SCHORZENIA OBRĘCZY BARKOWEJ. ZESPÓŁ BOLESNEGO BARKU. PRZYCZYNY I METODY FIZJOTERAPII.

Bolesny bark

Przyczyny

Zewnętrzne:

-zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego

-zmiany w zakresie krążka międzykręgowego

-uszkodzenia splotu ramiennego

-neuropatie uciskowe

-zespół wylotu klatki piersiowej

-jamistość rdzenia

-nowotwory płuc

-choroba niedokrwienna serca

wewnętrzne:

-zespół ciasnoty podbarkowej, uszkodzenie pierścienia rotatorów

-zapalenie kaletki podbarkowej

-niestabilność

-urazy tkanek miękkich i złamania

-zmiany zwyrodnieniowe

-zapalenie ścięgien i zapalenie przebiegające z odkładaniem złogów wapnia

-zapalenie torebki stawowej i przykurczające zapalenie torebki stawowej

-guzy

uszkodzenia naczyń i nerwów

-problemy psychologiczne

Choroba ta przebiega zazwyczaj w trzech stadiach:

- zapalenie kaletki maziowej - ból pojawia się po przeciążeniu ruchem podnoszenia i rotacji wewnętrznej;

- zapalenie torebki stawowej i ścięgien - ból występuje podczas pracy mięśni (rotatorów, głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia);

- uszkodzenie rotatorów i/lub ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia - ból jest ciągły, nocny, nie pozwalający choremu spać na chorym barku, niemożność ruchu czynnego barku (podnoszenia ręki, ruchu bokiem, rotacyjnych)

W zależności od przyczyny najczęściej spotykane sytuacje podczas tej choroby to:

- ograniczenie ruchów biernych i czynnych pochodzenia stawowego na tle zwyrodnieniowym lub urazowym;

- ograniczenie ruchów biernych i czynnych pochodzenia pozastawowego mięśniowego w wyniku zapalenia kaletki mięśnia naramiennego;

- staw może wykazywać pełny zakres ruchów biernych, ból pojawia się tylko przy jednym z ruchów czynnych - dzieje się tak przy zapaleniu (uszkodzeniu) ścięgna któregoś z mięśni (może to wykazać np. badanie RTG, USG);

-stwierdza się osłabienie kończyny lub brak możliwości ruchu - oznacza to przerwanie ścięgna któregoś z mięśni lub uszkodzenie nerwu.

Główne objawy:

-Łuk bolesny: na początku choroby - przy odwiedzeniu kkg. 70 - 120⁰ odczuwanie bólu, powyżej tej granicy ból ustępuje

-zaniki mm.

-zmniejszony zakres ruchów czynnych potem również biernych

asymetria barków - przy dłuższej chorobie chory bark ustawiony wyżej

Zabiegi fizykalne i kinezyterapia:

• jonoforeza - polega na wprowadzeniu do tkanek przezskórnie za pomocą pola elektrycznego leków w miejsce objęte stanem chorobowym. Stosuje się wówczas hydrocortison, naklofen, lignokainę, chlorek wapnia 1%. Aby osiągnąć zamierzony skutek, zaleca się wówczas serię 10-15 zabiegów (najlepiej codziennie);

• elektroterapia przeciwbólowa i przeciwzapalna - polega na używaniu prądów interferencyjnych lub diadynamicznych. Można ją stosować równocześnie z jonoforezą;

• ultradźwięki -. działają przeciwzapalne, zmniejszają napięcie mięśni, rozszerzają naczynia krwionośne i przyspieszają wchłanianie tkankowe. Liczba zabiegów - ok. 10;

• laser - ma efekt stymulacyjny, przyspiesza procesy odżywiania, regeneracji komórek oraz pobudza miejscowe krążenie krwi;

• krioterapia - wykorzystuje środki oziębiające (najprostszym jest okład typu Cold-Pack), co daje efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny (stosuje się w połączeniu z gimnastyką, która umożliwia uruchomienie stawu);

• masaż - ma na celu uruchamianie różnych warstw tkankowych, ścięgien, miejscowe przekrwienie, zwiększenie metabolizmu, uruchomienie lub odblokowanie stawu.

Równocześnie (również jak najszybciej) stosujemy kinezyterapię, a więc odziaływanie ruchem, aby uruchomić "zamrożone" i zesztywniałe stawy. Początkowo chory wykonuje ćwiczenia pod okiem rehabilitanta. Rodzaj ruchów jest uzależniony od stanu obręczy barkowej. W celu utrzymania lub odzyskania pożądanego zakresu ruchu wykonuje się ćwiczenia: rozluźniające, rozciągające, rozciągające czynno-bierne, ruchy w odciążeniu, nie wykonujemy redresji. W dalszym etapie trening może wzmacniać siłę i wytrzymałość mięśni.

W okresie ostrym - stosujemy tylko zabiegi fizykalne przeciwbólowe. Unieruchomienie np. temblak - z lekkim odwiedzeniem w stawie barkowym - na kilka dni.

Potem dopiero włączamy kinezyterapię. Jeżeli pacjent odczuwa ból możemy zaproponować mu wykonywanie ruchów wahadłowych kończyną górną. Należy pamiętać, że przy wykonywaniu ćwiczeń nie należy przekraczać granicy bólu, nie forsujemy stawu, wszystko w zakresie ruchomości stawu. Kinezyterapię wykonujemy również na pozostałe stawy kończyny górnej zwłaszcza staw łokciowy. Jeżeli choroba utrzymuje się dłużej również ćw. mięśni posturalnych, szyi, karku, grzbietu.

Zespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenia pierścienia rotatorów

Uszkodzenia można podzielić na 5 stopni:

1. obrzęk, krwawe wylewy, zapalenia kaletek. uszkodzenie odwracalne. Występują silne bóle, ograniczenie ruchomości Siła mm. Prawidłowa lub zmniejszona przez ból

2. zwłóknienie pierścienia rotatorów .Występują rozerwania ścięgna mm. Nadgrzebieniowego. Zmiany mogą dotyczyć kaletki podbarkowej. Zmiany w pierścieniu rotatorów najczęściej są nieodwracalne. Występuje ból, szczególnie nocny. Może występować spadek siły mm. Z zaznaczonymi zanikami

3. Całkowite przerwanie pierścienia rotatorów i/lub ścięgna głowy długiej mm.dwugłowego. Dolegliwości bólowe. Ograniczenie ruchomości, szczególnie odwodzenia, zaniki. Choroba ma charakter przewlekły, dochodzi do ograniczenia ruchomości biernej.

4. Zmiany kostne w wyrostku barkowym, odwapnienie guzka większego kości ramiennej. Mogą powstawać wyrośla kostne skierowane do przestrzeni podbrakowej. Zaburzenie funkcji i bóle jak w stopniu drugim ale bardziej nasilone

5. artropia całego stawu ramiennego ze zmianami w chrząstce stawowej, powodują znaczną nieodwracalną dysfunkcje.

Obraz kliniczny:

-ból nocny i ból podczas wykonywania ruchów.

-bolesny łuk

niekiedy wyczuwalne trzeszczenie przy wykonywaniu ruchów

-w zaawansowanych przypadkach ograniczenie ruchomości czynnej i biernej

bolesne i ograniczone ruchy : rotacja wew.przy ramieniu odwiedzionym do 90⁰ , zginanie, rotacja zew.

-może wystąpić przednia niestabilność st. ramiennego

chory bark ustawiony wyżej od zdrowego

-przy dłuższej chorobie wychudzenie mięśni, znaczne ograniczenie ruchomości

Leczenie

-leczenie farmakologiczne

-fizykoterapia: ultradźwięki, magnetoterapii

-okresowe unieruchomienie z wykonywanymi raz dziennie prowadzonymi ćwiczeniami

-kinezyterapia: leczenie powinno być prowadzone długo 6-9 miesięcy. W pierwszym stadium choroby możliwe jest nieoperacyjne wyleczenie choroby. Należy znacznie ograniczyć wysiłek fizyczny. Odwodzenie i zginanie do przodu powinno być limitowane do 60^0.

-leczenie operacyjne

Bark zamrożony

Jest to ograniczenie ruchów barku występujące po urazie, mikrourazach, w przebiegu innych chorób powodujących w konsekwencji przykurcz struktur tworzących staw barkowy. Zwykle chorują osoby w wieku 40-60 lat.

Przyczyny:

-przedłużające się unieruchomienie po urazach

-ograniczenie ruchomości w wyniku niedowładów, długo trwający ból powodujący ograniczenie ruchomości, stan zapalny, złogi wapniowe, uszkodzenie rotatorów

-przyczyny neurologiczne: choroba Parkinsona, dyskopatia szyjna, hemiplegia, urazy głowy.

-przyczyny metaboliczne: cukrzyca, choroba tarczycy

-przyczyny nowotworowe: rak płuc, przerzuty

przyczyny zapalne: zmiany reumatoidalne, zwyrodnieniowe

inne: jałowa martwica głowy kości ramiennej, niestabilność stawu ramiennego

wyróżniamy 3 okresy:

1. silny ból trudny do opanowania. Przeciwwskazane stosowanie ćwiczeń. Raczej stosujemy zabiegi przeciwbólowe

2. bark ustawił się w pozycji przykurczonej ale znosi ból. Ograniczona ruchomość, funkcja barku. Zaczynamy ćwiczenia, nie stosujemy redresji, naciągania torebki. Zalecamy ruchy wahadłowe. Stosujemy masaż poprzeczny.

3. okres odmrażania - zakres ruchomości się poprawia ale tylko w 50% przypadkach to się udaje

Leczenie:

-farmakoterapia

-kinezyterapia: W okresie ostrym ćwiczeń nie stosujemy. Bardzo ważne aby po tym okresie rozpocząć jak najszybciej kinezyterapię. Nie wykonujemy gwałtownych ruchów, nie przekraczamy granicy bólu. Ćwiczenia powinny być połączone z masażem i fizykoterapią.

-fizykoterapia: TENS, diatermia, ultradźwięki, krioterapia

Dobre efekty można uzyskać stosując szyny do ciągłego biernego ruchu.

Choroby ścięgna mięśnia dwugłowego

Zwykle u mężczyzn po 40 r.ż. Ścięgno bywa zmienione zapalnie lub zwyrodnieniowo i nagły ruch z dużym obciążeniem może doprowadzić do samoistnego zerwania.

Występują: krótkotrwały, silny ból, który następnie zmniejsza się i ustępuje po kilku dniach lub tygodniach. Ból połączony jest ze zmianą obrysów ramienia. Utrzymuje się osłabienie siły mięśniowej mm. dwugłowego, wybrzuszenie w połowie ramienia.

Leczenie

-operacyjne

-u osób starszych odstępuje się od leczenia operacyjnego, prowadząc przez 3-4 tygodnie leczenie kinezyterapeutyczne i fizykoterapeutyczne z unieruchomieniem między ćwiczeniami na temblaku kończyną.

Neuropatie uciskowe okolicy barku

Objawy:

Typ zaburzeń nerwowych

-ból i/lub parestezje promieniujące od szyi do barku, przedramienia lub ręki. Bóle nasilają się w nocy, podczas pracy, podnoszenia ciężkich przedmiotów. Może go nasilać odwodzenie kończyny lub zginanie do przodu.

-szybka męczliwość mięśni kończyny lub zaburzenia koordynacji ruchowej

-brak możliwości wykonywania pracy z rękoma ponad głową

Typ zaburzeń naczyniowych:

-zaburzenia o cechach niedokrwienia

-zblednięcie skóry

-objaw Raynauda

-rzadziej zakrzepy żylne czy martwice dystalnych części kończyny

Leczenie

-operacyjne

nieoperacyjne: wykonuje się zabiegi kinezy- i fizykoterapeutyczne. Wskazane jest zastosowanie ćwiczeń przez okres 2-3 miesięcy. Celem tego programu jest wzmocnienie mięśni barku i kończyny, poprawa postawy ciała. Nie może jednak prowokować dolegliwości

Zmiany zwyrodnieniowe barku

I. Stawu ramiennego

Niezborność powierzchni stawu ramiennego i upośledzenie jego ruchomości mogą powodować;

-wady wrodzone

-neuropatie

-urazy

-przeciążenia

-zmiany zapalne

Objawy:

-ból promieniujący do szyi, łopatki lub do łokcia, palców

-ograniczenie funkcji

-osłabienie siły mięśniowej

Leczenie

-operacyjna

-kinezyterapia: wskazane jest rozpoczęcie ćwiczeń zwiększających zakres ruchów oraz siłę mięśniową. Nie dążymy do pełnego zakresu ruchu a jedynie do zwiększenia zakresy do ruchu funkcjonalnego. Powinniśmy doprowadzić do takiego zakresu ruchu i siły mięśniowe aby chory bez problemu mógł wykonywać czynności życia codziennego

-fizykoterapia

-leczenie sanatoryjne

-farmakoterapia

II. Endoprotezoplastyka stawu ramiennego

Wskazania:

-duże zmiany zwyrodnieniowe z ograniczeniem funkcji

-RZS

-Zmiany pourazowe powodujące zaburzenia powierzchni stawowych

-Nowotwory

-Jałowa martwica głowy kości ramiennej]

-Artropatie w przebiegu uszkodzenia pierścienia rotatorów

P/wskazania:

-Infekcje

-Niedowłady i zaniki mięśniowe

-Młody wiek chorych

Postępowanie pooperacyjne: Ćwiczenia rozpoczęte maksymalnie szybko. Szcególne znaczenia ma siła mięśni pierścienia rotatorów. Bezpośrednio po operacji rozpoczyna się ćwiczenia łokcia, nadgarstka i palców oraz ćwiczenia ogólne. Ćwiczenia barku zaczyna się zazwyczaj w 3-5 dobie po operacji. W pierwszej fazie celem ćwiczeń jest utrzymanie dobrego zakresu ruchów, zapobieganie powstawaniu zrostów i stymulacja mięśni. Ćwiczenia powinny być prowadzone pod stałą kontrolą chirurga- precyzyjnie określa on możliwy do osiągnięcia zakres biernego ruchu. W 10-14 dobie po operacji rozpoczyna się izometryczne napinania mięśni rotatorów oraz mięśnia naramiennego. W 3-4 tygodniu po operacji zaczyna się wykonywanie czynnych ruchów barku ze stopniowym oporowaniem, bez oporowania ruchów rotacyjnych. Oporowanie tych ruchów rozpoczyna się od 6 tygodnia 3 miesiącu możliwe jest pełne oporowanie wszystkich ruchów. Okres usprawniania powinien wynosić 12 miesięcy

III. Zmiany zwyrodnieniowe stawu obojczykowo-barkowego

Występują najczęściej po urazach. pojawia się bolesność przy ruchach barku, bolesność palpacujna stawu.

Leczenie:

Głównie nieoperacyjne: fizykoterapia, farmakoterapia

---