Sokół wędrowny (Falco peregrinus) - średni ptak drapieżny z rodziny sokołowatych, zamieszkujący cały świat z wyjątkiem Antarktyki. W Europie (w tym w Polsce) dawniej był to rozpowszechniony ptak lęgowy, jednak w latach 50. i 60. XX wieku nastąpił drastyczny spadek jego liczebności, głównie z powodu skażenia środowiska pestycydami. W ostatnim okresie z powodzeniem prowadzona jest sztuczna hodowla sokoła wędrownego i jego reintrodukcja do odpowiadających mu biotopów. W Polsce jest znów lęgowy, choć bardzo rzadki - całkowitą liczebność szacuje się na 5-8 par. Jedna z nich regularnie gniazduje na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.
Cechy gatunku
Duży sokół, o krępej sylwetce z długimi, ostro zakończonymi skrzydłami. Ptaki obu płci ubarwione podobnie, ale samica jest większa od samca. Wierzch stalowoszary, spód biały z ciemnym prążkowaniem. Na policzkach charakterystyczny czarny "wąs". Szyja i ogon krótkie.
Wymiary średnie
samiec - dł. ciała 41 cm
rozpiętość skrzydeł 95 cm
waga ok. 550 g
samica - dł. ciała 49 cm
rozpiętość skrzydeł 114 cm
waga ok. 1200 g
Biotop
Rozległe obszary wszystkich kontynentów, poza pustyniami, lasy w pobliżu wód ze starodrzewem i wysokimi drzewami, jak również tereny zurbanizowane.
Gniazdo
Przeważnie w wierzchołku najwyższych drzew, bardzo często w koloniach czapli. Nie buduje własnego gniazda, lecz wykorzystuje i zajmuje gniazda innych ptaków: czapli siwej, kruka lub też innych ptaków drapieżnych. Na terenach zurbanizowanych gniazdo zakłada w szczelinach lub wypustach wysokich budynków (wieżach kościelnych, dzwonnicach, kominach).
Jaja
Pod koniec marca lub na początku kwietnia samica składa 2-4 (przeważnie 2) jaja, mało wydłużone, prawie kuliste, mocno nakrapiane, tak że prawie nie widać białego tła, o wymiarach średnich 52x40 mm. Jeden lęg w roku.
Wysiadywanie
Przeważnie ok. 30 dni przez obydwoje rodziców. Młode przebywają w gnieździe przez okres od 35-40 dni, a potem jeszcze przez okres ok. 60 dni pozostają pod opieką rodziców.
Pożywienie
Głównie ptaki wielkości gołębia lub większe, łapane w locie. Na ofiarę spada lotem nurkowym z bardzo dużą prędkością (ocenianą nawet na 300-350 km/h), przekłuwając ptaka ostrymi szponami.
Ochrona