Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) - największa polska organizacja harcerska, powstała 1 listopada 1918, z połączenia wszystkich wcześniej działających organizacji harcerskich i skautowych, z trzech zaborów. Jest wychowawczym, patriotycznym, dobrowolnym i samorządnym stowarzyszeniem otwartym dla wszystkich bez względu na pochodzenie, rasę czy wyznanie.
Wychowanie w ZHP opiera się na normach moralnych wywodzących się z kulturowych i etycznych wartości chrześcijańskich, kształtuje postawy szacunku wobec każdego człowieka, uznając system wartości duchowych za sprawę osobistą każdego członka Związku.
Ruch skautowy na ziemiach polskich zaczął rozwijać się w 1910. Formalnie Związek Harcerstwa Polskiego powstał na zjeździe zjednoczeniowym w Lublinie w listopadzie 1918. W latach 20. XX wieku ZHP był współzałożycielem Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM) i Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (WAGGGS).
Według statutu misją Związku jest wychowywanie młodzieży oraz wspieranie rozwoju i kształtowanie charakteru człowieka poprzez stawianie wyzwań. Podstawowe wartości, na których opiera się wychowanie zawarte są w Prawie Harcerskim. Chociaż podstawą wychowania w ZHP są normy moralne wywodzące się z wartości chrześcijańskich, Związek daje prawo osobistego wyboru swojego systemu wartości[2].
Cele statutowe ZHP to:
stwarzanie warunków do wszechstronnego rozwoju człowieka,
kształtowanie osobowości człowieka odpowiedzialnego,
upowszechnianie w społeczeństwie takich wartości jak: wolność, prawda, sprawiedliwość, demokracja, samorządność, równouprawnienie, tolerancja i przyjaźń,
umożliwienie nawiązywania kontaktów międzyludzkich ponad wszelkimi podziałami,
propagowanie wiedzy na temat przyrody, ekologii oraz kształtowanie potrzeby kontaktu z przyrodą.
Jest to organizacja o charakterze społeczno wychowawczym. W ramach ZHP działa Harcerska Szkoła Ratownictwa, organizująca szkolenia w zakresie pierwszej pomocy, oraz Harcerskie Grupy Ratownicze - złożone z pełnoletnich członków organizacji grupy wyszkolonych ratowników.
Przykłady:
Powódź 1997: harcerze byli w stanie przyjąć do swoich obozów blisko 3 tysiące dzieci poszkodowanych przez powódź Ponadto grupa harcerzy, członków Oddziału Ratownictwa Specjalnego 7 lipca przez 11 godzin uczestniczyła w ewakuacji miejscowości Łomnica, pomagała w budowie wałów przeciwpowodziowych i zabezpieczała mienie zalanej szkoły podstawowej.
Centralny Ośrodek Łączności ZHP przeznaczył na potrzeby wojewódzkich sztabów powodziowych radiotelefony ręczne i stacjonarne, pontony z silnikami oraz cysterny na wodę. Jeden ze sklepów harcerskich przekazał powodzianom 30 śpiworów. Opolscy harcerze powołali Pogotowie Harcerskie służące pomocą wszystkim mieszkańcom zagrożonych terenów. Harcerze szykują się do prowadzenia kuchni i opieki nad dziećmi oraz do pomocy ewakuowanym ludziom z Raciborza. Harcerskie komendy przekazały na potrzeby wojewódzkich sztabów przeciwpowodziowych sprzęt noclegowy (namioty, łóżka, materace), prowadzą zbiórki artykułów pierwszej potrzeby dla ofiar powodzi (koce, ubrania, woda pitna).
Działalność harcerska podczas klęsk jest silnie uzależniona od władz organizacji.
Zwykle, zwoływany jest zjazd w trybie nadzwyczajnym, na którym ustala się nastawienie organizacji do danego przypadku zagrożenia. Decyzje główną podejmuje naczelnik związku.
Informacja zostaje przekazana wszystkim komendantom hufców i chorągwi , którzy mają za zadanie przekazanie wieści drużynowym, a oni swoim harcerzom w trybie natychmiastowym.
Decyzją naczelnika, mogą być różne polecenia zakładające ogólną pomoc, służbę i braterstwo. W rejonach klęsk harcerze zostają zobowiązani do udzielenia elementarnej pomocy w zakresie opieki nad poszkodowanymi oraz drobnych pomocy odpowiednich do wieku i przeszkolenia.
Najczęstszym przykładem działalności harcerzy podczas klęski jest kwesta, w celu uzbierania pieniędzy potrzebnych poszkodowanym. Przeważnie jest ona ogłoszona publicznie, a harcerze wychodzą na miasto zbierać potrzebne pieniądze.
Harcerze mają tez w zwyczaju wspierać psychicznie ofiary klęski, m.in. poprzez wysyłanie listów.
Pomoc harcerzy w trakcie klęski nie jest pomocą wielką, ale w czasach obojętności społecznej, działalność ruchu pomaga uzupełnić pewne elementy ludzkiego kontaktu, które zostają zaniedbane w procesie zamieszania. Jest to dobry moment by pokazać znaczenie takiej `małej pomocy' oraz udowodnić że harcerz wciąż potrafi działać na zasadach wynikających z prawa harcerskiego.