Rzym:

Koniec IV w.p.n.e. własny system wychowawczy młodzieży, oparty się głównie na kult. wiejskiej. Głównym ośrodek wych. - dom rodzinny, gdzie przyswajali wiadomości i umiejętności do pracy na roli. 16 lat - toga na znak wejścia w wiek męski. Udawał się na roczny pobyt do domu wybitnego obywatela i tam przygotowywał się do służby publicznej, później służba wojskowa. Wiele uwagi poświęcano kształceniu niezbędnych sprawności fizycznych, grom i ćw. na otw. przestrzeni. Jazda konna, posługiwanie bronią, pływanie, w czasie służby wojskowej umiejętności te doskonalili. Od IV w.p.n.e. powstają szkoły elementarne dla dzieci z biednego plebsu-> nazwa ludus (zabawa) - pomimo surowej dyscypliny dzieci miały również czas na zabawę. Od III w.p.n.e. do Rzymu zaczyna napływać kultura hellenistyczna, która kładzie nacisk na kształcenie racjonalne -> program kształcenia przyg. do służb publicznych.

Sparta: ukształtowany przez zagrożenie spartan ze strony helotow. System wychowania zmierzał do kształtowania cech i sprawności dobrego zołnierza.
Do 7: pod opieką rodziców.Następnie jednolity system wychowawczy (3 okresy)
8-12: zabawy i gry ruch.& lżejsze prace fizyczne
13-16: wdrażanie surowej dyscypliny,ćw. Wojskowe i sprawnoś
17-22: przygot. do służby wojskowej efebii, musztra marsze, biegi, zapasy,rzuty oszczepem i dyskiem. Po zakończeniu efebii słuzba wojskowa 10 lat w koszarach.

Ateny: wszechstronny rozwój ( kultura fiz i duchowa). Ideał wszechstronnego rozwoju - kalokagatii (piękny+ dobry).
Dobro= cechy moralne i umysłowe. Piękno= sprawność fiz., wysportowanie, harmonia budowy ciała.

Dzieci pozostawały pod opieką rodzicow do 7rż, 8-14: nauka u prywatnych nauczycieli(gramatyści lub lutniści)->
czytać, pisać, rachunki, historia. od 14:wych. w palestrze, ćwiczenia gimnastyczne pod nadzorem nauczyciela ćw tycznych-Paidotryby. Przygotowanie do życia publicznego. Od 16rż program realizowano w gimnazjonach. Od 18rż efebia -> obowiązkowa służba wojskowa połączona z wych. obywatelskim. W ramach efebii: musztra , żeglarstwo, jazda konna, posługiwanie się bronią. Do uprawiania fizycznego dołączona pięciobój: skoki, biegi, zapasy, rzut dzidzą oraz dyskiem

Cel i funkcje antycznych igrzysk olimpijskich:

Igrzyska starogreckie wzięły swój początek od lokalnych igrzysk odbywających się na stadionach poszczególnych państw greckich, później już charakter ogólnonarodowy. Podczas igrzysk odbywały się konkurencje sportowe i artystyczne. Najbardziej popularne igrzyska to igrzyska olimpijskie: odbywały się co 4 lata na Peloponezie w mieście Olimpia. Nagrodą był wieniec z gałęzi dzikiej oliwki. Udziału w igrzyskach nie mogli brać: niewolnicy, barbarzyńcy, obywatele greccy napiętnowani czynem haniebnym. Zawodnicy przybywali w określonych terminach, początkowo tylko mężczyźni. Okres igrzysk- pełnia lata przy pełni księżyca do połowy sierpnia/pocz. września. Występowali nago,bez okrycia głowy.
Wstęp kobiet zabroniony(kara śmierci).

Funkcja igrzysk: obrzędowa, sportowo-kulturalna.

Cele: przełamanie granicy państw, narodowości, stanowiły ośrodek jednoczący cała klasę społeczną, jednoczyły w czasie sporów i walk

WF w poglądach Polskich przedst. renesansu:

Andrzej Frycz Modrzewski:

-dobra szkoła może zapewnić dobre funkcjonowanie państwa

-projekt dobrej szkoły, pomysły zaciągnięte z pedagogiki humanistycznej na Zachodzie

Sebastian Petrycy

-równomiernie rozwijać umysł i ciało dziecka

-omawia rolę wychowawczą gier i zabaw

-szczególne uwagi poświęca szermierce wskazuje na wieloraką użyteczność ćwiczeń szermierczych

-nauczyciel potrzebny do kierowania ćwiczeniami

Wojciech Oczko:

-ćwiczenia cielesne na 1 miejscu przy zachowaniu zdrowia

-rozważa znaczenie i propaguje zapasy, szermierkę, jazdę konną, dźwiganie ciężarów, tańce, gra w piłkę

System gimnastyki niemieckiej:

Potrzeba sformułowania podstaw programowych i organizacyjnych wych. fiz.(w szkole,jak i poza nią). Zaczął to realizować twórca turnerstwa niemieckiego Johan Jahn. Stworzył pierwsze boisko turnerskie, które miało być ośrodkiem wychowania młodzieży niemieckiej. Oparty na wzorach starogermańskich. Młodzież umundurowana jednolicie na boisku, odziana była w prosty, luźny ubiór. W przerwie miedzy ćwiczeniami spożywała posiłek(chleb+woda). Młodzież na boisku 2 popołudnia wolne od nauki. Z upływem czasu ćw. fiz. ulegały rozbudowie. Rozbudowane zostały zestawy przyrządów do ćwiczeń, wprowadzono rożne pomoce, które umożliwiały rozwijanie wyspecjalizowanych sprawności. Specjalnie konstruowane przyrządy, drążki, poręcze, stały się charakterystycznym atrybutem turnerstwa niemieckiego. Typowe ćwiczenia: rzuty(oszczep, kula) | skoki(wolne, o tyczce, w dal, na poręczach, na koniach) | biegi | woltyżerka | ćw. równowagi | ćw. na drążku | ćw. na poręczach | wspinanie | zapasy | gry gimnastyczne

Wiele uwagi na zajęcia na boiskach. Ich: 2 części przedzielone pauza: pierwsza-zajęcia gimnastyczne dowolne, druga-zajęcia gimnastyczne programowe.

Adolph Spiesse - autor systemu wych. fiz. w Prusach. Wprowadził ćwiczenia porządkowe oraz musztrę. Wychowawcy mieli kształcić karność i porządek, a gimnastyka miała być skutecznym środkiem do osiągnięcia tego celu. Podzielił gimnastykę na 3 kategorie wiekowe: 6-10, 11-16 i 16<.
Podział ten nie trwał długo, gdyż nie zgadzał się z fizjologia i anatomia człowieka.

Wyróżniał 3 podst. grupy ćw: Wolne - bez przyrządów | Ćw. z pomocą przyrządów | Ćw. porządkowe

Te ostatnie określają funkcje militarną systemu Spiessa.

Przywiązywał on wielka wagę do systematycznych ćwiczeń młodzieży w ciągu całego roku. Dlatego tez postulował o tworzenie odpowiednio wyposażonych sal gimnastycznych.

Kierunek niemiecki bierze za punkt wyjścia wyrabianie mięsni oraz usprawnienie stawów, przeważnie kończyn górnych, nadto kładzie wielki nacisk na karność w wychowywaniu.

System gimnastyki szwedzkiej:

Twórcami są Henrin Perl Ling i jego syn Hjalmar Ling. Ling był przekonany o pierwszorzędnej roli wych. fiz. w ogólnonarodowym planie wychowawczym. W życiu i kulturze dawnych skandynawów odnalazł wartości(tężyzna fiz., odwaga, dzielność), które chciał wdrożyć w wychowanie współczesnych generacji. Wyróżnił 4 rodzaje gimnastyki: wychowawcza, estetyczna, wojskowa, lecznicza. Wszystkie rodzaje stanowią jednolita całość. Uważał, że niezbędny jest ścisły związek wych. fiz. z medycyna. Lekcja powinna polegać na stopniowaniu wysiłku: rozpocząć od ćw. wstępnych -> do co raz trudniejszych wymagających większego wysiłku organizmu, na koniec ćw. odprężające.

Gimnastyka wychowawcza zajął się Hjalmar Ling.

Typowa osnowa lekcji: ćw. wstępne(głównie nóg) |

skłony | zwisy | ćw. równowagi | ćw. karku, grzbietu, barków | ćw. brzucha | ćw. naprzemianstronne | marsze i biegi | skoki | ćw. końcowe(odprężające)

Wychowawcza wiązała się integralnie z leczniczą, jej założeniem było korygowanie postawy ucznia poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń. Gimn. wychowawcza była wszechstronna i miała 2 cele:

Pedagogiczny - dążenie do wszechstronnego oddziaływania na organizm, celem jego równomiernego rozwoju.

Zdrowotny - dobór ćwiczeń by spełniały zadania korektywne i profilaktyczne, zapobiegały deformacji postawy. Hjalmar Ling był twórcą koncepcji sali gimnastycznej i jej wyposażenia. Opracował szczegółowy plan sali wyposażonej w rożne pomoce.

Duża uwagę zwraca na prawidłową postawę podczas ćwiczeń. Przyrządy uważa za środek wzmacniający natężenie ćwiczeń, ale ogranicza ich użycie. Prowadzący nie może być tylko sprawny fizycznie. Musi rozumieć podstawy anatomii i fizjologii.

Sokół:
1862, Czechy-powstanie Praskiego zrzeszenia gimnastycznego(3lata później nazwano je Sokół).
Jindrich Fugner-jego patronat i pomoc finansowa pozwalają na wybudowanie wlasnego budynku do ćw. wraz z pełnym wypos. Mirosław Tyrs- główny ideolog ruchu w Czechach.

1.1867 - 1906

Narodziny idei sokolej we Lwowie, inicjatorzy: Klemens Żukotyński, Ludwik Golthental
Wybitni działacze oraz wnoszący wkład w rozwój:
Dobrzański, Milleret, Hoffman, Durski, Piasecki, Hochman

Członkami byli mieszczanie, inteligencja, artyści(m.in. Makuszyński, Konopnicka)
- praca organiczna na polu gimnastyki, oswiaty i wychowania patriotycznego
- praca organizacyjna nad wskrzeszeniem sił Narodu Polskiego

- gimnastyka higieniczno-zdrowotna

- biblioteki, czytelnie, 3 gazety(2 w Krakowie, 1 we Lwowie)

- bale, biesiady, opłatki(rekreacja)

- książki z zakresu Kultury fizycznej

- wszystko robione z etyka chrześcijańską

2. 1906-1914
- paramilitaryzacja Sokoła

- powołanie pierwszej drużyny strzeleckiej

- tworzenie oddziałów wspomagających wojsko

3. 1914-1917

- okres wojny, weryfikacja idei

- po stronie austryjackiej tworzenie legionów polskich (brygad)

- druga brygada legionów polskich to sokoły

4. 1919-1939

- reaktywacja sokola

- działalność gimnastyczna

- coraz mniej działalności wojskowej

- wprowadzenie do sokola sportu o cechach wychowawczych

- 1939 nakaz odwołania organizacji sportowych, fizyczna eliminacja polskich elit(wynarodowienie - NKWD i gestapo)

1939-1945 - Nie istnieje

5. 1945-1948 -> odrodzenie po wojnie

6. 1949 - 1988 -> delegalizacja przez komunistów

7. 1989(odrodzenie) - do chwili obecnej

- sokół działa w kulturze fizycznej

- jest patriotyczny, katolicki, narodowy

- zabiera glos w sprawach politycznych

- planuje działalność turystyczna

Działalność Jordana

Duża rola w rozwoju rekreacji fiz. młodzieży szkolnej w Polsce. Prof. medycyny na UJ. Chciał wypełnić wolny czas uczniom np.: przez gry i zabawy. W aktywności młodzieży widział wartości zdrowotne, wychowawcze.

W dniu 26 marca 1888r Jordan zwrócił się do rady miasta Krakowa z prośbą o wydzierżawienie terenów w celu organizacji pola zabaw. W 1889 roku przyznano mu 8ha na Błoniach. W 1889 -uroczyste otwarcie parku. Za czasów Jordana w parku 12 boisk sportowych. Każde inne przeznaczenie. Uprawiano na nich: chodzenie na szczudłach, skoki o tyczce, ćwiczenia gimnastyczne dla dziewcząt & chłopców, bez przyrządów oraz z przyrządami takimi jak drabinki, drążki, kółka, poza tym odbywały się tam również zabawy dla dzieci. Oprócz w/w znajdowały się też: boiska do tenisa, krykieta, strzelnica.

W zajęciach brała udział młodzież szkolna(dni powszednie popołudniu) i rzemieślnicza(niedziele i święta). Podzieleni na grupy, na czele każdej grupy stal przewodnik. Plany zajęć były bardzo szczegółowe. Młodzież uczestniczyła w zajęciach, nosiła mundurki, chcąc uczestniczyć musieli się przyporządkować regulaminowi. Jordan stal się ośrodkiem opracowywania nowych, szerszych programów ruchu. Miały one cele wychowawcze, kształcące i społecznie.

Park Jordana pobudził do powołania podobnych stowarzyszeń na całym świecie. Inicjatywa Jordana wywarła wpływ na rozwój wych. poza szkolnego rekreacji dzieci.

Wpływ KEN na rozwój kultury fizycznej:

KEN był to pierwszy urząd sprawujący nadzór nad wszystkimi szkołami w kraju. Charakteryzuje ona szerokie ujmowanie celów wychowania fizycznego. Widziano je w 3 kategoriach: zdrowia, wychowania, funkcji społecznej. Pedagogiczna funkcja edukacji fizycznej poświęcony jest 25 rozdział ustaw zatytułowany „Edukacja Fizyczna”. Jest on poświęcony funkcji wych. fiz. w szkole. Edukacja fizyczna obejmuje osoby od początku życia aż do końca. Komisja edukacji narodowej uważa, iż już od najmłodszych lat dziecko powinno być wychowywane przez rodziców według pewnych kryteriów: Rodzice powinni od samego początku poprawiać błędy dzieci | Rodzice odpowiednio powinni wybierać osoby mające karmić i bawić dzieci oraz je wychowywać, ponieważ osoby te maja bardzo duży wpływ na dalsze życie dzieci | Każda nieodpowiednia zabawa może nauczyć dziecko złych nałogów | Dzieci winny być odpowiednio karmione, ubierane, hartowane gdyż zbytnia troska i przesada mogą uczynić dziecko zniewieściałym i osłabić je | Z wiekiem dziecko powinno coraz więcej biegać, skakać | Rodzice powinni stopniować zabawy i gry od najprostszych do najtrudniejszych | Trzeba dać dziecku się wyszaleć, nie karać | W odpowiednim wieku dziecko powinno rozpocząć nauki. Nie powinno się jednak kłaść dużego nacisku na początku na nauki ścisłe | Należy zachęcać do nauki | Na samym początku należy uczyć dziecko rozsądku i dobrego zachowania, prawdomówności i rzetelności | W kolejnym etapie wychowania dzieci powinny iść do szkol publicznych. W szkołach tych rektorowie powinni łączyć edukacje naukową z Ed. fizyczną | Nie powinno się zbytnio przeciążać umysłu dziecka | Dzieci nie powinny uczyć się regułek, a myślenia. Młodzież powinna się swobodnie wypowiadać | Każdego dnia powinien być wyznaczony czas na rozrywkę | Gry oraz zabawy ruchowe powinny być dobierane zgodnie z wiekiem dzieci i siłą, zdrowiem oraz mocą | Najprzyzwoitsze gry i zabawy to: gra w piłkę, balon, ciskanie kamieniami w wodę, wyprzedzanie się, jazda konna. Zgodnie ze szlacheckimi zasadami młodzież w szkołach powinna uczyć się ćwiczeń szermierskich np.: bronienie jakiegoś miejsca. Wpajane jest męstwo | Każdy obywatel RP powinien być jej obrońcą. Pamiętać należy ze edukacja moralna zawsze łączona jest z edukacja fizyczna, ponieważ tak wyedukowany człowiek był przykładem dobrego obywatela.

Etapy rozwoju ruchu olimpijskiego.

1. W XIX w.:

-powstanie wielkich systemów gimnazjonów

- coraz szersze potrzeby natury społecznej, wychowawczej, militarnej

- rozwój szkół, zwłaszcza elementarnej

2. Od połowy XIX w.:

- szybki rozwój różnorodnych form zorganizowanej sprawności fizycznej

- ujednolicenie przepisów gier

- spotkania sportowe, porozumienia organizacyjne

- rozgrywki, zawody międzyklubowe

- osiągnięcie przez sport poziomu międzynarodowego

Odpowiednich ram organizacyjnych oraz połączenia tego wszystkiego dokonał Coubertin. Nawiązał również do przerwanej, ale wciąż żywej tradycji igrzysk olimpijskich w starożytności

Coubertin (1863-1937)

- pochodzi z arystokratycznej rodziny

- studiował archeologie

- interesował się wychowaniem młodzieży

- wraz z komitetem walczył o uznanie ćwiczeń fizycznych w programie wychowania

- według niego sport stanowi znakomity środek kształcenia wytrwałości opanowania i rzetelności

- w listopadzie 1892r oficjalnie wygłosił ideę wskrzeszenia igrzysk olimpijskich

2. W 1894 został zwołany międzynarodowy kongres paryski

- wyeliminowanie amatorstwa w sporcie

- odnowienie igrzysk olimpijskich (uchwalono)

- powstał międzynarodowy komitet olimpijski

3. Pierwsze igrzyska - Ateny 1896

- trudności w zapewnieniu szerokiej reprezentacji świata sportowego

- współczesne igrzyska niewiele przypominały dawne igrzyska względem konkurencji i liczby zawodników

- konkurencje: biegi 100m,400m,800m,1500m, bieg maratoński, bieg przez płotki, skok w wzwyż, w dal, trójskok, o tyczce, rzut dyskiem i kula, dźwiganie ciężarów, szermierka, pływanie: 100m,500m,1200m stylem dowolnym, tenis, kolarstwo: 2km i 10km

- uczestnicy 200 zawodników z 13 państw

5. Paryż 1900

- Uczestnicy zwiększyła się ich liczba z 20 państw

- przeciętne wyniki były lepsze niż na pierwszych igrzyskach

- w punktacji ogólnej zwyciężyła Francja

6. 1904 Saint Louis

- zawodnicy tylko z 11 państw (ze względu na odległość), większość to Amerykanie

- znaczny postęp wyników, najlepsi amerykanie

7. Londyn 1908

- uczestnicy z 22 państw

- wzrost liczby konkurencji(+piłka nożna, gimnastyka, rugby, piłka wodna, zapasy, boks, wioślarstwo i łyżwiarstwo)

8. Sztokholm 1912

- zawodnicy 4742 z 27 państw

- pierwszy raz startowali Polacy(w barwach innych narodów)

- po raz pierwszy odbyły się konkursy sztuki(architektura, malarstwo, rzeźba, literatura, muzyka)

PKOL powołany na zjeździe założycielskim 12 paź 1919 w Krakowie. Do 1924 nosił nazwę Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich. Prezesem-książę Stefan Lubomirski. Pierwszym zadaniem Komitetu miało być organizacja startu reprezentacji Polski na Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii w 1920. Uniemożliwiła to wojna Polsko - Bolszewicka. Pierwszymi igrzyskami, w których wzięli udział polscy zawodnicy były Igrzyska Olimpijskie w Paryżu w 1924, na których reprezentacja Polski zdobył dwa medale: srebrny w kolarstwie torowym oraz brązowy w jeździectwie. Pierwszy złoty medal zdobyła dla Polski Halina Konopacka w rzucie dyskiem na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928.

MKOL międzynarodowa organizacja założoną z inicjatywy barona Pierre de Coubertina 23 czerwca 1894 r. w Paryżu. Kieruje ruchem olimpijskim organizując co 2 lata igrzyska olimpijskie (na przemian zimowe i letnie). MKOL jest stowarzyszeniem mającym międzynarodową osobowość prawną i status organizacji pozarządowej. Stałą siedzibą MKOL jest Lozanna w Szwajcarii. Członkowie MKOL są wybierani przez narodowe komitety olimpijskie. Członkiem MKOL jest się dożywotnio.

---