57. Czaszki gadów

Czaszka gadów jest silnie skostniała i wydłużona, podstawa czaszki jest wąska, łączy się z kręgosłupem za pośrednictwem 1 kłykcia potylicznego. U osobników młodocianych czaszka w znacznym stopniu zbudowana jest z elementów chrzęstnych, natomiast w miarę wzrostu ulega kostnieniu i tworzą się kości pochodzenia skórnego.

Na podstawie rozmieszczenia dołów skroniowych wyróżniamy kilka typów czaszki:

1. Typ anapsydalny - charakteryzuje się brakiem dołów skroniowych. Występuje u żółwi i najstarszych filogenetycznie gadów z grupy Cotylosauria

2. Typ synapsydalny - występuje 1 dół skroniowy tzw. dolny. Występuje u gadów spokrewnionych z ssakami tj. u Synapsida

3. Typ parapsydalny - występuje 1 wysoko położony dół skroniowy, leży on bliżej grzbietowej części czaszki niż w czaszce synapsydalnej. Występuje u wymarłych gadów z grupy Ichthyopterygia i Sauropterygia. (głównie wymarłe gady morskie)

4. Typ diapsydalny - obecność 2 dołów skroniowych, dolnego i górnego oddzielonych od siebie łukiem. Występuje u większości współcześnie żyjących gadów i wielu grup gadów kopalnych.

U obecnie żyjących gadów występują 2 typy czaszki: anapsydalny i diapsydalny.

U gadów wyróżniamy także:

1. Czaszka akinetyczna - kości szczęki ulegają zrośnięciu z puszką mózgową, żuchwa łączy się stawowo z czaszką. Występuje u żółwi i krokodyli.

2. Czaszka kinetyczna - kości szczęki połączone są z czaszką ruchomo więzozrostami. Jest to przystosowanie do połykania zdobyczy znacznych rozmiarów i w całości. Występuje u węży.

---