NAZWA EPOKI RAMY CZASOWE	FILOZOFIA	WYDARZENIA POLIT., GOSP., SPOŁECZNE KRAJU	KREACJA BOHATERA	GATUNKI LITERACKIE, STYLE	GŁÓWNE DZIEŁA I ICH PROBLEMATYKA
POZYTYWIZM 1. W Europie: od 1850 r. (realizm) do lat 80-tych (wówczas literaturę zdominował naturalizm) 2. W Polsce: 1864 - 1890 (1891-początek Młodej Polski) 3.Nazwa: „wykłady filozofii pozytyw-nej” Augusta Comte'a ; pozytywny - wówczas: realny, praktyczny życiowy; dziś: do-datni, dobry	1. John Stuart Mill - „Co to jest utylitaryzm”; utylitaryzm - użyteczność spo-łeczna; działanie jednostki pod-porządkowane dobru ogólnemu; wszystko, co czyni człowiek , po-winno przynosić pożytek społe-czeństwu, nauczać, wychowy-wać. 2. August Comte - „Wykłady fi-lozofii pozytywnej”: filozofia pozytywna ma służyć poprawie życia, ma doprowadzić do uzyskania pełnej wiedzy, opartej na naukach przyrod-niczych, badającej wyłącznie fakty fizyczne, nie przyrodnicze. 3. Hubert Spencer - „Wstęp do socjologii”: ewolucjonizm - cała rzeczywis-tość podlega stałej zmianie w jednym kierunku; interpretacja zjawisk społecznych według praw biologii. 4. Hipolit Taine - „Rasa, środo-wisko, moment”; determinizm - każde zjawisko ludzkiej rzeczywistości jest zde-terminowane (ograniczone, wyz-naczone) przez zespół czynni-ków, najczęściej: rasę (dziedziczność) środowisko moment dziejowy (chwila his-toryczna)	1. Zabór rosyjski: rusyfikacja zamiana Szkoły Głównej na Carski Uniwersytet Warszaw-ski uwłaszczenie chłopów, 1864 pojawienie się nowej klasy społecznej, robotników 2. Zabór pruski: germanizacja, Kulturkampf - zapoczątkowana przez Bis-marcka akcja 3. Zabór austriacki: dość szeroka autonomia; w Krakowie powstała szkoła historyczna, której zwolen-ników nazywano „stańczy-kami”; było to ugrupowanie niechętne spiskom politycz-nym, powstaniom, rewo-lucjom.	Trzeźwo myślący, rozsądny, pragnący działać w interesie społeczeństwa, najlepiej wspólnie z nim .Człowiek wykształcony (wiedza utylitarna), inży-nier, lekarz, nauczyciel, kupiec, rolnik (Korczyń-ski), rzemieślnik („Mendel Gdański”). Wierzy w sens drobnych przedsięwzięć, ceni trud powszedniej pracy. Przyczynia się do rozwoju nauki, oświaty, techniki (Ochocki) Filantrop - realizuje hasło „pracy u podstaw” (p. Zas-ławska). Demokrata (Witold) Człowiek tolerancyjny wo-bec mniejszości narodo-wych. Kobiety - odpowiedzialne za swój los, wyemancypowane, nie „żony modne”!	powieść społecznoobyczajowa powieść historyczna nowela obrazek opowiadanie kronika felieton artykuł korespondencja list Cechy stylu utworów pozyty-wistycznych: dominacja epiki nad liryką i dramatem popularność utworów prozator-skich: powieści, noweli, opowia-dania zastąpienie romantycznego „języ-ka giętkiego” „językiem przezro-czystym”, niezauważalnym, zbli-żonym do powszedniego (prosta budowa zdań, konstrukcje wyk-rzyknikowe, rwący się tok skład-niowy: wypowiedzi bez orzeczeń, równoważniki zdań, wypowiedzi „wykolejone”) Piotr Chmielowski (teoretyk lite-ratury) za źródło wartości dzieła uznawał wyrażoną tendencję i wierne odtwarzanie życia udoskonalenie pośredniej charak-terystyki bohaterów; indywidu-alizacja języka dynamiczne relacjonowanie zda-rzeń archaizacja, służąca ukazywaniu wierności starym zwyczajom („Nad Niemnem” - zaścianek) odtworzeniu języka minionych epok (Sienkiewicz)	1. Adam Asnyk: „Daremne żale” „Do młodych” sonety: XIII, XXIX „Karmelkowy wiersz” „Między nami nic nie było” 2. M. Konopnicka wiersze: „Contra spem spe-ro”, „Wolny najmita”, „A jak poszedł król na wojnę...” nowele: „Miłosierdzie gmi-ny”, „Mendel Gdański” 3. Eliza Orzeszkowa: „Nad Niemnem” 4. B. Prus: „Lalka”; „Powraca-jąca fala”, „Antek”, „Kamizel-ka” 5. H. Sienkiewicz: „Potop”; „Szkice węglem”, „Janko Mu-zykant”

---