SEMINARIUM 1
Kwasy Ω-3 i Ω-6
Wyróżnia się 3 kwasy Ω-3:
α-linolenowy (ALA) C18:3,
eikozapentaenowy (EPA) C20:5,
dokozaheksaenowy (DHA) C22:6,
EPA i DHA wchodzą w skład preparatów dostępnych w aptekach. ALA wchodzi w skład oleju lnianego i sojowego. EPA i DHA w naturalnej żywności występują tylko w rybach morskich.
Kwasy tłuszczowe Ω-6:
γ-linolenowy (GLA),
linolowy (LA),
arachidonowy (AA).
Obniżają one ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych. GLA i AA są źródłem eikozanoidów prozapalnych mediatorów, głównie kwasu arachidonowego.
Mają wpływ na lipidy.
Wpływ na lipidy i lipoproteiny.
Obniża stężenie TG o 25 - 30% (2-5g kwasu Ω-3 dziennie).
Obniżenie produkcji i wzmożenie katabolizmu VLDL w wątrobie.
Minimalny wzrost stężenia LDL o kilka %.
Wzrost wyraża się zwiększeniem rozmiaru cząstek przy zmniejszeniu stężenia cholesterolu w cząsteczce LDL. (ryby powodują niewielki spadek a suplementy wzrost LDL?)
Wzrost stężenia HDL.
Spowodowany zwiększeniem stężenia frakcji HDL-2 (bardziej wpływa DHA).
Spadek lipemii poposiłkowej poprzez aktywację lipazy lipoproteinowej odpowiedzialnej za katabolizm VLDL i chylomikronów.
Spadek peroksydacji lipidów przez wolne rodniki.
Działanie antyarytmiczne na układ krążenia.
Ω-3 zmieniają funkcję elektrofizjologiczną poprzez obniżenie wrażliwości komórek na fibrylację. Ponadto indukują zmiany w składzie fosfolipidów sercowych, przez co zmieniają procesy transportowe i aktywność enzymów sercowych. Hamowanie kanałów sodowych i wapniowych w sercu, powodując zmiany czynnościowe
Wpływ na ciśnienie krwi - właściwości hipotensyjne (obniżenie ciśnienia krwi).
Wzrost produkcji NO i wzrost wydzielania NO z śródbłonka (powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych).
Hamowanie właściwości eikozanoidów zwężających naczynia TBX2 i PGE2 (prostanoidy - eikozanoidy).
Spadek syntezy noradrenaliny (odpowiedzialnej za zwężanie naczyń krwionośnych, wzrost przepuszczalności błon komórkowych).
Poprawa indeksu przepływu krwi. (DHA)
Działanie antyagregacyjne (przeciwpłytkowe). Mieszanina EPA i DHA obniżają agregację płytek krwi.
Obniżenie poziomu czynnika VII podczas lipemii poposiłkowej.
Wzrost stężenia metabolitów.
Wpływ na glukozę i insulinę.
Można zapobiec wpływowi na glikemię poprzez aktywność fizyczną.
Wzrost stężenia glukozy i insuliny.
Wpływ na funkcje śródbłonka i procesy miażdżycowe.
Korzystne działanie Ω-3 tłumaczy się wpływaniem na funkcję śródbłonka i rozszerzanie naczyń.
Spadek aktywności molekuł adhezyjnych (ICAM-1).
Spadek zdolności płytek do adhezji i agregacji.
Hamują migrację monocytów do ogniska miażdżycowego.
Hamują wytwarzanie komórkowych czynników wzrostu w ścianie naczynia.
Wzrost uwalniania NO z komórek śródbłonka.
Obniżają aktywność czynnika VII (von Willebrandta) i inhibitora aktywacji plazminogenu (PAI).
Obniżają aktywność trombomoduliny i fibrynogenu, co zapobiega powstawaniu zakrzepu w naczyniach krwionośnych.
obniżają stężenie cytokin prozapalnych IL-1β i TNF-α, oprócz tego hamują ekspresję genów (PDFG-a i PDFG-b) [PDFG - czynnik wzrostowy pochodzenia płytkoweho - działający na komórki mięśni gładkich)
Kwasów Ω-6 powinno spożywać się maksymalnie 4 razy więcej niż kwasów Ω-3 ( a przeciętnie człowiek spożywa ich ok. 21 razy więcej).
Kwasy Ω-6 są prekursorami kwasu arachidonowego.
Kwas EPA i DHA częściowo zastępują kwas Ω-6, zwłaszcza kwas arachidonowy w błonie komórkowej płytek, erytrocytów, monocytów i hepatocytów i innych fosfolipidów błon komórkowych.
Spadek produkcji PGE-2 i jej metabolitów.
Spadek produkcji TX-A2 (czynnik wywołujący agregację płytek krwi i zwężający naczynia).
Spadek tworzenia LTB-4 (indukuje stany zapalne i chemotaksję leukocytów oraz ich adhezję).
Wzrost stężenia TX-A3 (słaby czynnik agregacji płytek i zwężający naczynia).
Wzrost stężenia PGE-3 (PGI-2 i PGI-3) są czynnikami rozszerzającymi naczynia i hamującymi agregację.
Wzrost stężenia LTB-5 (słaby czynnik indukujący stan zapalny i chemostaksję leukocytów).
Typowe kapsułki EPA i DHA zawierają 180mg EPA i 120mg DHA.
W diecie śródziemnomorskiej pożywienie zawiera duże wartości kwasów Ω-3.
W orzechach jest dużo ALA.
Kwasy Ω-3 i Ω-6 współzawodniczą o enzym γ-6-desaturazę biorącą udział w desaturacji i wydłużaniu łańcucha.
SEMINARIUM 2
CZOSNEK
Czosnek
Olejek czosnkowy zawiera związki siarkowe
Aktywne biologicznie składniki:
allicyna - główny składnik, produkt rozpadu nieczynnej biologicznie alliny
allicyna hamuje skupienie płytek krwi i obniża poziom tłuszczów w surowicy krwi.
Działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie.
Olejek czosnkowy:
-jest przygotowywany przez proces parowej destylacji.
Handlowe preparaty czosnku zawierają:
-dwusiarczki diallylu (DADS) 26%,
-tiosiarczek diallylu (DATS) 19%,
-dwusiarczek metyloallylu 13%,
-terta + penta + heksasiarczek
Ajoen ma silnie działanie przeciwgrzybicze.
Winyloditiina działanie przeciwgrzybicze i przeciwagregacyjne.
Czosnek po codziennym 3-miesięcznym stosowaniu:
obniża TG o 12%,
obniża TC o 7 - 8 %,
obniża LDL o 10,2%,
podwyższa HDL o 10%.
Czosnek po 6 miesiącach codziennego stosowania:
obniża TG o 20%
obniża TC o 14%
obniża LDL 20%
podwyższa HDL o 20%
Obniża ciśnienie krwi, poprawia przepływ krwi
Składniki |
Właściwości |
|
Nieaktywna biologicznie (bezwonna)
Główny składnik czosnku. Posiada zdolność hamowania agregacji płytek krwi, obniża poziom lipidów, cholesterolu. Zwiększa aktywność fibrynolityczną oraz właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Właściwości przeciwbakteryjne dzięki lotnym związkom siarkowym. Hamują agregację płytek krwi
Katalizują rozpad alliny i innych związków siarkowych
Właściwości przeciwbakteryjne
Hamują agregacje płytek krwi Obniżają glikemię (poziom glukozy) Właściwości przeciwbakteryjne Działanie antyoksydacyjne i hipotensyjne |
AGE - fruktozoarginina. Jest to stary wyciąg z czosnku (czosnek drobno pokrojony, przechowywany w 15% etanolu przez 20 miesięcy. Dochodzi do utracy allicyny na korzyść SAC (S-allylocysteiny), SAMC (S-allylomerkaptocysteina), Alliksycyny, selenu.
Preparaty handlowe z czosnku:
-Sproszkowane: allicyna i siarczki (ALLITOL)
-Olejek czosnkowy w formie płynnej zawiera: ajoen, winyloditinę i siarczki (disiarczek diallylu DADS 26%, trisiarczek diallylu DATS 19%, disiarczek metyloallylu MADS 13%, trójsiarczek metyloallylu MATS 15%, tetrasiarcze diallylu i inne penta- i heksasiarczki).
Olejki czosnkowe są najbardziej polecane ze wszystkich preparatów czosnkowych
Działanie przeciwmiażdżycowe czosnku:
Badania kliniczne wskazują, że spożywanie czosnku powoduje:
Korzystne zmiany w gospodarce lipidowej:
↓ trójglicerydów, LDL, peroksydacji lipidów
↑ HDL
↓ cholesterolu całkowitego o 10-12% ( ↑ HDL 10%, ↓ LDL 15%)
Korzystne zmiany w układzie krwionośnym:
↓ ciśnienia tętniczego krwi o 10% (skurczowe o 20-30 mmHg, rozkurczowe o 10-20 mmHg)
↑ elastyczności naczyń krwionośnych
↓ akumulacji jonów wapnia w komórkach mięśni gładkich (nie dochodzi do zwapnienia peptydoglikanu śródbłonka)
↓ fibrynogenu
↓ lepkości plazmy
zapobiega infekcji Chlamydia pneumoniae.
AGE ma silne działanie antyoksydacyjne:
zmiata wolne rodniki,
zwiększa aktywność komórkowych enzymów antyoksydacyjnych (dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza, peroksydaza glutationu),
hamuje peroksydację lipidów, oksydacyjną modyfikację LDL,
hamuje aktywację NF-кB, który ma znaczenie w ekspresji genu ..... i powstawaniu miażdżycy,
chroni DNA przed uszkodzeniami wolnorodnikowymi
hamuje agregację płytek krwi i syntezę eikozanoidów (działanie przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe). Hamuje głównie COX, co powoduje spadek stężenia prostaglandyn prozapalnych, np. PGE2, TXB2,
Główne trzy składniki przeciwpłytkowe:
-adenozyna
-allicyna
-wielosiarczki
Spadek syntezy chlesterolu jest wynikiem działania hamującego SAC i DADS na hydroksymetyloglutarylo-CoA (HMG-CoA)
Działanie przeciwnowotworowe:
modulacja enzymów metabolicznych, które aktywują i usuwają karcynogeny,
hamowanie tworzenia adduktów DNA,
działanie antyoksydacyjne i zwalczanie wolnych rodników,
regulacja proliferacji, apoptozy,
wzmaganie odpowiedzi immunologcznej.
Normy cholesterolu:
-całkowity: <200 mg/dl
-LDL: <130 mg/dl
-HDL: >40 mg/dl (M) i > 50 mg/ml (K)
???Wg Pani mgr Krintus idealne pytanie na kolokwium: składniki czosnku z właściwościami i wykresik przekształceń alliny.
SEMINARIUM 3
BETA-KAROTEN
w żywności występuje 50
karoteny to węglowodany izoprenowe C40H55 posiadają 11 wiązań podwójnych w cząsteczce
ksantofile to pochodne tlenowe
likopen - nieodżywczy składnik żywności , różnią się położeniem wiązań podwójnych i brakiem lub obecnością pierścienia acyklicznego beta jononu
ksantofile → luteina-brokuł, zeaksantyna -kukurydza, neoksantyna-szpinak, kryptoksantyna - szpinak
karoteny - owoce i warzywa, marchew, papryka, kapusta włoska?
karotenoidy wygaszają tlen singletowy 1O2, szkodliwa forma tlenu uszkadzająca aminowkasy białek (Met, Tyr,Cys,Trp) i może przyłączać się do WNKT powodując powstawania nadtlenków lipidowych
dezaktywacja tlenu singletowego → pobranie energi wzbudzenia → wygaszenie
na drodze chemicznej nadtlenek wodoru (obojętnie elektryczny związek) może utleniać grupy tiolowe, i prowadzić do powstania rodnika hydroksylowego °OH
wymiatają organiczne wolne rodniki, redukują rodniki tiolowe RS, sulfolowe RSO2, i azotu NO
indukują enzymy II fazy odtruwania
zwiększają potencjał antyoksydacyjny komórki
80-85% karotenoidów znajduje się w tkance tłuszczowej, małe ilości w wątrobie, mięśniach, nadnerczach
1% znajduje sięw surowicy związany z lipoproteinami HDL i LDL
Główne karotenoidy w surowicy wg stężeń : beta-karoten, alfa-karoten, luteina, zaeksantyna, likopen, kryptoksantyna
Beta-karoten:
należy do klasy karotenoidów
Pod wpływem dioksynazy beta-karotenu w procesie oksydacji powstaje retinal i w procesie redukcji powstaje retinol, czyli witamina A
Beta-karoten retinal retinol
Beta-karoten rozpuszczalny jest w tłuszczach, jest to barwnik czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony
występuje w algach, roślinach, fotosyntetycznych bakteriach, chroni przed toksycznym wpływem tlenu
Alfa-karoten, beta-kryptoksantyna oraz beta karoten- prowitaminy A
luteina, likopen, zaeksantyna nie mają właściwości prowitaminy A
Likopen:
(psi-karoten) należy do acyklicznych izomerów beta-karotenu,
C40H56
izomery trans dominują w roślinach: 5-, 15- i 9,- 13 - cis
50% cis i 50% trans izomerów z ludzkiej surowicy,
w przetworzonej żywności w cis ( pod wpływem obróbki termicznej trans-> cis).
związek rozpuszczalny w tłuszczach, lepiej przyswajalny w tłuszczach
wzmaga połączenia międzykomórkowej, ma właściwości immunomodulacyjne, przeciwmiażdżycowe
Mechanizm działania:
wygasza tlen singletowy
wymiata ROS
hamuje peroksydację lipidów
zmniejsza stężenie oxLDL w surowicy
zmniejsza stężenie dialdehydu malonowego (produkt uboczny w peroksydacji lipidów)
wzrost dysmutazy ponadtlenkowej
hamuje wzrost komórek złośliwych raka (komórki raka prostaty)
moduluje HMG-CoA przez co zmniejsza syntezę cholesterolu
dawka dzienna od 3-15 mg tj.5000 j.m.
silny antyoksydant, 2 razy silniejszy niż beta karoten, 10 razy silniejszy niż alfa-tokoferol
hamuje fosforylację białek regulacyjnych jak p53. Moduluje metabolizm
zmniejsza proliferację wywołaną przez ILGF, który jest potencjalnym mitogenem.
zmniejsza stężenie cholesterolu w frakcji LDL (niekt. Badania). Koncentruje się w HDL i LDL i chroni je przed oksydacją
występuje w nadnerczach, jadrze, wątrobie i gruczole krokowym
Witamina A
Rozpuszczalna w tłuszczach. Witaminę A pozyskujemy z wątroby, żółtek jaj, mleka, z beta-karotenu w formie prowitaminy A, z masła itp.
Neutralizuje reaktywne formy tlenu
Hamuje utlenianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT).
Poliizoprenoid , ale posiada pierścień cykloheksanowy.
grupa związków, do której należą: retinol, kwas retinolowi, retinal. Ale tylko retinal ma pełną aktywność witaminy A.
Magazynowanie witaminy A w wątrobie,
jej transport we krwi jest uzależniony od tworzeniu się kompleksu z białkiem wiążącym retinol RBP i prealbuminą
niedobór- kurza ślepota
udział w widzeniu zmierzchowym i nocnym
rola ochronna wobec tkanek wyw. się z ektodermy oraz pełni funkcję regulacyjną w procesach wzrostowych kości.
SEMINARIUM 4
WITAMINA C
nazwa ta odnosi się do grupy związków o aktywności przeciwszkorbutowej.
Naleza do niej dwa składniki: L-kwas askorbinowy, L-kwas dehydroaskorbinowy oraz ich sole: askorbiniany i dehydroaskorbiniany
Główna dietetyczną formą jest kwas askorbinowy.
u naczelnych w tym ludzi oraz u świnki morskiej- brak enzymu oksydazy-L-gulonolaktonowej (nie jest możliwa synteza wit. C)
Główne funkcje witaminy C:
Kofaktor dla hydroksylazy prolinowej i lizynowej, (enzymu ważnego w produkcji kolagenu)
W biosyntezie tkanki chrzęstnej: tj. elastyna, fibryna, proteoglikany, fibronektyna, macierzy kostnej, a także rola w ekspresji genu dla kolagenu i sekrecji prokolagenu
Zaangażowane w transport, absorpcję i magazynowanie w jelitach żelaza poprzez redukcję jonu żelazowego do żelazawego
może stymulować syntezę ferrytyny (magazynujee żelazo)
kwas askorbinowy włączony w biosyntezę hormonów: kortykosteroidy i aldosteron, ułatwia konwersję aldosteronu
W konwersji cholesterolu do kwasów żółciowych
Właściwości antyoksydacyjne
Rozpuszczalna w wodzie (najważniejszy antyoksydant działający w fazie wodnej)
Chroni przed przewlekłymi chorobami degeneracyjnymi
90% witaminy c (z diety codziennej) pochodzi z warzyw i owoców: cytrusy, truskawki, owoce dzikiej róży (acerola), czarna porzeczkacebula, ziemniak, papryka, brokuły, brukselka, pietruszka, szpinak, kabaczki
Gotowanie niszczy aktywność witaminy c o 50-60%
w świeżych owocach i warzywach dehydroaskorbinian stanowi 5-10% całkowitej zawartości witaminy c, natomiast w przetworzonej żywności ok 30% witaminy c
Kwas D-askorbinowy- epimer l-askorbinowego- stosowany jako konserwant, antyoksydant w żywności
Kwas izoaskorbinowy- bardzo mała aktywność witaminy c
normalizuje glikemię
Witamina C z bioflawonoidami:
często łączone aby zwiększyć ich siłę działania- synergizm działania
głównie wit c występuje jako mieszanina (więcej askorbinianu, mniej dehydroaskorbinianu + bioflawonoidy pochodzace z cytrusów
może także łączyć się z bioflawonoidami z cebuli (kwercetyna)
synergizm → zwiększenie potencjału antoksydacyjnego, regulacja niedoboru enzymu glutationu, wzrost ochrony antyoksydacyjnej
bioflawonoidy wydlużają działanie witaminy C i zapobiegają jej degeneracji
jednocześnie są niezależnymi substancjami i wykazują dobre działanie antyoksydacyjne
Mechanizm działania witaminy C:
najsilniejszy biologicznie antyoksydant
Wymiata reaktywne formy tlenu i rodniki azotowe
świetny reduktor, działa jako kofaktor w wielu reakcjach biochemicznych, redukując metale głównie żelazo i miedź
wada Wit C → w trakcie reakcji wolnorodnikowej może być sama utleniona przez ROS i rodniki azotowe do rodnika sami dihydroaskorinianowego, który przy udziale enzymu NADH-reduktaza semidehydroaskorbinianowa ulega konwersji do askorbinianu lub do dehydroaskorbinianu. Dehydroaskorbinian może być przekształcony do askorbinianu przez enzymy zależne od glutationu, lub co bardziej prawdopodobne zostanie wydalony z organizmu
Askorbinian rodnik semidehydroaskorbinowy
Konwersja
Konwersja, enzymy glutationu dehydroaskorbinian NADH, reduktaza semidehydroaskorbinianoza
Wymiata rodnik ponadtlenkowy, hydroksylowy, nadlenkowy, rodniki azotowe oraz związki: nadtlenoazotyn i podchloryn powstające w wyniku reakcji wolnorodnikowej oraz tlen singletowy.
Askorbinian może działać jako drugi antyoksydant → regeneruje witaminę E
wzmacnia działanie enzymów drugiej fazy odtruwania
Przeciwmiażdzycowe działanie witaminy C (potencjalne):
Hamuje peroksydację lipidów (oxLDL), hamuje powstawanie oksydacyjnych uszkodzeń DNA i białek
chroni przed oksydacja LDL przez wymiatanie wolnych rodników w wodnej fazie
może wzmacniać funkcję śródbłonka poprzez wpływ na syntezę tlenku azotu i jego zapobieganie jego inaktywacji (zamiata : ponadtlenek +NO → nadtlenoazotyn ; wysokie stężenie wit C zapobiega tej reakcji
zwiększa aktywność iNOS
Może modulować syntezę prostaglandyn przez faworyzowanie produkcji eikonozaoidów z przeciwzakrzepową, przeciwzapalną i wazodylatacyjną (rozszerzającą naczynia) aktywnością.
Może nieznacznie obniżać ciśnienie krwi PGE1
w niektórych badaniach obniża poziom cholesterolu całkowitego, oraz zwiększa poziom HDL i hamuje agregację płytek krwii przy stosowaniu dużych dawek
hamuje wzrost Helicobater pylorii
SEMINARIUM 5
WITAMINA E
rodzina substancji chemicznych m.in. alfa-tokoferol
najważniejszy antyoksydant rozpuszczalny w tłuszczach
dzieli się na dwie grupy: tokoferole (naturalnie alfa, beta, gamma, delta) i tokotrienole (alfa, beta, gamma, delta)
w ludziek surowicy występuje naturalnie d-alfa -tokoferol
w naturze → występują w roślinach ( olej jadalny nierafinowany, olej roślinny, kiełki pszenicy, oliwa z oliwek, szafran, orzechy, zboża, owoce i warzywa), zwierzętach (słonina, smalec, jaja, masło ,mleko) oraz kilku zielonych, brązowych i brązowo-zielonych algach
w olejach około 50% to alfa-tokoferol
w oleju sojowym i kukurydzianym jest 10x więcej gamma tokoferolu niż alfa-tokoferol
olej palmowy i kokosowy - to bogate źródło tokotrienoli
alfa-tokoferol to ważna forma witaminy E występująca u zwierząt w tłuszczowej porcji mięsa
w przemyśle farmaceutycznym są 2 rodzaje witaminy E występujące w postaci estrów ( octan -d-alfa-tokoferolu - otrzymuje się go poprzez parową destylację próżniową, oraz bursztynian-d-alfa-tokoferolu; w organizmie te formy muszą być shydrolizowane śródkomórkowo do d-alfa-tokoferolu
mieszane tokoferole nie sązestryfikowane, są to naturalne homologi d-alfa-tokoferolu, d-beta, d-gamma, d-delta z olejów roślinnych → mogą być wysokomieszane (głównie d-alfa-tokoferol) lub niskomieszane (d-gamma-tokoferol)
Mechanizm działania witaminy E:
antyoksydacyjny, p/miażdzycowy, p/zakrzepowy, neuroprotekcyjny, antyproliferacyjny, immunomodulacyjny, stabilizujący błony komórkowe, p/wirusowy
jako element fazy lipidowej znajduje się w błonach komórkowych (fosfolipidy)
tokoferole działają jako antyoksydanty przerywając reakcje łańcuchowe generujące wolne rodniki
działanie to polega na transferze wodoru fenolowego na wodny rodnik natlenkowy peroksydowanego WNKT; z kolei powstały rodnik fenoksy reaguje z wolnym dalszym rodnikiem nadltenkowym
ROO° +TOCOH → ROOH (rodnik fenoksy) + TOCO°
ROO° + TOCO° → ROOH + nieaktywny produkt wolnego rodnika
tokoferol nieulega recyrkulacji; pierścień chromany i łańuch boczny ulegają utlenieniu do związku niebędącego wolnym rodnikie
produkt oksydacji (nieaktywny produkt wolnego rodnika) łączy się z kwasem glukuronowym za pośrednictwem grupy OH ulega wydaleniu (bądź ewentualnie regeneracji przez Wit C -rzadko)
alfa-tokoferol wykazuje tendencję do gromadzenia się w strukturach lipidowych eksponowanych na największe ciśnienie cząsteczkowe tlenu (błony komórkowej dróg oddechowych, błony komórkowej krwinek czerwonych)
głowny antyoksydant lipidów
przerywa reakcje łańcuchowe ROS
wymiata rodniki nadtlenkowe
chroni WNKT w fosfolipidach błon i lipoproteiny LDL przed oksydacją
grupa OH z pierścienia chromanu reaguje z rodnikiem nadtlenkowym i tworzy odpowiedni organiczny nadtlenek i rodnik tokoferolowy
rodnik ten jest prooksydantem, ale może być zregenerowany do formy antyoksydantów za pomocą witaminy C i glutationu
Aktywność tokoferoli do zmiatania rodnika nadtlenkowego:
alfa>beta >gamma>delta
podobnie jest w tokotrienolach
alfa-tokotrienol posiada 1/3 aktywności alfa-tokoferolu
gamma-tokoferol lepiej hamował peroksydacji lipidów indukowaną nadtleno azotynem (reaktywne cząsteczki N)
Przeciwmiażdzycowe działanie:
hamowanie oksydacji LDL (LDL sam w sobie zawiera alfa i małe ilości gamma tokoferol)
hamują gromadzenie oxLDL w ścianach tętnic
gamma-tokoferol zmniejsza apoptozę wywołaną przez oxLDL w komórkach śródbłonka
Nieantyoksydacyjne mechanizmy witaminy E:
hamowanie kinazy proteinowej PKC (zaangażowana w proliferację komórek mięśni gładkich) → wniosek jej hamowanie prowadzi do hamowania mięśni gładkich (korzystne znaczenie w miażdzycy -brak progresji)
hamuje kinazę proteinową aktywowaną mutagenem MAPK (udział w proliferacji komórek mięśni gładkich - alfa i gamma tokoferol hamują jej aktywność
hamuje ekspresję pośrednio ICAM-1 i VCAM-1 spada adhezja komponentów komórki krwii do śródbłonka
hamuje agregację, adhezję i uwalnianie płytek krwii poprzez zwiększenie uwalniania prostacyklin głównie PGI
interakcja alfa-tokoferolu z receptorem (glikoproteiną Iib (GPIIb) zmniejsza agregację płytek krwii
zmniejsza produkcję trombiny w surowicy
jedna molekuła witaminy E zapobiega utlenieniu 200 reszt WNKT
Farmakokinetyka:
absorbcja witaminy E - niska i zmienna [problem]
na pusty żołądek - dużo gorsza absorpcja
wchłaniana w jelicie cieńkim
wydzielana przez enterocyty do limfy w postaci chylomikronów z różnymi rodxajami witaminy E
chylomikrony podlegają w krążeniu działaniu enzymu LPL do remnantów i w trakcie tego procesu witamina E jest transportowana do różnych tkanek (tłuszczowej, mózgu, mięśni)
remnanty chylomikronów (lipoproteiny resztkowe) mogą przenosić witaminę E (alfa-tokoferol do HDL który może potem je z powrotem przenosić na LDL i VLDL
alfa-tokoferol krąży i przenosi się na różne lipoproteiny
wydalanie tokoferolu z kałem
w krążeniu głównie związany jest z lipoproteinami LDL i VLDL
SEMINARIUM 6
BIOFLAWONOIDY
należą do grupy zwanej związkami fenolowymi
nieodżywcze składniki żywności
silne działanie antyoksydacyjne
Związki fenolowe dzielą się na:
kwasy fenolowe (pochodne kwasy benzoesowego i cynamonowego)
flawonoidy: podklasy → 1.flawony (apigenina, hesperydyna) 2. fawanony (naryngenina,taksifolina) 3.flawonole (kwercetyna z cebuli, kempferol z młorzębu japońskiego, rutyna z rutinoskorbinu) 4. flawanole (epikatechiny z zielonej herbaty) 5.izoflawony (daidzeina i genisteina z soi) 6. antocyjany ( cyjanidyna i malwidyna)
Właściwości związków antyoksydacyjnych zależą od::
budowy i ważny jest stopie hydroksylacji
obecności w pierścieniu B w pozycji orto grup OH wzmaga aktywnoć antyoksydacyjną
Mechanizm antyoksydacyjny:
bezpośrednia reakcja z ROS
wymiatanie ROS
chelatowanie metali prooksydacyjnych
hamowanie i wzmacnianie działania różnych enzymów
wzmaga działanie innych antyoksydantów
Potencjał antyoksydacyjny na lipidy:
delfinina jest słabsza niż epikatechina < kempferol < kwercetyna < luteolina < naryngenina < apigenina
Skrótowo opis :
Apigenina → w owocach i warzywach, właściwości antyoksydacyjne i p/nowotworowe
Daidzeina → w dużych ilościach (65mg/100g w sojowych produktach) fitoestrogen, w przewodzie pokarmowym ulega przemianie bakteryjnej do fitoestrogenu „eqwolu”
Genisteina → w sojowych produktach, konsumpcja w krajach zachodu 1-3mg/24h, w krajach wschodu do 80mg/24h
Hesperydyna → owoce cytrusowe, silniejsza niż hesperytyna antyoksydacyjnie, p/zapalna właściwość i p/nowotworowa
Hydroksytyrozol → oliwa z oliwek, chroni frakcję LDL przed oksydacją
Kempferol → w miłorzębie japońskim (ginkobiloba), fitoestrogen jako fitosterol
Kwercetyna → w cebuli, chroni lipidy przed oksydacją
Naryngenina, naryngina → sok z owoców cytrusowych
Resweratrol → czerwone winogrona, wino, grapefruity różowe i czerwone, morwa, orzeszki ziemne, silne właściwośći p/nowotworowe i p/zapalne
Silimaryna → mieszanina 3 izomerów (głównie 98% silibiny, sylidianina, sylichristina) antyoksydacyjna + zamiatacz ROS, ochronne działanie na hepatocyty
400 tysięcy flawonoidów zidentyfikowane w roślinach
są w kwiatach liściach, łodygach roślinnych
Resweratrol:
C14H12O3
polifenole roślinne
przez rośliny wyższe wytwarzane w odpowiedzi na iniekcje patogenami np.grzybów
największe stężenie w skórce winogron, ale jeszcze więcej w czerwonym winie
Mechanizm działania:
kardioprotekcyjne, antyproliferacyjne, antyoksydacyjnej
hamuje ocLDL
hamuje proliferację mięśni gładkich, agregację płytek
hamuję produkcję prozapalnych eikozanoidów
zmiata wolne rodniki OH i nadtlenkowego
zwiększa syntezę NO w śródbłonku
fitoestrogen
hamuje COX
indukuje enzymy II fazy odtruwania
Kwercetyna:
w cebuli, czerwone wino, ziele dziurawca, zielona herbata
hamuje peroksydację lipidów, agregację płytek krwii
ma właściwości p/zapalne, hamuje syntezę prozapalnych eikozanoidów
ma działanie p/wirusowe i gastroprotekcyjne
Katechiny zielonej herbaty:
należą do grupy flawanoli
są w liściach w 30% suchej masy: EGCG gallusonian epigallokatechiny
ECG gallusonian epikatechiny
EGC epigallokatechina
EC epikatechina
Mechanizm działania:
aktywność antyoksydacyjna
aktywność kancerogenna
p/zapalna
p/miażdzycowa
termogeniczna (wzrasta wytwarzanie ciepła)
antybakteryjna i antywirusowa
szerokie działanie
wymiatają RFT rodnik nadtlenkowy, OH, hamuje proces peroksydacji lipidów, hamuje oksydację LDL, hamuje oksydację zasad w DNA, w niektórych badaniach silniejszy EGCG silniejszy niż witamina C i zredukowany glutation
zapobiega rozwojowi choroby wieńcowej
EGCG i ECG hamuje fosforylację tyrozyny w receptorze kinazy tyrozynowej PDGF-Rbeta (włączony w proliferację mięśni gładkich=hamuje proliferację mięśni gładkich)
aktywność p/zakrzepowa - hamują agregację płytek obniża stężenie cholesterolu całkowitego i LDL
Hesperydyna:
C28H34O15
należy do grupy flawanonów związanych z fawonolidami
dominujący w cytrynach i pomarańczach
skórki błonki mają największe stężenie
hesperydyna+fawonoidy = diosmna → używana w leczeniu żylaków i hemoroidów
trwała substancja, słaborozpuszczalna w wodzie
Mechanizm działania:
antyoksydacyjny, p/zapalny, antyalergiczny, hipolipidemiczny, wazoprotekcyjny, antykancerogenny
wpywa na metabolizm kwasu arachidonowego, hamuje proces zapalny, hamuje fosfolipazę A2, lipooksygenazę i cyklooksygenazę
obniża poziom cholesterolu w surowicy przez hamowanie reduktazy HMG-CoA i acetylotransferazy cholesterolowej (ACAT)
w niektórych badaniach znacząco zwiększyła HDL cholesterol i zmniejszyła całkowite srężenie lipidów i TG w srowica
zwiększyła stężenie focatów?
u szczurów obniżyła ciśnienie krwii
500 mg- 3 g/dzień
Hesperytyna:
wzór C16H14O6
główny flawonoid w cytrynach i pomarańczach
Mechanizm działania:
antyoksydacyjny, p/zapalny, antyalergiczny, obniża stężenie lipidów, wazoprotekcyjny, antykancerogenny
jest fenolowym antyoksydantem, może zmiatać ROS np. ponadtlenkowy i chroni przed peroksydacją
hamuje fosfolipazęA2, lipooksygenazę, cyklooksygenazę
hamuje reduktazę HMG-CoA, ACAT
Daidzeina:
C15H10O4
należy do izoflawonów, jest klasyfikowana jako fitoestrogen (niesteroidowy związek pochodzenia roślinnego, który posiada biologiczną aktywność podobną do estrogeny
wykazuje słaby estrogenowy i antyestrogenowy efekt
głównym źródłem pokarmowym jest soja, w suplementach odżywczych występuje w formie beta-glikozydu
Mechanizm działania:
posiada aktywywność estrogenową (najniższą z izoflawonów sojowych), antykancerogenną, antymiażdzycową, antyosteoporotyczną
zmiata ROS słabiej niż genisteina
Genisteina:
C15H10O5
izoflawon, fitoestrogen
praktycznie nierozpuszczalny w wodzie
w suplementach występuje w formie glikozydu genisteiny
Mechanizm działania:
posiada aktywność estrogenową, antyoksydacyjną, antykancerogenną, przeciwmiażdżycową, antyosteoporotyczną
hamuje peroksydację lipidów
jest zmiataczem ROS,
hamuje tworzenie anionu ponadtlenkowego przez enzym oksydazę ksantynową, zwiększa aktywność enzymów antyoksydacyjnych dysmutazy ponadtlenkowej, peroksydazy glutationowej, katalazy, reduktazy glutationowej
obniża stężenie lipidów (mechanizm nieznany)
daidzeina flora bakeryjna
equol
genisteina p. pok.
ALLILOMERKAPTAN
AJOEN
WINYLODIITINA
ALLIINA
ALLICYNA
Allinaza H2O
samokondensacja
allina
allicyna
allilomerkaptan
disiarczek allylu
ajoen
samokondensacja
allinaza
H2O
winyloditiina