Temat 4

POSTAWA SPOŁECZNA

Def. Stefana Nowaka - postawa = ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania przedmiotu i emocjonalnego nań reagowania oraz ewentualnie towarzyszących tym emocjonalno- oceniającym dyspozycjom względnie trwałych przekonań o naturze i własnościach tego przedmiotu i względnie trwałych dyspozycji do zachowania się wobec tego przedmiotu.

 

Komponenty postawy :

1. emocjonalno- oceniający

2. poznawczy

3. 
   Behawioralny

 

   

 

Komponent behawioralny to dopiero program zachowania się wobec przedmiotu postawy. W sytuacji kontaktu z przedmiotem postawy może dojść do określonego zachowania się wobec niego.

Przedmiotem postawy może być w zasadzie wszystko: człowiek (np. papież) lub klasa ludzi ( skinheadzi), przedmiot (np. maskotka) lub klasa przedmiotów (np. komputery), idea, sytuacja nieistniejąca (np. spotkanie z UFO, III wojna światowa).

Każdy z elementów postawy różni się :

Złożonością,

Wartością (lub kierunkiem),

Zwartością

Ad 1) zależnie od liczby i jakości elementów konstytutywnych postawy

Ad 2) postawa - znak (+) lub (-)

Mówimy postawa mniej lub b. dodatnia, postawa ambiwalentna albo kryzys światopoglądowy

Postawa psychologicznie obojętna (przedmiot nie daje rezonansu w człowieku)

Przy metodzie 0,1 nie ma miejsca na podział np. coś jest białe lub czarne, tymczasem większość postaw można stopniować i mówimy wtedy o intensywności danej postawy.

Ad 3) zwartość czyli pytanie o współzależność między 3 komponentami

+	-	+	-	-
+	-	-	+	-
+	-	-	+	+

p. zwarte p. niezwarte

konformizm, jako szczególny przypadek p. niezwartej

Samą postawę cechuje:

• Kierunek (p.pozytywna + lub negatywna - )

• Siła (stopień dążenia do lepszego poznania przedmiotu postawy, jego obecności )

• Złożoność (na ile są rozwinięte poszczególne komponenty postawy)

• Zakres (liczebność przedmiotów postawy)

• Położenie w systemie postaw

Symptomy w badaniu postaw:

• werbalne - to co jednostka mówi o sobie

• niewerbalne

Układy postaw w osobowości

•  Postawy ułożone hierarchicznie

• Jeżeli jednostka ma pewną postawę wobec wartości i dana wartość jest najważniejsza, to mówimy o dojrzałej, zhierarchizowanej postawie z jedną dominującą.

 Postawa główna np. liberalizm

Zdarza się, że w osobowości występują np. 2 konkurencyjne postawy

Mozaikowość postaw: każda postawa funkcjonuje niezależnie od drugiej, jest autonomiczna

 4 typy postaw ze względu na ich składniki:

tzw. asocjacje afektywne

postawy poznawcze

postawy behawioralne

postawa pełna

 

Postawy w zależności od obiektu:

1) postawy personalne - intrapersonalne (wobec samego siebie)

- ekstrapersonalne (wobec innych)

2) p. dotyczące przedmiotów materialnych

3) p. wobec instytucji i norm społecznych, czynności społ., t. naukowych, doktryn filozoficznych

 

Postawy, których obiektem są normy społeczne i prawne:

1) p. konformistyczna

2) p. nonkonformistyczna

3) p. legalistyczna

4) p. przestępcza

Postawy wg kierunku:

1) pozytywne

2) negatywne

Postawa jest zależna od : a) systemu prawnego obowiązującego w społeczeństwie

b) grup odniesienia, c) typu osobowości

GENEZA POSTAWY

Postawy nie są wrodzone, lecz nabyte w rozwoju osobowym. Na podstawie wrażeń o przedmiocie formowane są sądy, potem określona postawa wobec otoczenia.

Źródła i mechanizmy kształtowania postaw

Allport : 4 drogi kształtowania postaw

INTEGRACJA - gromadzenie całego szeregu doświadczeń, układanie się we wspólną całość

DYFERENCJACJA - wyodrębnienie się postawy szczegółowej z b. ogólnej

WSTRZĄS - polega na niezwykle gwałtownym doświadczeniu czegoś, wywołuje zmianę w psychice

ADOPCJA - synonim naśladownictwa otoczenia, przejmowanie postaw od autorytetów.

 

Mądrzycki :

NAŚLADOWNICTWO

PRZEŻYCIA UCZUCIOWE

PROCESY INTELEKTUALNE

Podstawowe źródła postaw

1. osobowość człowieka,

2. informacja o przedmiocie postawy

3. kontekst społeczny

 

 

Mechanizmy genezy postaw

 

1. Postawa wynika z przekonań na temat właściwości jej obiektu

2. postawa wynika z emocji przeżywanych w stosunku do jej obiektu

3. Postawa wynika z własnych zachowań kierowanych na jej obiekt

4. Postawy są przejmowane od innych ludzi

1. Postawa jako rezultat przekonań

model postawy doskonale racjonalnej - jedynym kryterium kształtowania się postawy jest duża, wieloaspektowa wiedza o obiekcie. W rzeczywistości taka sytuacja prawie nie występuje.

odchylenia od postawy racjonalnej

• asymetrie w ocenianiu

• motywowany charakter postaw (np. uzasadnianie wysiłku)

• niektóre postawy są implikacją innych, ważniejszych postaw (a nie przekonań o ich obiekcie)

2. Postawa jest rezultatem emocji

- szczególnie gdy mamy niewiele wiedzy o obiekcie postawy

♦ warunkowanie klasyczne

Obojętny obiekt nabiera pozytywnego (negatywnego) znaczenia jeżeli wielokrotnie współwystępuje z obiektem wzbudzającym emocje pozytywne (negatywne).

♦ przeniesienie ustosunkowania

Jednorazowe pojawienie się obojętnego obiektu z czymś wzbudzającym emocje powoduje przelanie ustosunkowania na obiekt obojętny (np. reklama z rozszerzonymi źrenicami). Szczególnie gdy nie jesteśmy świadomi co wzbudza emocje warunkowanie instrumentalne

Nagradzanie pozytywnych wypowiedzi/zachowań dotyczących pierwotnie obojętnego obiektu prowadzi do pozytywnej wobec niego postawy. Karanie - postawa negatywna.

♦ zjawisko samej ekspozycji

• Im częściej jest spotykany jakiś pierwotnie obojętny obiekt, tym bardziej jest lubiany; szczególnie jeżeli nie jesteśmy świadomi częstości ekspozycji.

• Im częściej spotykamy się z jakąś opinią, tym bardziej wierzymy w jej prawdziwość. „

Ograniczenia:

>nie ma ważniejszych przesłanek ustosunkowania

• obiekt nie może być na wstępie awersyjny (nie może budzić silnej niechęci, odrazy)

• ekspozycja nie może być stała (przestajemy wtedy na nią zwracać uwagę, lub wręcz budzi niechęć)

>dla obiektów mało złożonych szybciej następuje znudzenie

3. Postawa wynika z własnych zachowań

kierowanych na jej obiekt

Teoria autopercepcji (Daryl Bem)

1. Człowiek uczy się wnioskować o swoich stanach/cechach na podstawie obserwacji własnego zachowania i warunków, w jakich ono przebiega.

2. Im słabsze, mniej wyraźne są wskaźniki wewnętrzne (potencjalne przyczyny zachowań tkwiące w osobowości, np. postawy), tym większą rolę we wnioskowaniu o sobie odgrywają wskaźniki zewnętrzne, dotyczące własnego zachowania i sytuacji. Na przykład zaczynamy się kierować nie własnymi zasadami moralnymi, lecz tym, jak nasze zachowanie ocenia otoczenie.

3. Jeżeli jakieś własne zachowanie jest widziane jako uzależnione od sytuacyjnych warunków (które je wywołują i kontrolują), to nie staje się ono przesłanką do wnioskowania przez człowieka o własnych cechach (postawach), a jego przyczyna jest upatrywana w sytuacji. Przykładem jest różna postawa wobec przejścia na druga stronę na czerwonych światłach.

Konkluzja: ludzie wnioskują o własnych postawach w oparciu o obserwację własnych zachowań pod warunkiem że:

1. Własna postawa sprzed zachowania jest słabo skrystalizowana lub mało dostępna pamięciowo.

2. Samo zachowanie jest spostrzegane jako niewymuszone naciskami zewnętrznymi.

k.emocjonalno- oceniający

Postawa k.poznawczy

k.behawioralny

Przedmiot postawy

zachowanie

Emocjon.-oceniający

poznawczy

behawioralny

---