Seminarium 6
Składniki żywności funkcjonalnej korzystnie oddział. na zdrowie (oficjalnie uznane za prozdrowotne):
błonnik pokarmowy,
oligosacharydy,
pochodne alkoholowe cukrów,
aminokwasy, peptydy, białka,
glikozydy,
alkohole,
izoprenoidy,
witaminy,
związki choliny,
bakterie kwasu mlekowego,
związki mineralne,
NKT,
inne zw., do których zal. antyoksydanty.
Związki fenolowe- antyoksydanty, skł. nieodżywcze,
dzielą się na:
a) flawonoidy (dzielimy na kwasy)
b) kw. fenolowe- pochodne kw. benzoesowego i cynamonowego
Właściwości chemiczne, biologiczne i fizyczne zależą od liczby i rodzaju podstawników, istotną rolę odgrywa m-ce gr. -OH (w pozycji orto- najsilniej działa antyoksydacyjnie.
Bioflawonoidy- ciała stałe, ciężko rozp. w H2O. Cechą charakter. jest chelatowanie met. ciężkich, np. żelaza i miedzi.
Przykłady:
apigenina- wyst. w owocach i warzywach, działanie przeciwnowotworowe
daidzeina - pochodzi z soi, w krajach Eur. Zach. 1-3mg dziennie, Daleki Wschód - 80mg.
genisteina
b) i c) - izoflawony sojowe, fitoestrogeny. Przy udziale flory bakteryjnej w jelicie przechodzą w equol (fitoestrogen o działaniu estrogenizującym).
diosmina (cytrusy)- działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo
epikatechiny zielonej herbaty:
EGCG- gallusonian epigallokatechiny
EGC- epigallokatechina
ECG- gallusonian epikatechiny
EC- epikatechina
nal. do flawanoli, w liściach zielonej herbaty. EGC- najsilniejszy.
Wszystkie 4 stanowią 30% zielonej herbaty, hamują oksydację LDL, wymiatają wolne rodniki,
EGCG i ECG hamują fosforylacje tyrozyny w receptorze kinazy tyrozynowej (PDGFB nie powstaje- a on pow. proliferację m. gładkich).
hesperydyna (cytrusy) silniejsza od hesperytyny;
obie: trwałe substancje rozp. w wodzie, w skórkach i błonkach cytrusów. Silne przeciwzapalne działanie (hamują LOX, COX, PLA2), hamują reduktazę HMG- CoA, kt. bierze udział w syntezie cholesterolu
hydroksytyrozol (oliwa z oliwek) chroni LDL przed oksydacją
kemferol (miłorząb japoński Gingko biloba)
kwercytyna (cebula) - w formie 4 glikozydów - 85% wszystkich bioflawonoidów w cebuli, chroni LDL przed oksydacją, hamuje aktywność oksydazy ksantynowej, chroni tkanki przed nandtlenkami.
naryngenina i naryngina- oba o działaniu przeciwnowotworowym (sok owoców cytrusowych)
kw. protokatechowy (nal. do kw. fenolowych) - owoce, warzywa, działanie przeciwnowotworowe
sylimaryna- mieszanina 3 izomerów:
sylibna (98%)
sylidiamina
sylichristina;
chroni wątrobę przed nowotworami
rutyna- hamuje prozapalną fosfolipazę A2 (PLA2), działa kardioprotekcyjnie, przeciwnowotworowo, wazoprotekcyjnie, cytoprotekcyjnie; występuje w formie glikozydów w czarnej herbacie i skórkach jabłka;
chelatuje metale, kation żelazowy (przerywa ona r-kcję Fentona)
resweratrol- C14H12O3, najwyższe stężenie w skórce winogron, w orzeszkach ziemnych i morwie, gł. rola w tzw. paradoksie francuskim, hamuje oksydację LDL, proliferację m. gładkich, agregację płytek, TXB2 (kt. jest prozapalny), zmiata wolne rodniki (zwłaszczahydroksylowy i ponadtlenkowy), reguluje syntezę NO w śródbłonku, fitosetrogwn, hamuje COX, indukuje enzymy II fazy odtruwania
daidzeina (C15H10O4) i genisteina (C15H10O5- silniejsza):
zw. stałe nierozp. w H2O, zmniejszają il. złamań osteoporetycznych po menopauzie, zwiększają aktywność enzymw II fazy.
Enzymy II fazy:
dysmutaza ponadtlenkowa
peroksydaza glutationowa
katalaza glutationowa
reduktaza glutationowa
S-transferaza glutationowa
Najczęściej wit. C łączy się z rutyną i kwercytyną.
Nutraceutyk- sprzedawany w formie odizolowanej, skoncentrowanej substancji leczniczej, w formie np. kapsułek.
2