Bioetyka

Tolerancja:

• pozytywna - nikt nie jest wszech wiedzący. Prowadzi do marginalizacji. Każdy może popełniać błędy. Rację może mieć każdy człowiek, celem jest poznanie prawdy, rozbudowanie własnych poglądów.

• negatywna - znosić czyjeś poglądy ale w gruncie rzeczy wyrzuca się je na margines, czyli ja mam rację.

Bioetyka - ,,życie”, ,,zwyczaj” dawniej dawniej miejsce zamieszkania lub etyka środowiska V. R. Potter

1. medyczna

2. środowiska naturalnego

3. kary śmierci tj. prawa

Nadużycia w badaniach naukowych na ludziach.

• Projekt Tuskegee - 1932-1972 leczenie ze „złej krwi”. Czarni biedni chorzy mieli być nie leczeni na kiłę żeby zobaczyć jak wygląda naturalny przebieg kiły. Do 1972 r przeżyło kilkunastu. 1972R Beauchamp pisze raport z tego projektu.

• Koncepcja sklepu z cukierkami- badania w krajach biednych tanich zacofanych ( na liście także Polska) przez kraje bogatsze bardziej rozwinięte.

• Projekt Willowbruck - ośrodek dla dzieci upośledzonych umysłowo - zakażano żółtaczką i leczono gamma globulinami.

Świadoma zgoda pacjenta

1. legalizacja aborcji w USA

1. na podstawie prawa do prywatności na podstawie którego rząd nie może się wtrącać

2. w 1 trymestrze ciąży państwo nie ma żadnych żywotnych interesów ( tj. nie szkodzi zdrowiu matki)

3. w 2 trymestrze ciąży większe ryzyko utraty zdrowia matki w wyniku aborcji niż donoszenia ciąży - zakaz aborcji w 2 trymestrze.

2. Rozwój technologii medycznych

1. K.A Quinlan po przedawkowaniu leków pod respiratorem rodzice kazali odłączyć od respiratora - nikt nie ma obowiązku leczyć się środkami nadzwyczajnymi. Nie odłączają natomiast od karmienia dożylnego bo to zwyczajny środek leczniczy.

2. Świętość życia => jakość życia

Zmiana celu medycyny dawniej lekarz leczył pacjenta obecnie to pacjent leczy się za pomocą wiedzy lekarza.

Naturalny brak dóbr - nie da się więcej wytworzyć dóbr - brak zasobów

Sztuczny brak dóbr - brak pieniędzy na dobra

Sprzedaż narządów OK bo to moja rzecz ale ciało to nie rzecz tj. człowiek nie jest rzeczą.

Nie ma alternatywy między być a mieć.

loteria naturalna - np. przypadek urodzenia

loteria społeczna - np. syn bogatego człowieka

Czyny superogatywne - zrobisz ok

nie zrobisz ok wniosek: możesz ale nie musisz.

Korupcja kwestia sprzedawania się, godności

3 poziomy korupcji:

1. łapówka bez naruszania praw innych - czyn dobry

2. łapówka z naruszeniem praw innych - czyn dobry

3. czyn zły

Normy

• prima facie - w większości przypadków ale są wyjątki

• absolutne - bez wyjątków - np. nie wolno torturować pacjentów

Deprofesjonalizacja zawodów medycznych

• dawniej lekarz to nie zawód a powołanie które nie podlegało prawu.

• W większości przypadków lekarz nie jest w stanie sam wyleczyć pacjenta. ( potrzebuje np. laboratorium)

• praca lekarza zależy w znacznym stopniu od jednostek zewnętrznych np. NFZ ( kwestia materialna) - praca oceniana pod względem ekonomicznym a nie medycznym.

• Lekarze poddawani ocenie prawnej (coraz częstsze procesy) jako grupa zawodowa mają prawo do strajków zgodnie z prawem. Odpowiedzialność za życie i zdrowie pacjenta spoczywa więc na np. NFZ

Sekularyzacja bioetyki

Sobór watykański II - Ruch Ekumeniczny ( początek bioetyki kościoła) - Audree Heuegers świecki uczestnik soboru watykańskiego II tzw biolog papieski

Następny papież Paweł VI chce znieść SWII i RE. Ostatecznie zmienia sens RE - wszyscy jesteśmy wierzący ale my katolicy pomożemy jako dojść do Boga => kolejne nieporozumienia

Etyka nie może być oparta na teologii moralnej.

Bioetyka sekularyzacyjna - zastąpienie teologów moralnych prawdziwymi etykami.

Bioetyka „amerykańska”

• medycyna powstaje i rozwija się w USA tam też powstały najwcześniej problemy etyczne z nią związane.

• Ograniczenie językowe cytowani autorzy tylko anglojęzyczni.

• Ograniczenie przez graniczne poglądy amerykańskie - najważniejszy jest pacjent i jego zdrowie.

„Autonomia” - zadawanie sobie samemu prawa (dawniej oznaczało samotność, wyobcowanie)

Imperializacja moralna - narzucanie praw

Autorytety zawsze subiektywne

Traktuj równych równo a nierównych nierówno.

Każda osoba ludzka jest człowiekiem, tj. rozumna i wolna

Czy każdy człowiek jest osobą ludzką?

Kryteria osoby ludzkiej:

• społeczne

• rozwojowe

• genetyczne

3 typy badań:

• na zwierzętach

• na naczelnych

• na człowieku

Kryterium społeczne:

• płody, noworodki, trwale psychicznie chorzy, małe dzieci, chorzy z demencją, ( ludzie ale nie osoby ludzkie) tj. osoby społeczne - maja prawa moralne ale nie obowiązki moralne

• Osoby ludzkie są uważane za odpowiedzialne i rozumnie podejmujące decyzje. Mogą być oceniane jako dobre i złe.

Kryterium rozwojowe

• Założenie że człowiek poczyna się jako człowiek a nie osoba ludzka, dopiero w pewnym momencie swojego życia człowiek => osoba ludzka.

Różne kryteria (człowieka?)

• ten który się urodził ( kryterium z urodzenia) mimo że płód nie jest częścią matki. Etycznie są to 2 różne osoby które powinno się leczyć osobno. A nie płód przez matkę.

• Płód ma prawo dziedziczyć po zmarłym ojcu czy matce.

• Wszystkie systemy bazują na tym kryterium.

• kryterium empirycznie mierzalnej pracy mózgu

• za

• powiązanie z kryterium śmierci ( śmierć mózgu)

• racja myślenia ( jest myślenie jest praca mózgu)

• z poczucia tożsamości ( identyfikacja człowieka z mózgiem)

• przeciw

• nie myślimy mózgiem? (nie wiadomo czy zygota myśli)

• śmierć i początek( nie wiadomo czy nie myślimy zanim mamy mózg??? bez sensu;)

• poczucie tożsamości nie tylko z mózgiem

• kryterium czucia bólu utożsamiane jako kryterium społeczne

• reakcja ukł. Nerwowego - od 20 tyg. ciąży.

• umieć pozawerbalnie wyrazić ból - płacz

• ból jako reakcja na różne sytuacje społeczne społeczne

• werbalne wyrażenie bólu.

Kryterium genetyczne

• Każdy człowiek = osoba ludzka bo ma 23 chromosomy.

• Prawo uznawane przez kościół

• za

• -tożsamość i ciągłość - jesteś ciągle sobą niezmiennie przez całe życie

• przeciw

• człowiek = DNA a DNA to wodór a wodór nie ma godności więc człowiek nie ma godności? - błąd bo 23 pary chromosomów to kryterium a nie warunek.

• zaśniad groniasty, potworniak też 23 pary ch. ale nie rozwinie się człowiek

• jest to najbezpieczniejsza granica bardzo wczesna ale nie umożliwia np. in vitro, badań nad komórkami macierzystymi czy nawet antykoncepcji.

Natura człowieka:

1. koncepcja naturalna - człowiek rozwija się tak jak to odczytuje z natury.

2. koncepcja kreatywna - człowiek przez swój rozum kreuje własną osobowość

Homoseksualizm jest dobry i zły w zależności od teorii.

Aborcja nie za i przeciw - w zależności od teorii.

Pro - life - każdy płód jest osobą ludzką. Poszanowanie życia.

Pro - choice - absolutyzuje prawo do własności. Mam prawo korzystać z własnych zasobów tj. macica jest kobiety a nie płodu.

Inne:

• stanowisko indywidualnej świadomości - jeżeli kobieta świadomie i dobrowolnie zachodzi w ciążę - nikt się na świat nie pchał;)

• strategia stopniowa. Zygota ma rozwijającą się osobowość ale jest b. mała a w nauce małe wartości się pomija. Kwestia tak albo nie.

• Strategia kosztów moralnych - który wybór więcej kosztuje - nie da się policzyć kosztów moralnych.

• 2 strategie formalne:

• pojednania (zapomnieć o nastawieniach religijnych i emocjonalnych

• kompromisu - podstawowym pytaniem jest czy jest to osoba ludzka czy nie (nie bierze się pod uwagę płodu) nie odpowiada na pytanie czy aborcja jest dobra czy zła.

Bioetyka 4 zasad - pryncypializm

Etyka lekarska - Hipokrates 460-370 r.p.n.e

• przysięga Hipokratesa jest mu jedynie przypisana - napisana w innym dialekcie, na dodatek powst. znacznie później niż żył Hipokrates, napisana jest nie w języku lekarskim lecz kapłańskim.

• historia idei - słowa z czasem zmieniają znaczenie

• prawdopodobnie napisana przez Pitagorejczyków

Bioetyka współczesna nie jest kontynuacją etyki. Bioetyka powstała przeciw etyce. Tzn. przysięga Hipokratesa jest złą. Jest nieetyczna i niemoralna jako całość.

3 typy relacji:

• paternalizm=monarchia - jeden decyduje relacja lekarz pacjent.

• arystokracja - wielu mów jeden decyduje

• demokracja - wielu decyduje

3 racja za paternalizmem medycznym:

Etyka naturalistyczna:

1. zdrowia - choroba ogranicza zdolności człowieka - jego możliwości decydowania

2. arystokratyczna - najszlachetniejsi i najmądrzejsi winni decydować

3. młodości - najlepszy okres tzw. ciepła i suchości.

Elementy przysięgi Hipokratesa:

• Zobowiązanie

• Terapia

• Przekleństwo i Błogosławieństwo

• Inwokacja?

Etyka lekarska - nauka o obowiązkach lekarzy

Relacje:

• lekarz lekarz - szacunek, wdzięczność troska

• lekarz pacjent

• lekarz społeczeństwo

Deklaracja Genewska tj. współczesna przysięga Hipokratesa - pierwsze uchwalenie wrzesień 1948r

W Polsce kodeks etyki lekarskiej Toruń 2003 - obecna

wcześniej - 1990 - Bielsko Biała kodeks prawicowy chrześcijański.

Upomnienie powinno być formą pomocy innemu lekarzowi ?

Zakaz reklamowania się i komercji.

Świadoma zgoda pacjenta - wstęp do podjęcia jakichkolwiek działań medycznych tzw. paradygmatyczna zgoda

• pacjent posiada adekwatna wiedzę do tego o czym decyduje.

• nie podlega przymusowi

• intencjonalnie wprost ( ustnie lub częściej pisemnie) tj. pacjent musi chciec a nie dopuszczać zabieg

• działania chciane i dopuszczone.

Zgoda niejawna ( milcząca) - zastosowanie się w swoim postępowaniu do konkretnych poleceń.

Zgoda implicite ( założona w działaniu) inne działanie związane z czynnością główną mające na celu dobro pacjenta. np. zgoda na operacje na jelitach podczas operacji na żołądku. 2 w 1.

Zgoda domniemana = zgoda zastępcza - pacjent nie jest zdolny do podjęcia decyzji ale osoba która go zna pacjenta wie czego chciałby on sam. np. zgoda na pobranie narządów w Polsce.

Zgoda działania w najlepszym interesie pacjenta- osoba podejmując decyzję w imieniu pacjenta podejmie takie rozwiązanie które przyniesie pacjentowi maksymalne korzyści ( tzw. korzyści netto pod odjęciu szkód związanych z decyzja ) Korzyści powinny być oceniane z punktu widzenia jakości życia pacjenta.

Paternalizm medyczny:

• słaby - działanie lekarza na własnej decyzji bez decyzji pacjenta

• mocny - działanie lekarza wbrew woli pacjenta

Dyrektywy medyczne (na przyszłość) dla lekarzy

• pisemne zadecydowanie o postępowaniu

• pisemne zadecydowanie o osobie odpowiedzialnej za postępowanie.

• Europejska Konwencja Bioetyczna - szanowanie dyrektyw na przyszłość

Przypadek Margo - Czy istnieje ciągłość osobowa człowieka?

Czy w ciele człowieka jest cały czas ta sama osoba ludzka?

Komitet Etyki Lekarskiej

KEL - prawo do nieprzekazywania przez lekarza informacji o niepomyślnej diagnozie jeśli miałoby to zagrażać pacjentowi.

Badania terapeutyczne (chodzi o wyleczenie pacjenta) i eksperymentalne (nieterapeutyczne)

Deklaracja helsińska - zasady prawidłowego prowadzenia badań naukowych.

Każde badanie dotyczące :

• pacjenta

• materiałów pochodzących od pacjenta

• danych dotyczących pacjenta ( historia choroby)

wymaga zgody komisji bioetycznej.

Obowiązek poinformowania pacjenta (tzw. miękkie kłamstwo - podawanie inf. prawdziwej ale za szerokiej (dopuszczalne):

1. cel badania naukowego

2. źródło finansowania

3. korzyści, ryzyko

4. niedogodności

5. konflikt interesów

6. możliwość wycofania się

7. afilikacji??? (nie mogłem się doczytać)

Nie wolno prowadzić badań na:

• studentach medycyny

• pracownikach szpitala

(tylko wtedy gdy wyniki danych badań służą danej populacji)

Placebo tylko wtedy gdy nie ma innego leku

Tajemnica zawodowa (lekarska) obowiązuje każdego pracownika szpitala.

Kiedy nie obowiązuje zachowanie tajemnicy lekarskiej:?

1. Przekazanie informacji innemu lekarzowi (oprócz konsultacji?)

2. Udzielenie przez pacjenta zgody na przekazywanie informacji

3. Istnienie poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia innych

4. Gdy tak regulują przepisy prawne

5. Gdy doszło do naruszenia praw człowieka

Eutanazja tam gdzie jest dobra opieka paliatywna

• wkraczanie w prywatność pacjenta bez możliwości wyzdrowienia

• tzw. cierpienie procedurowe - wysoko cenne życie psychiczne i duchowe dlatego odbierane życie biologiczne żeby zachować godność

Eutanazja samobójcza.

Różne pytania

Sumienie - jest to wewnętrzne odczucie pozwalające odróżnić dobro i zło. Jest to rozum praktyczny który stawia sobie pytanie co powinienem zrobić tu i teraz.

W religii - głos Boga w człowieku

W etyce - głos człowieka w człowieku

Sumienie przeduczynkowe określa kim jestem - ważne dla bioetyki odnosi się do celu o którym się wie i z jakim się wykonuje dany czyn.

Sumienie pouczynkowe nie określa jakim człowiekiem jestem - nie odnosi się do tego co się zrobiło i nie wiedziało w chwili wykonywania danego czynu

Aplikacja sumienia - proces w którym głosimy aksjonat etyczny - ocena moralna. czyń dobro zła unikaj

Zasada synderezy (prasumienei) Czyń dobro zła unikaj - Św. Tomasz

Teoria Kanta twórca koncepcji dentologicznej:

• wszystkie choroby mają w swoim tle stres

• stres można znieść unikając go

• przyczyną stresu jest np. zmiana miejsca zamieszkania (wyjechał 1 raz)

• przyczyną stresu jest np. żona (wybrał życie w celibacie)

• „niebo gwieździste nade mną” prawo moralne we mnie

Twórcy utylitaryzmu : Francis Hutcheson 1725

Zalążki idei są już obecne w filozofii Shaftes Bury'ego i Humela

Najbardziej wyrazista formę stworzyli Jeremy Bentham i James Mill.

Czyn ludzki świadomy (psychologicznie działający wie że wykonuje jakiś czyn i wie czy jest on dobry czy zły) i dobrowolny (działający nie podlega woli drugiego człowieka)

Zasada wątpliwości : w razie wątpliwości rację...

1. ma zwierzchnik

2. przychylamy się do rozwiązania bardziej prawdopodobnego

3. przychylamy się oskarżonemu

4. w razie wątpliwości racja jest pod stronie posiadającego

4 Zasady Bioetyki:

• nieszkodzenie

• sprawiedliwość

• dobroczynność

• szacunek dla autonomii

Przedmiot moralny czynu - wewnętrzna moralność czynu czyli to do czego on prowadzi

Horyzont motywacyjny - to ogół posiadanej wiedzy, mającej znaczenie w wykonywaniu czynu. Rozwijanie tej wiedzy to obowiązek moralny. Jeśli mogę wiedzę rozwijać a nie robię tego to jestem zły.

Poziomy korupcji:

1. za korzyść majątkową wymagam czegoś dobrego ale bez narażania innych

2. daje pieniądze za czyn dobry ale naruszam prawa innych - szkodę innym

3. daje pieniądze na czyn zły

Czyn człowieczy nie jest przedmiotem oceny moralnej bo etycznie nie jest dobrowolny ani świadomy

Niewiedza zawiniona - brak wiedzy obowiązkowej

Niewiedza niezawiniona - brak wiedzy nieobowiązkowej

Co robimy w niewiedzy?- odpowiadamy za czyn i ponosimy konsekwencje za te czyny które jesteśmy w stanie przewidzieć

Kto wymyślił imperatyw kategoryczny - Kant

• pamiętaj abyś człowieczeństwa używał zawsze tak w samym sobie jak i w innych używał jako celu a nigdy wyłącznie jako środka

• Zachowuj się tak jakbyś chciał aby się inni wobec Ciebie zachowywali.

Czy zakazana jest aborcja w przysiędze Hipokratesa - Tak

Eutanazja Nie

Koncepcja wodorowa = patrz koncepcja genetyczna

Twórca bioetyki V. R Potter

Czy deprofesjonalizacja zawodów medycznych spowodowała ich demoralizację - Nie

Wg którego kryterium człowiek może być przez całe życie tylko człowiekiem - kryterium społeczne - jeśli człowiek ma tylko prawa jest tylko człowiekiem jeśli ma tez obowiązki jest także osoba ludzką

3 zasady paternalzimu medycznego:

• lekarz chce dobra pacjenta bardziej niż sam pacjent

• lekarz chce dobra pacjenta

• lekarz nie zaszkodzi pacjentowi

3 sytuacje w których można zabić a nie jest to morderstwo:

• obrona własna

• wojna sprawiedliwa

• kara śmierci

Ja empiryczne - to co można poznać zmysłami dąży do przyjemności

Ja konscendentalne - to co ja myślę zmusza mnie do imperatywu kategorycznego obowiązku

Co jest przedmiotem zainteresowania w etyce: - czyn ludzki świadomy i dobrowolny

Jakie czyny podlegają ocenie w etyce: ludzkie, świadome i dobrowolne

4 elementy duszy:

• rozumna

• kalkulująca i poznawcza

• nierozumna

• sensytatywna i wegetatywna

Wg kryterium z implantacji niszczenie komórek/jajeczek jest zabójstwem? NIE

Czy czyn świadomy moralnie (ja wiem czy mój czyn jest dobry czy zły) może być świadomy psychologicznie (działający ma pojęcie co robi ) - TAK

Czy przedmiot moralny to to samo co cel przedmiotowy NIE

Czy czyn może stać się dobry gdy okoliczności czynu będą dobre? - Nie gdyż żeby czyn był dobry wszystkie okoliczności muszą być dobre????

4 warunki zasady o podwójnym skutku:

• przedmiot moralny musi być dobry

• dobre skutki muszą wynikać bezpośrednio z podjętego działania

• intencja działającego musi być dobra

• musi być możliwe osiągnięcie dobrego skutku

2 sytuacje kiedy możemy komuś coś zabrać a nie jest to kradzieżą?:

• w sytuacji koniecznej

• wyrównywanie szans (kiedyś to coś należało do nas a ten ktoś nam to zabrał)

Papieski biolog Hellegers

---