20. Problematyka społeczna i polityczna w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego
Problematyka polityczna
Rewolucja. W pierwszej części utworu stykamy się problemem rewolucji. Cezary początkowo jest zafascynowany jej hasłami i ideami, ale szybko dostrzega także niebezpieczeństwa z niej płynące. Rewolucja w utworze została ukazana w sposób przerażający, tak jakby sam autor chciał przestrzec czytelników przed grozą takiego wydarzenia. Jest to wizja śmierci, głodu, nędzy i choroby wzbogacona o brak szacunku i litości dla drugiego człowieka. Ginie dawny świat, niknie dorobek całego życia, do głosu dochodzą coraz bardziej prymitywne ludzkie instynkty - żądza zemsty i mordu. Bardzo szybko sam Cezary zaczyna dostrzegać jej negatywne skutki. Brakuje mu pieniędzy, chleba, środków do życia. Do końca jednak pewne idee rewolucji będą dla niego znaczące - był on bardzo wrażliwy na ludzką krzywdę i niesprawiedliwe podziały społeczne.
Niepodległość. Żeromski wskazuje w utworze trzy koncepcje odbudowy polskiej państwowości po odzyskaniu niepodległości.
Szklane domy - wizja Seweryna Baryki jest utopijna. Ukazuje ona Polskę jako krainę dobrobytu, w której robotnicy mieszkają w estetycznych, higienicznych szklanych domach. Ta wizja jest piękna, ale to tylko pobożne życzenia, które rozpadają się na kawałki w konfrontacji z rzeczywistością.
Koncepcja Gajowca - tzw. gajowszczyzna. Gajowiec wierzy, że uratować polską niepodległość mogą jedynie systematyczne reformy ekonomiczne, powolne wychodzenie z zaborczych zaszłości, pieniądze i ogrom pracy włożony przez wszystkich obywateli kraju. Całości tej koncepcji dopełnia wiara w moc modlitwy i opiekę boską nad Polską.
Komunistyczna wizja Lulka - zakładała ona jedność klas i wzorowała się na rewolucji rosyjskiej. Żeromski stara się być obiektywny i jako argument "za" pokazuje tragiczną sytuację robotników i biedoty, ich stan ekonomiczny i zdrowotny. Kontrargumentem jest wizja władzy w rękach klasy robotniczej, która nie wie jak z niej korzystać dla dobra całego kraju. Lulek uważa, że jedynie gwałtowne zmiany społeczne, które całkowicie zburzą stary porządek mają jakikolwiek sens.
Problematyka społeczna
Problematyka społeczna łączy się w utworze z polityczną. Rewolucja w Rosji spowodowana była nierównością klas i niezadowoleniem biedoty z bogactwa sfer wyższych. Najwięcej miejsca Żeromski poświęcił niesprawiedliwości społecznej, mającej miejsce w Polsce, zarówno na wsi, jak i w Warszawie. Dużą rolę w kreowaniu tego wątku odgrywa pobyt Cezarego w Nawłoci. Obserwuje on codzienne życie zepsutej szlachty przypominające niekończącą się sielankę. Widzi też nędzę parobków, chłopów, którzy żyją na granicy egzystencji. Chłopaka dziwi to, że godzą się na swój los, nawet nie próbując się buntować. Baryka pamięta rewolucję bakijską i wie, że dalsze traktowanie chłopów w ten sposób może skończyć się wojną domową.
W Warszawie Cezary mieszkał w ubogiej żydowskiej dzielnicy, gdzie również każdego dnia mógł obserwować ludzką nędzę i walkę o przetrwanie. Gajowcowi i komunistom zarzucał, że los tych ludzi nikogo nie obchodzi, nikt nie stara się im pomóc.