ZAPYLENIE POWIETRZA

• Domieszki mechaniczne w postaci drobnych cząstek pochodzenia nieorganicznego i organicznego w powietrzu pomieszczeń inwentarskich

• Pyły pochodzenia nieorganicznego to cząstki:

-gleby

-skał

-sadza

-rozproszkowanie nawozy mineralne

-środki ochrony roślin, owadobójcze itd.

• Pyły pochodzenia organicznego pochodzą z:

-roślin

-paszy

-obornika

-złuszczonego nabłonka

-sierści

W pomieszczeniach inwentarskich przeważają pyły pochodzenia organicznego.

Pyły negatywnie działają u zwierząt na:

1. Skórę

- może pojawić się świąd skórny i objawy zapalne

• może dojść do zatkania gruczołów potowych a następnie stanów zapalnych i powstania wągrów- skóra się odtłuszcza, staje się sucha , łatwo ulega uszkodzeniu i powstaje łatwa brama wejściowa do zakażenia

-zatkanie gruczołów potowych zmniejsza wydzielanie potu, a w konsekwencją tego jest zmniejszone oddawanie ciepła przez parowanie

-pyły pokrywając skórę osłabiają jej zdolność czucia i reakcje odruchowe.

2. Oczy

-zanieczyszczenia pyłowe mogą prowadzić do zapalenia spojówek

3. Drogi oddechowe - szkodliwość pyłu jest tym większa im jego cząsteczki przenikają głębiej do dróg oddechowych.

• cząsteczki o wielkości 10 µm są całkowicie zatrzymywane w górnych drogach oddechowych i nie dostają się do pęcherzyków płucnych

• Pyłu mniejsze niż 5 µm są zatrzymywane w płucach

• Pyły osiadające na oskrzelach są stopniowo usuwane przez nabłonek migawkowy przy kaszlu oraz dzięki fagocytozie przez leukocyty

• Zachodzi również częściowe rozpuszczenie pyłu w śluzie oskrzelowym i tchawicowym

• Część pyłu, która nie została wydalona i rozpuszczona wnika do węzłów chłonnych, pęcherzyków płucnych, a nawet innych narządów

Nagromadzenie się pyłu w węzłach chłonnych powoduje powstanie choroby zwanej - pylica płuc

Dopuszczalna norma zapylenia w stajniach i oborach wynosi 300-400 cząsteczek w 1 cm³ powietrza

Metody pomiarów pyłów

• Grawimetryczne ( wagowe) - są mało dokładne

• Konimetryczne ( obliczeniowe)- np.. Pyłomierz Owensa, konimetr Zeissa

Metody konimetryczne Owensa

Liczbę cząsteczek wylicza się ze wzoru:

• P - suma cząsteczek

• N - długość smugi wyrażona jako liczba kratek przypadająca na jej długość

• S- średnia zawartość pyłów w jednym szeregu poprzecznym

• V- ilość przepompowanego przez pyłomierz powietrza w cm³

Najbardziej znanym i dokładnym przyrządem do pomiarów zapylenia jest konimetr Zaissa

• Mikroskop , o zdolności powiększania 200- krotnego

• Pompka ssąca powietrze

• Ruchoma szalka petriego

Liczbę pyłów ustala się w zakreślonym polu widzenia z powierzchni 1cm³

Mikrobiologiczne zanieczyszczenie pomieszczeń inwentarskich

• W powietrzu pomieszczeń inwentarskich obok zanieczyszczeń chemicznych i pyłowych występują również mikroorganizmy

• W skład zanieczyszczeń biologicznych wchodzą:

-bakterie

-wirusy

-grzyby

-glony

-pyłki kwiatowe

-nasiona

-sierść

Zapylenie powietrza mierzone konimetrycznie w fermie świń i brojlerów (wg Pilarczyka i wsp., 1981 oraz rudego, 1983)

Nazwa fermy	System utrzymania	Rodzaj i sposób zadawania paszy	Zapylenie ilość cząsteczek /cm^3
Agrokompleks ( tuczarnia)	Bezściołowy	Pasza granulowana wysypywana na podłogę	22-61	40,3
Bisprol (tuczarnia)	Bezściołowy	Pasza półpłynna zadawana do koryt	10-36	19,8
Gostyń (Brojlernia)	Ściołowy (trociny)	Pasza sypka zadawana mechanicznie do koryt	6-364	73,0
BIOS ( brojlernia)	Ściołowy (trociny)	Pasza sypka zadawana mechanicznie do półautomatów cylindrowych	11-277	102,5

Aerozolem biologicznym nazywamy drobne kropelki pyłu lub drobne cząsteczki materii stałej które zawierają mikroorganizmy znajdujące się w stanie dyspersyjnym w powietrzu

• Ze względu na ich skład jakościowy i znaczenie dla ludzi i zwierząt dzielimy je na:

• Saprofityczne

• Patogenne ( zakaźne)

• Mieszane ( składają się z obu w/w)

Wyróżniamy następujące fazy aerozolu:

• Faza gruboziarnista- cząsteczki składnika rozproszonego są większe od 100 nm.

• Faza drobnoziarnista- cząsteczki składnika rozproszonego są wielkości od 100-50 nm.

• Faza jądrowo - kropelkowa - od 50-1 nm.

• Faza pyłu bakteryjnego - 50-0,5 nm.

Najbardziej niebezpieczne z punktu widzenia epizootycznego są fazy:

• jądrowo-kropelkowa

• pyłu bakteryjnego

Klasyfikacja zapylenia powietrza w pomieszczeniach inwentarskich (wg Kovasca, 1975)

Stopień zapylenia	Stan zanieczyszczenia powietrza	Liczba cząstek pyłów ( szt./cm^3)
I	Powietrze dobre	do 50
II	Słabo zanieczyszczone	50-100
III	Średnio zanieczyszczone	100-200
IV	Znacznie zanieczyszczone	200-300
V	Silnie zanieczyszczone	300-400
VI	B. Silnie zanieczyszczone	ponad 400

Dopuszczalny stopień zanieczyszczeń mikrobiologicznych w budynkach dla zwierząt

Rodzaj pomieszczenia	Liczba mikroorganizmów [tys.m^3]
BYDŁO -obory -profilaktoria -cielętniki do 4 miesięcy -cielętniki do 6 miesięcy -porodówki	70 20 45 70 50
TRZODA CHLEWNA -chlewnie loch luźnych i nisko prośnych -chlewnie dla loch wysoko prośnych -porodówki -tuczarnie	100 60 50 80
OWCE -porodówki pozostałe	50 70
DRÓB	250

Metody oznaczeń ogólnej liczby drobnoustrojów w powietrzu

• Metoda osadzania ( sedymentacji)

Mechaniczne osadzanie pyłu i mikroorganizmów znajdujących się w powietrzu na powierzchnie stałego podłoża bakteryjnego ( agar na płytkach Petriego). Płytki inkubuje się 24 godziny w temperaturze 37ºC i następnie liczy się wyrosłe kolonie. Ogólna liczbę , lub średnia liczbę koloni z kilku płytek podstawia się do wzoru:

• Gdzie :

A- liczba drobnoustrojów w 1cm³ powietrza

a- średnia liczba koloni na pożywce z kilku płytek Petriego

Ł₁r² - powierzchnia podłoża (cm²)

t- czas ekspozycji podłoża ( min)

- uwielokrotniony czas ekspozycji podłoża do 5 minut

Metoda zderzeniowa

Aparaty zwane aeroskopami. Zasada działania- wymuszony przepływ powietrza przez szczelinę pokrywy powietrza , które uderzając o powierzchnie podłoża stałego ( agar na płytce), powoduje ze mikroorganizmy się przyklejają.

Działanie ekologiczne

• Szczególnie silne działanie bakteriobójcze maja rośliny o intensywnym zapachu, wydzielające olejki eteryczne zawierające fitoncydy. Wydzielają je rośliny iglaste zawierające dużo żywicy a zwłaszcza:

-sosna

-jałowiec

-jodła

-świerk

-cis

-daglezja

-żywotnik

Rośliny liściaste:

• Brzoza

• Lipa

• Dąb

• Grab

• Klon

• Jesion

• Topola

• Czeremcha

• Czarny bez

• Głóg

• Leszczyna

• Jarząb

• lilak

---