Kronika - tą nazwą określano w średniowieczu wszystkie dzieła treści historycznej. Wydarzenia w nich przedstawiane miały układ chronologiczny. Autorzy nadawali tekstowi charakter dydaktyczny. Relacje kronikarskie przesycone są także panegiryzmem (nadmierna skłonność do wychwalania). Rodzaj literacki kroniki to epika.
Kronika Galla Anonima
Kronika powstała w latach 1112-1116. Napisana została po łacinie, jest jednak dziełem polskim, gdyż dotyczy historii i spraw polskich.
Cele przyświecające autorowi podczas pisania Kroniki:
1. historiograficzny
2. publicystyczny
3. polityczny
Portrety trzech Bolesławów w Kronice Galla Anonima
Podczas pisania Kroniki Gall odwoływał się do innego popularnego w średniowieczu gatunku literackiego - „gesta” (dosłownie „czyny”), popularnych już w starożytnych historiach opiewających niezwykłe czyny bohaterów. Autorzy „gesta” w przeciwieństwie do twórców kronik nie uwzględniali chronologii wydarzeń, lecz skupiali się przede wszystkim na przedstawieniu godnych naśladowania postępków.
Dziejom trzech Bolesławów Gall nadał swoisty sens. Władza została nadana dynastii z woli Bożej (podanie o niezwykłych gościach odwiedzających chatę Piasta), a przypieczętowanie decyzji Boga nastąpiło podczas chrztu Mieszka I.
Bolesław Chrobry: szczególny rozkwit przypadł na panowanie Bolesława Chrobrego. Tego władcę Gall uczynił rycerzem doskonałym: opisuje czyny wojenne Chrobrego w walce z Morawianami, Czechami, Węgrami, Sasami, opowiada o chrystianizacji pogańskich plemion Selencji, Pomorza, Prus, przypomina spotkanie władcy ze świętym Wojciechem i wykupienie przez Bolesława zwłok zamordowanego przez Prusów męczennika. Bogactwo i hojność Chrobrego zostały opisane przy okazji spotkania z cesarzem Ottonem III w Gnieźnie przy grobie św. Wojciecha. Bolesław Chrobry władał świetnie wyszkoloną i uzbrojoną armią. Anonim mówi, że Chrobry miał więcej rycerzy niż za jego czasów. Nie mniejsza od odwagi i waleczności była pobożność Bolesława. Król był też sprawiedliwy i pokorny, z szacunkiem odnosił się do ludzi niższego stanu. Po śmierci doskonałego władcy, według Galla skończył się dla Polski wiek złoty, a przyszedł gorszy.
Bolesław Śmiały: na przeciwnym biegunie stawia Gall Bolesława Śmiałego. Pysze, popędliwości i gwałtowności króla przypisuje zatarg z biskupem Stanisławem ze Szczepanowa. Nie boi się co prawda nazwać buntownikiem straconego z rozkazu króla biskupa, ale i gani Śmiałego za niepotrzebną srogość. Wraz z wygnaniem Bolesława dynastia przeżywa kryzys.
Bolesław Krzywousty: z upadku podnieść ją może dopiero kolejny bohater Kroniki - Bolesław Krzywousty. Syn Władysława Hermana i Judyty przyszedł na świat wg kronikarza za sprawą cudu i modłów św. Idziego. Podobnie jak Chrobry jawi się nam władca idealny: przede wszystkim jest chrześcijaninem walczącym z pogańskimi Pomorzanami i Prusami.
Był idealnym rycerzem: walecznym, biegłym w technikach walki, wytrwałym, a przy tym dobrym strategiem. Wrogowie obawiali się Krzywoustego; nazywano go „Bolesławem, który nie śpi”. Gall opisuje liczne wojny i zwycięskie wyprawy przeciwko Niemcom i Czechom. Jest również sprawiedliwym, mądrym, umiejętnie rządzącym królem.
Dla Galla Anonima Bolesławowie Chrobry i Krzywousty i, mimo wszystko, Śmiały są wzorowymi władcami, potrafiącymi rządzić mądrze i prowadzić Polskę do świetności. Kronika Anonima właśnie dlatego nazwana jest Kroniką trzech Bolesławów.
Kompozycja Kroniki
Bardzo charakterystyczna jest trójdzielność kompozycji Kroniki. Dzieło jest złożone z trzech Ksiąg, a każda z nich została poprzedzona Listem dedykacyjnym. Po Listach następują wierszowane Epilogi - streszczenia całej Księgi. Treść każdej Księgi jest urozmaicona rymowaną pieśnią i trzema mowami występujących bohaterów.
Język i styl Kroniki
Kronika została napisana w języku łacińskim, prozą rytmizowaną i rymowaną - z wierszowanymi wstawkami. Dominują dwa style: rzeczowy, czysto informacyjny - głównie w opisach oraz literacki - ozdobny, miejscami delikatnie nawiązujący do frazeologii biblijnej. W tekście pojawiają się figury retoryczne, znane już w antyku - nagromadzenia, hiperbole, onomatopeje, antytezy, dygresje. Zdania są rozbudowane, łączone w symetryczne układy wypowiedzi, zakończone akcentowanym na przedostatniej sylabie wyrazem. Autor prawdopodobnie dyktował innym tekst, sam go nie zapisując. Gallowi Anonimowi znane były reguły niezwykle modnego do końca XI wieku stylu literackiego „ars dictandi” (dosłownie - „sztuka dyktowania”).
Plan wydarzeń
1. Ukazanie chwały i szlachetności Bolesława Chrobrego.
2. Opis śmierci Chrobrego wygłaszającego proroctwo dotyczące przyszłości Polski.
3. Pieśń o śmierci Bolesława Chrobrego.
4. Opis obrony Głogowa kierowanej przez Bolesława Krzywoustego.
5. Bezskuteczność podstępów wojsk cesarskich wobec waleczności głogowian i czujności Krzywoustego.