WALORY, METODY KRUSZENIA W UKŁADANIU I ROZWIĄZYWANIU ZADAŃ TEKSOWYCH
„Kruszenie” dla zadań tekstowych oznacza - modyfikowanie, zwiększenie lub zmniejszenie liczby danych i ich wartości, zastępowanie danych innymi, rezygnacja z niektórych danych, zmiana miejsca danych, a także przekształcanie zadania, jego odwracanie, wprowadzanie nowych związków i zależności, uszczegóławianie lub uogólnianie zadania itp.
Proces "kruszenia" konkretnego zadania tekstowego ma na celu lepsze jego poznanie i zrozumienie, a w rezultacie także jego zmodyfikowanie, które spełni oczekiwania ucznia. Proces "kruszenia" rozpoczyna się zawsze od tzw. zadania bazowego. Jest to zadanie, które ma następujące cechy: jest najczęściej złożone, otwarte, niestandardowe itp. i nie posiada nigdy pytania.
Wersje metody kruszenia:
Pierwszą wersję można określić jako układanie pytań, a potem działań do zadania bazowego. "Kruszenie" przebiega tu przez następujące etapy:
a) prezentacja zadania bazowego (zapis na tablicy, wyświetlenie z
projektoskopu, wywieszenie planszy) i zapoznanie się z nim uczniów
(zadanie jest cały czas eksponowane),
układanie pytań szczegółowych do polecenia: Co można obliczyć? i zapis ich na tablicy (nauczyciel, uczniowie). Zapisujemy wszystkie pytania aż do wyczerpania (bez oceny sensowności - interesuje nas ilość pomysłów, a nie jakość),
analiza pytań, układanie do nich działań i obliczenie wyników (zapis działań obok pytań) oraz wycieranie pytań źle postawionych,
d)wybór dowolnego pytania przez ucznia (z listy pytań, które zostały na tablicy) i samodzielne ułożenie treści zadania o tej samej lub innej tematyce,
e)samodzielne rozwiązanie tego zadania przez ucznia i zapis odpowiedzi (w klasie lub w domu).
Druga wersja jest prawie dokładnie odwrotna do pierwszej. Polega ona na układaniu do zadania bazowego działań, a potem pytań. Etapy pracy są tu następujące:
prezentacja zadania bazowego (podobnie jak w wersji I),
układanie i zapisywanie na tablicy przez uczniów wszelkich możliwych działań i ich obliczanie (jako rozwiązań szczegółowych zadań pomyślanych przez uczniów),
analiza działań., układanie do nich pytań i ich zapis obok oraz wycieranie działań źle ułożonych (bez sensu, źle dobranych itp.) lub ich poprawienie,
d) wybór dowolnego działania i pytania, ułożenie do nich samo dzielnie nowego zadania o tej samej lub innej tematyce,
e) samodzielne rozwiązanie tego zadania w zeszycie i zapis odpowiedzi.
Trzecia wersja polega na obmyślaniu zadań szczegółowych do zadania bazowego i przedstawianie ich w zakodowanej formie, a następnie próby ich określania.
Czwarta wersja polega na zabawie opartej o zadanie bazowe do polecenia: Co by było, gdyby...? Zapis ciekawych pomysłów i próby ich
rozwiązań.
Piąta wersja z kolei polega na układaniu wszelkich możliwych pytań do zadania bazowego, ale z prawem do dokładania danych (zmieniania).
Dwie pierwsze wersje metody „kruszenia” można wykorzystać w pełni w klasach niższych. Inne wersje wybiórczo i to od czasu do czasu, głównie z uczniami uzdolnionymi matematycznie.
Walory metody „kruszenia”:
Doskonale rozwija myślenie krytyczno - logiczne uczniów.
Uczy dostrzegania związków i zależności występujących w zadaniu bazowym oraz umiejętności wykorzystywania ich do tworzenia nowych wersji zadania.
Rozwija płynność myślenia - uczeń nie poprzestaje na ułożeniu jednego pytania, układa ich całe ciągi.
Rozwija giętkość myślenia - uczeń jest zmuszony do szybkiej zmiany kierunku , przechodzi z jednego toru myślenia na inny, bowiem dostrzega coraz nowe związki w zadaniu bazowym.
Rozwija oryginalność myślenia - uczeń nie poprzestaje na układaniu pytań łatwych i prostych. Układa coraz wymyślniejsze pytania.
Głośna zbiorowa praca uaktywnia uczniów, którzy na zasadzie skojarzeń z pytaniami ułożonymi przez kolegów formułują kolejne.
Jest atrakcyjną dla uczniów metodą pracy z zadaniem tekstowym.