Kuchnia polska

Kuchnia polska powinna być nam najbardziej znana, jednak okazuje się, że przy obfitości kulinarnej tradycji w Polsce, wiele potraw kuchni regionalnych pozostało na długo jedynie w pamięci naszych babek. Po trwającym kilkanaście lat zachwycie kuchnią zachodnią, teraz tradycyjna kuchnia polska przeżywa barwny renesans.

Tradycja

Od lat na terenach obecnej Polski jako podstawowy składnik diety uznawano zboża oraz dziczyznę. Podstawą wyżywienia naszych przodków były pszenica, proso, jęczmień, miód, grzyby, owoce lasu i dziczyzna, później dopiero zaczęto hodowle trzody chlewnej i bydła. W czasach Kazimierza Wielkiego czy Stefana Batorego polowania na dzikie zwierzęta choć już nie były uznawane za konieczne w celu wyżywienia rodziny, stały się elementem elitarnej rozrywki, zaś mięso z dzikich zwierząt nauczono się rozmaicie przyrządzać. W menu staropolskim widoczne jest szczególne przywiązanie do dań mięsnych, wśród których nasi przodkowie najchętniej spożywali rozmaicie nadziewane prosie, dziczyznę przyprawianą np. borówkami i rzadziej dania z drobiu. Ponieważ ziemie polskie zawsze znane były z obfitości plonów, często na stołach pojawiały się owoce i warzywa (jabłka, kapusta, ogórki, rzepa, czosnek, cebula). Dzięki bogactwu owoców w dawnej Polsce produkowano domowymi sposobami wina owocowe. Spore obszary rolnicze dostarczały ogromne ilości zbóż, dzięki czemu ludzie przyzwyczaili się do potraw mącznych. Często zarówno w chłopskich chatach, jak i szlacheckich dworach jadano pierogi, tłuste mięsa, pełne sery i potrawy z użyciem pełnotłustego mleka.

Dawniej w Polsce nie istniał podział na kuchnie regionalne, dania, jakie przyrządzano szczególnie często miały raczej związek z warstwą społeczną, do której należała dana rodzina, mniej zaś z regionem, w którym zamieszkiwała. We wszystkich regionach jedzono dziczyznę, tyle, że w dworach szlacheckich jej przyrządzanie odbywało się bardziej na modłę francuską. Co ciekawe już w średniowieczu na ziemiach polskich popularne było gotowanie raków, które teraz uchodzą za potrawę wykwintną.

W kuchni polskiej szczególne miejsca zajmują zupy. Jedzono je na polskich ziemiach od średniowiecza, wśród typowo polskich zup wymienić należy czerninę, przyrządzaną z rosołu i krwi kaczki lub prosięcia, żurek, gotowany na zakwasie, a zabielany śmietaną, barszcz czerwony, grochówka, kapuśniak, rosół czy zupę ogórkową.

Uwarunkowanie polityczne sprawiły, że na ziemiach polskich zaczęła pojawiać się ludność napływowa, która przyniosła ze sobą tradycje kulinarne różnych stron świata. Do dziś w naszej kuchni widoczne są wpływy francuskie, włoskie, niemieckie, ukraińskie, węgierskie, żydowskie a nawet tatarskie. Polityczne roszady sprawiły, że polska kuchnia uboga jest w potrawy z ryb morskich, za to bogata w dania na bazie ryb słodkowodnych.

Cechy szczególne

Kuchnia polska zawsze obfitowała w dania mączne, jak pierogi czy kluski. Prócz tego szczególnie znana jest z wykorzystania owoców takich jak jabłka, śliwki czy mniej znane w Europie Zachodniej czereśnie i agrest. Jeśli chodzi o mięsa, w Polsce zawsze szczycono się umiejętnością przygotowywania wędlin oraz dziczyzny, zaś w następstwie hodowli robiono od zawsze doskonałe masła, sery i śmietany. Szczególne miejsce w polskiej kuchni zajmuje też kapusta i buraki. Z kapusty przygotowuje się do dziś m.in. bigos czy kapuściankę, zaś z buraków barszcz, ćwikła czy napój na bazie kwasu z buraków. Charakterystyczne dla Polski są także kompoty, ciasta drożdżowe, nalewki, kiełbasy i kasze.

W polskiej kuchni za charakterystyczny można uznać smak potraw kiszonych lub umiarkowanie ostrych. Potrawy słodko-kwaśne już w kilkaset lat temu uzyskiwano łącząc odpowiednio jabłka, żurawinę z potrawami innego typu. Szczególnie cenione są też potrawy uzyskane przez kiszenie (ogórki, kapusta, kwas chlebowy). Smaki ostre bywają łagodzone i dopełniane śmietaną.

Współcześnie

Współczesna kuchnia polska rożni się od dawniejszej ponieważ część używanych wcześniej składników została zastąpiona innymi. Stało się tak z uwagi na zmniejszenie ilości pól uprawnych, zmianę sposobu hodowli oraz zmianę sposobu życia Polaków. Także przyprawy sprowadzane z odległych zakątków świata wyparły tradycyjnie używane w polskich kuchni chrzan czy jałowiec. Obecnie dużo bardziej widoczny w kuchni jest podział na regiony, których charakterystyczne potrawy przyrządzane są jeszcze w tradycyjny sposób.

Kuchnia regionalna

Charakterystyczne dla regionów potrawy to m.in.
Śląsk - karbinadle, kluski śląskie, rolady
Pomorze i Kaszuby - zupy rybne, bukwita ze szpyrkami
Warmia i Mazury - fraszynki, schab po mazursku, kiełbasa w piwie
Kujawy - czernina z golcami, zupa z korala, sałatki rybne, pasztety z fasoli i jabłek
Mazowsze i Kurpie - flaki po warszawsku, krupnik, kurczak po polsku
Podlasie - rej bak, podlaski sękach
Wielkopolska - pyry, zalewajka, siemieniucha, ślepe ryby
Polskie góry - golonko w piwie, kwaśnica, oscypki, bryndza
Galicja - macznka, krakowska kapusta, buchty

Przykładowe danie - bigos
Składniki:

• 
  posiekana kapusta kiszona i słodka

• 
  bulion

• 
  dziczyzna i peklowane mięso (różne)

• 
  pieczone mięso wołowe i wieprzowe

mięsa pieczone i gotowane (wieprzowe, wołowe)

• 
  słonina

• 
  suszone grzyby

• 
  liść laurowy, ziele angielskie, pieprz, kminek, jałowiec, tymianek, majeranek

• 
  cebula i suszone śliwki, jabłka

Do bulionu dodaje się posiekaną kapustę kiszoną i słodką oraz jabłka. Następnie dodaje się mięsa pieczone (najlepiej wcześniej przesmażone ze słoniną) i gotowane, później dodać należy cebulę i przyprawić. Bigos podlewa się wywarem z suszonych i obgotowanych grzybów. Po duszeniu wszystko przyprawia się świeżo mielonym pieprzem. Tak przygotowany bigos podaje się dopiero po 4-8 dniach od przygotowania, można go również zamrozić. Warto pamiętać, że bigos smaczniejszy jest po kilku dniach od przyrządzenia.

---