Andragogika- dotyczy teorii normatywnej, obejmującej pracę społeczną i oświatę dorosłych

Andragologia - oznacza naukę obejmującą oświatę dorosłych

W Polsce termin andragogika został wprowadzony przez Helenę Radlińską w okresie międzywojennym. Pierwsza praca pt. „Andragogika” ukazała się w 1968r, a jej autorem jest Adam Uziębło.

Oświata dorosłych obejmuje cały zakres zorganizowanych procesów oświatowych niezależnie od treści poziomu, metody formalnej lub nieformalnej, niezależnie od tego czy przedłuża czy zastępuje początkową naukę w szkole, kolegium.

Obejmuje także czytelnictwo, w którym osoby uznane za dorosłe rozwijają i wzbogacają swoją wiedzę, podwyższają umiejętności albo rozszerzają w nowym kierunku wprowadzając zmiany w swoich podstawach i zachowaniu.

Typy oświaty dorosłych:

• szkolna

• pozaszkolna

• incydentalna

• ustawiczna

Jan Jakub Rusoe, Morus, Jan Amos Komeński, Szymon Marycjusz z Pilzna, czasy Komisji Edukacji Narodowej

Działania praktyczne:

Paweł Brzoskowski 1767r. tworzy w Mereczu koło Brodna dom ludowy, w którym uczono chłopów czytania, pisania, geografii, historii i rolnictwa.

Trentowski, Urzynicki, Libett

Po odzyskaniu niepodległości, Znaniecki, H. Radlińska

Nauka dorosłych zaczęła rozwijać się w wyniku rewolucji przemysłowej. Powstawały towarzystwa oświatowe, Pierwsza Szkoła dla Dorosłych utworzona została w 1798r. w Anglii. Uczniami tej szkoły byli robotnicy.

Struktura andragogiki

1. ogólna- zajmuje się opracowywaniem ogólnoteoretycznych i ogólno metodo podstaw badań w zakresie oświaty i wychowania dorosłych. Ustala zasady i kryteria doboru problematyki badań, ukierunkowuje szczegółowe badania empiryczne i stanowi dla nich ogólno metodologiczną inspirację.

2. Dydaktyka dorosłych:

• dydaktyka ogólna

• dydaktyka szczegółowa (metodyka nauczania)

do szczegółowych zaliczamy:

● dydaktykę szkolnictwa dla dorosłych

● dydaktykę samokształcenia

● dydaktykę doskonalenia zawodowego

● dydaktykę szkolnictwa wyższego

3. Teoria wychowania- zasady, metody, formy wychowania dorosłych

4. Historia - wykorzystanie tego, co dobre, odrzucenie tego, co się nie sprawdziło

W andragogice wyróżniamy szereg subdyscyplin:

• szkolna

• kulturalno- oświatowa

• porównawcza

• rolnicza

• przemysłowa

• wojskowa

• turystyki i sportu

• lecznicza

• szkolnictwa wyższego

• pracy

• specjalna

• gerontologia oświatowa

Termin andragogika pracy wprowadził prof. Nowacki - „Dokształcanie i doskonalenie pracowników, zarys ped. pracy” - jest to część ped. pracy obejmująca kształcenie, dokształcanie i doskonalenie zawodowe osób w okresie aktywności zawodowej. Termin andragogika pracy może być rozumiany w sposób węższy i szerszy.

W ujęciu węższym dotyczy ona podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w ujęciu szerszym kwalifikacji pracowniczych, jest związania z zawodem, nie obejmuje kultury, sportu.

Andragogika wśród innych nauk.

Wśród nauk pedagogicznych z którymi andragogika współpracuje wymienić można:

• p. społeczna

• p. specjalna

• p. porównawcza

• p. pracy

• dydaktyka

• historia wychowania

• teoria wychowania

• ogólna

Wśród innych nauk wymienić można:

• psychologię (człowieka dorosłego)

• socjologię wychowania

• filozofię

• etykę

Zakres badań i dorobek naukowy:

Cechą andragogiki jest wielokierunkowość jej poszukiwań badawczych. Badaniami empirycznymi oraz refleksją teoretyczną obejmuje takie problemy m.in. jak: szkolnictwo dla dorosłych, samoksz., oświata rolnicza, oświata zdrowotna, wychowanie przez sport i turystykę, dział kult. - oświat.

Badania zapoczątkowane w okresie międzywojennym

Lucjan Turos

Temat: Przemiany w andragogice na tle przemian społ- gosp. i eduk. w Polsce.

3 międzynarodowa konferencja oświaty w Tokio 1972:

Oświata dorosłych jest działalnością dla rozwijania duchowych wartości człowieka dla umacniania idei pokoju i zrozumienia międzynarodowego, dla rozwinięcia współpracy i wyeliminowania wszelkich form dominacji między narodami. Oświata dorosłych jest działalnością na rzecz równości ekonomicznej, społecznej i moralnej zarówno w sytuacjach wewnątrz każdego państwa jak też na forum międzynarodowym ze szczególnym uwzględnieniem krajów rozwijających się. Oświata dorosłych służy odnowie i ulepszaniu naturalnego środowiska człowieka a jej zadaniem jest także ukierunkowanie i wdrożenie jej uczestników do samokształcenia..

Rekomendacja UNESCO w sprawie dalszego rozwoju oświaty dorosłych przyjęta na XIX konferencji w Nairobi w 1976r.

Raport Fora - „Uczyć się, aby być”

W rekomendacji wyznaczono cele i zadania:

• utrwalanie pokoju, rozwój współpracy i zrozumienia międzynarodowego

• ułatwianie zrozumienia istotnych problemów współczesności i zachodzących zmian

• rozwinięcie świadomego stosunku człowieka do otaczającego środowiska

• ukształtowanie postawy poszanowania różnorodnych obyczajów i kultur

• rozwinięcie i upowszechnienie różnorodnych form porozumienia i solidarności w różnych grupach społecznych

• rozwijanie umiejętności korzystania w różnych źródeł wiedzy

• dążenie do łączenia procesu rozwoju i doskonalenia osobowości z działalnością zawodową

• rozwijanie właściwego rozumienia problemów związanych z wychowaniem dzieci w warunkach współczesnego świata

• rozwijanie umiejętności właściwego wykorzystywania czasu wolnego

• ukształtowanie umiejętności korzystania ze środków masowego przekazu informacji

• rozwijanie umiejętności uczenia się i samokształcenia

Zadania:

1. Należy uznać oświatę dorosłych jako niezbędną część systemu oświatowego każdego państwa, jako element polityki rozwoju ekonom., społ., kult.

2. Zlikwidować wszelkie formy izolacji kobiet w systemie oświatowym

3. Podjąć starania, aby zakresem działań oświatowych objąć grupy najbardziej zaniedbane pod względem oświatowym i społ - kulturalnym

4. Uznać, że oświata dorosłych powinna spełniać nie tylko funkcje kompensacyjne, ale autonomiczne jako oświata poszkolna ludzi dorosłych

IV międzynarodowa konferencja oświaty dorosłych w Paryżu ogłosiła prawo do oświaty, które jest:

• prawem do oświaty i czytania

• prawem do pytania, myślenia i analizowania

• prawem do twórczego wyobrażenia i kreacji

• prawem do przedstawiania swego własnego świata i pisania historii

• prawem do dostępu środków kształcenia

• prawem do rozwoju osobowości i zbiorowych umiejętności

Konferencja w Hamburgu 1997r.

Główne problemy edukacji dorosłych.

1. Edukacja dorosłych jako wyzwanie XXI w.

2. Poprawa warunków i jakości edukacji dorosłych

3. Zabezpieczenie wszystkim dorosłym dostępu do analfabetyzacji i edukacji podstawowej

4. Awans społeczny i emancypacja kobiet poprzez eduk. dorosłych.

5. Edukacja dorosłych w zmieniającym się świecie pracy

6. Edukacja dorosłych a ochrona środowiska, troska o zdrowie a edukacja

7. Edukacja dorosłych a media i kultura

8. Edukacja dorosłych a grupy specjalnych potrzeb

9. Ekonomia a edukacja dorosłych

10. Rozwijanie i rozmnażanie międzynarodowej współpracy

Kluczowe zagadnienia:

1. Analfabetyzacja dorosłych

2. Uznanie prawa do edukacji i uczenia się prze całe życie

3. Uaktywnienie kobiet

4. Kultura pokoju

5. Różnorodność i równość

Zmiany, które powinny nastąpić w systemie oświaty dorosłych w Polsce:

• europeizacja

Temat: Człowiek dorosły

Dorosłość zawiera w sobie 2 wymiary znaczeń:

1. obiektywny - odnosi się do normy społecznej i do fazy życia ludzkiego określone normami chronologicznymi

2. subiektywny - wyraża się w przeżyciach jednostki, która pod wpływem wydarzeń osobistych i społecznych postrzega siebie jako osobę dorosłą, starzejącą się, starą i która może odtąd uzewnętrzniać normy przypisane tej fazie wieku i realizować określony jej wzór

Szewczuk

Dorosły człowiek jest sam odpowiedzialny za siebie, jest sam podmiotem działalności, sam decyduje o swoim planie życiowym, sam musi się parać z trudnościami jego realizacji, sam odpowiada wobec społeczeństwa.

Encyklopedia oświaty i kultury dorosłych

Osoby dorosłe to osoby, które przeszły od dzieciństwa poprzez okres dojrzewania do pewnej dojrzałości psych, i społ. i wykazują pewną stabilizację zawodową.

Uczeń dorosły to każda osoba, która podlega zorganizowanemu oddziaływaniu oświatowemu i podejmuje bardziej lub mniej świadomie trud uczenia się, która w sposób w miarę świadomy i zorganizowany zdobywa wiadomości, umiejętności i nawyki za pomocą różnych źródeł wiedzy

(obserwacje, książki)

Uczniów dorosłych możemy podzielić na 2 grupy:

• szkolni

• pozaszkolni

Wymienić można rodzaje (etapy) dorosłości

• dorosłości (dojrzałości) szkolnej

• dorosłości seksualnej

• dorosłości pracowniczo - zawodowej

• prawno - politycznej

• dorosłości obronnej

• małżeńsko - rodzinnej

Cechy charakteryzujące ucznia dorosłego:

• nie musi się kształcić, może rozpocząć kształcenie i w każdej chwili może się z niego wycofać

• czas poświęcony na naukę jest cenny, pragnie więc go wykorzystać konstruktywnie i z pożytkiem

• uczeń dorosły odrzuci jako nieprzydatną wiedzę, z której nie będzie miał w najbliższym czasie korzyści

• uczeń zazwyczaj sam określa zakres swoich zainteresowań edukacyjnych oraz wybiera instytucję

• sposób planowania czasu na naukę narzucają mu obowiązki zawodowe i rodzinne

• uczeń dorosły poświęca na naukę tylko część czasu wolnego

Relacje pomiędzy nauczycielem i uczniem dorosłym

• autorytet nauczyciela zależy tylko od jego kompetencji, ponieważ sankcje typowo szkolne nie wchodzą w rachubę

• uczeń może mieć dużo wyższy status społeczny i ekonom. niż nauczyciel

• pomiędzy uczniami mogą występować znaczne różnice w zakresie wieku, doświadczenia życiowego, a czasami wykształcenia

• uczeń ma ukształtowany obraz samego siebie, co nauczyciel musi respektować

• pragnienie nauki może być u ucznia dorosłego silne, ale nie chce on by traktowano go jak ucznia

• uczeń oczekuje zwykle informacji, które mogą być spożytkowane w pracy zawodowej, czy społecznej

• zarówno uczniowie jak i nauczyciele podejmują działania często po 8h dniu pracy lub soboty, niedziele

• w edukacji dorosłych mamy do czynienia z intensywnym procesem nauczania/ uczenia się, co nie zawsze wpływa korzystnie

2

---