Socjologia - nauka o społeczeństwie, o zbiorowościach ludzkich.

Przedmiotem badań są:

• Zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi

• Struktury tych zbiorowości

• Zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie.

• Siły skupiające i rozbijające te zbiorowości

• Zmiany i przekształcenia w nich zachodzące

Grupa społeczna, organizacja, rodzina to zbiorowość.

Zakres badań socjologii:

1. Działy badające instytucje społeczne tj. rodzina, instytucje polityczne, naukowe, gospodarcze, religijne itp.

2. Działy badające różne typy zbiorowości i grup np. grupy społeczne, zbiorowości terytorialne ( miasto, wieś), kategorie zawodowe

3. Procesy społeczne np. dezorganizacji społecznej:

• Migracji

• Ruchliwości społecznej wynikającej z masowego przekazywania treści kulturowych i mass mediów

Podział socjologii:

1. ogólna

2. szczegółowa

ad1. Ogólna- tworzy teorie obejmujące ogół zjawisk występujących w społeczeństwach.

Główne teorie:

1. Teoria struktur społecznych ( teoria społeczeństwa lub statyka społeczeństwa)

Uogólnia wyniki badań nad typami i formami życia ludzi, (co to Państwo, naród, społeczeństwo)

2. Teoria zmian -dynamika społeczna

Uogólnia wyniki badań nad procesami i zjawiskami przemian zachodzących w różnych grupach i zbiorowościach. (rozwój , zmiany, postęp)

Ad2. Szczegółowa- zajmuje się systematycznym opisem poszczególnych dziedzin np. socjologia rodziny, pracy, miasta, wsi, wychowania, zawodu, sportu, kultury.

Funkcje socjologii:

1. Diagnostyczna- dostarcza wiedzy, danej sytuacji, stanu rzeczy

2. Prognostyczna- na podstawie posiadanej wiedzy możemy przewidzeń skutki

3. Socjotechniczna- wykorzystywanie teorii w praktyce do formułowania zaleceń w zakresie kształcenia i modyfikacji postaw.

Metody badań socjologicznych:

(sposób postępowania w trakcie badań socjologicznych):

• Ankieta

• Wywiad socjologiczny

• Obserwacja

• Eksperyment

• Stadium przypadku- szczegółowe stadium pojedynczej całości ( rodziny, jednostka)

Grupa społeczna- to zbiorowość min.3 osób złożonych względnie trwałą więzią społeczną, wewnętrznie zorganizowanych (struktura grup) o wspólnych cechach, wartościach i normach.

Czynniki kształtujące grupę:

1. Fizyczny zbiór osób reprezentowanych przez konkretne jednostki ( min. 3 osoby- istnieją odczucia ponadindywidualne- ja i oni, lub my i on/ona . Świadomość ponadindywidualna -my pojawia się rola mediatora itp.

2. Zbiór, który utrzymuje się w pewnym okresie czasu (ciepłość, trwałość czasowa) (rodzina, grupa na studiach).

3. Zasada odrębności, która wyraża kryteria przyjmowania i usuwania z grupy. Zespół określeń i wymagań, którym ma odpowiadać członek grupy.(np. żołnierz- określona cecha fizyczna).

4. Ośrodki skupienia-materialne podstawy istnienia grupy, środki internujące tj. terytorium, lokale, majątek. Zwyczaje wartości, idee, symbole indentyfikacyjne grupa np. logo

5. Normy -system nakazów, zakazów, przepisów zachowania się, które wyrażają nakłonienia lub presję. (Nagroda-kara)

6. Styczności i kontakty, które układają się w stosunki społeczne:

• Partnerzy Np. egzamin-egzaminator-egzaminowany

• Układ powinności i obowiązków (zdać egzamin)

7. Więź grupowa- wyraża się w odczuwaniu wspólnych dążeń, zainteresowań, sytuacji (świadomość grupowa)

8. Cele i zadania łączące z nimi sposoby i środki działania, które zapewniają ich realizację (podział pracy w grupie)

9. Role grupowe- zbiór przepisów określających jak powinien się zachowywać członek grupy (zakres obowiązków i przywilejów) może dojść do konfliktu ról Np. wykład a dziecko. Rola oczekiwana a oczekiwania nieformalne wybór roli, z która się bardziej identyfikujemy

10. Pozycja społeczna- określona przez zakres ważności, jaką dana rola posiada dla wykonywania zadan ( całość praw i obowiązków związanych z tą pozycją)

11. Status w grupie - związany z pozycją to oceniana, zwartościowana pozycja+ prestiż wynikający z cech osobistych ( zaufanie, szacunek)

12. Przywódca w każdej grupie istnieje przywódca

Struktura grupowa- układ powiązanych ze sobą pozycji, określone relacje o charakterze hierarchicznym.

Def. Struktura- to konstrukt teoretyczny to całokształt stosunków między elementami jakąś całość lub między elementami a całością , rozpatrywany z określonego względu.

1. Struktura władzy: poszczególne pozycje wiążą się ze sobą stosunkiem władzy

2. Struktura komunikowania się poszczególne pozycje określone są ilością przekazywanych informacji i liczbą kanałów informacyjnych łączących poszczególne pozycje.

3. Struktura awansu- uwarunkowana możliwość obejmowania wyższych pozycji w strukturze.

4. Struktura socjometryczna- inaczej atrakcyjność interpersonalna pozytywnych i negatywnych postaw.

Geneza powstawania struktur:

1. może być nadana przepisami regulaminami, przez większą organizację, której elementem jest mała grupa

2. w wyniki interakcji członków grupy ludzie stykając się spostrzegają swoje zachowania, cechy, które są oceniane na podstawie kryteriów:

1. Podobieństwo postaw jednostka akceptuje podobne normy, postawy.

2. Czy zachowanie ułatwia czy utrudnia zaspokojenie pewnych szczególnie ważnych potrze?

Podział grup dychotomiczny (dwudzielny):

1. Ze względu na ilość

1. Małe: prosta struktura, wyłącznie członkowie, bezpośrednie kontakty

2. Wielkie: członkowie nie znają się osobiście, nie mogą zostac w bezpośrednich kontaktach, więź bezosobowa

2. Ze względu nas więź:

1. Pierwotne- oparte na czynnościach osobistych i emocjonalnych, bliskość, intywnosc, dużo spoistości.

2. Wtórne- zadaniowe, oparte na interesach, celach, styczności rzeczowe.

3. Wyższy stopień sformalizowania:

1. Grupy formalne- zachowania ulegające instytucjonalizacji zostają spisane w regulamin. Grupy studentów

2. Nieformalne grupy- nieokreślone statusem grupy, powstałe spontanicznie, nie ma spisanego regulaminu (lojalność w stosunku do przyjaciela)

4. Ze względu na dostępność:

1. Exkluzywne grupy (elitarne) wstąpienie do nich jest utrudnione Np. student uczelni wyższej

2. Inkluzyjne grupy powszechnie dostępne.

Więź społeczna- to ogól stosunków, relacji i zależności wiążących jednostkę i grupę.

Podział więzi na czynniki:

1. Styczność przestrzenna

• Wstępny etap kształtowania więzi

• Ludzie spostrzegają inne jednostki i lokalizują w przestrzeni

Styczność psychiczna:

• Zainteresowania drugim człowiekiem mającym podobne problemy lub potrzeby

III Styczność społeczna:

• Osoby pozostają w jednej przestrzeni, zauważają u siebie pewne cechy, rzeczy lub informacje związane potocznie wartościami i starają się je pozyskać lub wymienić.

Podział styczności:

1. Ze względu na formę:

1. Bezpośrednie

2. Pośrednie- Internet

2. Ze względu na częstotliwość:

1. Trwałą

2. Przelotna

3. Na jakość przebiegu:

1. Prywatna

2. Publiczna

4. Na sposób traktów innych:

1. Osobowa

2. Rzeczowa

Wzajemne oddziaływania- to układ działań 2 jednostek lub zbiorowości, który ma na celu modyfikacje zachowań, czyli wywołania okresowych racji ze strony partnera.

Wzory działań społecznych:

• Jest zawsze przedmiot(obiekt) działania

• Odpowiednie metody działań społecznych

• Rezultat efekt

Stosunki i zależności społeczne: min2 osoby + łącznik +wzajemne uprawnienia i obowiązki wobec siebie.

Czynniki więźli społecznej:

Instytucje społeczne- mają charakter materialno-społeczny, ze względu na charakter zaspokajanych potrzeb wyróżniamy:

• Ekonomiczne,. Polityczne, wychowawcze, kulturalne, socjalne, religijne.

Kontrola społeczna:

• Nakazuje swoim członkom postępować zgodnie z ogólnie akceptowanym normami i zasadami.

• Naruszenie tych norm wywołuje sankcje formalne i nieformalne oraz pozytywne i negatywne, jeśli chodzi o ich przestrzeganie.

Organizacja społeczna:

• Zapewnia porządek, czyli lad społeczny

• Wprowadza równowagę w życie społeczne

Rodzaje więzi:

1. Naturalna- silnie uwarunkowana emocjonalnie -rodzina

2. Stanowiona- związana z podziałami w życiu społecznym obywatel polski

3. Zrzeszeniowa- uwarunkowana możliwością wyboru grupy, do której chce się przynależeć

4. Behawioralna- zachowawcza- zachowujemy się na rzecz identyfikacji z daną grupa

5. Obiektywna- dostrzegalna dla jednostki będących poza grupa

6. Subiektywna- odczucia pewnych wartości, celów, wspólnoty, tożsamości kulturowej

7. Kooperacyjna-ze względu na podział ról między pozycjami społecznymi.

8. Moralne- zaufanie+lojalność+solidarność

9. Charakter podmiotowy- świadomościowy- łączą ze sobą jednostki i przedmioty zobiektywizowane wynikające ze społecznego podziału pracy.

---