licznej mózgu.. Czytanie po chińsku (znaki ideograficzne) okazało się wówczas niemozliwe, a czytanie po angielsku uległo tylko niewielkim zaburzeniom.

M. Critchley (1970) wszakże uważa, że struktura języka nie wpływa

Na wystepowanie zaburzeń czytania, chociaż może warunkować ich rodzaj, Specyfikę błędów oraz łatwość ujawniania się. Może też stanowić dodatkową przeszkodę w opanowywaniu umiejętności pisania i czytania.

Z przedstawionych wyżej rozważań wynika, że zdania na temat wpływu na specyfiki języka na pojawienie się trudności w czytaniu są podzielone. Brak jest dotychczas rzetelnych badań, które ukazałyby istotę owej „specyfiki" czy „ struktury języka". Ponadto brakuje także dokładnych i rzetelnych danych na temat

rzeczywistej częstości występowania specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu w poszczególnych krajach. Wydaje się, że rację ma Critchley (1970), który twierdzi, że struktura języka może warunkować rodzaj obserwowanych trudności., specyfikę błędów oraz łatwość ujawniania się. Zasadniczą rolę odgrywa

także metoda nauczania, która w optymalnej wersji powinna być dopasowywana do specyfiki uzdolnień dziecka. Odpowiadając zatem na pytanie, czy języka wpływa na częstość pojawiania się dysleksji rozwojowej, należy stwierdzić, że ryzyko wystąpienia trudności w czytaniu i pisaniu w krajach angielskojęzycznych i słowiańskich jest podobne. Specyficzne natomiast będą charakterystyczne błędy, zwłaszcza te popełniane w pisaniu. Są one bowiem związane ze szczególnymi cechami ortografii i ortofonii danego języka.

4.-ł ZWIĄZEK ZABURZEŃ ROZWOJU MOWY Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ

Badania dotyczące powiązań między rozwojem mowy a rozwojem umiejętności czytania obejmują głównie analizy zaburzeń obu tych procesów. Fakty świadczące o powiązaniu zaburzeń czytania i mowy pochodzą z badań nad dziećmi (por. Ciechanowicz 1972; Wiig i Semel 1976) oraz z badań nad afazją i aleksją u dorosłych (por. Łurija 1967, 1976; Maruszewski 1969, 1970). Te ostatnie wskazują na współwystępowanie zaburzeń mowy oraz czytania i pisania na skutek uszkodzeń sfer nakładania się korowych jąder analizatorów

ośrodkowego układu nerwowego. Trudności w czytaniu u dzieci często są uważane za skutek deficytów

w sferze werbalnej lub językowej (Ciechanowicz 1972; Drath 1959; Jorm .-1985; Lewandowski, Tarkowski 1988; Rutter 1972). Inne stanowisko repre­zentują H. Spionek (1985) oraz B. Sawa (1991), które twierdzą, że częste współwystępowanie trudności w nauce czytania i pisania z zaburze­niami mowy wywołane jest przede wszystkim deficytami funkcji percepcyjno-motorycznych. Oznacza to wspólny patomechanizm dla tych obu pro-

73

---