Reforma - zmiany dokonywane w obrębie ustroju, gospodarki.
Rodzaje reform: polityczne, społeczne, ekonomiczne, gospodarcze
Reforma- jest przedsięwzięciem z zakresu technologii społecznej w sposób nieuchronny związana z wkroczeniem w sferę podmiotowości jednostek lub zbiorowości.
Technologiczny wymiar wszelkich przedsięwzięć reformatorskich wymaga, aby ich przebieg został poddany szczególnie skrupulatnej kontroli, zarówno w fazie projektowania jak i w fazie wdrażania. Kontrola powinna być tym skrupulatniejsza im szerszy i bardziej fundamentalny zasięg reformy.
Wprowadzenie reformy oznacza w sposób nieunikniony zderzenie projektowanych zmian z obiektywnymi (zewnętrznymi) i podmiotowymi warunkami w systemach społecznych, których reforma dotyczy.
Wśród warunków obiektywnych zasadnicze znaczenie mają istniejące wcześniej rozwiązania instytucjonalne, prawne, ekonomiczne, własnościowe, wśród podmiotowych: potrzeby, interesy indywidualne i zbiorowe, wartości, postawy, oczekiwania i ukształtowane standardy.
Stadia reformy:
pierwsze ma charakter koncepcyjny- zapoczątkowuje je krytyka stanu rzeczy w jakimś obszarze rzeczywistości społecznej, gdy odbiega on od upowszechnionych wartości lub ukształtowanych standardów społecznych. W tym stadium wypracowuje się z jednej strony nowe narzędzia krytycznego opisu zastanej rzeczywistości, z drugiej natomiast powstaje opozycyjny wobec tej ostatniej mniej lub bardziej ukształtowany zarys modelu oczekiwanego czy pożądanego z punktu widzenia przyjętych wartości i standardów.
- stadium drugie- to przede wszystkim przekładanie pożądanego modelu na język prawa. Stadium to może być skutecznie realizowane dopiero wówczas gdy projekt podejmowanych reform zyskał powszechną akceptację społeczną, albo też stoją za nim dostatecznie znaczące siły społeczne.
Trzecie stadium- to poszukiwanie i wprowadzanie w życie nowych rozwiązań instytucjonalnych, takich które pozwolą na eliminację niepożądanych aspektów funkcjonowania systemu społecznego.
Ostatecznym celem każdej reformy społecznej jest modyfikacja wcześniej ukształtowanych pojawiają się nowe, lepiej przystosowujące jednostki i zbiorowości do kontroli otoczenia społecznego w nowych warunkach.
czwarte stadium- związane być musi z długotrwałym procesem przekształceń indywidualnych i zbiorowych wartości, systemów przekonań, wzorów definiowania sytuacji społecznych, norm, kryteriów ocen, reguł i wzorów działąnia. W miejsce wcześniej ukształtowanych pojawiają się nowe, lepiej przystosowujące jednostki i zbiorowości do kontroli otoczenia społecznego w nowych warunkach.
Socjologia jest predysponowana do zabiegów modernizacyjnych, nie w każdej fazie może odgrywać istotną rolę.
w pierwszej fazie pojawiają się wyjątkowe warunki dla rozwoju socjologii. Ulegający dezorganizacji porządek społeczny i poszerzające się obszary anomii wywołują nowe pytania i dylematy ukierunkowujące poszukiwania badawcze.
faza druga i trzecia- zasadnicza rola przypada prawnikom, administratorom i politykom.
czwarta związana jest w sposób nie ukierunkowany z dramatycznym zdarzeniem pomiędzy zaprojektowanymi przez prawodawców rozwiązaniami prawnymi i instytucjonalnymi a ukształtowanymi w przeszłości regulatorami aktywności i utrwalonymi wzorami adaptacji jednostek i grup społecznych do systemu
warunki do przeprowadzenia reform w Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych były korzystne:
zdecydowane odrzucenie starego ładu społeczno-polityczno-ekonomicznego,
przekonanie o konieczności możliwości zmiany systemu, a nie jego naprawy i udoskonalenia.
Negatywny obraz kształtowały czynniki:
system był w odbiorze społecznym traktowany jako zasadniczo nieracjonalny tzn. efektywnie realizowane cele systemowe znajdowały się w oczywistym konflikcie z wartościami i kryteriami racjonalności wytwarzanymi i podtrzymywanymi przez zasadnicze zbiorowości społeczne.
System był postrzegany jako zasadniczo nieefektywny tzn. nie był w stanie realizować celów społecznych w stopniu zgodnym z ustalonymi standardami społecznymi.
System był traktowany jako niesprawiedliwy, to znaczy dystrybucja dóbr, dostęp do atrakcyjnych pozycji społecznych, czy udział w sprawowaniu władzy był wyraźnie niezgodny zarówno z uogólnionymi społecznymi kryteriami sprawiedliwości jak i indywidualnymi i zbiorowymi roszczeniami.
Sposób organizacji życia społecznego nie przystawał do standardów europejskich , standardów ukształtowanych w krajach uważanych za nowoczesne i wysoko rozwinięte.
Poszerzające się obszary alienacji w szczególności alienacji politycznej obywateli i coraz silniej uświadamianie blokady podmiotowości społecznej, zarówno w wymiarze indywidualnym jak i zbiorowym.
Czynnikiem sprzyjającym wprowadzenie reform był fakt że w żadnym kraju system realnego socjalizmu nie został poddany tak gruntownej analizie i uporządkowanej myślowo krytyce we wszystkich istotnych aspektach jego funkcjonowania.