Podstawy podejmowania decyzji.

Zarządzanie ma miejsce wtedy, gdy pojawiają się problemy, to decydowanie o tym, co ma być zrobione i dopilnowanie by zostało wykonane.

Nie ma zarządzania, jeśli nie ma decyzji.

Decyzje podejmowane są w oparciu o informacje (muszą być wiarygodne).

Często podawane są fakty, z których dopiero trzeba wyprowadzić informacje. Na decyzje składa się wiele czynników - przepisy prawne, rachunek ekonomiczny.

Decydowanie to dokonywanie nie losowego wyboru.

Rozróżniane są:

decyzje jednoosobowe - eksperta, znawcę problemu, upoważnionego przez gremium,

zalety: - tańsze - szybsze

wady: - większy błąd - mniej wariantów

decyzje grupowe - podejmowane przez pewne gremia najczęściej przez głosowanie

zalety: - więcej informacji i wiedzy

- więcej wariantów

- prawdopodobny jest większy stopień akceptacji ostatecznej decyzji przez większość

- lepsze porozumienie - pojawiają się lepsze decyzje

wady:

- trwa dłużej i jest b. kosztowny

- mogą pojawić się decyzje kompromisowe wynikające z różnicy zdań

- grupa może być zdominowana przez 1 osobę

- może pojawić się myślenie grupowe

Decyzje:

operacyjne - bieżące (na dzień, miesiąc) dotyczą bieżącego działania instytucji, firmy,

krótkotrwałe (najniższy szczebel kierownictwa)

taktyczne - dłuższe w czasie(miesiąc, kwartał) użycie środków produkcji, dotyczy

wyboru technologii, techniki działania, usytuowania środków produkcji

strategiczne - wieloletnie - precyzują kierunek rozwoju przedsiębiorstwa (z nich

wynikają taktyczne, a z nich operacyjne)

Decyzje podejmowane są w warunkach:

1. Pewności - gdy jest pełna informacja o systemie i jego otoczeniu - teraz i w

przyszłości

2. Ryzyka - nie można z pewnością określić stanu przyszłego

formy ryzyka: a) przyrodnicze - prognoza pogody

b) ekonomiczne - ceny, podaż, popyt, kredyt

c) losowe - wypadki, epidemie

3. Niepewności - brak danych o prawdopodobieństwie, np.: cykliczność, sezonowość

cen, informacje fragmentaryczne np. co do odbiorców produktu

4. Niewiedzy - wynik można osiągnąć zdając się na przypadek.

Typy realizacji systemów

1. Zgodnie z wolą planującego.

2. W sposób niemożliwy do jednoznacznego określenia, ale wyznaczony znanymi prawami.

3. W sposób nieprzewidziany.

(systemy ekonomiczne, społeczne i biologiczne należą do typu 2 i 3)

Modele:

1. deterministyczny - wszystkie przyszłe wyniki są przyjmowane ze 100%

prawdopodobieństwem

2. stochastyczny - wielkości niepewne, szacunkowe.

Proces decyzyjny

Obejmuje czynności polegające na:

- przygotowaniu zadań, które zespół będzie wykonywał

- regulowaniu i synchronizowaniu działań cząstkowych

- ocenie rezultatów pracy

Elementy procesu decyzyjnego:

1. Podmiot kierujący - kierownik - ustalający zadania

2. Obiekt kierowany - zespół osób realizujących zadania

3. Władza organizacyjna

Fazy (etapy) podejmowania decyzji

1. Definiowanie problemu - „symptomy najbardziej widoczne odsłaniają najmniej” Drucker . Odkryć problemy istotne, realne, rzeczywiste, zdefiniować je - nie wolno żałować na to czasu. Określić warunki rozwiązania problemu i uwzględnić zwyczaje i tradycję firmy, np. ostrożnie z kredytem. Dany system etyczny decyduje o tym co robić a czego robić nie należy.

2. Analizowanie problemu - jego klasyfikowanie i ustalanie faktów. Klasyfikacja po to by wiedzieć kto musi podjąć decyzję, z kim należy się skontaktować, kogo należy poinformować. Dzięki temu można odrzucić to co jest bez znaczenia mimo że jest interesujące, można stwierdzić co jest miarodajne, a co mylące.

3. Wypracowanie wariantów rozwiązań - „to żelazna zasada”. Niebezpieczeństwo zwiększa się wskutek powszechnej skłonności do skrajności - białe albo czarne. Sama wielość rozwiązań nie gwarantuje mądrości ani trafności decyzji - zapobiega mało przemyślanym. Jest to narzędzie do mobilizowania i rozwijania wyobraźni. Warianty rozwiązań są różne dla każdego problemu. Bardzo rzadko się zdarza by istniało tylko jedno rozwiązanie.

4. Wybór wariantu najlepszego - wiąże się z uzyskaniem odpowiedzi co do:

- ryzyka, najbardziej liczy się proporcja ryzyko - korzyść

- gospodarności (zasada) -

a) przy minimum kosztów dany efekt

b) przy danym koszcie maksimum efektu

- rozkładu w czasie - harmonogramy czynności

- ograniczenia zasobów - kapitał, ziemia, ale najważniejsi są ludzie, którym zlecane są

decyzje - ich poczucie perspektywy, kompetencje, zrozumienie co mogą, a czego nie

mogą zrobić. Trzeba rozwijać zdolności pracowników lub znaleźć nowych. ”Jeśli

problem można rozwiązać tylko wtedy gdy zażąda się więcej niż mogą z siebie dać, to

albo oni muszą do tej normy dorosnąć, albo trzeba ich zastąpić innymi, którzy to

potrafią.”

5. Realizacja - działania muszą być skuteczne, przekazaną decyzję pracownicy muszą uznać za swoją własną. Przyszli pracownicy powinni w jakimś stopniu uczestniczyć w opracowaniu wariantów działania - mogą ujawnić się elementy, które kierownik mógł przeoczyć, można odsłonić ukryte trudności, ujawnić nowe zasoby w oparciu o wybór:

- kierunku działań - profil produkcji

- technologii

- integrację wokół celów

6. Kontrola - nie formalna a merytoryczna.

Racjonalność w kontekście decyzji.

Racjonalność - świadome (celowe) działanie polegające na dostosowaniu środków do zamierzonego celu, jak też warunków jego realizacji za pomocą rozumowania i poznania.

Racjonalny typ władzy - władza oparta na przekonaniu o legalności norm prawnych i uprawnieniach osób sprawujących władzę do wydawania poleceń podporządkowanym jednostkom.

Racjonalizacja - jest to działalność mająca na celu ulepszenie obiektów, których dotyczy - techniczna, organizacyjna, ekonomiczna. W jej wyniku następuje pełniejsze wykorzystanie środków pracy, wzrost wydajności pracy, polepszenie jakości wyrobów, zwiększenie BHP, poprawa stanu środowiska.

Podstawowe warunki prawidłowych decyzji

1. „Prawidłowy system obiegu informacji” - jeśli nie ma jej na czas lub jeśli jest fałszywa to katastrofa. Jeśli jest to nadzieja, że decyzja będzie dobra.

2. „Właściwe rozłożenie uprawnień” ( i informacji)

3. „Odpowiedni system motywacji” - człowiek kieruje się w swych decyzjach nie tylko informacją, ale także interesem własnym. Decyzje są podejmowane w ramach tego co człowiek może i chce.

Jak spełnić te warunki

1. Prawidłowy system informacji - jak zbudować to problem.

2. Prawidłowy podział władzy - uprawnień. Prawo decyzji powinien mieć ten szczebel, który w danej sprawie ma najpełniejszą informację. Praktycznie jest to trudne bo ludzie gromadzą władzę kosztem innych.

3. Motywacja - korzystna decyzja dla firmy, ale i dla pracowników. To najtrudniejsze. Akord - jeśli więcej zbierze owoców to dobrze dla firmy i pracownika.

Dniówka - to problem.

Czynniki wspomagające zarządzanie (decyzje)
Rodzaj	Zakres
1. Czynniki, które należy uwzględnić przy podejmowaniu decyzji	Kryterium celu, ograniczenia wewnętrzne i z otoczenia, zasoby materialne i ludzkie, możliwości inwestycyjne i motywacyjne, warunki podaży i popytu, normy, normatywy, ceny, kredyty, ryzyko i niepewność.
2. Czynniki ułatwiające podejmowanie decyzji	Posiadana i systematycznie pogłębiana wiedza fachowa, doświadczenie, praktyka, znajomość technik zarządzania.
3. Narzędzia pomagające przy podejmowaniu decyzji	Analiza działalności firmy ( w tym SWOT), rachunek ekonomiczny i metody optymalizacyjne (np. programowanie liniowe)

---