wości zapisu EEG oraz liczne mikroobjawy neurologiczne u dyslektyków są symptomami niepełnej dojrzałos'ci ich ośrodkowego układu nerwowego. Twier­dzi on także, iż nie można wykluczyć strukturalnego podłoża niedojrzałości funkcjonalnej.

Wśród stanowisk funkcjonalnych bardzo ważną grupę stanowią teorie wią­żące zaburzenia czytania z nieprawidłowym kształtowaniem się dominacji mó­zgowej w ontogenezie. Prekursorem tych poglądów był Samuel Orton, który w latach 1915-1937 opracował teorię strefosymboli (cyt. za Cawley 1977; Ja-klewicz 1982), wiążąca trudności w czytaniu z konfliktem dominacji półkulo-wej w obrębie płatów potylicznych. Gorącym zwolennikiem wyjaśnienia etio­logii dysleksji rozwojowej kształtowaniem się dominacji mózgowej jest także H. Critchley (1970). Przytoczone przez A. Jorma (1985) wyniki badań tomogra-ficznych mózgów wskazują na względnie mały rozmiar lewej półkuli u dzieci ze specyficznymi zaburzeniami czytania. Również zapis EEG u tych dzieci, zwłaszcza pochodzący z okolic tylnej części lewej półkuli, wykazuje nietypowy przebieg. Autor ów twierdzi, że większość badań dotyczących cech struktural­nych i funkcjonalnych mózgu u dzieci z zaburzeniami czytania wykazuje upo­śledzone funkcjonowanie lewej półkuli. Natomiast F. Duffy i G. Mac Anulty (1990) przytaczają wyniki badań elektrycznej czynności mózgu dzieci z rozwo­jowymi, specyficznymi zaburzeniami czytania, które wskazują na istotne róż­nice pojawiające się w okolicach bezpośrednio związanych z mową, w lewej półkuli. N. Geschwind (1983) przyjmuje za przyczynę dysleksji rozwojowej zaburzony rozwój półkul mózgowych w okresie płodowym na skutek podwyż­szonego poziomu testosteronu u matek chłopców. Również B. Kołtuska (1989 c) przytacza zróżnicowane rezultaty badań asymetrii funkcjonalnej u dzieci z zaburzeniami czytania. Mianowicie w badaniach prowadzonych na podstawie bodźców wzrokowych stwierdza się u tych dzieci prawidłowy wzorzec asy­metrii mózgowej, to znaczy przewagę lewej półkuli dla bodźców werbalnych. Dzieci te uzyskują jednak ogólnie gorsze wyniki przy reprodukcji bodźców wer­balnych prezentowanych do prawego lub lewego ucha. Podobne, choć bardziej niejednoznaczne wyniki uzyskuje się w badaniach wykorzystujących bodźce akustyczne (j. w.). Wśród tych badań pojawiają się częściej doniesienia wska­zujące odwrotny wzorzec asymetrii u dzieci z dysleksją rozwojową.

Z powyższych rozważań wynika, że podobnie jak i w wypadku innych teorii, koncepcje zmian funkcjonalnych w obrębie OUN u dzieci z zaburze­niami czytania budzą wiele kontrowersji, głównie z powodu niejednoznacznej terminologii stosowanej przy opisywaniu tych zaburzeń (por. punkt 3.4).

Większej zgodności można doszukać się w poglądach dotyczących konse­kwencji opóźnionego dojrzewania mózgu. Jego skutkiem ma być niemożność osiągnięcia wyższych poziomów rozwoju złożonych funkcji analityczno-syn-tetycznych kory mózgowej w obrębie poszczególnych analizatorów oraz za-

62

---