Prawo cywilne- wykłady
Wykład I
07.03.2010r.
Najnowszy Kodeks Cywilny został wydany Dz. U. nr 16 z 1964r. Ustawa Kodeks Cywilny, a wszedł w życie 01.01.1965r. Jest to akt prawny, najbardziej uniwersalna dziedzina prawa. Kodeks cywilny nie dotyczy stosunków małżeńskich (kodeks rodzinny i opiekuńczy). Prawo cywilne wywodzi się od CYWIS OBYWATE - Prawo Obywateli (z Rzymu).
Kodeks Cywilny dzieli się na:
- księgi;
-tytuły;
-działy;
- rozdziały;
-artykuły;
- mniejsze jednostki.
Techniki logistyczne: ustawodawca wprowadza by ułatwić życie gdy mamy do czynienia z obszernym aktem normatywnym.
Kodeks cywilny składa się z następujących ksiąg:
I księga: przepisy ogólne
II księga: przepisy rzeczowe dot. naszego stosunku do rzeczy, prawa własności. Zawarte w księdze II prawa i obowiązki dotyczą wszystkich - jest to prawo obowiązujące bezwzględnie.
III księga: zobowiązania. Działają na lini wierzyciel-dłużnik, działają w ściśle określonym kierunku. Jest ot prawo działające względnie.
IV księga: spadki. Reguluje wszystko co dot. dziedziczenia np.: testament i jego elementy, spadkobierca, spadkodawca, dziedziczenie, dziedziczenie ustawowe.
Osoba fizyczna- osoba, która może występować jako podmiot w stosunku cywilno - prawnym (od chwili aktu urodzenia do aktu zgonu).
Zdolność prawna- kategoria nie podlegająca stopniowaniu, człowiek jest podmiotem praw i obowiązków. Rodząc się nabywa zdolność prawną (prawa i obowiązki), traci ją w chwili śmierci.
Dziedziczenie warunkowe: zapisujemy spadek jeszcze nie narodzonemu dziecku.
Utrata zdolności prawnej:
- „naturalna” śmierć - lekarz stwierdza śmierć, urząd cywilny wystawia aktu zgonu
- śmierć niewątpliwa, brak zwłok - lekarz nie może stwierdzić śmierci bo nie ma ciała ale jest pewność że dana osoba nie żyje Np.; topielec - widziano jak utoną ale nie można znaleźć zwłok, w takim przypadku sąd cywilny stwierdza zgon na podstawie zeznań świadków i w oparciu o to zeznanie Urząd Cywilny wystawia Akt Zgonu.
- zaginięcie osoby, osoba może żyć ale nie mamy od niej żadnych informacji. Jest to trudna osoba na gruncie prawa. Wszystkie sprawy związane z tą osobą są otwarte , uznanie osoby za zmarłą przez Sąd Cywilny odbywa się poprzez wydanie orzeczenia na drodze nie procesowej. Osobę można uznać za martwą po 10 latach od zaginięcia 9licząc od końca roku kalendarzowego w którym dana osoba zaginęła). Wyjątkiem jest:
osoba która ukończyła 75 lat, wtedy uznaje się osobę za zmarłą po 5 latach
dziecko uznaje się za zmarłe w momencie kiedy ukończy 23 lat.
Jako datę śmierci uznaje się datę orzeczenia wydanego przez sąd.
Można wydać wcześniej akt zgonu gdy nie ma zwłoka a jest wiadomo że dana osoba nie żyje np.: gdy zatonie prom.
Zdolność do czynności prawnych:
- podlega stopniowaniu;
- nie każdy posiada w takim samym zakresie zdolność do czynności prawnych;
- polega na skutecznym realizowaniu czynności prawnych - czyli których elementem składowym jest oświadczenie woli, które maja znaczenie (skutkują) na gruncie prawnym np.: umowa kupna-sprzedaży, związek małżeński, testament;
- zdolność do czynności prawnych zależy od wieku (pełna zdolność do czynności prawnych następuje w momencie ukończenia 18 lat lub w momencie zawarcia związku małżeńskiego), stanu psychicznego, stanu cywilnego (wiek podstawowy dla pań i panów to 18 lat).
Wyróżniamy zdolność do czynności prawnych:
- pełną zdolność do czynności prawnych;
- ograniczoną zdolność do czynności prawnych;
- brak zdolności do czynności prawnych.
Pełna zdolność do czynności prawnych:
- osoby pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione;
- po osiągnięciu pełnoletniości lub po wstąpieniu w związek małżeński;
- zdolność ta raz nabyta nie zostaje utracona np.; rozwiązując wcześniej związek małżeński.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych:
- od 13do 18 lat ;
- osoby częściowo ubezwłasnowolnione
Pewne czynności można wykonywać samodzielni, zaś pewne tylko przedstawiciel ustawowy, lub za jego zgodą.
Brak zdolności do czynność prawnych:
- osoby całkowicie ubezwłasnowolnione;
- poniżej 13 lat (wyjątek drobne, bieżące sprawy, czynności codzienne bez pokrzywdzenia tych osób).
Za te osoby czynności prawne dokonuje opiekun lub przedstawiciel ustawowy.
Każda czynność prawna musi posiadać oświadczenie woli (np.: forma pisemna , notariusz) np.; przy obrocie nieruchomościami musi być akt notarialny.
Czynność prawną możemy wykonać w dowolnej formie (niekiedy ustawodawca określa formę dla danej czynności prawnej).
Rygor nieważności: gdy dana czynność prawna zostanie wykonana niezgodnie z formą narzuconą z góry przez ustawodawcę.
Forma pisemna - najłatwiej udowodnić że dana czynność miała miejsce.
Forma zalecona:
- nie ma nadmienione „pod rygorem nieważność” - wybieramy sami formę jaka nam odpowiada;
- gdy jest „pod rygorem nieważności” - inna forma nie może być brana pod uwagę.
Szczególne formy dla czynności prawnej:
- forma pisemna;
- forma pisemna z urzędu poświadczona podpisem i datą;
- forma pisemna aktu notarialnego.
Warunki ważności czynności prawnej:
- forma
- czynność prawna mogą być wykonana przez osoby, które posiadają zdolność do czynności prawnej;
-czynność prawna nie jest przestępstwem;
-czynność prawna musi być wolna od wad.
Czynność nie może być wadliwa (nieważność bezwzględna lub względna). Nieważność względna (trzeba wystąpić o unieważnienie bo inaczej umowa jest ważna). Nieważność bezwzględna (jest nieważna bo np.; ktoś nie ma swobody do dokonywania decyzji).
Podstawowe wady:
- brak świadomości i swobody - nieważność bezwzględna;
- błąd - osoba nie jest świadoma co kupuje, możemy w ciągu roku wystąpić o unieważnienie;
- pozorność - nieważność bezwzględna;
- groźba- forma przymusu psychicznego np.; zastraszanie. Nieważność względna (musimy udowodnić w ciągu roku że dana sytuacja miała miejsce).
Wyjątek testament: nieważność bezwzględna pod wpływem groźby lub błędu.
Prawa rzeczowe
Prawa rzeczowe- należą do rzeczy praw podmiotowych bezwzględnych - skutkują do wszystkich. Księga II Kodeksu Cywilnego określa nasze prawo w stosunku do rzeczy jako dóbr materialnych.
Dobra materialne dzielimy na:
- rzeczy ruchome;
- nieruchomości.
Kodeks cywilny nie określa pojęcia ruchomość, ruchomość rozumiemy jako coś co nie jest nieruchome.
Nieruchomość wg kodeksu cywilnego to: wyodrębniona część powierzchni ziemskiej: grunt, budynki na trwałe związane z gruntem, wyodrębnione budynki stanowiące wyodrębnioną od gruntu część własności (np.; mieszkania, lokale, powierzchnie w budynkach wynajmowane na działalność gospodarczą).
Prawa przysługujące nam w stosunku do rzeczy:
1. własność;
2. użytkowanie wieczyste;
3. prawa rzeczowe ograniczone.
Ad1. Prawo własności: najszerzej rozumiane prawo człowieka do rzeczy, pozwala na pełne dysponowanie daną rzeczą, korzystający z niej pobiera pożytki płynące z tej rzeczy, może ją przetwarzać i w stosunku do niej wykonywać czynności prawne.
Pożytki: naturalne np.; sad lub cywilne płynące z rzeczy np.; najem mieszkania.
Drogi do zostania właścicielem rzeczy (sposoby nabywania prawa własności):
- pierwotny sposób nabywania prawa własności
- pochodny sposób nabywania prawa własności.
str. 1