Komunikacja niewerbalna wizerunku polityka

Przekaz niewerbalny(PN, KN) jest ważnym elementem tworzenia image'u kandydata. Często jest on czynnikiem przecenianym, ale nie można go też bagatelizować, bowiem jak wykazały badania psychologiczne, wpływa on na postrzeganie osoby przez otoczenie.

▪ A. Argyle wyróżnił 4 funkcje KN:

• jest związana komunikowaniem postawa i emocji,

• jest elementem autoprezentacji,

• jako forma rytuałów, mających konsekwencje społeczne,

• podtrzymywanie komunikacji werbalnej,

▪ Z. Nęcki wyróżnił 10 podstawowych obszarów związanych z komunikacją niewerbalną: gestykulację, mimikę twarzy, dotyk i kontakt fizyczny, wygląd fizyczny, dźwięki paralingwistyczne, kanał wokalny, spojrzenia i ich wymiana, dystans fizyczny między rozmówcami, pozycja ciała w trakcie rozmowy, organizacja środowiska

▪ Badania R. Gifforda:

• dwie grupy: osoby obserwowane i obserwatorzy,

• wypełnienie Interpersonalnych Skal Przymiotnikowych(Waggins) - określenie wzorca komunikacji interpersonalnej danej osoby,

• podzielenie na 3-osobowe, jednopłciowe grupy; przeprowadzenie i rejestracja 15-minutowych rozmów,

• klasyfikacja zachowań niewerbalnych w ramach Systemu Notacji Kinestetycznej Aktywności w Pozycji siedzącej - określenie częstości, czasu trwania i próbek zachowań specyficznych w obszarze głowy, tułowia, rąk i nóg,

• opis grupy obserwowanej, przez obserwujących za pomocą ISP

• wpisanie obserwacji w model soczewki(Brunswik),

• konfrontacja samooceny badanych i obserwacji; wykazano niska trafność sądów, odmienne spostrzeganie przez obserwatora i badanego

jest to wniosek szczególnie ważny w kontaktach polityków z wyborcami(obserwatorami).

Znaczenie wyrazu twarzy polityka dla jego poparcia

▪ Generalizacja metaforyczna(E.R.Hilgard) - wnioskowanie pewnych cech charakteru z rysów twarzy danej osoby,

▪ P. Ekman uważa że pewne ekspresje mimiczne, takie jak szczęście, złość, zaskoczenie, strach, wstręt, smutek i zakłopotanie, są uniwersalne dla wszystkich ludzi; są bogatym źródłem wiedzy o stanie emocjonalnym osoby, przy czym mogą być zarówno spontaniczne jak i kontrolowane,

▪ D.G. Sullivan i R.D.Masters wyszli z hipotezą, iż wyraz twarzy może być ważnym elementem relacji polityka z wyborcą, wskazując iż poparcie polityczne częściowo zależy od reakcji wyborcy na zobaczenie i/lub usłyszenie polityka. Reakcje takie, odpowiednia wzmacniane mogą zmienić się w trwałą predyspozycję.

Wg nich wpływ wyrazu twarzy zależy od 5 cech:

• cech oglądanej osoby(status przywódcy, styl osobisty, kształt twarzy),

• obserwowanych zachowań niewerbalnych,

• przekazu werbalnego, oraz jego zgodności z przekazem niewerbalnym,

• okoliczności,

• cech odbiorcy,

Na tej podstawie przeprowadzono eksperyment, poddając badaniom zachowania niewerbalne ośmiu kandydatów w wyborach parlamentarnych i prezydenckich(Reagan):

• dwa etapy: na początku kampanii i pod koniec,

• taka sama procedura: kwestionariusz mierzący identyfikację partyjną, stosunek emocjonalny, stanowisko wobec programu oraz ocena zdolności przywódczych,

• następnie pokazywano po 10 wycinków wideo kandydatów z określonymi wyrazami twarzy, oraz proszono o ocenę : termometr uczuć, opis wyrażanej emocjo, własna reakcję,

• wnioski: wyraz twarzy determinował reakcję, im bliżej wyborów tym mocniej,

Przeprowadzono analizę pod kątem wskazania determinantów postawy końcowej, w zależności od warunków prezentacji:

• pierwotny stosunek silnie oddziaływał na końcowy,

• reakcja emocjonalna na widok waży, może pośredniczyć między postawą początkowa a końcową,

• reakcja na wyraz twarzy(czy jedynie widziany, czy w towarzystwie KN) ma zbliży wpływ na reakcje odbiorców,

W analizie z uwzględnieniem pomiaru czasu:

• postawa początkowa i wyraz twarzy najsilniejszymi determinantami oceny końcowej,

• wizerunki liderów wyrażające szczęście, wzbudzające emocje, mogą modyfikować postawy widzów; w różnym zakresie w zależności od kandydata,

• im większy wpływ wyrazu twarzy kandydata, tym mniejszy postawy pierwotnej,

• przyjmowanie szczęśliwego wyrazu twarzy nie jest efektywne dla każdego z kandydatów, ale lepiej okazywać szczęście niż neutralny wyraz twarzy,

Znaczenie ubioru polityka dla jego poparcia

▪ Strój powinien być dobrany do okazji(przykład: pozytywny - Kwaśniewskiego i negatywny - Kuronia).

▪ Istotnym elementem ubioru jest jego kolor; badanie Wioletty Czarko:

• trzy grupy eksperymentalne,

• każdej grupie przedstawiono życiorys kandydata oraz zdjęcie polityka w koszuli innego koloru: niebieskiej, białej, zielonej,

• badani oceniali wizerunek kandydata w 14-skalowym dyferencjale semantycznym oraz określali swoje nastawienie emocjonalne do niego i możliwość poparcia kandydatury,

• wyodrębniono dwa wymiary oceny image'u: profesjonalizmu i pozytywnej relacji z innymi; kolor istotnie wpływał na ocenę polityką w obu wymiarach; w sferze emocjonalnej badano emocje: ufności, pewności/bezpieczeństwa/ dumy;

• kandydat z zieloną koszulą był pojmowany jako: mniej profesjonalny, gorsze relacje z innymi, budził mniej przychylne reakcje emocjonalne, mniej zaufania, mniejsze poczucie dumy, mniejsze poparcie,

• badanie wykazało wyraźny wpływ kolorystyki an postawę wobec kandydata,

Znaczenie uścisku dłoni w formowaniu wrażeń

▪ Wg M. Argyla kontakt dotykowy jest najbardziej pierwotnym z zachowań społecznych, stąd jest głęboko uwarunkowany normami kulturowymi, stylem bycia i osobowością jednostki,

▪ Próbę powiązanie uścisku dłoni na powitanie i pożegnanie z płcią, osobowością i formowaniem pierwszego wrażenia podjęli W. Chaplin, J. Phillips, J. Brown, N. Clanton, J. Siein. Wyodrębnili oni 8 charakterystyk związanych z uściskiem dłoni:

• suchość

• temperatura

• struktura

te trzy cechy dłoni miały różnicować uścisk zimny i lepki, a ciepły i wilgotny,

• siła,

• wigor

• pełność uchwytu,

• czas trwania,

• kontakt wzrokowy

różnicowały uścisk silny i jędrny z „uściskiem bez charakteru”

Badanie:

• 112 studentów, obserwowanych przez 4 eksperymentatorów oceniających kontakt dotykowy i wnioskowanie o cechach,

• pojedyncze wejście do pokoju, wita nie się i żegnanie przez podanie dłoni,

• wypełnienie kwestionariusza wg Wielkiej piątki(a) ekstrawersja, b) ugodowość, c) sumienność, d) neurotyczność, e) otwartość na doświadczenia), nastawienia afektywnego, nieśmiałością i niewerbalną ekspresją,

• ocena cech uścisku, stanowczość

• wnioski: uścisk męski bardziej stanowczy niż żeński; stanowczość uścisku u mężczyzn korelowała z a i e, oraz odwrotnie z nieśmiałością i d; u kobiet, pozytywna korelacja z e,

• podanie ręki pozostaje nie bez znaczenia w procesie oceny danej osoby,

Wzrost polityka jako element wizerunku

▪ Jest to czynnik poza kontrolą specjalistów od wizerunku. Jedynie w mediach można nim manipulować.

▪ D. Doliński w swoich badaniach wykazuje, iż na przestrzeni lat 1900-68, w wyborach prezydenckich wygrywał wyższy kandydat.

▪ W. Berkowitz, w ramach badań podczas wyborów burmistrza Nowego Jorku, wykazał iż wyżsi wyborcy preferują wyższych kandydatów, podczas gdy poparcie „mniejszych” obywateli zależało od innych czynników,

▪ prawdopodobnie wiąże się to ze zjawiskiem przypisywania osobom wyższym cech: zdecydowania, siły, pewności siebie,

▪ wyborcy postrzegają popieranych przez siebie kandydatów za wyższych,

▪ niżsi kandydaci powinni zadbać o ich medialne zestawianie z wyższymi,

Wizerunek polityka i poruszana przez niego problematyka w kształtowaniu preferencji wyborczych

▪ Oprócz wizerunku, ważna jest także problematyka poruszana przez kandydata. Oba elementy powinny ze sobą współgrać, jeżeli jest inaczej, warto by się zastanowić, który z nich jest ważniejszy dla efekty wyborczego i na nim się bardziej skupić.

▪ M. Garramone w swoich badaniach, sprawdzał jakie czynniki wpływają na to, czy wyborcy skupiają się na sylwetce kandydata lub na jego programie. W tym celu przeprowadził eksperyment na 153 studentach:

• dwie grupy: zapoznanie z reklamą telewizyjną Eda Clarka(wyb.prez.1980), w wersji audio lub audiowizualnej,

• poproszono by jedna z grup spróbowała zapamiętać program, druga określiła wrażenie jakie robi kandydat,

• później wypełniano kwestionariusz dotyczący obu kwestii,

• efekt: osoby skupiające się na programie zapamiętywały więcej, niż kupione na wizerunku; osoby oglądające przekaz audiowizualny skupiały większą uwagę na wizerunku, ale nie zapamiętywały więcej; osoby z orientacja wizerunkową objawiały pozytywniejszą postawę wobec kandydata,

• kanał przekazu, nie wpływał na ilość zapamiętanych informacji o programie, ale osoby które jedynie wysłuchały wypowiedzi, uważały kandydata za bardziej przyjacielskiego,

• wnioski: jeżeli wyborcy są skoncentrowani na programie, mogą gorzej oceniać wizerunek; jeżeli skupiają się na wizerunku, mniej zapamiętują z programu kandydata; media mogą wpływać na to który aspekt podkreślić,

▪ M.Harrison, T.Stephen, W.Husson i B.Fehr przeprowadzili badania dotyczące różnic preferencji wyborczych wśród mężczyzn i kobiet w trakcie ostatniego tygodnia kampanii prezydenckiej 1984:

• 275 studentów,

• dwuczęściowy kwestionariusz służący ocenie kontrkandydatów oraz określenia własnych poglądów; składała się na niego ocena charakterystycznych zachowań, przedstawienia postaw badanych względem różnych problemów, ujawnienia preferencji wyborczych,

• wnioski; kobiety bardziej zwracały uwagę na wizerunek kandydata, jeżeli oceniały go dobrzy, istniało duże prawdopodobieństwo ze na niego zagłosuje; wśród mężczyzn ważniejsza była zgodność poglądów kandydata z poglądami respondenta,

• wynik: aby dotrzeć zarówno do kobiet i mężczyzn, przekaz musi być umiarkowany, powinien podkreślać walory i określać poglądy kandydata,

▪ Inne badania przeprowadził R.Wyer wraz z współpracownikami, badając związki między elementami wizerunku i poruszana problematyką, a ocena polityka bezpośrednio po prezentacji kandydata i po jakim czasie:

• 202 badanych osób,

• 2 rodzaje informacji o fikcyjnym kandydacie do IR, w ramach prezentacji video przemówienia w wersji przedstawiającej pozytywny lub negatywny styl przemawiania,

• wysłuchanie dwóch wersji programu radiowego oceniającego pracę kandydata w IR, sugerujące ze jest on prawdopodobnie powiązany z PR lub PD,

• jedna grupa wsłuchiwała programu bezpośrednio po oglądnięciu materiału, druga po 24h,

• kandydat przemawiający pozytywnie, był lepiej oceniany; po wysłuchaniu bezpośrednio po prezentacji ocena trochę lepsza,

• przy złym wrażeniu po materiale video, 24h przerwa poprawiała ocenę kandydata,

• lepiej oceniano kandydatów bliskich ideologicznie,

• zgoda co do poglądów politycznych była silniejsza, jeżeli wysłuchania dokonywano następnego dnia,

• ocena byłą lepsza, jeżeli byłą dokonywana dzień po prezentacjach,

• wizerunek nie zakłóca wysłuchania poglądów, pozytywne wrażenie nie wpływało na przychylność wobec programu politycznego; przemówienie prowadziło do szukania podobieństw ideologicznych, nie programowych,

• siła oddziaływania wizerunku mija z czasem,

• całościowe przedstawienie programu, powstrzymuje od porównywania poglądów z własnymi, i skłonić do ideologicznego odbioru, ,

• jeżeli polityk chce skłonić ku sobie wyborców bliskich ideologicznie, przeciwnych personalnie, powinien skupić się na wizerunku,

Struktura wizerunku kandydata

▪ Stworzenie wizerunku polityka to trudne zadania, o dużym znaczeniu. Dlatego sięga się po profesjonalistów, dysonujących wiedza z zakresu marketingu, psychologi społecznej, socjologii, politologii itp.

▪ Rdzeniem każdego wizerunku jest grupa cech, będące odpowiedzią na zapotrzebowanie społeczne i pasujące do określonej sytuacji społeczno-politycznej. Są one osia wokół której umieszczone są cechy peryferyjne.

Kandydat nie musi być idealny, powinien kreować się na normalnego człowieka. Cechy te należy przełożyć na zachowania niewerbalne i niewerbalne, oraz zaprezentować go wyborcom.

Należy pamiętać o zbieraniu informacji zwrotnej od wyborców, w celu poprawiania strategii działania.

---