HES - PRAWO

1. Czym jest prawo według kierunków: pozytywistycznego, prawno-naturalnego, realistycznego? (na podstawie notatek z wykł.)

Prawo to zbiór zasad postępowanie, których ludzie winni przestrzegać, aby uniknąć anarchii.

Kierunek:

• Pozytywistyczny - Prawo to zespół norm (wypowiedzi) :

- o powinnym zachowaniu

- ustanowionych i chronionych przez państwo

- posługujące się środkami przymusu

Cele: - dotyczą tylko zewnętrznego zachowania ludzi

- są ustanawiane przez uznane przez ludzi i zewnętrzny wobec nich autorytet

- przestrzeganie tego prawa zagwarantowane jest środkami przymusu którymi może posługiwać się państwo

• Prawno-naturalny - zakłada że prawo pozytywne nie jest wyłącznym ani najważniejszym wzorem zachowań, gdyż ludzie związani są także prawem natury. Na pierwszym miejscu postawione są prawa człowieka.

1. ujęcie tradycyjne (tomistyczne) - prawo natury wywodzi się z objawionej woli Boga, które objawia się w naszych sumieniach (np.-państwa wyznaniowe)

2. koncepcja współczesna - nie odwołuje się do prawa objawionego lecz do godności człowieka - siłą tworzącą prawo natury jest rozum ludzki.

• Kierunek realistyczny - krytykuje pierwsze 2 kierunki, ponieważ nie można dawać wiary tylko aktom prawnym i krytykuje prawo natury. Absolutem staje się w tym wypadku demokracja.

2. Na czym polega różnica między zdolnością prawną a zdolnością do czynności prawnej? (na podst.wykł.)

Zdolność prawna: * oznacza możność bycia podmiotem praw i obowiązków w stosunku

cywilno prawnym

* każdy podmiot prawa występujący w tzw. obrocie musi posiadać

zdolność prawną

* osoba nabywa zdolność prawną z urodzeniem a traci ze śmiercią

Zdolność do czynności prawnej - oznacza możność dokonywania czynności prawnych przez własne działanie podmiotów prawnych

Wyróżniamy 3 fazy:

Faza 1 - dana osoba nie posiada zdolności do czynników prawnych (do 13lat) i przez sąd jest stwierdzone ubezwłasnowolnienie całkowite (stan psychiczny, psychofizyczny), sąd wyznacza kuratora

Faza 2 - (wiek 13-18lat) ubezwłasnowolnienie częściowe => czynność prawna kulejąca - czynność staje się ważna gdy potwierdzi ją opiekun

Faza 3 - ( >18lat) pełna zdolność do czynności prawnych

3. Co to jest rzecz według prawa?

Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są podmioty materialne, na tyle wyodrębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne.

Podział rzeczy:

• nieruchomość - to część powierzchni ziemskiej stanowiąca przedmiot w odrębnej własności (grunt) wraz ze wszystkim, co jest z nią trwale związane, zabudowaniami, drzewami i innymi częściami składowymi. Wyjątkowo jako nieruchomość może być traktowany także sam budynek lub jego część (lokal),jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności.

• ruchomość - to każda rzecz, która nie jest ruchomością. Możemy tu wyróżnić rzeczy: podzielne (bochenek chleba) i niepodzielne (maszyna do pisania); indywidualnie oznaczone (obraz znanego malarza, egzemplarz książki włączony do biblioteki i podpisany przez właściciela) i gatunkowo oznaczone (złoże, węgiel, ziemniaki); znajdujące się w obrocie i wyłączone z obrotu oraz rzeczy ograniczone w obrocie; zużywalne (art. Żywnościowe, pieniądze) nie zużywalne (maszyny)- choć oczywiście z upływem czasu się zużywają; w obrębie stosunków gospodarczych jest także podział na środki trwałe i obrotowe.

4. Co to jest nieruchomość i rodzaje nieruchomości.

Nieruchomość to jeden z rodzajów rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego.

Rodzaje nieruchomości:

nieruchomości gruntowe. Są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty). Znajdujące się na nich i trwale z nimi związane budynki, inne urządzenia i rośliny, jak również prawa związane z własnością nieruchomości są częściami składowymi danej nieruchomości gruntowej.

Nieruchomości budynkowe są to budynki trwale z gruntem związane, które na podstawie przepisów szczególnych nie stanowią części składowych nieruchomości gruntowej, lecz są odrębnym od gruntu przedmiotem własności.

Nieruchomość lokalowa jest to w drodze umowy, jednostronnej czynności prawnej właściciela albo orzeczenia sądu znoszącego współwłasność, prawnie wyodrębniona w osobny przedmiot własności część budynku związanego trwale z gruntem, stanowiąca samodzielny lokal mieszkalny lub lokal o innym przeznaczeniu wraz z pomieszczeniami pomocniczymi.

Nieruchomościami rolnymi są natomiast nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie.

5. Wymień i scharakteryzuj rzeczy oznaczone co do gatunku

Rzeczy oznaczone co do gatunku to rzeczy zamienne, produkowane masowo często też oznaczone serią, numerem. Przykładem jest procesor, lodówka, obuwie, rower

6. Co to jest część składowa?

Części składowe rzeczy to coś co nie może być odłączone od rzeczy bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (np. drzewo na działce, dom na działce) Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności czyli nie można jej sprzedać , czy też obciążyć. (art. 47-50kc)

7. Co to jest przynależność?

Przynależność - jest to odrębna rzecz ruchoma, która pozostaje z rzeczą główną w stałym i faktycznym związku, która jest potrzebna do korzystania z rzeczy głównej np. klucz do samochodu, koło zapasowe. Właścicielem przynależności jest właściciel rzeczy głównej. Gdy sprzedajemy rzecz główną to razem z przynależnością. (art. 51 - 52kc)

8. Omów posiadanie.

Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą. Posiadanie jest władaniem rzeczą dla siebie samego, we własnym interesie. Na posiadanie składają się dwa elementy: wola władania rzeczą i faktyczne władztwo nad rzeczą.

Rodzaje posiadania:

• posiadanie samoistne (posiadaczem samoistnym jest posiadacz rzeczy, który nią włada jak właściciel. Nie traci on posiadania przez to, że oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne);

• posiadanie zależne (posiadaczem zależnym nazywamy tego, kto sprawuje faktyczne władztwo nad rzeczą jako najemca, dzierżawca, użytkownik, zastawnik lub mający inne prawo podmiotowe, z którym łączy się władztwo nad cudzą rzeczą. Do powstania posiadania zależnego dochodzi zazwyczaj w drodze zawarcia odpowiedniej umowy, np. najmu.

Posiadanie służebności (posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości. Rozmiary władztwa nad cudzą rzeczą są tutaj minimalne.

Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy i przyjęcie jej przez nowego posiadacza. Równoznaczne z wydaniem rzeczy jest wydanie dokumentów lub znaków legitymacyjnych, umożliwiających rozporządzanie rzeczą, np. kwitu bagażowego itp.

9. Opisz i scharakteryzuj prawo własności (2 wersje tej samej def.)

9a) (!)Prawo własności- w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Prawo własności ma :

• stronę pozytywną - stanowią je uprawnienia, które przysługują właścicielowi (właściciel może posiadać rzecz, korzystać z niej, rozporządzać nią czy zbyć, obciążyć, pobierać pożytki z rzeczy, zużyć , zniszczyć, przetworzyć)

• stronę negatywną- możność wyłączenia przez właściciela ingerencji innych osób w sferę jego prawa

Granice prawa własności określają 3 wyznaczniki:

1. przepisy ustaw, (całokształt obowiązującego ustawodawstwa)

2. zasady współżycia społecznego

3. społeczno - gospodarcze przeznaczenie danej własności

Przestrzenne granice prawa własności: art. 143 k.c. stanowi, że w granicach określonych przez społeczno - gospodarcze przeznaczenie gruntu jego własność rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią.

9b) Prawo własności , to kategoria historyczna , która pojawiła się w społeczeństwie klasowym , znającym państwo i prawo . Ale ta nazwa nie jest jednoznaczna . Nazwa „ prawo własności ” jest używana przynajmniej w dwóch znaczeniach : w szerszym oraz w węższym .

1) W szerszym ze znaczeń obejmuje wszelkie prawa majątkowe - zarówno cywilne : prawo rzeczowe , wierzytelności , prawa na dobrach niematerialnych : jak i niecywilne , np. z zakresu prawa administracyjnego , finansowego itp. , które przysługują albo mogą przysługiwać określonemu podmiotowi prawnemu .

2) znaczenie węższe- jedną z gałęzi prawa , która precyzuje bliżej pojęcie własności w znaczeniu węższym , jest prawo cywilne . Prawo własności , albo krócej „ własność ” w znaczeniu cywilistycznym , stanowi prawny wyraz jedynie podstawowej części materialnych stosunków społecznych , jakie zachodzą między ludźmi w procesie produkcji.

10. Podaj i opisz rodzaje ograniczonych praw rzeczowych

Ograniczone prawa rzeczowe to prawa przysługujące osobie fizycznej lub prawnej względem rzeczy będących własnością innej osoby. W skutek ustanowienia tego prawa, uprawnienia właściciela rzeczy ulegają pewnemu uszczupleniu na rzecz innej osoby, której to ograniczone prawo rzeczowe przysługuje. Charakter i zakres ograniczenia prawa własności zależy od rodzaju ograniczonego prawa rzeczowego, jakie obciąża dany podmiot, a także

ewentualnie od treści umowy zawartej przez strony.

Kodeks cywilny odróżnia siedem rodzajów ograniczonych praw rzeczowych:

1. użytkowanie - można ustanowić na rzecz osoby fizycznej lub prawnej, której przysługuje wówczas prawo używania tej rzeczy oraz pobierania pożytków, jakie rzecz przynosi. Może być ono ustanowione darmowo lub odpłatnie. Gaśnie ono ze śmiercią użytkownika, jeśli jest nim osoba fizyczna, oraz z chwilą likwidacji osoby prawnej. Ponadto użytkowanie wygasa jeżeli użytkownik przez okres dziesięciu lat nie wykonuje swojego prawa.

2. zastaw - może być ustanowiony przez zawarcie odpowiedniej umowy między stronami (zastaw umowny) lub powstaje w określonych okolicznościach z mocy samej ustawy (zastaw umowny). Gospodarczym celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności. Wierzyciel odnosi istotne korzyści z zabezpieczenia swoich roszczeń zastawem. W razie gdy dłużnik nie spełni swojego świadczenia, np. nie zwróci pożyczki, wierzyciel kieruje sprawę na drogę sądową, a po uzyskaniu prawomocnego wyroku zasądzającego wszczyna postępowanie egzekucyjne.

3. służebność- jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanawianym na nieruchomościach. Służebność powstaje na drodze umowy pomiędzy zainteresowanymi osobami albo na mocy orzeczenia sądu, który na wniosek zainteresowanego przymusowo ustanawia służebność na nieruchomości należącej do innej osoby.

Ze względu na to kto jest uprawniony z tytułu obciążającej cudzy grunt służebności rozróżniamy:

3a. służebność gruntowa obciąża jeden grunt, a prawo do korzystania z niej ma każdorazowy właściciel drugiej nieruchomości.

3b. służebność osobista nie różni się w swojej treści od służebności gruntowej, jednak jest ustanawiana nie na korzyść każdorazowego właściciela gruntu, lecz na rzecz oznaczonej osoby. Służebność ta jest niezbywalna i gaśnie ze śmiercią osoby uprawnionej. Można się jednak umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania będzie przysługiwać jego małżonkowi, dzieciom i rodzicom.

4.spółdzielcze prawa do lokali i domów - prawa te mogą być obciążone hipoteką dla zabezpieczenia wierzytelności, np. udzielonego kredytu bankowego

5. hipoteka - jest ograniczonym prawem rzeczowym podobnym do zastawu. Obciążenia nieruchomości hipoteką dokonuje się w umowie zawartej w formie aktu notarialnego oraz przez odpowiedni wpis w księdze wieczystej. Hipoteka obciąża nieruchomość niezależnie od zmiany jej właściciela.

11. Co to jest prokura?

Prokura to szczególny rodzaj pełnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych (prokurenta), którego udzielić może każdy przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców (w Krajowym Rejestrze Sądowym). Prokura upoważnia do dokonywania wszelkich czynności (sądowych i pozasądowych) związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z czynności tych wyłączone jest zbywanie i obciążanie przedsiębiorstwa i nieruchomości, co do których konieczne jest pełnomocnictwo szczególne.

Prokury nie można przenieść na inną osobę, prokurent może natomiast udzielić innej osobie pełnomocnictwa szczególnego do poszczególnej czynności.

12. Co to jest szkoda?

Pojęcie szkody (w prawie cywilnym) nie zostało ustawowo zdefiniowane. Dlatego też, posługując się poglądami nauki prawa cywilnego stwierdzić można, iż określenie to odnosi się do wszelkich uszczerbków w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swej woli.

• Rodzaje szkody:

* Na osobie:

- na dobrach osobistych: krzywda

- na mieniu: szkoda

* Na mieniu

- rzeczywista strata (damnum emergens)

- utracone korzyści (lucrum cessans)

W przypadku szkody majątkowej poszkodowany może domagać się odszkodowania, zaś w przypadku krzywdy może mu przysługiwać zadośćuczynienie.

13. Na czym polega teoria adekwatnego związku przyczynowego w ujęciu obiektywnym?

Związek przyczynowy jest to związek pomiędzy dwoma stanami rzeczy w świecie zewnętrznym, w których jeden to przyczyna, a drugi to skutek. W uproszczeniu, można powiedziec, że jest to związek pomiędzy zachowaniem się człowieka, bądź innym zdarzeniem będącym podstawą odpowiedzialności, a wynikłą z tego szkodą.2

Doniosłość prawną ma jednak tylko tzw. adekwatny związek przyczynowy. Zgodnie bowiem z art. 361 § 1 kodeksu cywilnego Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Sens zwrotu ograniczającego odpowiedzialność tylko do normalnych następstw wyjaśnia właśnie teoria adekwatnego związku przyczynowego.

Zgodnie z nią, aby wykazać adekwatny związek przyczynowy należy przejść dwa etapy rozumowania.

+ Pierwszy z nich polega na wykazaniu czy określony skutek w ogóle pozostaje w relacji przyczynowej do zdarzenia pierwotnego. Ustala się to stosując test sine qua non. Polega on na tym, że ustala się, czy fakt B (szkoda) pojawiłby się, gdyby nie było faktu A. Jeżeli stwierdzi się, że fakt B wystąpiłby również wtedy, gdyby nie było faktu A - znaczy to, że między tymi faktami nie ma związku przyczynowego, fakt B nie jest skutkiem faktu A.

+ Dopiero, gdy wyniki testu sine qua non prowadzą do wniosku, że fakty pozostają ze sobą w związku przyczynowo-skutkowym, należy odpowiedzieć, czy związek ten jest związkiem adekwatnym, wyrażonym słowami normalne następstwa. Jest to kryterium wartościujące, na podstawie którego dokonuje się selekcji następstw. Należy wówczas przyrównać dany skutek do ustaleń wzorcowych, które tworzy się na podstawie prognozy prawdopodobieństwa wystąpienia skutku i jeżeli się w nich nie mieści odrzuca się go jako nietypowy.

14. Co to jest akt deklaratoryjny? (na podst.wykł.)

Nie tworzy nowych sytuacji prawnych lecz stwierdza ich powstanie z mocy samego prawa tzn. w sposób wiążący ustala, że w danej sytuacji wynikają z mocy ustawy dla adresata aktu, określone prawa i obowiązki. Akt ten działa ex tunc - od chwili spełnienia przesłanek, z którymi przepis prawny wiąże określone skutki prawne. (np. Stwierdzenie nabycia mienia przez gminę z mocy prawa, a także stwierdzenia nabycia obywatelstwa, stwierdzenie uprawnień do korzystania z biletów ulgowych itp.)

15. Co to jest akt konstytutywny? (na podst.wykł.)

Tworzy, zmienia, znosi stosunki prawne tak materialne jak i proceduralne (postępowanie cywilne). Wywołuje skutki prawne dopiero od chwili jego wydania, ogłoszenia bądź doręczenia - to znaczy, że działa ex nunc. (np. Pozwolenie budowlane, decyzja o cofnięciu prawa jazdy, decyzja o zmianie nazwiska)

---