SPIS TREŚCI

1. Podatki w Polsce.

Podatek dochodowy, którym opodatkowane są zgodnie z ustawą osoby fizyczne, jest jednym z rodzajów podatków stosowanych w Polsce. Oprócz niego polskie prawo przewiduje opodatkowanie majątku i obrotu. Opodatkowanie majątku może polegać na opodatkowaniu jego posiadania (np. podatek od nieruchomości), przyrostu rzeczowego majątku (np. podatek od spadków i darowizn), wreszcie obrotu majątkowego (np. opłata skarbowa). Do podatków opodatkowujących obrót zaliczyć należy podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy.

2. Definicja osoby fizycznej.

W systemie prawa polskiego brak jest legalnej definicji osoby fizycznej. Nie ma jednak wątpliwości, że rozumie się przez nią każdego człowieka .Przymiotem każdej osoby fizycznej jest posiadanie zdolności prawnej tzn. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków. Ma ją każdy człowiek od chwili urodzenia.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych reguluje opodatkowanie tym podatkiem bez względu na obywatelstwo, miejsce zamieszkana, miejsce stałego pobytu itd.

3. Rodzaje dochodów podlegających opodatkowaniu.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody osiągane przez podatnika. W przypadku podatnika, który uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania jest suma dochodów ze wszystkich źródeł, między innymi dotyczy:

• dochodów z likwidacji działalności gospodarczej,

• dochodu ze sprzedaży lub zamiany nieruchomości, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu i użytkowania wieczystego, jeżeli nie następuje to w wykonaniu działalności gospodarczej,

• dochodów osób z ograniczonym obowiązkiem podatkowym z odsetek, praw autorskich,

• dochodów od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielenie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej,

• dochodów z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych,

• dochodów z umów zlecenia lub o dzieło, jeśli wynagrodzenie w 2001 r. nie jest wyższe od kwoty 136 zł,

• dochodów z nie ujawnionych źródeł przychodów,

• kwot wypłacanych po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego osobie przez niego wskazanej lub członkowi jego najbliższej rodziny, z wyjątkiem wypłaty środków z otwartego funduszu emerytalnego na rzecz byłego małżonka tego funduszu przekazane na jego rachunek w otwartym funduszu emerytalnym,

• dochodu członka pracowniczego funduszu emerytalnego z tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunku ilościowym do aktywów tego funduszu,

• przychodów z tytułu zbycia prawa poboru akcji nowej emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka funduszu.

4. Rodzaje przychodów podlegających opodatkowaniu.

Podatkiem dochodowym od osób fizycznych objęte są przychody ze stosunku pracy lub stosunków pokrewnych. Są to wszystkie świadczenia, które otrzymuje pracownik w związku z pozostawaniem w stosunku pracy lub jednym ze stosunków pokrewnych, które to świadczenia pokrywane są ze środków pracodawcy.

Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązującym, gdzie jedna strona (pracownik) zobowiązuje się do świadczenia pracy na rzecz drugiej strony (pracodawcy) pod jej kierownictwem, a pracodawca z kolei - do wypłaty wynagrodzenia. Stosunek pracy może zostać nawiązany na podstawie:

• umowy,

• aktu nominacji,

• aktu wyboru.

Cechy stosunku pracy:

• stosunek pracy zachodzi pomiędzy ściśle określonymi podmiotami - pracownikami a pracodawcą,

• jest to świadczenie osobiste pracownika,

• stosunek pracy jest ciągły (trwały),

• w procesie pracy zachodzi podporządkowanie pracownika,

• odpłatność,

• ryzyko po stronie pracodawcy,

• niejednorodność (z mianowania, z powołania, z wyboru),

• dobrowolność,

• automatyzm świadczeń w zakresie ubezpieczenia społecznego.

Przychodami ze stosunku pracy lub stosunków pokrewnych są w szczególności:

• wynagrodzenie zasadnicze (uposażenie),

• wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,

• różnego rodzaju dodatki,

• nagrody,

• ekwiwalenty za niewykorzystany urlop,

• wynagrodzenie z tytułu korzystania przez pracowników z praw autorskich i praw pokrewnych,

• wszelkie inne kwoty.

Świadczenie pracy może też być przedmiotem innych, niż stosunek pracy, zobowiązaniowych stosunków prawnych, w tym zwłaszcza umowy zlecenia.

Różnice pomiędzy stosunkiem pracy a „zleceniem”:

• regulowane są przez odmienne przepisy (Kodeks pracy i Kodeks cywilny),

• umowa zlecenia - inaczej niż stosunek pracy - nie musi być odpłatna,

• w stosunku pracy pracownik jest włączony do „załogi” przedsiębiorstwa, zakładu,

• pracownik musi wykonać swoją pracę osobiście (inaczej przy zleceniu)

• w umowie zlecenia nie ma odpowiedzialności pracownika jest w zasadzie ograniczona,

• pracownik zawsze działa w interesie pracodawcy (przy zleceniu może działać w swoim własnym),

• w stosunku pracy pracownika obowiązują określone normy pracy w postaci norm wydajności.

5. Podatek dochodowy od działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza jest to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne z tytułu świadczeń dokonywanych w ramach działalności. Oznacza to, że przychód z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów powstaje w chwili dokonania ( spełnienia) świadczenia (np. wykonania usługi) objętego umową, przy czym dla określenia chwili powstania przychodu bez wpływu pozostaje okoliczność, czy zapłata należności za świadczenie została rzeczywiście otrzymana, a jeżeli tak - to czy przed, czy po dokonaniu świadczenia.

Do przychodów z działalności gospodarczej zaliczamy:

1. Przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,

2. Przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę,

3. Przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi,

4. Przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek,

5. Przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasentów należności publiczno - prawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej,

6. Przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,

7. Przychody z tytułu osobistego wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

• osoby prawnej, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej lub przedsiębiorcy - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb tych podmiotów i tego samego rodzaju usług nie wykonuje na rzecz ludności,

• właściciela ( posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością

8. Przychody z tytułu osobiście wykonywanej działalności na podstawie kontraktu menedżerskiego lub umów o podobnym charakterze.

6. Przychody uzyskiwane z wykonywania wolnego zawodu.

Do przychodów z działalności wykonywanej osobiście zalicza się, gdy pochodzą one wyłącznie od osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej lub przedsiębiorcy - jeżeli podatnik wykonuje usługi na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło wyłącznie na potrzeby tych podmiotów i tego samego rodzaju usług nie wykonuje na rzecz ludności, albo od właściciela nieruchomości, w której lokale są wynajmowane - jeżeli podatnik wykonuje te usługi na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło wyłącznie na potrzeby związane z tą nieruchomością. W takim przypadku przychody te uznawane są za przychody z umów zlecenia i o dzieło i opodatkowane są na zasadach dotyczących tych umów.

7. Przychody z działów specjalnych produkcji rolnej.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z działów specjalnych produkcji rolnej.

Do działów tych należą:

• uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych,

• uprawy grzybów i ich grzybni,

• uprawy roślin `in vitro',

• fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego,

• wylęgarnie drobiu,

• hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych,

• hodowla dżdżownic,

• hodowla entomofagów,

• hodowla jedwabników,

• prowadzenie pasiek

• hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.

8. Przychody od spadków i darowizn.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie podlegają przychody opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.

Podatkowi temu podlega:

• nabycie własności rzeczy znajdujących się w kraju i praw majątkowych wykonywanych w kraju, w drodze spadku lub darowizny, przez osoby fizyczne,

• nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci oraz nabycie własności rzeczy i innych praw majątkowych przez zasiedzenie.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn postanawia, że nabycie rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu w Polsce.

Opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn nie podlega:

• nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się w kraju lub praw majątkowych podlegających wykonaniu w kraju, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby w Polsce,

• nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych oraz wierzytelności wynikających z nabycia tych praw.

9. Przychody z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy :

• nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz wynikającego z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym,

• prawa wieczystego użytkowania gruntów,

• innych rzeczy.

Za przychód z nieruchomości odstąpionych bezpłatnie w całości lub w części do używania innym osobom fizycznym i prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nie mającym osobowości prawnej uważa się wartość czynszową, stanowiącą równowartość czynszu, jaki przysługiwałby od tych osób w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości. Nie jest jednak przychodem wartość czynszowa lokali lub budynków mieszkalnych udostępnionych osobom pozostającym z podatnikiem w stosunku pracy, dla których stanowi ona nieodpłatne świadczenie.

10. Przychody z kapitałów pieniężnych.

Papiery wartościowe występują w różnej postaci. Mogą one występować mianowicie w postaci dokumentu (papiery wartościowe materialne) albo nie (papiery wartościowe zdematerializowane - w postaci „impulsu” w ewidencji elektronicznej).

Można wyróżnić pewne cechy, które są wspólne wszystkim papierom wartościowym. Będą one następujące:

• z posiadaniem papieru wartościowego wiążą się prawa majątkowe w nim określone (inkorporowane),

• do korzystania z owych praw uprawniony jest posiadacz papieru wartościowego wskazany imiennie albo nie ( tutaj wyróżniamy papiery na zlecenie oraz papiery na okaziciela),

• każdy papier wartościowy reprezentuje w obrocie określoną wartość majątkową (zmienną w czasie),

• generalnie papiery wartościowe są zbywalne.

Na gruncie prawa polskiego można obecnie wyróżnić m.in. następujące papiery wartościowe:

• obligacje,

• akcje,

• weksle,

• czeki,

• bankowe papiery wartościowe,

• konosamenty morskie,

• listy zastawne.

Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się:

• odsetki od pożyczek,

• odsetki od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych, z wyjątkiem utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą,

• odsetki (dyskonto) od obligacji i innych papierów wartościowych,

• dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania jest tytuł prawny w postaci udziałów (akcji) stanowiących kapitał osób prawnych, w tym również dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych, oprocentowanie udziałów członkowskich z nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) w spółdzielniach, przychody z tytułu podziału majątku likwidowanej spółki (spółdzielni), a także wartość dokonanych na rzecz udziałowców i akcjonariuszy nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.

• Przychody z tytułu udziału w funduszach powierniczych lub inwestycyjnych, w tym również z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych, odkupienia jednostek uczestnictwa oraz wykupienia certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych, a także z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych w przypadku likwidacji funduszu inwestycyjnego utworzonego na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych,

• Należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia tytułu własności udziałów w spółkach, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym także pochodnych instrumentów finansowych od papierów wartościowych,,

• Przychody z odpłatnego zbycia prawa poboru, w tym również ze zbycia prawa poboru akcji nowej emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka funduszu,

• Przychody członków pracowniczych funduszy emerytalnych z tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunkach ilościowych do aktywów tych funduszy,

• Nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

11. Opodatkowanie cudzoziemców oraz dochodów z zagranicy.

We współczesnym świecie coraz więcej osób - zamieszkując w jednym państwie - prowadzi swoje interesy w obcych krajach. Mieszkając w jednym państwie - pracuje i osiąga dochody w innym państwie. Pociągnęło to za sobą konieczność uwzględnienia w ustawodawstwach podatkowych klauzul w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Odpowiednie regulacje znajdują się także w polskim ustawodawstwie, w tym także w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Generalnie wyróżnia się cztery sposoby unikania podwójnego opodatkowania.

Są to metody:

1. kredytu podatkowego,

2. zwolnienia podatkowego (z progresją lub bez),

3. potrącenia,

4. ryczałtu podatkowego.

Ustawodawca polski w zakresie unikania podwójnego opodatkowania posługuje się dwiema metodami. Metoda zwolnienia z progresją - uregulowania w art.27 ust.5 updof - stosowana jest, jeżeli podatnik oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym osiąga również dochody ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, zwolnione od podatku (na podstawie art.21 ust.1 pkt. 33 lub 66), to podatek dochodowy ustala się w następujący sposób:

• do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według obowiązującej skali podatkowej,

• ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów,

• ustaloną stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Natomiast jeżeli podatnik osiąga dochody ze źródeł przychodów położonych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dochody te podlegają w obcym państwie opodatkowaniu podatkiem dochodowym, a dochody te nie są zwolnione od podatku na podstawie art.21 ust.1 pkt 33 updof, to stosuje się metodę kredytu podatkowego. Polega ona na tym że, dochody ze źródeł zagranicznych łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a potem od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów oblicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.

Od podatku dochodowego od dochodu uzyskanego ze źródeł przychodów położonych za granicą wolni są członkowie personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz inne osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na podstawie umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych, jak również członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

12. Katalog zwolnień przedmiotowych od podatku dochodowego:

• renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych oraz ich rodzin,

• odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw,

• kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

• odsetki i dyskonto od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa i od obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych, z wyjątkiem rachunków bankowych utrzymywanych w związku z prowadzoną pozarolniczą działalnością gospodarczą,

• kwoty zwracane przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych w związku z wygaśnięciem zezwolenia na utworzenie funduszu inwestycyjnego w wysokości wpłat wniesionych do funduszu,

• wygrane w kasynach gry, grach na automatach oraz grach w bingo pieniężne i fantowe urządzanych i prowadzonych przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach,

• wygrane w grach liczbowych, loteriach pieniężnych, zakładach wzajemnych, loteriach promocyjnych, loteriach audiotekstowych i loteriach fantowych, jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych nie przekracza kwoty trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę,

• odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe,

• zasiłki (dodatki) rodzinne i pielęgnacyjne, zasiłki wychowawcze oraz zasiłki porodowe,

• jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka,

• wartość ubioru służbowego (umundurowania), jeżeli jego używanie należy do obowiązków pracownika, lub ekwiwalentu pieniężnego za ten ubiór,

• wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia,

• wartość napojów bezalkoholowych oraz posiłków wydawanych pracownikom do spożycia wyłącznie w czasie wykonywania pracy

• ekwiwalenty pieniężne za używane przez pracowników przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, stanowiące ich własność.,

• kwoty otrzymywane przez pracowników z tytułu zwrotów kosztów przeniesienia służbowego oraz zasiłków na zagospodarowanie i osiedlenie w związku z przeniesieniem służbowym, do wysokości 200% wynagrodzenia należnego za miesiąc, w którym nastąpiło przeniesienie,

• świadczenia otrzymywane z tytułu odbywania niezawodowej służby wojskowej lub jej form zastępczych i równorzędnych

• diety i inne należności za czas podróży służbowej do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub przepisach

• diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich,

• dodatek za rozłąkę wypłacany pracownikom czasowo przeniesionym

• kwoty pomocy finansowej ze środków pomocy społecznej i zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, wypłacone na zmniejszenie wydatków mieszkaniowych,

• przyznana na podstawie odrębnych przepisów, pomoc pieniężna dla rodzin zastępczych oraz jednorazowa pomoc pieniężna na zagospodarowanie, udzielona usamodzielniającym się wychowankom rodzin zastępczych i wychowankom publicznych lub niepublicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych,

• dodatek energetyczny dla kombatantów,

• zapomogi wypłacone w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby, lub śmierci,,

• świadczenia na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą osób niepełnosprawnych,

• świadczenia na doraźną lub okresową pomoc dla kombatantów oraz pozostałych po nich członów rodzin,

• świadczenia rzeczowe otrzymywane przez emerytów i rencistów od zakładów pracy z tytułu poprzednio łączącego ich z nim stosunku służbowego, stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy oraz od związków zawodowych,

• stypendia otrzymywane na podstawie przepisów wydanych przez właściwego ministra w sprawie studiów doktoranckich i stypendiów naukowych,

• świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni,

• nagrody wypłacane przez Polski Komitet Olimpijski i Polski Komitet Paraolimpijski za uzyskanie wyników na igrzyskach olimpijskich i paraolimpijskich.

13. Rozliczenie podatku.

Po zakończeniu roku podatkowego podatnik obowiązany jest do samodzielnego rozliczenia podatku. Sprowadza się to do obliczenia należnego podatku i porównania go z odprowadzonymi zaliczkami. Rozliczenia dokonuje się na ustalonym formularzu. Przy wyborze właściwego formularza decydujący wpływ ma rodzaj osiąganych dochodów. Na typ załączników wpływa rodzaj odliczeń z tytułu poniesionych wydatków.

Przy spełnieniu pewnych warunków, niektórzy podatnicy, mogą zostać zwolnieni z obowiązku samodzielnego dokonania rocznego rozliczenia się z fiskusem z podatku od dochodów. Wtedy czynności tej dokonuje za nich płatnik.

Przeniesienie na pracodawcę obowiązku rocznego rozliczenia z fiskusem nie zabiera podatnikowi możliwości zmiany swojej decyzji i rozliczenia się indywidualnie, nawet w przypadku, gdy został już rozliczony przez płatnika. Jeżeli nie przysługiwało mu prawo scedowania tego obowiązku rozliczenia na zakład pracy, a mimo to podatnik skorzystał z tego prawa, jest on zobowiązany do samodzielnego rozliczenia podatku. Pracodawca nie jest w takiej sytuacji zobligowany do sporządzenia jakiegokolwiek dodatkowego dokumentu, a roczne obliczenia pracownik dokonuje na podstawie otrzymanego już obliczenia.

Prawo złożenia wniosku o sporządzenie przez płatnika rocznego rozliczenia podatku, przysługuje nie tylko pracownikom związanym z płatnikiem umową o pracę.

Z możliwości tej mogą korzystać osoby uzyskujące dochody z jednego z następujących źródeł:

• ze stosunku służbowego,

• z pracy nakładczej,

• ze spółdzielczego stosunku pracy,

• z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,

• z emerytury lub renty zagranicznej wypłacanej przez bank,

• ze stypendiów wypłacanych przez jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne,

• z należności za pracę przypadających tymczasowo aresztowanych oraz skazanym,

• z oprocentowania wkładów pieniężnych członków spółdzielni.

Podatek dochodowy pobiera się od podstawy jego obliczenia według następującej skali:

PODSTAWA OBLICZENIA PODATKU W ZŁOTYCH		PODATEK WYNOSI
PONAD	DO
	37.024	19% podstawy obliczenia minus kwota 493zł32gr
37.024	74.048	6541zł24gr +30% nadwyżki ponad 37.024 zł
74.048		17648zł44gr +40% nadwyżki ponad 74048 zł

14. Odliczenia od podatku.

Generalnie, ustawodawca przewiduje możliwość odliczenia przez podatnika, od podatku obliczonego i pomniejszonego o składki przekazane na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, następujących kategorii wydatków poniesionych przez podatnika:

• na własne potrzeby mieszkaniowe,

• związanych z systematycznym gromadzeniem oszczędności w kasie mieszkaniowej

• na zakup przyrządów i pomocy naukowych, programów komputerowych i wydawnictw fachowych,

• na odpłatne kształcenie w szkołach wyższych i dokształcanie lub doskonalenie zawodowe podatnika ,

• dojazd do szkół dzieci własnych i przysposobionych

• wydatki na świadczenia zdrowotne

15. Zeznanie roczne.

Roczne zeznanie podatkowe składa się do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym do właściwego urzędu skarbowego.

Podatki dochodowe na ogół rozliczane są w okresach rocznych. W ciągu roku pobierane są za poszczególne miesiące niemal wyłącznie zaliczki. Suma pobranych lub wpłaconych zaliczek może lecz nie musi równać się kwocie podatku gdyż jest to podatek progresywny. Nawet gdy suma zaliczek będzie równać się kwocie podatku, podatnik musi dokonać rozliczenia rocznego choć jest ono w takiej sytuacji tylko formalnością.

Rozliczenie roczne jest także niezbędne do uzyskania zwrotu nadpłaty podatku.

Rozliczenie to polega na:

1. podsumowaniu przychodów podatnika podlegających opodatkowaniu,

2. odjęciu kosztów uzyskania przychodów w celu określenia dochodów,

3. odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne pobrane w roku podatkowym,

4. ewentualnym odliczeniu od dochodów tych wydatków, które są objęte systemem ulg,

5. obliczeniu należnego podatku, poprzez zastosowanie stawki do podstawy opodatkowania (według skali podatkowej),

6. ustaleniu pobranych już w ciągu roku zaliczek,

7. odliczeniu składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych w roku podatkowym,

8. ewentualnym odliczeniom od podatku kwot przysługujących ulg,

9. ustaleniu kwoty podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub podlegającej zwrotowi.

16. Wspólne rozliczenie małżonków.

Wspólne opodatkowanie małżonków jest jedną z powszechnie stosowanych metod obniżania należnych wpłat podatkowych.

Wspólne opodatkowanie jest możliwe jeśli:

• małżonkowie, mieszkają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub spędzili w roku podatkowym powyżej 183 dni (podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu),

• istnieje między małżonkami wspólność majątkowa,

• pozostają w związku małżeńskim cały rok podatkowy - zawarcie małżeństwa nawet na początku stycznia uniemożliwia małżonkom wspólne opodatkowanie (oczywiście tylko w danym roku podatkowym),

• wyrażają wolę wspólnego opodatkowania na wniosku, którym jest zeznanie roczne małżonków.

17. Właściwość miejscowa organów podatkowych.

Podstawowym kryterium wyznaczającym obowiązek podatkowy zwłaszcza w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych jest miejsce zamieszkania.

W podatku dochodowym od osób fizycznych miejsce zamieszkania wyznacza nieograniczony obowiązek podatkowy.

Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym są obciążone osoby fizyczne mające w Polsce miejsce zamieszkania lub przebywające na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w ciągu roku podatkowego oraz osoby prawne mające w Polsce siedzibę lub zarząd. W ramach nieograniczonego obowiązku podatkowego opodatkowaniu podlegają wszystkie dochody, bez względu na miejsce położenia źródła przychodów, w tym również dochody osiągane za granicą.

Ograniczony obowiązek podatkowy polega natomiast na tym, że opodatkowaniem w Polsce w przypadku osób fizycznych i prawnych obciążone są jedynie dochody z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego lub stosunku z pracy bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia oraz dochody z innych źródeł przychodów położonych na terytorium Polski.

Właściwość miejscową organów podatkowych w sprawie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ustala się według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby fizycznej w dniu 31 grudnia roku podatkowego, a gdy pobyt ustał przed tym dniem - według miejsca pobytu w ostatnim jego dniu.

Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku dochodowego od osób fizycznych dla podatników, którzy w trakcie roku podatkowego zmienili miejsce zamieszkania lub pobytu, wskutek czego właściwym stał się inny organ podatkowy niż dotychczasowy, jest organ podatkowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy pobyt w Polsce ustał przed tym dniem - według ostatniego miejsca pobytu.

Przy opodatkowaniu małżonków mających różne miejsce zamieszkania, jeżeli na ich wniosek podlegają oni łącznemu opodatkowaniu właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania jednego z małżonków wskazanego we wspólnym zeznaniu podatkowym.

Jeżeli dochód z działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym opłacanym w formie karty podatkowej, właściwość miejscową organu podatkowego w sprawie opodatkowania tego dochodu ustala się według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej, a w razie niedopełnienia obowiązku zgłoszenia działalności do ewidencji lub gdy działalność jest wykonywana bez posiadania zorganizowanego zakładu - według miejsca zamieszkania podatnika lub siedziby spółki, a jeżeli nie może ustalić siedziby spółki - według miejsca zamieszkania jednego ze wspólników.

Jeżeli działalność jest prowadzona w kilku zorganizowanych zakładach na terenie objętym właściwością kilku urzędów skarbowych, właściwość ustala się według miejsca wskazanego przez podatnika jako siedziby działalności.

W sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych dochodów z działalności gospodarczej, uzyskiwanych przez podatników, którzy mają miejsce zamieszkania lub siedzibę za granicą, właściwe miejscowa są ustalone według miejsca prowadzenia działalności, miejsce uzyskania przychodów albo ze względu na siedzibę płatnika.

Przy dochodach uzyskiwanych równocześnie z więcej niż jednego województwa właściwy jest Drugi Urząd Skarbowy Warszawa Śródmieście.

Właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym osób fizycznych i osób prawnych, mających miejsce zamieszkania lub siedzibę za granicą z tytułu działalności prowadzonej na podstawie przepisów o zasadach prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości, ustala się według siedziby przedsiębiorstwa określonej w zezwoleniu.

Organy podatkowe właściwe w dniu wszczęcia postępowania podatkowego pozostają właściwe aż do jego zakończenia - w zakresie którego postępowanie to dotyczy - chociażby w toku postępowania zmieniły się podstawy właściwości.

Organami podatkowymi właściwymi miejscowo w sprawach dotyczących stwierdzenia nadpłaty podatków pobieranych przez płatników, urzędy skarbowe właściwe ze względu na siedzibę płatnika, a w przypadku braku siedziby - ze względu na miejsce zamieszkania płatnika, jeżeli podatki zgodnie z odrębnymi przepisami, są wpłacane na rachunek urzędu skarbowego.

W sprawach odpowiedzialności płatników lub inkasentów z tytułu nie pobrania podatku lub pobrania podatku w kwocie niższej od należnej, właściwe miejscowo są organy podatkowe według siedziby albo miejsca zamieszkania płatnika lub inkasenta.

Literatura:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991r. (Dz. U. Nr 80, poz. 350)

Tekst jednolity z dnia 31 stycznia 2000r. (Dz. U. Nr 14, poz. 176 z późn. zm).

Załączniki:

PIT - 36

PIT - 37

15

---