik to człowiek:
- posiadający kwalifikacje - wiedzę i doświadczenie
- posiadający szczególne predyspozycje psychiczne, etyczne i moralne (coś co się przenosi z pokolenia na pokolenie w genach)
Cechy kierownika:
zdolność do pracy w warunkach stresu
kreatywność
zdolność do ryzyka - jak sprawdzić?
Cechy anty-przywódcze:
brak wrażliwości w stosunku do innych (szorstkość, odpychający styl życia)
chłód, powściągliwość - arogancja
ignorowanie zaufania
nadmierne ambicje
nieumiejętność budowy zespołu
nadmierne nadzorowanie
trudności z myśleniem strategicznym