Andragogika- dotyczy teorii normatywnej, obejmującej pracę społeczną i oświatę dorosłych
Andragologia - oznacza naukę obejmującą oświatę dorosłych
W Polsce termin andragogika został wprowadzony przez Helenę Radlińską w okresie międzywojennym. Pierwsza praca pt. „Andragogika” ukazała się w 1968r, a jej autorem jest Adam Uziębło.
Oświata dorosłych obejmuje cały zakres zorganizowanych procesów oświatowych niezależnie od treści poziomu, metody formalnej lub nieformalnej, niezależnie od tego czy przedłuża czy zastępuje początkową naukę w szkole, kolegium.
Obejmuje także czytelnictwo, w którym osoby uznane za dorosłe rozwijają i wzbogacają swoją wiedzę, podwyższają umiejętności albo rozszerzają w nowym kierunku wprowadzając zmiany w swoich podstawach i zachowaniu.
Typy oświaty dorosłych:
szkolna
pozaszkolna
incydentalna
ustawiczna
Jan Jakub Rusoe, Morus, Jan Amos Komeński, Szymon Marycjusz z Pilzna, czasy Komisji Edukacji Narodowej
Działania praktyczne:
Paweł Brzoskowski 1767r. tworzy w Mereczu koło Brodna dom ludowy, w którym uczono chłopów czytania, pisania, geografii, historii i rolnictwa.
Trentowski, Urzynicki, Libett
Po odzyskaniu niepodległości, Znaniecki, H. Radlińska
Nauka dorosłych zaczęła rozwijać się w wyniku rewolucji przemysłowej. Powstawały towarzystwa oświatowe, Pierwsza Szkoła dla Dorosłych utworzona została w 1798r. w Anglii. Uczniami tej szkoły byli robotnicy.
Struktura andragogiki
ogólna- zajmuje się opracowywaniem ogólnoteoretycznych i ogólno metodo podstaw badań w zakresie oświaty i wychowania dorosłych. Ustala zasady i kryteria doboru problematyki badań, ukierunkowuje szczegółowe badania empiryczne i stanowi dla nich ogólno metodologiczną inspirację.
Dydaktyka dorosłych:
dydaktyka ogólna
dydaktyka szczegółowa (metodyka nauczania)
do szczegółowych zaliczamy:
● dydaktykę szkolnictwa dla dorosłych
● dydaktykę samokształcenia
● dydaktykę doskonalenia zawodowego
● dydaktykę szkolnictwa wyższego
Teoria wychowania- zasady, metody, formy wychowania dorosłych
Historia - wykorzystanie tego, co dobre, odrzucenie tego, co się nie sprawdziło
W andragogice wyróżniamy szereg subdyscyplin:
szkolna
kulturalno- oświatowa
porównawcza
rolnicza
przemysłowa
wojskowa
turystyki i sportu
lecznicza
szkolnictwa wyższego
pracy
specjalna
gerontologia oświatowa
Termin andragogika pracy wprowadził prof. Nowacki - „Dokształcanie i doskonalenie pracowników, zarys ped. pracy” - jest to część ped. pracy obejmująca kształcenie, dokształcanie i doskonalenie zawodowe osób w okresie aktywności zawodowej. Termin andragogika pracy może być rozumiany w sposób węższy i szerszy.
W ujęciu węższym dotyczy ona podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w ujęciu szerszym kwalifikacji pracowniczych, jest związania z zawodem, nie obejmuje kultury, sportu.
Andragogika wśród innych nauk.
Wśród nauk pedagogicznych z którymi andragogika współpracuje wymienić można:
p. społeczna
p. specjalna
p. porównawcza
p. pracy
dydaktyka
historia wychowania
teoria wychowania
ogólna
Wśród innych nauk wymienić można:
psychologię (człowieka dorosłego)
socjologię wychowania
filozofię
etykę
Zakres badań i dorobek naukowy:
Cechą andragogiki jest wielokierunkowość jej poszukiwań badawczych. Badaniami empirycznymi oraz refleksją teoretyczną obejmuje takie problemy m.in. jak: szkolnictwo dla dorosłych, samoksz., oświata rolnicza, oświata zdrowotna, wychowanie przez sport i turystykę, dział kult. - oświat.
Badania zapoczątkowane w okresie międzywojennym
Lucjan Turos
Temat: Przemiany w andragogice na tle przemian społ- gosp. i eduk. w Polsce.
3 międzynarodowa konferencja oświaty w Tokio 1972:
Oświata dorosłych jest działalnością dla rozwijania duchowych wartości człowieka dla umacniania idei pokoju i zrozumienia międzynarodowego, dla rozwinięcia współpracy i wyeliminowania wszelkich form dominacji między narodami. Oświata dorosłych jest działalnością na rzecz równości ekonomicznej, społecznej i moralnej zarówno w sytuacjach wewnątrz każdego państwa jak też na forum międzynarodowym ze szczególnym uwzględnieniem krajów rozwijających się. Oświata dorosłych służy odnowie i ulepszaniu naturalnego środowiska człowieka a jej zadaniem jest także ukierunkowanie i wdrożenie jej uczestników do samokształcenia..
Rekomendacja UNESCO w sprawie dalszego rozwoju oświaty dorosłych przyjęta na XIX konferencji w Nairobi w 1976r.
Raport Fora - „Uczyć się, aby być”
W rekomendacji wyznaczono cele i zadania:
utrwalanie pokoju, rozwój współpracy i zrozumienia międzynarodowego
ułatwianie zrozumienia istotnych problemów współczesności i zachodzących zmian
rozwinięcie świadomego stosunku człowieka do otaczającego środowiska
ukształtowanie postawy poszanowania różnorodnych obyczajów i kultur
rozwinięcie i upowszechnienie różnorodnych form porozumienia i solidarności w różnych grupach społecznych
rozwijanie umiejętności korzystania w różnych źródeł wiedzy
dążenie do łączenia procesu rozwoju i doskonalenia osobowości z działalnością zawodową
rozwijanie właściwego rozumienia problemów związanych z wychowaniem dzieci w warunkach współczesnego świata
rozwijanie umiejętności właściwego wykorzystywania czasu wolnego
ukształtowanie umiejętności korzystania ze środków masowego przekazu informacji
rozwijanie umiejętności uczenia się i samokształcenia
Zadania:
Należy uznać oświatę dorosłych jako niezbędną część systemu oświatowego każdego państwa, jako element polityki rozwoju ekonom., społ., kult.
Zlikwidować wszelkie formy izolacji kobiet w systemie oświatowym
Podjąć starania, aby zakresem działań oświatowych objąć grupy najbardziej zaniedbane pod względem oświatowym i społ - kulturalnym
Uznać, że oświata dorosłych powinna spełniać nie tylko funkcje kompensacyjne, ale autonomiczne jako oświata poszkolna ludzi dorosłych
IV międzynarodowa konferencja oświaty dorosłych w Paryżu ogłosiła prawo do oświaty, które jest:
prawem do oświaty i czytania
prawem do pytania, myślenia i analizowania
prawem do twórczego wyobrażenia i kreacji
prawem do przedstawiania swego własnego świata i pisania historii
prawem do dostępu środków kształcenia
prawem do rozwoju osobowości i zbiorowych umiejętności
Konferencja w Hamburgu 1997r.
Główne problemy edukacji dorosłych.
Edukacja dorosłych jako wyzwanie XXI w.
Poprawa warunków i jakości edukacji dorosłych
Zabezpieczenie wszystkim dorosłym dostępu do analfabetyzacji i edukacji podstawowej
Awans społeczny i emancypacja kobiet poprzez eduk. dorosłych.
Edukacja dorosłych w zmieniającym się świecie pracy
Edukacja dorosłych a ochrona środowiska, troska o zdrowie a edukacja
Edukacja dorosłych a media i kultura
Edukacja dorosłych a grupy specjalnych potrzeb
Ekonomia a edukacja dorosłych
Rozwijanie i rozmnażanie międzynarodowej współpracy
Kluczowe zagadnienia:
Analfabetyzacja dorosłych
Uznanie prawa do edukacji i uczenia się prze całe życie
Uaktywnienie kobiet
Kultura pokoju
Różnorodność i równość
Zmiany, które powinny nastąpić w systemie oświaty dorosłych w Polsce:
europeizacja
Temat: Człowiek dorosły
Dorosłość zawiera w sobie 2 wymiary znaczeń:
obiektywny - odnosi się do normy społecznej i do fazy życia ludzkiego określone normami chronologicznymi
subiektywny - wyraża się w przeżyciach jednostki, która pod wpływem wydarzeń osobistych i społecznych postrzega siebie jako osobę dorosłą, starzejącą się, starą i która może odtąd uzewnętrzniać normy przypisane tej fazie wieku i realizować określony jej wzór
Szewczuk
Dorosły człowiek jest sam odpowiedzialny za siebie, jest sam podmiotem działalności, sam decyduje o swoim planie życiowym, sam musi się parać z trudnościami jego realizacji, sam odpowiada wobec społeczeństwa.
Encyklopedia oświaty i kultury dorosłych
Osoby dorosłe to osoby, które przeszły od dzieciństwa poprzez okres dojrzewania do pewnej dojrzałości psych, i społ. i wykazują pewną stabilizację zawodową.
Uczeń dorosły to każda osoba, która podlega zorganizowanemu oddziaływaniu oświatowemu i podejmuje bardziej lub mniej świadomie trud uczenia się, która w sposób w miarę świadomy i zorganizowany zdobywa wiadomości, umiejętności i nawyki za pomocą różnych źródeł wiedzy
(obserwacje, książki)
Uczniów dorosłych możemy podzielić na 2 grupy:
szkolni
pozaszkolni
Wymienić można rodzaje (etapy) dorosłości
dorosłości (dojrzałości) szkolnej
dorosłości seksualnej
dorosłości pracowniczo - zawodowej
prawno - politycznej
dorosłości obronnej
małżeńsko - rodzinnej
Cechy charakteryzujące ucznia dorosłego:
nie musi się kształcić, może rozpocząć kształcenie i w każdej chwili może się z niego wycofać
czas poświęcony na naukę jest cenny, pragnie więc go wykorzystać konstruktywnie i z pożytkiem
uczeń dorosły odrzuci jako nieprzydatną wiedzę, z której nie będzie miał w najbliższym czasie korzyści
uczeń zazwyczaj sam określa zakres swoich zainteresowań edukacyjnych oraz wybiera instytucję
sposób planowania czasu na naukę narzucają mu obowiązki zawodowe i rodzinne
uczeń dorosły poświęca na naukę tylko część czasu wolnego
Relacje pomiędzy nauczycielem i uczniem dorosłym
autorytet nauczyciela zależy tylko od jego kompetencji, ponieważ sankcje typowo szkolne nie wchodzą w rachubę
uczeń może mieć dużo wyższy status społeczny i ekonom. niż nauczyciel
pomiędzy uczniami mogą występować znaczne różnice w zakresie wieku, doświadczenia życiowego, a czasami wykształcenia
uczeń ma ukształtowany obraz samego siebie, co nauczyciel musi respektować
pragnienie nauki może być u ucznia dorosłego silne, ale nie chce on by traktowano go jak ucznia
uczeń oczekuje zwykle informacji, które mogą być spożytkowane w pracy zawodowej, czy społecznej
zarówno uczniowie jak i nauczyciele podejmują działania często po 8h dniu pracy lub soboty, niedziele
w edukacji dorosłych mamy do czynienia z intensywnym procesem nauczania/ uczenia się, co nie zawsze wpływa korzystnie
2