►GIMNASTYKA LECZNICZA ZBIOROWA
Gimnastyka lecznicza zbiorowa jest stosowana jako ogólnousprawniająca lub według grup dobranych z określonym schorzeniem.

GIMNASTYKA LECZNICZA INDYWIDUALNA
Gimnastyka lecznicza indywidualna jest stosowana u chorych nie nadających się do ćwiczeń zbiorowych, np. po urazach, z zaburzeniami układu krążeniowo-oddechowego, chorych po udarach mózgu itp.

GIMNASTYKA PRZYRZĄDOWA
Gimnastyka przyrządowa z wykorzystaniem przyrządów poprawiających funkcje poszczególnych stawów i kręgosłupa, oraz przez zastosowanie odpowiednich treningów siłowych, kondycję ogólną.

Kinezyterapia to leczenie ruchem. Inne określenia, to gimnastyka lecznicza lub ćwiczenia usprawniające. Kinezyterapia jest jedną z metod fizjoterapii. Początków kinezyterapii można doszukiwać się już w systemie filozoficznym Konfucjusza (2700 lat p.n.e.), który eksponował znaczenie określonych pozycji ciała w uzyskaniu efektów profilaktyczno-leczniczych.

Jakie rodzaje ćwiczeń wchodzą w skład kinezyterapii?
Obecnie kinezyterapię dzieli się na:

• miejscową, w której wszystkie oddziaływania dotyczą bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo, a ich dobór zależy od stanu funkcjonalnego i zamierzonego celu:

• ćwiczenia bierne

• ćwiczenia czynno-bierne

• ćwiczenia samowspomagane

• ćwiczenia w odciążeniu

• ćwiczenia czynne

• ćwiczenia z oporem

• ćwiczenia prowadzone

• redresje (usuwanie przykurczów stawowych)

• wyciągi

• ćwiczenia synergistyczne

• ćwiczenia oddechowe

• ćwiczenia relaksacyjne

• pionizacja i nauka chodzenia

• ogólną - ćwiczenia nie objętych chorobą części ciała

• ćwiczenia ogólnokondycyjne

• ćwiczenia gimnastyki porannej

• ćwiczenia w wodzie

• sport inwalidów

• metody kinezyterapeutyczne - bardzo efektywne, specjalistyczne sposoby diagnostyki i terapii, korzystające ze specyficznych technik, stworzone w oparciu o najnowszą wiedzę z zakresu anatomii i fizjologii. Opracowane z myślą o usuwaniu określonych dysfunkcji:

• PNF (odtwarzanie prawidłowej funkcji zaburzonej w przebiegu chorób neurologicznych lub ortopedycznych)

• McKenzie (leczenie i diagnozowane przyczyn bólów kręgosłupa z wykorzystaniem dobranego indywidualnie dla każdego pacjenta zestawu ćwiczeń i terapii manualnej)

• NDT - Bobath (stosowana przy rehabilitacji dzieci i dorosłych ze schorzeniami neurologicznymi)

• Vojty (stosowana przy rehabilitacji dzieci i dorosłych ze schorzeniami neurologicznymi) 

• Kaltenborn-Evjenth - (usuwanie dysfunkcji stawów nabytych w przebiegu schorzeń ortopedycznych, z wykorzystaniem specyficznych ruchów biernych  i terapii tkanek okołostawowych)

►Kiedy stosuje się kinezyterapię?
Kinezyterapia najczęściej stosowana jest w schorzeniach i dysfunkcjach narządu ruchu, w zespołach bólowych kręgosłupa, po udarach mózgu, po zawale serca, w niektórych chorobach układu oddechowego, w chorobach reumatoidalnych, po zabiegach operacyjnych w jamie brzusznej, przed porodem... Kinezyterapia może być stosowana jako podstawowa i jedyna forma leczenia (np.: w zachowawczym leczeniu wad postawy) lub jeżeli choroba wymaga leczenia operacyjnego, może być prowadzona zarówno w okresie przedoperacyjnym jak i po zabiegu. W większości, nawet drobnych urazów narządu ruchu, w których kinezyterapia nie jest podstawową formą leczenia, powinno się ją zastosować po zakończeniu leczenia podstawowego lub równolegle z nim. Kinezyterapię często łączy się z innymi formami leczenia w tym metodami fizjoterapii w celu zwiększenia efektu terapeutycznego.

►W jakim celu stosuje się kinezyterapię ?
Stosowanie kinezyterapii umożliwia uzyskanie maksymalnej poprawy utraconej funkcji, ułatwia wystąpienie procesów kompensacji,  zabezpiecza przed wykształceniem nieprawidłowych stereotypów ruchowych (np.: zespoły bólowe kręgosłupa) lub przywraca już utracone, przeciwdziała wtórnym zmianom w układzie kostno mięśniowym w postaci ograniczeń ruchu, zapobiega powikłaniom w układzie krążenia i oddychania które mogą wynikać z długiego unieruchomienia.

►Kto posiada uprawnienia do prowadzenia kinezyterapii ?
Do prowadzenia kinezyterapii uprawnieni są absolwenci średnich szkół fizjoterapii (technik fizjoterapii) lub absolwenci szkół wyższych o kierunku rehabilitacja ruchowa lub fizjoterapia (fizjoterapeuci). Dodatkowo efektywne stosowanie metod kinezyterapeutycznych wymaga ukończenia podyplomowych kursów lub studiów (niektóre szkolenia trwają kilka lat), prowadzonych przez uprawnionych, posiadających międzynarodowe zezwolenia, najczęściej obcojęzycznych, nauczycieli. Szkolenia takie kończą się egzaminem i potwierdzone są dyplomem, wystawionym przez uznaną w świecie szkołę lub organizację. W ostatnich latach zwiększa się liczba polskich nauczycieli, posiadających wymagane uprawnienia.

►Mierniki zdrowia (samoocena stanu zdrowia, sprawność fizyczna, absencja szkolna, wypadki, przemęczenie, napięcie, lęk i przygnębienie)

►System opieki zdrowotnej w Polsce uległ zmianie w 1999 roku w wyniku uchwalenia nieobowiązującej obecnie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. W wyniku tego dotychczasowe utrzymywanie opieki zdrowotnej z budżetu państwa zastąpiono finansowaniem ze składek ubezpieczonych. System ma na celu zapobieganie, wykrywanie i zwalczanie chorób oraz poprawę samopoczucia populacji.

Obecnie system kształtowany jest przez dwie podstawowe ustawy:

• o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych,

• o zakładach opieki zdrowotnej.

Uczestników systemu można podzielić na następujące kategorie:

• świadczeniobiorców - czyli pacjentów,

• instytucję ubezpieczenia zdrowotnego pełniącą funkcję płatnika - czyli Narodowy Fundusz Zdrowia,

• świadczeniodawców:

• zakłady opieki zdrowotnej, które można podzielić ze względu na organ założycielski na publiczne (SPZOZ) oraz niepubliczne (NZOZ),

• praktyki lekarskie, lekarsko-dentystyczne, pielęgniarskie oraz położnych,

• apteki,

• innych świadczeniodawców,

• organy kontroli i nadzoru:

• Państwową Inspekcję Sanitarną ("SANEPID"),

• Inspekcję Farmaceutyczną,

• wojewodów i działające przy nich wojewódzkie centra zdrowia publicznego oraz konsultantów wojewódzkich w poszczególnych specjalnościach medycznych,

• Ministerstwo Zdrowia, które wytycza kierunki polityki zdrowotnej kraju oraz posiada uprawnienia kontrolne, a także działających przy nim konsultantów krajowych w poszczególnych specjalnościach medycznych

►Czynniki decydujące o zdrowiu człowieka
3.1. Czynniki środowiskowe
3.2. Czynniki biologiczne
3.3. Czynniki społeczne
3.4. Promocja zdrowia
3.4.1. Geneza i rozwój promocji zdrowia
3.4.2. Promocja zdrowia a medycyna tradycyjna
3.4.3. Zasady promocji zdrowia
3.4.4. Cele promocji zdrowia
3.4.5. Marketing społeczny w promocji zdrowia
3.4.6. Strategia promocji zdrowia i bariery ich realizacji
3.4.7. Rola personelu medycznego w promocji zdrowia

Światowa Organizacja Zdrowia ( WHO ) przedstawiła w 1990 r. czynniki decydujące o zdrowiu człowieka:

1. Czynniki genetyczne decydują od 5 -15%
2. Środowisko w którym żyjemy decyduje od 5 - 10%
3. Umiejętność rozładowywania nadmiernych stresów decyduje od 20 - 25%
4. Model odżywiania i styl życia człowieka decyduje w ok. 50%
5. Medycyna oficjalna decyduje od 10 - 20%

Z tego zestawienia wynika, że aż prawie w 70% mamy sami wpływ na nasze zdrowie.

►CO TO JEST POSTAWA CIAŁA?

     Postawa Ciała jest cechą charakterystyczną każdego człowieka, po której � nawet z daleka � możemy go poznać. Na to ogólne wrażenie składają się sylwetka, uzależniona w znacznym stopniu od budowy ciała, a także sposób �trzymania się� oraz poruszania się człowieka. W postawie ciała przejawia się także nasze samopoczucie. Gdy jesteśmy zadowoleni, aktywnie nastawieni do życia, podświadomie prostujemy tułów, unosimy głowę, ruchy ciała i chód mamy lżejsze, bardziej sprężyste. Gdy jesteśmy przygnębieni, źle się czujemy psychicznie lub fizycznie, uzewnętrznia się to w naszej postawie pochyleniem głowy i tułowia do przodu, wysunięciem barków i brzucha, opadaniem ramion (pokaz obu sylwetek z rzutnika).

Ze zdrowotnego punktu widzenia wartościowa jest pierwsza z opisanych postaw.

     W utrzymaniu charakterystycznej dla człowieka postawy ciała istotną rolę odgrywa przyzwyczajenie, a więc, jak to inaczej określamy, nawyk ruchowy. Może to być nawyk prawidłowej bądź nieprawidłowej postawy ciała. Np. pozycja stojąca z ugiętą jedną, stale tą samą nogą stwarza warunki niekorzystne dla kręgosłupa, powodując jego wygięcie w bok. Utrzymywanie się takiego przyzwyczajenia może przyczynić się, do powstania wady postawy. Dlatego jest tak ważne, aby już u małego dziecka kształtować nawyk prawidłowej, czynnej postawy ciała, którą należy pielęgnować w życiu dorosłym.

     Najistotniejsze wartości w życiu człowieka warunkujące jego zdolność do pracy to zdrowie, sprawność fizyczna i psychiczna oraz wydolność ogólnorozwojowa. Nasuwa się pytanie, czy postawa ciała ma wpływ na te wartości?

     Postarajmy wyobrazić sobie człowieka z postawą nieprawidłową w stadium krańcowym, np. zaawansowane skrzywienie kręgosłupa z garbem żebrowym (pokaz sylwetki z rzutnika). Już sam wygląd człowieka dotkniętego tą chorobą często stanowi dla niego źródło kompleksów. Do tego dołączają się bule kręgosłupa, upośledzenie funkcjonowania narządów wewnętrznych. Znacznie się zmniejsza zdolność takiej osoby do wysiłku fizycznego i pracy. Niektóre zawody są dla nich niedostępne.

     Podobne bóle kręgosłupa oraz jego usztywnienie i zniekształcenie, charakteryzu- jące się najczęściej okrągłymi plecami, powoduje kifoza dorastających, zwana chorobą Scheuermanna.

Czy stanów takich można uniknąć?

Z pełną odpowiedzialnością powiem, że w większości wypadków tak - POPRZEZ WCZESNE ROZPOZNANIE, konsekwentne leczenie, a przede wszystkim przez umiejętną dbałość o kręgosłup i postawę ciała od urodzenia aż do końca życia.

     Dlaczego właśnie teraz jesteśmy zmuszeni zwracać specjalną uwagę na zapobieganie wadom postawy i chorobom kręgosłupa?

Najważniejsze przyczyny to :

 niedobór ruchu i siedzący tryb życia, doprowadzające do osłabienia układu mięśniowego (który jest niezbędny do utrzymania sprawności kręgosłupa i prawidłowej postawy),

 przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji w pracy, często nieprawidłowych (ławki szkolne, niewłaściwe pozycje pracy w warsztatach szkolnych i zakładach pracy),

 znaczny procent wad postawy u dzieci przedszkolnych i szkolnych stwierdzany przez lekarzy,

 niski poziom kultury zdrowotnej naszego społeczeństwa.

II. CEL I ZADANIA GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ PROWADZONEJ W PRZEDSZKOLU

Gimnastyka korekcyjna prowadzona dla dzieci z naszego przedszkola ma za cel:
1. Skorygowanie istniejących zaburzeń statyki ciała i doprowadzenie jej, o ile jest to możliwe, do stanu prawidłowego.
2. Niedopuszczenie do powstania wad postawy ciała, gdy zaistnieją warunki sprzyjające ich powstaniu.
3. Doprowadzenie sprawności fizycznej dziecka do stanu uznanego za prawidłowy.

Cele te osiąga się drogą realizacji następujących zadań :

1. Wyrobienie u dziecka nawyku prawidłowej postawy ciała we wszystkich sytuacjach i czynnościach dnia codziennego.
2. Wytworzenie silnej i wytrzymałej stabilizacji mięśniowo � wiązadłowej kręgosłupa po uprzednim usunięciu dystonii mięśniowej.
3. Wdrożenie do rekreacji ruchowej uwzględniającej elementy profilaktyki i korekcji zaburzeń zagrażających lub istniejących u dziecka.
4. Opanowanie przez dziecko i jego środowisko opiekuńcze wiedzy i umiejętności dotyczących spraw jego zdrowia związanych z wadą.

III. NA CZYM POLEGA ZAPOBIEGANIE IPRZECIWDZIAŁANIE WADOM POSTAWY

     Pionowa postawa ciała powoduje, że przeciążony jest odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Przy wszystkich codziennych czynnościach najczęściej przyjmujemy pozycję pochyloną ku przodowi, która nie jest w pełni zabezpieczana układem stabilizującym biernie. Poza tym osłabiony jest w stosunku do potrzeb stabilizacji układ mięśniowy, zwłaszcza mięśnie grzbietu i brzucha, co wynika z niedoboru ruchu. Siedzący tryb życia wpływa również niekorzystnie na stan fizjologicznych krzywizn kręgosłupa i wydolności układu mięśniowego.
     Chcąc mieć zdrowy i sprawny kręgosłup, należy o niego czynnie dbać przez całe życie o czym już wcześniej była mowa. W jaki sposób należy to czynić?

Podstawowymi działaniami są :

 Ograniczenie siedzącego trybu życia, zwiększenie ogólnej aktywności ruchowej, ze szczególnym uwzględnieniem tych jej form, dzięki którym są wzmacniane mięśnie grzbietu i brzucha, dobór ćwiczeń mających na celu kształtowanie prawidłowych krzywizn kręgosłupa, a nie ich niwelowanie.

 Nauczenie, już we wczesnym dzieciństwie, a następnie wyrobienie nawyku utrzymywania prawidłowej postawy ciała we wszelkich czynnościach życia, zwłaszcza tych, w których kręgosłup mógłby być przeciążony, przestrzeganie prawidłowej postawy ciała przy pracy i w czasie odpoczynku.

 Dostosowanie sprzętów domowych do potrzeb i możliwości fizjologicznych kręgosłupa.

     Jak wynika z powyższego jednym z głównych czynników zapobiegającym wadom postawy jest ruch. U każdego dziecka zachodzi potrzeba tworzenia własnego modelu aktywności ruchowej o indywidualnej specyfice potrzeb i możliwościach zaspokojenia. Zachodzi pytanie � jak sobie z tym poradzić?
     Szczególnie cenne są formy aktywności ruchowej, które człowiek może kultywować przez całe życie. Jak np.: pływanie, narciarstwo, łyżwiarstwo, turystyka (piesza, rowerowa), tenis, i inne gry sportowe. Wdrożenie od dzieciństwa do systematycznego uprawiania danej dyscypliny, zasmakowanie w przyjemnościach, jakie ona daje, stwarza podwaliny zachowania zdrowia. W każdym wieku dostępną formą aktywności ruchowej jest gimnastyka.
     Poza wzmacnianiem odpowiednich zespołów mięśniowych niezbędne jest równoległe wyrabianie nawyku zachowania prawidłowej postawy ciała. Nawyk ten wyrabiamy przy wszystkich czynnościach dnia, przy pracy i w czasie spoczynku. Przyswojone w dzieciństwie nawyki prawidłowych pozycji przy codziennych czynnościach zaowocują w wieku dojrzałym sprawnością i bezbolesnością kręgosłupa. Należy jednak pamiętać, że dziecko czerpie wzory z otoczenia. Chcąc więc uczyć je wskazanych zasad, sami musimy ich przestrzegać, co zresztą wszystkim domownikom wyjdzie na zdrowie. (pokaz z rzutnika)
     Prawidłowo zorganizowany system przeciwdziałania wadom postawy u dziecka powinien obejmować :

 codzienne (poza dniami zajęć korekcyjnych w przedszkolu) indywidualne ćwiczenia w domu zgodnie z instrukcją,

 przestrzeganie poprawnej postawy podczas wszystkich codziennych czynności,

 udział w ćwiczeniach zespołowych gimnastyki korekcyjnej dwa razy w tygodniu,

 pływanie korekcyjne dwa razy w tygodniu,

 czynny wypoczynek w postaci odpowiednich do typu wady form rekreacji ruchowej.      Aby proces korygowania wad mógł być w pełni efektywny, należy opanować ogólne zasady doboru ćwiczeń korekcyjnych. Tylko dzięki temu rodzice będą mogli w sposób świadomy i celowy przeciwdziałać wadom postawy u swojego dziecka.

Można traktować postawę ciała człowieka, jako wyraz godności układu ruchowego do działania. Jest to z reguły postawa wyprostowana 'uniesiona', ułatwiająca przejście ze stanu bezruchu do czynności'

T. Kasperczyk

►II. Wpływ wysiłku fizycznego na organizm

Ruch jest potrzebą biologiczną zwierząt i ludzi, jest elementarną podstawą zdrowia psychicznego i fizycznego. W organizmach pozbawionych ruchu zachodzą procesy patologiczne, organizmy te chorują i szybciej starzeją się. Wynika to z funkcji, jaką spełniają w metabolizmie całego ustroju mięśnie. Praca mięśni i ruch to nie tylko czynniki niezbędne do utrzymania sprawności i wydolności psychofizycznej osób dorosłych, lecz także bardzo istotny czynnik rozwoju wzrastającego organizmu.

Specjalną formą pracy - szczególnie silnie działającą na organizm są ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza trening sportowy. Pod wpływem wysiłku fizycznego zachodzi szereg zmian w organizmie człowieka (we wszystkich układach). Dochodzi do wzrostu czynności układu oddechowego i krążenia, zmian w napięciu układu nerwowego, w układzie mięśniowym wysiłek fizyczny zwiększa i przyspiesza wiele procesów biochemicznych, wywołując swego rodzaju reakcję łańcuchową, wytrącającą organizm ze stanu równowagi. Równocześnie pojawiają się tendencje zmierzające do przywrócenia zakłóconej równowagi (homeostazy). Odpowiedzią organizmu na zmiany zachodzące pod wpływem wysiłku fizycznego jest proces przystosowawczy do danej pracy, polegający na:

a. Usprawnieniu koordynacji mięśniowo - nerwowej zwanej „wyćwiczeniem” powodującym obniżenie ujemnych skutków pracy.

b. Zmianach w budowie mięśni.

Końcowym efektem zachodzących zmian w organizmie pod wpływem pracy jest pojawienie się hipertrofii roboczej.

Hipertrofia robocza (przerost) to normalne, nie patologiczne zmiany, zachodzące w strukturze i funkcji organizmu prowadzące do przystosowania się do zwiększonego wysiłku związanego z wyspecjalizowaną formą pracy czy treningu. Proces hipertrofii pojawia się we wszystkich układach organizmu ludzkiego.

III. Zmiany w poszczególnych układach spowodowane wysiłkiem fizycznym.

1. Układ mięśniowy:

• wzrost masy mięśniowej pod wpływem wysiłku

• układ mięśniowy oddziałuje kształcąco na układ kostny (np. u osób z dolegliwościami kręgosłupa systematyczne ćwiczenia mięśni grzbietu i kręgosłupa powodują wzrost i wzmocnienie tych mięśni, doprowadzając do wzmocnienia tzw. gorsetu mięśniowego, co łagodzi, a nawet likwiduje dolegliwości odkręgosłupowe)

• wzrost liczby otwartych czynnych naczyń włosowatych, lepsze odżywianie pracującego mięśnia, usprawnienie wydalania produktów przemiany materii (spalania)

• zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia się odporności na zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił

• wzrost ilości substancji energetycznych w mięśniach

2. Układ kostny
a) Zwiększenie obciążeń aparatu ruchu powoduje zmiany także w układzie kostnym

• hipertrofia kości - zmiana ich kształtu, szerokości i długości

• kości są bardziej masywne, zwiększa się szerokość powierzchni stawowych

• hipertrofia robocza układu kostnego u osób dorosłych pod wpływem treningu rozwija się stopniowo przez okres 3 - 5 lat (odpowiedź organizmu przystosowującego się do zwiększonego wysiłku). Zmiany te utrzymują się przez pewien czas także po przerwaniu treningu (szczególnie, jeśli kontynuowana jest aktywność ruchowa)

• hipertrofia powoduje wcześniejsze kostnienie układu w wieku rozwojowym (skostnienie chrząstek wzrostowych)

• u dzieci i młodzieży trening przeciwdziała tworzeniu się odkształceń, czyli zapobiega i koryguje wady postawy oraz przeciwdziała osteoporozie w wieku późniejszym

b) Korzystny wpływ ćwiczeń na aparat kostno - stawowy:

• zwiększenie zakresu ruchomości w stawie

• kształtowanie powierzchni stawowych

• zwiększenie elastyczności i sprężystości torebek i wiązadeł w stawach

• ćwiczenia warunkują w dużej mierze uwapnienie kości

---