OSTEOPOROZA
Osteoporoza jest ogólnoustrojową chorobą kości charakteryzującą się niską gęstością kości ( zawartością tkanko kostnej w obrębie kości ), prawidłowo umineralizowanej kości oraz wynikającej z tego upośledzenia jej mikrostruktury, powodującej wzrost podatności na złamania nieadekwatne do siły urazu.
Na oseoporotyczny ubytek kości wskazuje badanie densytometryczne kości za pomocą absorpcjometrii dwóch wiązek promieniowania rentgenowskiego o różnych energiach (DEXA), wykazujące zmniejszenie gęstości mineralnej tkanki kostnej o więcej niż 2,5 odchylenia standardowego od średniej masy kostnej zdrowych osób w wieku 30 - 35 lat, gdy kościec ma szczytową masę kostną.
Pomenopauzalna utrata kości (osteoporoza pomenopauzalna; osteoporoza typu I)
↓ stężenia estrogenu: ↑ wytwarzania interleukiny - 1 i 6 oraz czynnika martwicy nowotworów
↓ IGF - 1 i TGF - ß>↑ aktywności osteoklastów>↑ głębokości jam resopcyjnych
Wzrost resorpcji kości powoduje
-wzrost stężenia wapnia
spodek sekrecji parathormonu
- spoadek tworzenia 1,25- dihydroksycholekalcyferolu
spadek wchlaniania wapnia z przewodu pokarmowego
OSEOPOROZA STARCZA (oseoporoza typu II)
spadek wytwarzania 1,25-dihydroksycholekalcyferolu>spadek absorpcji wapnia z przewodu pokarmowego >spadek zjonizowanego wapnia w surowicy krwi > wzrost sekrecji parathormonu > wzrost resorpcji kości . Zmniejsza się liczba i aktywność osteblastów związana z wiekiem , co powoduje zmniejszenie wytwarzania tkanki kostnej w ośrodkach przebodowy tkanki kostnej .
Czynniki ryztka osteporozy
Wiek , płeć żeńska , rasa biała i żółta , rodzinna skłonność , wczesna moeopałza, histerektomia , podwiązanie jajowodów , wtórny brak miesiączki , długotrwały nidobór wapnia , dieta wysokobiałkowa lub wegetaeiańska , siedzący tryb życia , unieruchomienie , gastrektomia , alkoholizm , palenie tytoniu
Przyjmowanie leków;( przeciwdrgawkowe glikokortykoidy, formony tarczycy, przeciwmitotyczne, antagoniści lub analogi gonadoliberyny)
Endekrynopatie;(nadczynność tarczycy ,nadczynność przytarczyc, nadczynnośc kory nadnerczy, hiperprolaktynemia , hipogonadyzm, cukrzyca )
Inne czynniki ;(zaburzenia wchłaniania, przewlakła niewydolność nerek , osteomalacja, reumatoidalne i zesztywniające zapalenie stawów, choroby wątroby )
Najwarzniejsze badania służące rozpoznaniu osteoporozy
-Zdjęcia rtg kości
-Badania gęstości tkanki kostnej za pomocą dwóch wiązek promieniowania rendgenowskiego
o rożnych energiach (DEXA)
ZAPOBIEGANIE I LECZENIE OSTEOPOROZY UPACJENTOW W PODESZLYM WIEKU
Głównym celem leczenia osteoporozy jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia złamania kości .
Usunięcie czynników sprzyjających rozwojowi osteoporozy
Podaż wapnia - około1500mg/dobę
Stosowanie wit. D ;od 400 do 800j.m. Dziennie albo jej czynnych metabolitów lub analogów - analogów stanach upośledzonej przemiany wit.D
Eliminowanie unieruchomienia , stosowanie odpowiednio dobranych wysiłków fizycznych
Leczenie farmakologiczne;
Wskazaniem do farmakologicznego leczenia osteoporozy jest stwierdzenie złamań kości wynikające z ich zwiększonej łamliwości spowoowane ubytkiem masy kostnej , najlepiej potwierdzonym badaniem densytometrycznym . Wskazaniem do tego leczenia jest rownież stwierdzenie tym badaniem obniżenia wartości T trzonow kręgów odcinka lędzwiowego lub szyjki udowej o więcej niż 2,5 odchylenia standardowego poniżej średniej wartości u osób około 30 roku życia .U kobiet we wczesnym okresie pomenopauzalnym wskazaniemdo leczenia farmakologicznego jest obecność osteopenii i duzego ryzyka wystąpienia złamań .
Jeszcze do niedawna estrogenowa terapia zastępcza byla leczeniem z wyboru u kobiet z osteoporozą pomenopauzalną lub z dużym ryzykiem złamań kości w okresie pomenopauzalnym . Jednakże z powodu zwiększenia się częstości pojawiania raka sutka , a także częstszego występowania choroby wieńcowej, udaru mózgu i zatoru tętnicy płucnej , wezwano do powstrzymania się od przewlekłego stosowania tej terapi w zapobieganiu i leczeniu osteoperozy do czasu uzyskania wyników dalszych badań.
Bifosfoniany są obecnie lekiem z wyboru w leczeniu pacjentów z wysokim ryzykiem złamań kości ,Obniżają one zdolność osteoklastów do resorbowania tkanki kostnej oraz nasilają ich śmierć .
Do bisfosfonianów należą ;
Alendronian -stosowany w dawce 10mg dziennie , lub 70mg raz na tydzień
Rizedronina -2,5 do 5 mg /d
Kwas zoledronikowy stosowany dożylnie co 12 miesięcy .
Wybiórcze modulatory receptora estrogenowego pobudzające receptory estrogenowe w komórkach kostnych jednocześnie blokują receptory w gruczole sutkowym i w macicy , zmniejszające w ten sposób ryzyko wystąpienia raka sutka i nie nasilające czestość występowania raka macicy , ale zwiększające masę kostną , jednakże mniej niż bisfosfoniany i estrogeny.
Do tych modulatorów należy Raloksyfen. Pobudza on osteoblasty do tworzenia tkanki kostnej oraz zmniejsza aktywność osteoklastów resorbujacych tkankę kostną
Kalcytonina ; hormon zmniejszający resorpcję tkanki kostnej przez osteoklasty, zwiększający w ten sposób masę kostną . O becnie kalcytonina nie jest uznawana za najodpowiedniejszy lek w terapii osteoporozy .
Nadal na etapie doświadczalnym stosowane jest leczenie podskórnymi wstrzyknięciami małych dawek (20 u ) parathormonu.
Nadzwyczaj ważne jest zapobieganie upadkom , bo są one przycztną 90% złamań szyjki kości udowej u osób w wieku podeszłym , w dużym odsetku przypadków kończących się śmiercią z powodu powikłań .
OSTEOMALACJA U PACJENTÓW W PODESZŁYM WIEKU
Osteomolacja u osób w wieku podeszłym występuje niewatpliwie częściej niż by to wynikało z jej klinicznych rozpoznań . Wzawansowanym okresie objawia się oslabieniem siły mięśni i ich napięcia , bolami kostnymi , bolesnością uciskową kości oraz nadmierną ilością nieumineralizowanej tkanki kostnej dołączają cej się do już istniejacego ubytku związanego z wiekiem, zwiększającej dodatkowo podatność kości na złamania .
ROZPOZNANIE OSTEOMALACJI SPOWODOWANEJ NIEDODOREM WITWMINY D
Badania labolatoryjne
zwiększenie aktywności fosfatazy w surowicy
zmniejszenie stężenia fosforanów nieograniczonych w surowicy
stężenie wapnia w surowicy może być obnizone , ale często może być prawidłowe
obniżenie stężenia 25- hydroksycholekalcyferolu w surowicy
pewne rozpoznanie daje badanie histomorfometryczne wycinka tkanki kostnej
Badanie rtg.
złamanie rzekome lub strefy Loosera - w zaawansowanej osteomalscji.
Kontrolowanie leczenia wit.D, jej czynnymi metabolitami i analogami.
Należy kontrolować stężenie w surowicy i jego wydalanie z moczem. Dobowa kalciuria nie powinna przekraczać 200mg.