PYTANIA Z PRZEDMIOTU PRAWO ADMINISTRACYJNE - 2008/2009 (SNPW)

NA EGZAMINIE - CZTERY PYTANIA po jednym z każdej części, czyli: I; IIA; IIB; III)

CZĘŚĆ I

1. Sposoby definiowania administracji; sfery ingerencji administracji - funkcje administracji publicznej.

Każde określenie administracji z osobna i wszystkie określenia razem odpowiadają łącznie lub wybiórczo na pytania dotyczące:

1. podmiotu działania

2. celu działania

3. przedmiotu działania

4. cech działania, w szczególności sposobu działania

5. adresata działania (czasami)

Potocznie administracja może oznaczać:

- wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych

- określona o specjalnych cechach działalność podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym

- ludzi zatrudnionych (powołanych, nominowanych, wybieranych, przyjętych do pracy w oparciu o umowę cywilną) w strukturach wyodrębnionych w pierwszym znaczeniu

Sposoby definiowania administracji:

1. definicja negatywno-przedmiotowa: Administracja jest to podejmowana w publicznym celu działalność państwa (i związków publicznoprawnych) poza ustawodawstwem i sądownictwem.

2. Definicja negatywno-podmiotowa: Administracja jest to działalność tych organów publicznych (państwowych), które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi.

3. Definicja pozytywna przedmiotowa: Administracja jest to działalność (celowa/ praktyczna/ rzeczywista/ konkretna/ planowa/ bezpośrednia/ władcza/ ciągła/ regulująca/ twórcza/ kontrolowana/ oparta na prawie/ trwała/ organizatorska/ kierownicza/ swoista/) mająca na celu realizację (potrzeb) zadań publicznych/ wymagających ochrony/ konkretnych/ zakresu ochrony interesów publicznych/ określonych ustawami)

4. Definicja pozytywna podmiotowa: Administracja jest to działalność organów administracyjnych

5. Definicja oparta na kryterium szczególnym (przykład): Administracja jest to ta część działalności państwa, w wyniku której powstaje stosunek administracyjnoprawny

Sfery ingerencji administracji- funkcje administracji publiczej

Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczeństwie.

- Policja administracyjna - obejmuje działania polegające na ochronie bezpieczeństwa, porządku i spokoju publicznego, a w szczególności życia, zdrowia i mienia. Zmierza do narzucania swobodnie działającym jednostkom dyscypliny wymaganej przez życie w społeczeństwie. Ma charakter prewencyjny. W ocenie stopnia aktywności działania policja jest raczej reakcją niż akcją.

- Reglamentacja - obejmuje działania polegające na reglamentacji. Reglamentacja oznacza różnorodną sferę działalności administracji, której istotą jest ograniczenie w dziedzinie wykorzystania składników procesu wytwarzania, świadczenia usług i obrotu towarowego, swobody działalności podmiotów gospodarujących w imię szeroko pojętego interesu społeczno-ekonomicznego. Narzucanie woli państwa w ramach reglamentacji odbywa się zawsze na podstawie szczegółowych podstaw prawnych, ma znaczenie konkretne oraz nie jest związanie z jednym tylko sposobem powstawania sytuacji prawnych.

- Świadczenia materialne - obejmuje działania polegające na zapewnieniu materialnych warunków życia w społeczeństwie. Dotyczy to zarówno ingerencji administracji w dziedzinach zazwyczaj pozostawionych indywidualnej inicjatywie jednostek (np. zapewnienie mieszkania) jak i w dziedzinach, które zazwyczaj pozostawione są zorganizowaniu przez administrację publiczną (np. ubezpieczenie społeczne)

- Świadczenie niematerialne - obejmuje działania polegające na regulacji niematerialnych warunków życia w społeczeństwie. Realizacja tego zadania odbywa się głównie przez wydawanie decyzji administracyjnych, ale może też wynikać wprost z prawa.

- Zakaz ingerencji administracji - może być osadzony na tych postanowieniach Konstytucji, które nie dopuszczają żadnego wątku lub dopuszczony wyjątek określają dokładnie.

3. Administracja i prawo regulujące jej działalność w państwie policyjnym i prawnym.

Państwo policyjne- jego nazwa pochodzi od łacińskiego politea -polis. Władza skoncentrowana jest w rękach panującego, który tworzy swój własny aparat państwowy, biurokracja również działa na rzecz panującego. W tym państwie pod pojęciem normy prawne rozumie się reguły generalne i abstrakcyjne, jednak ze względu braku norm o tworzeniu prawa, nie wyraża ona woli państwa. Od decyzji administracji nie przewiduje się środków zaskarżenia, brak też jest sądowej kontroli administracji. Monarcha wydaje normy wiążące urzędników, wiążące poddanych, ale nie wiążące urzędników a poddanymi.

Państwo prawne - jako pierwszy określenia tego użył Placidus.

2 aksjomaty państwa prawnego:

- władztwo administracyjne jest nieuchronne

- wykazywanie nieuchronnych tendencji do dyskrecjonalności - skłonność do niezależności, swobody działania.

Państwo prawne jest warunkiem, który próbuje cywilizować, jest pomysłem cywilizacyjnym, funkcjonalnym. Występuje tu sądowa kontrola administracji - ktoś spoza administracji jest w stanie recenzować jej działania. Administracja może działać władczo tylko, gdy przepis powszechnie obowiązującego prawa jej na to pozwala.

Cechy:

- parlament jest pierwszym, ale nie jedynym ustawodawcą

- występują takie formy administracji jak samorząd terytorialny, uznaje się prawo społeczności lokalnych do samoadministrowania

- domniemanie formy decyzji administracyjnej

• powoli zaczęto ograniczać dyskrecjonalność - każde działanie musi mieć swoją podstawę w prawie.

5. Sposoby klasyfikowania norm prawa administracyjnego.

a)

• Normy ustrojowe (kto) - regulują wszystkie najważniejsze elementy administracji publicznej jako organizacji. Dotyczą tworzenia i obsadzania organów administracyjnych, kompetencji, budowy wewnętrznej oraz wzajemnych relacji szczególnych struktur organizacji.

• Normy materialne (co) - określają zadanie administracji, treść aktów wydawanych przez organy administracji w określonych sytuacjach, a także sankcje administracyjne grożące za naruszenie przepisów administracyjnych, lub nie podporządkowanie się decyzjom organów

• Normy procesowe (jak) - regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego zarówno wtedy gdy regulują wykonanie i kontrolowanie decyzji administracyjnych, ja i wtedy gdy regulują tok czynności podejmowanych w celu przymusowego wykonania decyzji administracyjnych

b) dla sfery:

• wewnętrznej- prawo ustrojowe i część prawa procesowego ( A<->A)

• zewnętrznej- prawo styku administrujących z administrowanymi; prawo materialne i cześć prawa procesowego (A<->a)

c) podmiot i przedmiot regulacji:

• normy powrzechnie obowiązujące-dot. administracji z administrowanymi

• normy o charakterze powrzechnie obowiązującym

• normy wewnętrznego obowiązywania- (np. regulamin studiów) prawo materialne wewnętrznego obowiązywnia

• normy kierownictwa wewnętrznego- normy prawa ustrojowego, tworzone przez administracje dla administracji, dla samej siebie, w układzie hierarchicznego podporządkowania

7. Piramidalny a sieciowy system prawa administracyjnego.

Piramidalny system administracji występował w państwie policyjnym, był on bardzo nieskuteczny. Na czele piramidy znajdował się monarcha. Tworzył on aparat państwowy, który działał na jego rzecz. Monarcha wydawał dla urzędników normy prawne (były to właściwie normy „prawne”, bo, chociaż zawierały normy abstrakcyjne i generale, nie było żadnego prawa o tworzeniu prawa) oraz tworzył prawo dla swoich poddanych. Natomiast między urzędnikami a obywatelami brak było realnego oddziaływania.

Dzisiejszą administrację cechuje natomiast system sieciowy, który jednak także bazuje na „piramidzie”. Mamy tu jednak poziomy i pionowy podział pracy, zadań, kompetencji i związany z nimi podział organów i ich specjalizacja. Odwrotnie niż w systemie piramidalnym mamy tu wyraźnie widoczną decentralizację. Na czele piramidy znajdują się organy centralne, pod nimi zaś terenowe działające w województwach, niżej w powiatach, a pod nimi organy gmin. Natomiast podział pionowy to różnego rodzaju organy, wydziały, instytucje mające swoje specjalizacje. Z samej góry piramidy wynikają poszczególne nitki normatywne, wzajemnie się przeplatające, idące w różnych kierunkacha także podlegające nierówniomiernej modyfikacji na poszczególnych poziomach.Razem tworzą one sieć, a więc system sieciowy.

11. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa administracyjnego; cechy źródeł prawa administracyjnego.

Przez źródła prawa rozumie się sposoby w jakich tworzy się, utrzymuje i zmienia prawo. Są to rodzaje aktów regulujących organizacje i funkcjonowanie administracji oraz jej stosunków z podmiotami - obywatelami.

Do źródeł prawa administracyjnego zaliczamy:

1. konstytucja

2. ratyfikowane umowy międzynarodowe

3. ustawy

4. rozporządzenia z mocą ustawy

5. rozporządzenia

6. akty prawa miejscowego

7. akty prawa wewnętrznego, czyli uchwały, zarządzenia, statuty, regulaminy

8. źródła niezorganizowane - odesłania i normy pozaprawne stosowane przez administracje publiczna, zwyczaj, orzecznictwo sądowe, doktryna

CECHY ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO:

1. Wielość i różnorodność w sensie składników gatunkowych. Różnią się one pod tym względem zasadniczo od źródeł innych działów prawa. Przy tej różnorodności najliczniej reprezentowane są rozporządzenia.

2. Problem z kodyfikacją - w zasadzie nie jest ona podejmowana (poza procedurą), ewentualne zamiary dotyczą co najwyżej zasad ogólnych prawa administracyjnego

3. Wiekszość źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji.

4. Prawo administracyjne nie jest jednolite, w sensie wyróżnienia go jako działu (gałęzi). W nim samym dochodzi do dalszego podziału na niższym stopniu i wyodrębnieniu tzw. działów kompleksowych, które charakteryzują się równoczesnym udziałem także norm z innych działów prawa (prawo wodne, prawo budowlane)

5. W prawie administracyjnym znane jest prawo miejscowe ustanawiane z powodu ewenementu lokalnego tj. potrzeby takiej regulacji, która nie występuje jednoczesne na obrzeżach całego kraju.

15. Proces boloński (najważniejsze wydarzenia, cele, zadania, narzędzia).

W dniu 19 czerwca 1999r. ministrowie edukacji 29 krajów podpisali Deklarację Bolońską. Jest to dokument zawierający zadania prowadzące do zbliżenia systemów szkolnictwa wyższego krajów europejskich. Głównym celem Deklaracji Bolońskiej jest stworzenie do 2010 roku Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.

Cele:

• wprowadzanie przejrzystych i porównywalnych systemów stopni oraz wdrożenie Suplementu do Dyplomu,

• przyjęcie systemu kształcenia opartego na dwóch/trzech poziomach kształcenia;

• powszechne stosowanie systemu punktów kredytowych (tj. ECTS- European Credit Transfer System);

• promocja mobilności studentów, nauczycieli akademickich, naukowców oraz personelu administracyjnego;

• promocja współpracy europejskiej w zakresie zwiększenia poziomu jakości szkolnictwa wyższego;

• promocja europejskiego wymiaru szkolnictwa wyższego, szczególnie w zakresie rozwoju zawodowego, mobilności oraz zintegrowanych programów nauczania, szkolenia i badań.

Stan realizacji zaleceń Deklaracji Bolońskiej omawiany jest na konferencjach ministrów ds. szkolnictwa wyższego. Odbywają się one co dwa lata i kończą komunikatem podsumowującym dotychczasowe osiągnięcia oraz wyznaczającym dalsze działania.

Pierwsza Konferencja Ministrów Edukacji krajów sygnatariuszy Deklaracji Bolońskiej, odbyła się w Pradze w dniach 18-19 maja 2001r. Podtrzymała ona ogólne kierunki działań związane z utworzeniem Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego dołączając nowe elementy w postaci:

• promocji kształcenia przez całe życie;

• podkreślenia znaczenia współpracy z instytucjami szkolnictwa wyższego oraz studentami;

• potrzeby promocji atrakcyjności Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego w świecie.

Podczas kolejnej konferencji Ministrów, (Berlin 18-19 września 2003r.) wskazano na potrzebę wzmocnienia współpracy w ramach Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego i Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Podkreślono również konieczność włączenia w proces boloński tematyki dotyczącej studiów doktoranckich.

W dniach 19- 20 maja 2005r. odbyła się w Bergen kolejna Konferencja Ministrów Edukacji krajów uczestniczących w Procesie Bolońskim. Wzięły w niej udział delegacje wszystkich 45 krajów uczestniczących w Procesie.
Przyjęty i podpisany przez przewodniczących delegacji tekst Komunikatu konferencji w Bergen zawiera ogólne informacje dotyczące stanu realizacji Procesu Bolońskiego oraz wskazuje jego dalsze kierunki rozwoju. Od czasu ostatniej konferencji ministrów w Berlinie w większości krajów na powszechna skalę został wprowadzony dwustopniowy system kształcenia oraz stworzony krajowy system oceny jakości. Realizując działania zmierzające do uznawalności dyplomów i okresów studiów 36 krajów (spośród 45) ratyfikowało Konwencje Lizbońską.

W Bergen ministrowie przyjęli dwa dokumenty stanowiące podstawę do kształtowania krajowych systemów szkolnictwa wyższego tj.:

1.Standardy i wskazówki dot. zapewnienia jakości kształcenia (Standards and quidlines for Quality Assurance)- dokument opracowany przez ENQA;
2.Ramowa struktura kwalifikacji i umiejętności absolwentów w ramach Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (Qualification Framework for EHEA) - dokument przygotowany przez specjalną grupę roboczą.

W komunikacie wskazano również priorytety rozwoju procesu na kolejne lata tj.:

• rozwój studiów doktoranckich oraz powiązanie szkolnictwa wyższego ze sferą badań;

• wymiar społeczny Procesu Bolońskiego tj. zapewnienie dostępności do studiów szczególnie studentom z grup o niższym statusie społecznym;

• usuwanie barier w mobilności studentów oraz pracowników uczelni.

Polska włączyła się w proces realizacji Procesu Bolońskiego m.in. podejmując działania zmierzające do powszechnego stosowania Suplementu do Dyplomu, rozwijając trójstopniowy system studiów i system punktów kredytowych ECTS, powołując Państwową Komisję Akredytacyjną, promując mobilność np. w ramach programu Sokrates/Erasmus, Erasmus Mundus lub dwustronnych umów międzynarodowych itp. Nowa Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym w pełni uwzględnia zalecenia Procesu Bolońskiego.

16. Acquis communtaire w sferze szkolnictwa wyższego a polskie prawo o szkolnictwie wyższym.

- Acquis communautaire, czyli dorobek wspólnotowy to dorobek prawny Wspólnoty Europejskiej i Unii Europejskiej. Inaczej porządek prawny Unii Europejskiej, który oznacza zbiór zasad prawnych obecnych Wspólnot Europejskich, jak również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji.

W sferze szkolnictwa wyższego wyróżnić należy:

- decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie jednolitych raz wspólnotowych dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass), które obywatele będą mogli dobrowolnie stosować na terenie Europy w celu lepszego dokumentowania i prezentowania swoich kwalifikacji i kompetencji. Europass obejmuje Europass-CV, dokument Europass-Mobilność (okresy pobierania nauki za granicą), suplement Europass do dyplomu (osiągnięcia edukacyjne na poziomie szkolnictwa wyższego), portfolio językowe Europass, suplement Europass do świadectwa (kompetencje i kwalifikacje).

- zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie dalszej europejskiej współpracy w zakresie zapewnienia jakości w szkolnictwie wyższym, aby państwa członkowskie zachęcały wszystkie instytucje szkolnictwa wyższego do wprowadzenia lub opracowania wewnętrznych systemów zapewniania jakości, aby zachęcały wszystkie agencje do spraw zapewnienia jakości lub akredytacji do niezależności w ocenach i stosowania elementów zapewnienia jakości

- decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej ustanawiająca program działań w zakresie uczenia się przez całe życie przyczyniający się do rozwoju Wspólnoty jako społeczeństwa opartego na wiedzy, charakteryzującego się trwałym rozwojem gospodarczym, liczniejszymi i lepszymi miejscami pracy oraz większą spójnością społeczną przy jednoczesnym zapewnieniu należytej ochrony środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń. Program ten ma na celu sprzyjanie wymianie, współpracy i mobilności pomiędzy systemem edukacji i szkoleń w obrębie Wspólnoty, tak by stały się światowym wzorcem jakości.

18. Lokalne źródła prawa administracyjnego - zarys systemu .

Akty prawa miejscowego wydawane sa przez organy jednostek samorzadu terytorialnego i terytorialne organy administracji rzadowej. Maja one ograniczony zasieg obowiazywania. Akty wydawane przez organy gminy zawarte sa w rozdziale 4 ustawy o samorzadzie gminnym, przez organy powiatu w rozdziale 4 ustawy o samorzadzie powiatowym, a przez organy wojewodzkie w rozdziale 8 ustawy o samorzadzie wojewodzkim.

Sposoby klasyfikacji aktow prawa miejscowego:

1. a) samorzadowe akty prawa miejscowego stanowione przez organy jednostek samorzadu terytorialnego

b) rzadowe akty prawa miejscowego stanowione przez terytorialne organy administracji rzadowej

2. a) akty wykonawcze

- dziela sie na samorzadowe i rzadowe

- maja umocowanie w ustawie

* czesc z nich jest wydawana na podstawie delegacji ustawowych (kończac regulacje ustawowa), sa to akty sensu stricte

* wydawane na podstawie delegacji ustawowej, ale brak jest tutaj szczegolowych wytycznych, zawieraja duzo luzu, sa to akty statutowe

Ten podzial dziala tylko przy aktach samorzadowych

b) akty porzadkowe

- rowniez dziela sie na rzadowe i samorzadowe

- nie wystepuja na poziomie wojewodztwa

- maja umocowanie w ustawie (w zakresie nieuregulowanym w odrebnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiazujacych…)

- ich podstawa jest awaryjna - ogolna norma kompetencyjna tylko w przypadku braku regulacji ustawowej

- mimo istnienia przeslanek ich wydania, nie zawsze mozna to zrobic, gdyz istnieja materie, ktore nie moga byc regulowane na poziomie gminy czy powiatu, bo jest on „za nisko”.

Boć:

Cechy charakterystyczne aktów prawa miejscowego:

- zawierają normy powszechnie obowiązującego prawa

- stanowione przez niektóre terenowe organy administracji publicznej

- stanowione na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej normy kompetencyjnej

- uznane przez Konst. za źródło powszechnie obowiązującego prawa RP

- publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych

- podlegające bezpośredniej kontroli sądowej (tez z inicjatywy administrowanych)

Cechy charakterystyczne pr. zakładowego:

- zawierają normy prawne o zróżnicowanym i nietypowym charakterze ( normy kierownictwa wewnętrznego, n. wewnętrznie obowiązujące, n. o chartka. Powszechnie obowiązującym),

- stanowione są przez organy zakładów administracyjnych

- stanowione na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej normy kompetencyjnej

- ich stanowienie pominięto w Konstytucji (nie objęte bezpośrednią regulacją Konst.)

- brak szczególnej podstawy prawnej w akcie rangi ustawy do ich publikacji w dzienniku urzędowym,

- brak przepisu wskazującego na poddanie ich bezpośredniej kontroli sądowej

Podobne cechy ma prawo stanowione przez organy samorządów specjalnych.

19. Samorządowe akty prawa miejscowego.

A. Akty prawa miejscowego stanowione przez organy gminy.

Organy gminy moga wydawac prawo obowiazujace na terenie gminy. Akty te moga dotyczyc:

- wewnetrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych

- organizacji urzedow i instytucji gminnych

- zasad zarzadu mieniem gminy

- zasad i trybu korzystania z gminnych obiektow i urzadzeń uzytecznosci publicznej

Przepisy wykonawcze tworzy rada gminy w formie uchwaly. Delegacje do uch uchwalania znajduja sie w ustawie szczegolowej lub w ustawie o samorzadzie gminnym. Do pierwszego typu mozna zaliczyc uchwaly okreslajace wysokosc podatku, do drugiego statut gminy. Do przepisow wykonawczych zalicza sie tez uchwaly gminy podejmowane celem wykonania woli mieszkańcow wyrazonej w referendum. Czasami wydawanie aktow wykonawczych jest obowiazkiem czasami uprawnieniem. Zalezy to od upowaznienia ustawowego. Wchodza one w zycie po uplywie 14 dni od daty ogloszenia ich w urzedowym dzienniku ustaw, lub w uzasadnionych przypadkach wczesniej, nawet z dniem ogloszenia.

W zakresie nieuregulowanym w odrebnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiazujacych rada gminy moze wydawac przepisy porzadkowe, jezeli jest to niezbedne dla ochrony zycia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porzadku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Moga przewidywac za ich naruszenie kare grzywny wymierzana w trybie i na zasadach okreslonych w prawie o wykroczeniach. W przypadkach nie cierpiacych zwloki przepisy porzadkowe moze wydac wojt w formie zarzadzenia, ktore podlega zatwierdzeniu na najblizszym posiedzeniu rady gminy. W razie nie zatwierdzenia go, traci on moc obowiazujaca. Przepisy porzadkowe oglasza sie w obwieszczeń lub przy pomocy mediow, gazet, plakatow. Wchodza one w zycie po uplywie 3 dni od daty ogloszenia. W uzasadnionych przypadkach moga wejsc w zycie wczesniej, nawet w dniu ogloszenia.

B. Akty prawa miejscowego stanowione przez organy powiatu.

Na podstawie i w granicach upowaznień zawartych w ustawach rada powiatu stanowi akty prawa miejscowego obowiazujace na obszarze powiatu. Akty te stanowione sa w sprawach:

- wymagajacych uregulowań w statucie

- porzadkowych

- szczegolnego trybu zarzadzenia mieniem powiatu

- zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektow i urzadzeń uzytecznosci publicznej

Przepisy wykonawcze - jak wyzej.

W zakresie nieuregulowanym w odrebnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiazujacych, w szczegolnie uzasadnionych przypadkach, rada powiatu moze wydawac powiatowe przepisy porzadkowe, jezeli jest to niezbedne do ochrony zycia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony srodowiska naturalnego albo do zapewnienia porzadku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny te wystepuja na obszarze wiecej niz jednej gminy. Moga przewidywac za ich naruszenie kare grzywny wymierzana w trybie i na zasadach okreslonych w prawie o wykroczeniach. W przypadkach nie cierpiacych zwloki przepisy porzadkowe moze wydac zarzad w formie zarzadzenia, ktore podlega zatwierdzeniu na najblizszym posiedzeniu rady powiatu. W razie nie zatwierdzenia go, traci on moc obowiazujaca. Przepisy porzadkowe oglasza sie w obwieszczeń lub przy pomocy mediow, gazet, plakatow. Wchodza one w zycie po uplywie 3 dni od daty ogloszenia. W uzasadnionych przypadkach moga wejsc w zycie wczesniej, nawet w dniu ogloszenia.

C. Akty prawa miejscowego stanowione przez organy wojewodztwa.

Na podstawie ustawie o samorzadzie wojewodzkim i upowaznień zawartych w innych ustawach i w ich granicach sejmik wojewodztwa stanowi akty prawa miejscowego obowiazujace na calym terenie wojewodztwa lub na jego czesci. Organem prawodawczym jest tutaj sejmik wojewodzki. Zarzad bedzie do tego kompetentny, gdy przepis szczegolny tak stanowi. Na poziomie wojewodztwa samorzad nie ma kompetencji do wydawania przepisow porzadkowych. Przepisy wykonawcze - jak wyzej.

20. Akty prawa miejscowego stanowione przez terenowe organy administracji rządowej.

Terenowe organy administracji rzadowej wydaja akty wykonawcze (z wyjatkiem przepisow statutowych) i akty porzadkowe. Na podstawie i w granicach upowaznień zawartych w ustawie wojewoda oraz organy administracji niezespolonej stanowia akty prawa miejscowego obowiazujacy na obszarze wojewodztwa lub jego czesci.

a) akty prawa miejscowego stanowione przez wojewode

Wojewodzie zastrzega sie kompetencje do stanowienia przepisow powszechnie obowiazujacych.

W zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiazujacych wojewoda moze wydawac przepisy porzadkowe, jezeli jest to niezbedne do ochrony zycia, zdrowia lub mienia oraz do zapewnienia porzadku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Moga przewidywac za ich naruszenie kare grzywny wymierzana w trybie i na zasadach okreslonych w prawie o wykroczeniach. Wchodza one w zycie po uplywie 3 dni od daty ogloszenia. W uzasadnionych przypadkach moga wejsc w zycie wczesniej, nawet w dniu ogloszenia.

Rozporzadzenia wojewoda przekazuje natychmiast prezesowi RM, marszalkowi wojewodztwa, starostom, prezydentom miast, burmistrzom i wojtom, na ktorych terenie rozporzadzenie ma byc stosowane.

Przepisy wykonawcze wojewoda stanowi badz samodzielnie badz z inicjatywy organow wojewodzkiej administracji zespolonej.

W jego kompetencjach jest tez wydawanie poleceń obowiazujacych wszystkie organy administracji rzadowej.

b) akty prawa miejscowego stanowione przez organy administracji niezespolonej

Organy administracji niezespolonej sa wymienione w ustawie o administracji rzadowej w wojewodztwie jako potencjalni prawodawcy. Jednak kompetencje prawodawcze kierowane do tych organow maja ograniczony zasieg ze wzgledu na charakter zadań przez nie wykonywanych. W kompetencje do stanowienia aktow prawa miejscowego zostali wyposazeni: dyrektorzy regionalnych zarzadow gospodarki wodnej, dyrektorzy urzedow morskich, dyrektorzy urzedow zeglugi srodladowej, okregowi inspektorzy rybolowstwa morskiego, powiatowi lekarze weterynarii. Przepisy wyznaczajace zasady stanowienia aktow prawa miejscowego przez te organy maja charakter wyjatkowy. Zawarte sa zawsze w odrebnym rozdziale ustawy.

Rowniez w tym przypadku mamy dualistyczny podzial przepisow na wykonawcze (zarzadzenia) i porzadkowe (zarzadzenia porzadkowe).

21. Prawo zakładowe, prawo stanowione przez organy samorządów specjalnych.

Akty normatywne stanowione przez organy zakladow administracyjnych:

+ mowimy o stanowieniu aktow normatywnych, gdy te maja na celu ksztaltowanie regul korzystania z zakladu administracyjnego

+ jest pewien problem w zakwalifikowaniu tych aktow w konstytucyjnym ujeciu zrodel prawa. W relacjach zaklad - uzytkownik mamy do czynienia z zaleznosciami o charakterze wewnetrznym, jednakze zaklady nierzadko podejmuja dzialania prawne o charakterze normatywnym - stanowia akty normatywne (np. ksztaltujace reguly korzystania z uslug zakladu)

+ zaakceptowano prawny charakter ukladu: zaklad- destynatariusz

+ pr. zakladowe nie jest w calosci pr. wewnetrznym w znaczeniu aktow normatywnych kierownictwa wewnetrznego (bo istnieja kwestie norm traktujacych o kwestiach materialnych i procesowych bezposrednio dotyczacych administrowanych) -> sa to kwestie norm powszechnie obowiazujacych

- normy kierowane do administrowanych- sa wewnetrznie obowiazujace (np. prawa i obowiazki uzytkownikow zakladu)

- inne beda powszechnie obowiazujace (np. okreslajace zasady przyjmowania do zakladu)

Przyklad regulacji upowazniajacej do stanowienia pr. zakladowego:

ustawa z 27 lipca 2005- prawo o szkodnictwie wyzszym

- umocowanie do stanowienia statutow uczelni (oraz regulamin, tryb rekrutacji)-> uchwala senat uczelni (wiekszoscia 2/3 statutowego skladu senatu)

- prawo zakladowe -> np. regulamin swiadczen pomocy materialnej

- statut: okresla ustroj i funkcjonowanie nieregulowanych ustawa lub sprawy ktore ustawa pozostawia do rozstrzygniecia statutowi

+ uchwaly senatu podlegaja nadzorowi rektora, ktorego w funkcjach moze zastapic minister do spraw szkolnictwa wyzszego

Zasada jest oglaszanie aktow normatywnych w dzienniku urzedowym.

Obowiazek ten moga wylaczyc przepisy rangi ustawy, przy zastrzezeniu ze sa to akty pr. zakladowego, ktore nie zawieraja norm powszechnie obowiazujacych.

Regula ta nie jest respektowana, ze wzgledu na to ze nie stworzono warunkow do respektowania reguly domagajacej sie publikacji w dzienniku urzedowym.

Stanowione przez organy samorzadow specjalnych, czyli samorzady

zawodowe, gospodarcze, pracownicze - maja kompetencje do stanowienia prawa (na poziomie ogólnokrajowym jak i terenowym)

+ normy o charakterze powszechnie obowiazujacym, np. jesli beda stanowione przez organy o ograniczonej ( w ramach statutu) wlasciwosci miejscowej i dot. beda np.:

- ustanawia wysokosc skladek osob nalezacych do samorzadu zawodowego (np. okregowy zjazd lekarzy weterynarii)

- okreslaja min. i maks. liczby czlonkow np. izby adwokackiej

mozna je kwalifikowac jako lokalne zrodla pr. administracyjnego (uchwaly nalezace do aktow normatywnych zawieraja normy ustrojowe pr. administracyjnego)

Mechanizmy samorzadowe znajduja zastosowanie w niektorych zakladach administracyjnych (np. samorzad studencki na wyzszej uczelni).

22. Kontrola aktów prawa miejscowego.

Akty prawa miejscowego podlegaja bezposredniej kontroli sadowej (takze z inicjatywy administrowanych). Miernikiem poprawnosci jest zazwyczaj kryterium legalnosci.

Kontrola bezposrednia jest kontrola jakby instancyjna, polega na zaskarzeniu danego aktu administracyjnego w celu jego uchylenia lub zmiany do sadu powszechnego lub administracyjnego. Orzeczenie sadu modyfikuje akt administracji publicznej przez uchylenie lub zmiane, przy czym zasieg jego obowiazywania jest taki sam, jak dawnego aktu.

W postepowaniu sadowym strona i organ maja pozycje rownorzedna.

Od orzeczenia sadu wojewodzkiego kończacego postepowanie w sprawie przysluguje stronie, prokuratorowi lub RPO skarga kasacyjna do NSA.

Rozporzadzenie prezesa RM w sprawie trybu kontroli aktow prawa miejscowego ustanowionych przez wojewode i organy administracji niezespolonej przewiduje, ze wojewoda przekazuje wydany akt prawa miejscowego wlasciwemu rzeczowo ministrowi, ktory dokonuje wstepnej kontroli aktu. Jesli znajdzie nim uchybienia kieruje go wraz z wnioskiem o uchylenie do ministra wlasciwego do spraw adm. publ., ktory przedstawia prezesowi RM projekt rozstrzygniecia w sprawie uchylenia aktu prawa miejscowego ustalonego przez wojewode.

Organy administracji niezespolonej rowniez przekazuja wydane przez siebie akty wlasciwemu rzeczowo ministrowi, ktory dokonuje kontroli aktu i w razie stwierdzenia uchybień przedstawia prezesowi RM projekt rozstrzygniecia w sprawie uchylenia tego aktu.

Wlasciwy minister lub minister ds. adm. publ. moga, przez zwroceniem sie do prezesa RM, nakazac organom adm. zesp. lub wojewodzie uchylenie aktu, a jesli w ciagu 14 dni to nie nastapi, zwracaja sie z wnioskiem do prezesa RM.

30. Władcze formy działania administracji publicznej.

Wladztwo - 3 elementy:

• jednostronnosci

• zastosowania srodka przymusu

• domniemanie waznosci

Dzialania wladcze administracji publicznej beda wymagaly wyraznego wyposazenia organu administracji w prawo do korzystania z wladztwa zawartego w normie kompetencyjnej. Dzialania wladcze sa dzialaniami jednostronnymi i musza byc zakomunikowane adresatowi we wlasciwej formie. Podlegaja kontroli sadowej.

Wladztwo administracyjne moze sie przejawiac w trzech obszarach:

1) formy wladcze zewnetrzne - kiedy okreslone dzialania wladcze sa podejmowane wobec jednostki czy innego podmiotu nie podporzadkowanego administracji publicznej. W ramach tej formy wyrozniamy:

- akty administracyjne zewnetrzne (decyzje administracyjne)

- akt administracyjny generalny

- akty powszechnie obowiazujace

2) formy wladcze wewnetrzne - przejawiaja sie tylko w ramach wewnetrznej struktury administracji publicznej. Sa to:

- akt administracyjny wewnetrzny (polecenia sluzbowe)

- akt administracyjny generalny wewnetrzny

- akty prawa normatywnego wewnetrznego

3) formy wladcze zakladowe - przejawiaja sie w obrebie zakladow administracyjnych np. wladza dziekana czy rektora. Wyrozniamy tutaj:

- akt administracyjny zakladowy (np. rozstrzygniecie dziekana w sprawie przyznania egzaminu komisyjnego)

- akt administracyjny generalny zakladowy

- akty normatywne zakladowe (statutu, regulaminy)

31. Niewładcze formy działania administracji publicznej.

Do niewladczych [pozawladczych] form dzialania administracji zaliczamy ? wg babki od wykladow:

- umowy cywilnoprawne

- umowy publicznoprawne

- czynnosci materialno- techniczne - obejmuja takie czynnosci jak np. odebranie rzeczy ruchomej przez organ egzekucyjny i wydanie jej wierzycielowi, uzywanie przyrzadow kontrolno-pomiarowych do badania predkosci jazdy i trzezwosci kierowcow, doprowadzenie zwierzecia do przymusowego szczepienia

- przyrzeczenie administracyjne - oswiadczenie organu administracji publicznej, ktory zobowiazuje sie do podjecia w przyszlosci okreslonych czynnosci

- ugoda administracyjna - polega na tym, ze w trakcie postepowania administracyjnego dwie strony o sprzecznych interesach dogaduja sie i zawieraja ze soba ugode.

Organ administracji publicznej nie musi dysponowac wyrazna kompetencja do wykonywania form niewladczych. Moze ona wynikac z zakresu dzialania tego organu. W przypadku dzialań niewladczych mamy zazwyczaj do czynienia z takimi czynnosciami, ktore maja charakter dwustronny. Nie ma w tym przypadku wymogu wlasciwej komunikacji. Jesli chodzi o kontrole sadowa to jest ona w zasadzie zbedna, ale pojawiaja sie takie dzialania niewladcze, ktore moga posrednio wplywac na sytuacje prawna adresata czynnosci materialno-technicznych i ustawodawca stworzyl dla nich mozliwosc kontroli sadowej. W przypadku dzialań niewladczych pozycja organu administracji i drugiej strony stosunku prawnego jest rownorzedna, bawet jesli istnieje pewne zroznicowanie, to organ administracji nie ma tu pozycji zdecydowanie nadrzednej.

32. Akt administracyjny - pojęcie, sposoby klasyfikowania.

- sformalizowany (podjety w wyniku postepowania) objaw woli organu administrujacego

- podjety na podstawie prawa i w granicach przyslugujacych temu organowi kompetencji,

- skierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie

- wywolujacy skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, niekiedy tez w sferze innych dzialow prawa

Adresatem: obywatel, inny podmiot prawa publicznego lub prywatnego.

Przepisy prawa rangi ustawowej powinny okreslac:

a)jakie prawa i obowiazki moga byc przedmiotem rozstrzygniecia organu administracji

b)powinny upowazniac organ adm. publ. do takiego rozstrzygania

c)tryb podejmowania rozstrzygniec

d)zasady kontroli prawidlowosci rozstrzygniec

e)forme owego rozstrzygniecia.

Formy aktow administracyjnych najczesciej okreslane w przepisach prawa to decyzje administracyjne (koncesje, pozwolenia, zezwolenia, zgody, licencje).

Akt administracyjny- postac zindywidualizowanego dzialania organu administracji publicznej, jest rezultatem zastosowania przez ten organ okreslonych norm prawa administracyjnego w konkretnej sytuacji faktycznej. Jest forma w jaka organ ujmuje skutki prawne porownania stanu faktycznego z normami prawa.

Prawidlowy akt administracyjny - musi byc wydany zgodnie z:

a) prawem materialnym - oznacza to, ze prawo musi wyraznie zezwalac na rozstrzyganie o prawach i obowiazkach okreslonych podmiotow w drodze aktu administracyjnego

b) prawem ustrojowym - czy musi byc on (akt) wydany przez organ administracji publicznej kompetentny miejscowo i rzeczowo

c) prawem procesowym - czyli musi byc wydany w odpowiednim trybie, okreslajacym sposob podejmowania aktu jak i sposob jego kontroli

d) musi byc wydany z wlasciwym wykorzystaniem samodzielnosci prawnej - przyznanej organowi przez normy prawa materialnego, ustrojowego, procesowego. Chodzi o wlasciwe wykorzystanie samodzielnosci glownie przy:

- ustalaniu stanu faktycznego sprawy

- interpretowaniu stosowanych norm prawa

- okreslaniu pojec nieoznaczonych, uzytych przez ustawodawce

- w zakresie wartosciowania i w formulowaniu sadow wartosciujacych

- ustalaniu tresci rozstrzygniecia.

Najbardziej rozpowszechnioną kategorią aktów administracyjnych są decyzje administracyjne, są one najpełniej regulowane przepisami prawa administracyjnego. W orzecznictwie NSA sformułowano zasadę, że podstawą do wydania decyzji może być tylko i wyłącznie przepis zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego wydanego na postawie wyraźnego upoważnienia zawartego w akcie ustawodawczym. Tym samym podstawą do wydania decyzji nie mogą być zarządzenia PRM oraz przepisy prawa zawarte w uchwałach RM, ponieważ mają one charakter wewnętrzny. Akty administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego.

Sposoby klasyfikowania:

1) Ze wzgledu na sposob ksztaltowania stosunkow prawnych:

a) akty konstytutywne

b) akty deklaratoryjne

Akty konstytutywne:

- tworza / zmieniaja / uchylaja stosunki prawne,

- zmiana konkretnej sytuacji prawnej nastepuje z mocy aktu administracyjnego (nie z mocy samego prawa). Tworza one nowa sytuacje prawna (ustalaja prawa / obowiazki dla adresatow) stad ich charakter tworczy.

- obowiazuja ex nunc.

Przyklady: decyzja o zmianie nazwiska, wydanie paszportu, decyzja w sprawie swiadczeń pomocy spolecznej.

Akty deklaratoryjne:

- potwierdzaja (deklaruja) prawa i obowiazki, ktore wynikaja dla adresatow z ustawy.

- nie tworza nowych praw czy obowiazkow.

- element tworczosci polega na ksztaltowaniu stosunku prawnego, gdyz dopiero od chwili wydania aktu deklaratoryjnego adresat aktu moze skutecznie powolac sie na swoje prawo.

- obowiazuja ex tunc.

Przyklady: stwierdzenie nabycia obywatelstwa, decyzje stwierdzajace nabycie okreslonych uprawnień z mocy prawa badz ich wygasniecie, decyzje wojewody w sprawie stwierdzenia nabycia mienia przez gmine z mocy prawa, dyplom uniwersytetu.

2) Ze wzgledu na charakter stosunku organu administracyjnego wydajacego akt administracyjny do adresata aktu:

a) akty administracyjne zewnetrzne

b) akty administracyjne wewnetrzne

Akty administracyjne zewnetrzne: adresowane do odrebnych podmiotow prawnych np. do obywatela, spolki z o.o, przedsiebiorstwa państwowego, zakladu administracyjnego, innych instytucji nie podporzadkowanych organizacyjnie organowi wydajacemu akt,

Akty administracyjne wewnetrzne: adresowane do organow, instytucji, pracownikow podleglych sluzbowo organowi wydajacemu akt

3) Ze wzgledu na zakres prawnej regulacji warunkow wydania aktu

a) akty administracyjne zwiazane

b) akty administracyjne swobodne (uznaniowe)

Akty administracyjne zwiazane: akty, ktorych warunki podjecia zostaly wyraznie okreslone normami

Akty administracyjne swobodne: warunki ich wydania nie sa przez prawo w ogóle okreslone lub sa okreslone ale w sposob niewyczerpujacy. Wypelnienie niewyczerpujacej regulacji prawnej warunkow wydania aktu, dokonuje sie w obrebie samodzielnosci (swobody) prawnej, jaka otrzymal od ustawodawcy organ administracyjny

4) Z punktu widzenia wyrazenia woli adresata aktu administracyjnego, gdy owo wyrazenie woli staje sie warunkiem podjecia aktu lub tez takiego warunku nie stanowi:

a) akty administracyjne ktore dochodza do skutku za zgoda adresata

b) akty administracyjne ktore dochodza do skutku bez jego zgody

W literaturze akty te okreslane sa rowniez jako jednostronne i dwustronne. Jednak w administracji nie istnieje cos takiego jak akt dwustronny, ktorego tresc bylaby rownorzednie ustalana przez organ i adresata. Tak wiec sformułowanie to jest mylące i błędne. Wszystkie akty administracyjne w tym rozumieniu maja charakter jednostronny, dlatego, ze organ je wydajacy ma pozycje nadrzedna wobec adresata.

Akty dwustronne sa fikcja (jako aktow ktorych tresc zalezy od woli organu i adresata lub moze byc przez nich negocjowana). Organ moze negocjowac tresc aktu ale nie oznacza to, ze akt taki pozbawiony jest przez to charakteru czynnosci jednostronnej

5) Z punktu widzenia wywolania skutkow prawnych w sferze prawa cywilnego:

a) akty ktore rodza bezposrednie skutki cywilnoprawne

b) akty ktore wywoluja posrednio skutki cywilnoprawne

Bezposrednie skutki cywilnoprawne: ostateczna decyzja o wywlaszczeniu stanowi podstawe do wpisow w ksiedze wieczystej

Wywoluja posrednio skutki cywilnoprawne: akty takie stanowia niezbedny warunek zawarcia umowy, wywolujacej bezposrednie skutki prawne w sferze prawa cywilnego (decyzja przydziale lokalu mieszkalnego ? obowiazek umowy najmu przez adresata decyzji)

Skrypt wyroznia ponadto nastepujace klasyfikacje:

6) Ze wzgledu na uwzglednienie zadania adresata (strony):

a) akty pozytywne

b) akty negatywne

7) Akty wydawane:

a) na wniosek

b) z urzedu

8) ze wzgledu na tresc rozstrzygniecia sprawy, akty dzielimy na:

a) akty nakazujace

b) akty ksztaltujace

c) akty ustalajace

9) Ze wzgledu na adresata:

a) akty osobiste

b) akty rzeczowe

33. Akt generalny i kryteria klasyfikacji.

Akt administracyjny generalny - jest to akt wydany przez organ administracji publicznej w rozumieniu ustrojowym i funkcjonalnym, na podstawie przepisow prawa. Jest to akt o charakterze ogolnym i wladczym, ktory zawiera w swej tresci normy prawne lub dokonuje interpretacji tych norm, niekiedy akt ten zawiera jedynie urzedowe informacje rzutujace na stosowanie prawa.

Zawiera normy abstrakcyjne (co do sytuacji) i generalne (co do adresata).

Nalezy do wladczych form dzialania administracji.

Akt administracyjny generalny:

- moze tworzyc normy prawne

- moze normy prawne interpretowac

- moze zawierac informacje, ktore ulatwiaja stosowanie prawa

Akt administracyjny generalny:

a)zewnetrzny --------- kryterium sfer dzialania administracji

b)wewnetrzny -------- kryterium sfer dzialania administracji

Akty normatywne zewnetrzne i wewnetrzne dziela sie na:

1)normatywne ----------- kryterium posiadania normy prawnej

2)nienormatywne --------- kryterium posiadania normy prawnej

Akt normatywny administracji - obejmuje wszelkie akty prawne nie majace rangi ustawy, przyjmujace rozne nazwy, wydawane przez upowaznione organy administracji publicznej w oparciu o rozmaicie skonstruowane podstawy prawne, o ile tylko zawieraja tresci normatywne, a wiec zobowiazuja adresatow do okreslonego lub skonkretyzowanego zachowania sie.

Tresci normatywne w aktach normatywnych powinny miec charakter nowych regul zachowania sie nie regul juz istniejacych. Nowe reguly prawne powinny uzupelniac lub konkretyzowac reguly zachowania sie istniejace, zawarte w innych normach prawa.

Akty normatywne moga miec charakter:

a)powszechnie obowiazujacy

b)obowiazujacy w sferze wewnetrznej administracji ( w prawnie wyodrebnionej strukturze organizacyjnej administracji publicznej), np. uchwaly Rady Ministrow, zarzadzenia Prezesa Rady Ministrow i zarzadzenia ministrow

Akty normatywne obowiazujace w sferze wewnetrznej administracji publicznej, uzupelniajac lub konkretyzujac ustawy, ograniczaja prawnie dopuszczalna samodzielnosc podmiotow, do ktorych sa adresowane. Nie moga stanowic podstawy prawnej dla aktow administracyjnych.

Akty normatywne administracji publicznej stanowiace zrodlo powszechnie obowiazujacego prawa, nie sa forma dzialania administracji, lecz stanowia forme wykonywania ustawy. Jedynie akty normatywne majace charakter wewnetrzny i obowiazujace jednostki organizacyjne podlegle organowi wydajacemu te akty, moga byc uznane za forme dzialania administracji.

Akty normatywne administracji moga miec roznie skonstruowane podstawy prawne.

Podstawa prawna aktow normatywnych administracji powszechnie obowiazujacych - przepis prawa rangi ustawowej, wyraznie upowazniajacy okreslony organ administracji publicznej do wydania danego aktu normatywnego w okreslonej podmiotowo dziedzinie (upowaznienie: elementy proceduralne wydania aktu normatywnego, elementy materialne).

Podstawa prawna wewnetrznych aktow normatywnych administracji - moga stanowic:

a)przepisy kompetencyjne zawarte w konstytucji

b)przepisy kompetencyjne zawarte w ustawach

c)przepisy kompetencyjne zawarte w innych aktach normatywnych

Wymog podstawy prawnej w postaci wyraznego upowaznienia w ustawie odnosi sie glownie do rozporzadzeń.

Istnieje grupa aktow normatywnych administracji, ktore sa wydawane bez skonkretyzowanych podstaw prawnych, bez scisle okreslonej przez ustawe formy i bez blizszego ustawowego sprecyzowania przedmiotu i zakresu regulacji. Nie maja one charakteru wykonawczego wzgledem ustawy, podstawe prawna stanowia normy kompetencyjne zawarte niekoniecznie w ustawach.

Ich przedmiotem nie moga byc prawa i obowiazki obywateli a jedynie kwestie wewnetrzne administracji publicznej (np. zagadnienia wewnetrznej organizacji pracy, podzialu pracy, zaleznosci organizacyjne, zasady sprawowania kierownictwa w administracji, zas wykonywania koordynacji i kontroli wewnetrznej itp.)

Akty normatywne wydawane przez terenowe organy administracji publicznej (rzadowej i samorzadowej):

- podstawa prawna: przepisy ustaw zawierajace wyrazne upowaznienia do wydania aktu normatywnego

- wyjatek: akty o charakterze porzadkowym- podstawe prawna moga stanowic przepisy ustawowe zawierajace upowaznienie ujete w formie klauzuli generalnej

Akty normatywne wydawane przez organy gminy, powiatow i ich zwiazkow, wojewodztw oraz akty normatywne terenowych organow administracji rzadowej stanowiacych przepisy prawa miejscowego - kontrole zgodnosci z prawem tych aktow sprawuje sad administracyjny. Uprawnionym do wniesienia skargi - kazdy kto ma w tym interes prawny, prokurator, RPO oraz organizacja spoleczna w zakresie jej statutowej dzialalnosci w sprawach dotyczacych interesow prawnych innych osob. Zlozenie skargi powinno byc poprzedzone wezwaniem organu do usuniecia naruszenia prawa.

34. Formy aktów administracyjnych.

DECYZJA: akt administracyjny stanowiacy jednostronne ustalenie organu administracji publicznej o wiazacych dla jednostki (i organu) konsekwencjach normy prawa administracyjnego.

W doktrynie pojecie decyzji zawezone jest do aktu administracyjnego wydanego w postepowaniu administracyjnym.

W orzecznictwie decyzja to tez akty w innych formach lub akty administracyjne wystepujace bez wyraznie okreslonej prawem formy (pojecie decyzji ustalane empirycznie w drodze orzecznictwa sadowego).

Decyzje przyznaja lub odmawiaja przyznania uprawnień jednostce. Gdy normy upowazniaja organ do przyznania/odmowy uprawnień dla jednostki lub do nalozenia obowiazku/zwolnienia z obowiazku - organ powinien podjac czynnosc prawna w formie decyzji administracyjnej (a nie np. udzielic jedynie informacji, ktore nie okreslaja w sposob stanowczy i wladczy sytuacji jednostki).

Nie stanowia decyzji: postanowienia w toku postepowania nie rozstrzygajace o istocie sprawy; maszynowe wypisy urzadzenia liczacego (np. wykazujacego wysokosc oplaty, liczacego pobor gazu, wody, elektrycznosci itp).

Podstawa prawna moze byc tylko przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego , wydanego na podstawie ustawy i w ramach upowaznienia ustawowego.

Nie moga stanowic podstawy prawnej, np. przepisy zawarte w uchwalach Rady Ministrow, zarzadzeniach Prezesa RM i ministrow, majace charakter wewnetrzny (obowiazuja tylko jednostki organizacyjnie podlegle).

Decyzje administracyjne moga byc zaskarzane do sadu administracyjnego przez:

- strone,

- organizacje spoleczna, ktora brala udzial w postepowaniu administracyjnym,

- prokuratora lub RPO.

Decyzja wywiera trwale skutki w sferze prawa administracyjnego, przeksztalca interes prawny lub obowiazek prawny jednostki - w prawo nabyte lub niezbywalne lub w obowiazek prawny.

Weryfikacja decyzji ma na celu usuniecie decyzji wadliwych przez kasacje lub reformacje.

Decyzje w prawie administracyjnym materialnym to np.: decyzja o zmianie nazwiska maloletniego dziecka (wydawana przez wlasciwego kierownika USC), d. w sprawie swiadczeń pomocy spolecznej.

Niekiedy ustawodawca uzywa innych okresleń niz decyzja, np. orzeczenia, nakazy, zarzadzenia, uchwaly organu kolegialnego lub inne okreslenia (np. paszport)? np. uchwala rady wydzialu szkoly wyzszej o nadaniu stopnia naukowego, uchwala Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytulow.

Forma decyzji jest przewidziana rowniez dla przyrzeczenia wydania koncesji lub zezwolenia (przyrzeczenie = promesa), ktore gwarantuje jednostce uzyskanie koncesji/zezwolenia. Przyrzeczenie takie chroni interes prawny podmiotu, ma on tez pewnosc, ze po otrzymaniu przyrzeczenia otrzyma rowniez koncesje.

2) Decyzje o szczegolnej nazwie

A. ZEZWOLENIE - forma aktu administracyjnego ustalajacego uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyrazajacego zgode na dokonanie przedsiewziecia lub podjecie czynnosci dopuszczonej normami prawa administracyjnego.

Nabycie uprawnienia lub zgoda ustalone w zezwoleniu - nastepuja w warunkach prawnie okreslonego zakazu pewnego zachowania sie lub podejmowania okreslonych czynnosci.

Zezwolenia w prawie polskim:

- zezwolenie na wykonywanie dzialalnosci ubezpieczeniowej

- zezwolenie na nabycie nieruchomosci przez cudzoziemca

- zezwolenie cudzoziemcowi na zamieszkanie na czas oznaczony

- zezwolenie na osiedlenie sie cudzoziemca na terytorium RP

Czasem ustawodawca uzywa innych okresleń: pozwolenie, zgoda, karta (np. pozwolenie na utworzenie uczelni niepublicznej, na budowe / rozbiorke obiektu budowlanego, na kierowanie tramwajem)

Wydawane na czas oznaczony lub nieoznaczony. Zezwolenia na dzialalnosc o szczegolnych warunkach wykonywania - moze byc cofnieta gdy nieprzestrzeganie sa warunki przez osobe korzystajaca z zezwolenia.

B. KONCESJA - akt administracyjny, nadajacy uprawnienia osobie fizycznej lub prawnej do wykonywania okreslonej dzialalnosci, najczesciej produkcyjnej lub uslugowej.

Wydajac koncesje organ moze nalozyc na adresata koncesji okreslone uprawnienia lub obowiazki, okreslic warunki, ktore powinien spelnic.

Jest to forma reglamentacyjnej funkcji państwa (reglamentacja - jako ograniczanie swobody podmiotow gospodarczych).

W prawie polskim uzyskania koncesji wymaga:

1poszukiwanie lub rozpoznawanie zloz kopalin, wydobywanie kopalin ze zloz, bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz skladowanie odpadow w gorotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach gorniczych.

2wytwarzanie i obrot materialami wybuchowymi, bronia i amunicja oraz wyrobami i technologia o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

3wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesylanie, dystrybucja i obrot paliwami i energia.

4ochrona osob i mienia.

5Transportu lotniczego oraz wykonywania innych uslug lotniczych

6Budowy i eksploatacji albo wylacznie eksploatacji autostrad platnych oraz drog ekspresowych, do ktorych stos. sie przepisy o autostradach platnych

7Zarzadzanie liniami kolejowymi i wykonywania przewozow kolejowych

8rozpowszechnianie programow radiowych i telewizyjnych.

Katalog tych dziedzin nie jest zamkniety. Wydawana jest na czas oznaczony lub nieoznaczony. Dzialalnosc objeta koncesja podlega kontroli organu koncesyjnego, ktory uprawniony jest do cofniecia koncesji. Koncesjonariusz nie moze powierzyc wykonania koncesji innej osobie. Ma on prawo do osiagania korzysci finansowych z dzialalnosci objetej koncesja.

C. LICENCJA - akt administracyjny ustalajacy uprawnienia do wykonywania okreslonej dzialalnosci (niekoniecznie o charakterze gospodarczym) lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej dzialalnosci zwiazane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji.

Licencja = element nabycia uprawnienia do wykonywania okresl. dzialalnosci + element zezwolenia na te dzialalnosc. Licencje:

a)lotnicze (uprawnienia dla personelu lotniczego

b)przewodnickie (dla przewodnikow turystycznych)

c)polowowe (dla osob zajmujacych sie polowem

d)sportowe (dla klubow sportowych jako uprawnienie do wspolzawodnictwa sportowego, licencje sedziego sportowego)

e)licencje pracownikow ochrony

Inne nazwy sa dopuszczalne, np. patent zeglarski.

Warunkiem nadania licencji ? posiadanie okresl. zasobu wiedzy i umiejetnosci, stwierdzonych pozytywnie zdanym egzaminem, ktory stanowi podstawe do nabycia uprawnień ujetych w licencji.

Na czas oznaczony lub nieoznaczony. Wykonywanie dzialalnosci objetej licencja podlega kontroli. Organ ktory udzielil licencji moze ja cofnac w okreslonych przypadkach.

35. Decyzje administracyjne a polecenia służbowe; akty administracyjne organów zakładów administracyjnych.

Decyzja administracyjna - wyrazone na pismie stanowisko kompetentnego organu państwowego, ustosunkowujace sie do zadania abonenta i stwierdzajace poprawnosc zapisow maszynowych. Jest najbardziej rozpowszechniona kategoria aktow administracyjnych, jest tez najpelniej regulowana w przepisach p. administracyjnego. Ma skonkretyzowana podstawe prawna. NSA sformulowal zasade, wedlug ktorej podstawa prawna decyzji administracyjnej moze byc jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego, wydanego na podstawie i w ramach wyraznego upowaznienia zawartego w akcie ustawodawczym. Takiej podstawy nie moga tworzyc akty wewnetrzne.

Decyzje administracyjne moga byc zaskarzone do sadu administracyjnego z powodu ich niezgodnosci z prawem. Zaskarzyc decyzje moze strona, organizacja spoleczna, ktora brala udzial w postepowaniu administracyjnym, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich. Polecenia sluzbowe - ustne lub pisemne zlecenie pracownikowi konkretnych obowiazkow lub czynnosci do wykonania. Wykonywanie poleceń sluzbowych dotyczacych pracy jest jednym z podstawowych obowiazkow pracownika, a nieusprawiedliwiona odmowa wykonania polecenia jest uznawana za ciezkie naruszenie tych obowiazkow. Polecenie sluzbowe to akt kierownictwa wewnetrznego, jest uznany za jedna z najwazniejszych form dzialania administracji publicznej. Wydawane jest w warunkach nadrzednosci i podporzadkowaniu sluzbowego wystepujacego w ramach danej jednostki organizacyjnej. Polecenie musi miescic sie w granicach prawa, co oznacza, ze musi byc wydane przez osobe upowazniona i tylko w granicach swoich kompetencji, a tresc polecenia nie moze byc sprzeczna z prawem.

Podstawa do wydawania aktow administracyjnych przez organy zakladow beda albo przepisy prawa powszechnie obowiazujace albo przepisy zawarte w aktach wewnetrznych, zakladowych. Akty te dzialaja tylko w stosunkach zakladowych. Nie ma jednej procedury ich podejmowania, rozni sie ona w zaleznosci od rodzaju zakladu. Akty zakladowe dziela sie na:

a) akt administracyjne zakladowe generalne - zawieraja konkretne upowaznienie, adresaci okresleni sa w sposob generalny np. decyzja dziekana, na podstawie ktorej studenci zwolnieni sa z zajec b) akty normatywne zakladowe - reguluja funkcjonowanie zakladu administracyjnego. Aby wydac taki akt, nalezy miec upowaznienie ustawowe. Obowiazuja w granicach zakladu. Nie okreslono ani sposobu ich kontroli urzedowej ani publikowania.

Podstawa do tworzenia aktow zakladowych przez organy uczelni sa przepisy ustawy z dnia 27.07.2005 prawo o szkolnictwie wyzszym, szczegolnie umocowania do stanowienia statutow uczelni, ustaleń dotyczacych warunkow i trybu rekrutacji oraz regulamin studiow.

Statut okresla szczegolowo ustroj i funkcjonowanie uczelni nieuregulowane ustawa, lub ktore ustawa pozostawia do rozstrzygniecia w statucie. Regulamin natomiast okresla organizacje i tok studiow oraz prawa i obowiazki studentow. Wszystkie ustawy senatu podlegaja nadzorowi rektora.

Brak jest przepisow stwarzajacych podstawy do oglaszania prawa zakladowego w dziennikach urzedowych, choc mozna by wykazac, iz istnieje umocowanie do ich publikowania w wojewodzkim dzienniku urzedowym (art. 13 pkt. 10 ustawy z 20.07.2000 pozwala oglaszac tu inne akty normatywne). Jednak w praktyce akty prawa zakladowego nie sa oglaszane w dziennikach urzedowych.

37. Formy działań faktycznych - zarys systemu; działania faktyczne w sprawach paszportowych (lub w sprawach z zakresu obowiązku meldunkowego).

Dzialania faktyczne sa dopuszczalna i niewadliwa prawnie kategoria dzialań administracji publicznej, uzupelniajaca dzialania prawne tej administracji. Sa one podejmowane zawsze na podstawie prawa i zawsze w granicach obowiazujacych przepisow prawa. Dzialania te w ogole nie sa okreslone prawem lub sa okreslone w sposob nie wyczerpujacy, omijajacy takie elementy jak: warunki podejmowania dzialań, ich tresc, forme i tryb podejmowania, zasady kontroli.

Dzialania faktyczne sa regulowane w normach prawa ustrojowego. Natomiast podstawe prawna tych dzialań moga stanowic normy prawne o charakterze materialnym, ustrojowym i procesowym. Podstawa prawna jest w tym przypadku rozumiana jako upowaznienie udzielone do pelnego skonkretyzowania norm materialnych, ustrojowych i procesowych.

a) Formy dzialań faktycznych w stosowaniu prawa przez organ administracyjny:

- ustalanie niektorych celow i zadań - dzialania te polegaja na zbieraniu informacji, ich analizowaniu, sporzadzaniu prognoz

- ustalanie niektorych sytuacji faktycznych - dzialania te polegaja na zbieraniu informacji, ich ocenie i przyjeciu wiazacego ustalenia

- tworzenie sytuacji faktycznych - wsrod dzialań podejmowanych w procesie wykonywania zadań okreslonych normami prawnymi, podmiot tych zadań bedzie mial do czynienia z dzialaniami prawnymi oraz faktycznymi, ktorych celem bedzie stworzenie nowej sytuacji faktycznej

- przeprowadzenie ocen - oceny te dotycza m.in. stanu faktycznego, kierunku dzialań organu

- dokonywanie wyboru - organ moze dokonac wyboru form dzialania, tresci rozstrzygniecia, kryteriow dzialania (wszystko z form dopuszczonych prawem)

- tworzenie kryteriow oceniania i wyboru - dzialania zwiazane z tworzeniem nieokreslonych prawnie kryteriow, wedlug ktorych organy administracji publicznej stosujac normy prawa dokonuja rozmaitych ocen i wyborow

- projektowanie wariantow dzialań - podejmowane glownie w procesie wykonywania norm prawnych ustanawiajacych zadania dla administracji; sa to najczesciej propozycje rozstrzygniec, przygotowane na mozliwosc wystapienia roznych okolicznosci i warunkow

- tworzenie norm organizacyjnych - ustalanie regul zachowania sie wewnatrzorganizacyjnego pracownikow administracji publicznej, wiazacych w ramach stosunkow, przelozeństwa sluzbowego i podleglosci sluzbowej

- podejmowanie decyzji organizacyjnych - ksztaltuja organizacje wewnetrzna aparatu administracyjnego; sa podejmowane na podstawie ogolnych norm kompetencyjnych oraz norm blankietowych, przy braku norm p. materialnego oraz procesowego

b) Inne formy dzialań faktycznych - sa podejmowane poza postepowaniem administracyjnym:

- dzialania faktyczne zmierzajace do nawiazania wspolpracy z obywatelami - zaliczane do sfery tzw. zjawisk niekonfliktowych w p. administracyjnym. Charakteryzuje je powstrzymywanie sie administracji publicznej od wladczego regulowania stosunkow spolecznych, niepodejmowanie dzialań majacych charakter rozstrzygniec miedzy interesem spolecznym i indywidualnym, rezygnacja z dzialalnosci polegajacej na ustalaniu sytuacji prawnej jednostki. Dla tych dzialań faktycznych stawia sie trzy bezwzgledne warunki:

* moga byc podejmowane w oparciu o wyrazony przepis p. administracyjnego materialnego

* nie moga naruszac praw i wolnosci obywateli okreslonych w konstytucji i ustawach

* moga byc podejmowane jedynie w celu nawiazania wspolpracy z obywatelami. Wsrod dzialań faktycznych zmierzajacych do dobrowolnego wspoldzialania z obywatelami wyroznic mozna dwie kategorie:

+ dzialania faktyczne dwustronne, ktorych skutkiem jest bezposrednie podjecie wspolpracy przez obywateli, do ktorych adresowane sa te dzialania - podejmowane zwykle w 2 etapach: przygotowanie (informowanie, wskazywanie korzysci; adresowane do ludnosci, ktora mialaby podjac inicjatywe wspolpracy) i nawiazanie (konkretyzuja rodzaje przedsiewziecia, termin realizacji, zakres i formy udzialu obywateli w realizacji przedsiewziecia; adresowane do osob, ktore podjely inicjatywe) wspolpracy

+ dzialania faktyczne jednostronne, ktorych bezposredni skutek wyraza sie w postaci jednorazowego, oczekiwanego przez administracje zachowania sie obywateli - maja postac apelu lub odezwy. Cele i zakres tych dzialań powinny okreslac normy prawa. Forme i sposob ich stosowania ustala administracja na podstawie udzielonej prawnie samodzielnosci.

- dzialania informacyjne administracji - wsrod nich nalezy wyroznic dwie grupy:

* dzialania informacyjne podejmowane w obrebie struktury organizacyjnej administracji publicznej - zapewniaja konieczna sprawnosc aparatu administracji publicznej. Powinny znajdowac podstawe prawna w odpowiednich przepisach administracyjnych, w szczegolnosci w p. ustrojowym. Regulacja prawna dzialań informacyjnych ma najczesciej postac obowiazku okreslonego organu udzielenia informacji badz uprawnienia okreslonego organu zadania informacji

* dzialania informacyjne podejmowane wobec adresatow spoza struktury organizacyjnej administracji publicznej, glownie wobec obywateli - zwiazane glownie z ochrona praw podmiotowych obywatela, ktory ma prawo do uzyskania pelnej informacji w sprawach go dotyczacych oraz o wszelkich informacjach o sprawach publicznych. Odmowa udzielenia informacji powinna byc traktowana jako naruszenie prawa. Podstawowa funkcja tych dzialań informacyjnych jest zapoznanie obywatela z przyslugujacymi mu uprawnieniami oraz ostrzeganie przed dzialaniami mogacymi przyniesc mu szkode.

- dzialania faktyczne o charakterze materialno-technicznym - obejmuja one takie czynnosci jak: odebranie rzeczy ruchomej przez organ egzekucyjny i wydanie jej wierzycielowi, uzywanie przyrzadow kontrolno-pomiarowych do badania predkosci pojazdow czy trzezwosci kierowcow, doprowadzenie zwierzecia do przymusowego szczepienia itp. Technika dokonywania takich czynnosci nie musi byc i nie jest zwykle regulowana przepisami prawa, przepisy te musza jednak wyraznie upowazniac organy administracyjne do dokonywania takich czynnosci. Czynnosci materialno-techniczne moga byc tez podejmowane w sferze wewnetrznej administracji i wowczas zwiazane sa z szeroko rozumiana organizacja pracy aparatu administracji publicznej. Wchodza tu zadania zwiazane z prowadzeniem biura itp. Podstawa prawna dla dokonania tego typu czynnosci moze byc wyrazona w aktach prawnych pozaustawowych.

38. Umowy publicznoprawne a umowy cywilne jako formy działania administracji.

Umowy w administracji musza legitymowac sie odpowiednia podstawa prawna, musza miescic sie w ramach prawnie okreslonych kompetencji organu upowaznionego do ich zawarcia, a ich przedmiotem moga byc sprawy z zakresu administracji publicznej. Przy zawieraniu umow nastepuje pominiecie lub znaczne ograniczenie elementu jednostronnosci dzialania, a podmioty konkretyzujace norme ustawowa za jej pomoca dzialaja w granicach znacznie szerszej samodzielnosci prawnej niz w przypadku aktow administracyjnych. Mozna wyroznic dwa typy umow kwalifikowanych:

A. Umowy cywilnoprawne (regulowane przepisami p. cywilnego) - ta forma umowy stosowana jest z reguly dla wykonywania kompetencji zwiazanych z dysponowaniem majatkiem. W sferze administracji najczesciej stosuje sie umowy sprzedazy, dzierzawy, najmu. Zawieranie umow cywilnoprawnych zwiazane jest czesto z dzialaniem w formie aktu administracyjnego. Zwiazek miedzy tymi formami dzialania administracji moze polegac na tym, ze np. dopuszczalnosc zawarcia umowy uwarunkowana jest istnieniem aktu administracyjnego, ktorego postanowienie umowa rozwija. Doktryna przyjela, ze zmiana lub uniewaznienie aktu administracyjnego, na podstawie ktorego zawarto umowe, nie stanowi wystarczajacej podstawy do zmiany lub uniewaznienia tej umowy. Orzecznictwo przyznaje, ze okolicznosci, z powodu ktorych nastapilo uchylenie lub uniewaznienie aktu administracyjnego moga miec znaczenie dla waznosci umowy,

B. Umowy administracyjnoprawne zwane tez publicznoprawnymi (regulowane przepisami p. administracyjnego) - ich zawieranie zwiazane jest najczesciej ze wspolnym wykonywaniem zadań lub tez przekazaniem lub powierzaniem wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej. Stronami umow sa z reguly organy administracji publicznej. Dochowanie tych umow zagwarantowane jest srodkami administracyjnymi np. srodkami nadzoru, sady powszechne sa wylaczone z rozpatrywania sporow wyniklych z tych umow. Umowy publicznoprawne mozna przypisac:

a) zwiazkom komunalnym - ich celem jest wspolne wykonywanie zadań publicznych. Tworzone sa przez gminy, powiaty i miastach na prawach powiatu.

b) porozumieniom komunalnym - ich celem jest powierzenie prowadzenia zadań publicznych. Zawierane sa przez gminy, powiaty, wojewodztwa

c) porozumieniom o wykonywanie zadań z zakresu administracji rzadowej - zawierane sa przez gminy i powiaty z organami administracji rzadowej

d) porozumieniom administracyjnym - zawierana w sprawach wspolnego wykonywania zadań administracyjnych przez organy administracji rzadowej lub umowy zawierane przez organ administracji publicznej z innymi instytucjami.

e) kontraktom wojewodzkim - ich celem jest okreslenie zakresu, trybu i warunkow realizacji zadań okreslonych w programach wojewodzkich i wspieranych przez rzad oraz zadań nadzorowanych przez ministrow i wspieranych przez jednostki samorzadu i inne uprawnione podmioty. Zawierane sa miedzy Rada Ministrow a samorzadem wojewodztwa.

Polski system prawny nie zawiera uregulowania instytucji klasycznej umowy administracyjnej.

39. Typy podziału terytorialnego państwa; rodzaje miejscowości.

Typy podziału państwa:

1) zasadniczy - stworzony dla terenowego aparatu administracji publicznej (województwa, powiaty i gminy). Podstawy prawne:

- konstytucja - ustrój terytorialny państwa zapewnia decentralizacje władzy publicznej. Zasadniczy podział uwzglednia wiezi kulturowe, gospodarcze i społeczne i zapewnia jednostkom terytorialnym zdolnosc wykonywania zadań publicznych. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnote samorzadowa. Podstawowa jednostka podziału terytorialnego jest gmina.

- Europejska Karta Samorzadu Terytorialnego - każda zmiana granic społecznosci lokalnej wymaga uprzedniego przeprowadzenia konsultacji z zainteresowana społecznoscia, możliwie w drodze referendum , jesli ustawa na to zezwala.

- ustawa z 24 lipca 1998r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa tworzaca 16 województw

- ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorzadzie gminnym - gminy tworzy, znosi i zmienia RM

- ustawa z dnia 5 czerwca 1998r. o samorzadzie powiatowym - powiat tworzy, znosi i zmienia RM

2) pomocniczy - tworzony dla jednostek pomocniczych gminy. Tworzone w drodze uchwały Rady Gminy po konsultacji z mieszkańcami. Ich organizacje i zakres uchwala rada Gminy w formie statutu. Sa to:

- w miastach osiedla lub dzielnice - organem uchwałodawczym jest rada, wybierana według zasad uchwalonych przez rade gminy, mamy tu wiec do czynienia z demokracja posrednia. Organem wykonawczym jest zarzad z przewodniczacym na czele

- na wsiach sołectwa - organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, w którym moga uczestniczyc wszyscy mieszkańcy sołectwa. Jest ono forma demokracji bezposredniej własciwa dla spraw nie zarezerwowanych dla sołtysa. Jako organ opiniodawczo-doradczy wspomaga sołtysa.

3) specjalny - tworzony na potrzeby okreslonych dziedzin administracji niezespolonej, ustawy moga przewidywac wprowadzenie tych podziałów nie pokrywajacych sie zasadniczym podziałem, gdyż wykonywanie zadań w obrebie podziału zasadniczego mogłoby okazac sie bezcelowe, ponieważ pewna działalnosc w niektórych czesciach kraju nie jest potrzebna. Poza tym jednostki podziału zasadniczego moga okazac sie zbyt duże lub zbyt małe. Podział specjalny tworzony jest zwykle dla potrzeb administracji wojskowej, morskiej, lesnej, skarbowej, górniczej, sadowej.

B. Rodzaje miast:

- ziemskie

- na prawach powiatu

42. Administracja w ujęciu statycznym (podmioty administracji; podmioty administrujące - w szczególności: organy administracji publicznej, urzędy).

A. Organ administracji publicznej jest zasadnicza jednostka składowa administracji w sensie podmiotowym. Pod tym pojeciem rozumiemy człowieka ( lub grupe ludzi w przypadku organu kolegialnego):

- znajdujacy sie w strukturze organizacyjnej państwa lub samorzadu terytorialnego

- powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób i ze skutkami własciwymi temu prawu

- działajacy w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji

Organ administracyjny istnieje od czasu jego powołania, od momentu utworzenia do momentu powołanie można mówic jedynie o urzedzie organu w znaczeniu zbioru kompetencji z nim zwiazanych.

Podział organów administracji:

a) podział podstawowy:

* o. administracji państwowej

* o. adm. rzadowej

* o. adm. samorzadowej

b) ze wzgledu na sposób powoływania:

* w drodze powołania jako decyzji administracyjnej

* w drodze aktu organu władzy

* w drodze wyborów

* w drodze nominacji

c) ze wzgledu na skład osobowy:

* o. jednoosobowe

* o. kolegialne

d) ze wzgledu na terytorialny zakres działania:

* o. naczelne

* o. centralne

* o. terenowe

e) organy pełniace całosciowe funkcje w państwie:

* centralne organy państwa

* centralne konstytucyjne organy państwowe

* o. naczelne

f) ze wzgledu na sposób podporzadkowania:

* o. zdecentralizowane

* o. podległe hierarchicznie

g) ze wzgledu na zakres uprawnień do samodzielnych decyzji:

* o. decydujace

* o. pomocnicze

B. Organ administrujacy to każdy podmiot, któremu prawo przydaje funkcje administrowania, lub któremu prawo stwarza podstawy do przydania funkcji administrowania, a przydanie to nastapiło. W obreb organów administracyjnych wchodza w szczególnosci:

- wszystkie organy administracyjne

- inne organy państwowe czy publiczne, jak np. prezydent

- uprawnieni kierownicy państwowych osób prawnych

- kierownicy jednostek organizacyjnych powiatu wydajacy w imieniu starosty decyzje administracyjne

- upoważnione organy wykonawcze jednostek pomocniczych samorzadu terytorialnego

- organy jednostek organizacyjnych gminy

- upoważnione podmioty prowadzace działalnosc pożytku publicznego

- upoważnione podmioty prywatne realizujace funkcje z zakresu administracji publicznej

C. Urzad organu administracji publicznej wystepuje w nastepujacych znaczeniach:

a) wyodrebniony zespół kompetencji (urzad ministra, wojewody, rektora) - urzedy te tworzone sa w drodze aktów normatywnych rzedu ustawy, a obsadzane w drodze decyzji zwierzchniego organu administracji, w drodze aktu organu władzy lub w grodze wyborów

b) szczególna nazwa organu administracyjnego (urzad celny, morski) - to nazwa umowna, gryz organ administracji jest zazwyczaj jednoosobowy i nie może byc utożsamiany z całym urzedem. Organem tym jest kierownik urzedu.

c) zorganizowany zespół osób przydany organowi administracyjnemu do pomocy w wykonywaniu jego funkcji (ministerstwo, rektorat).

43. Centralizacja a decentralizacja.

CETRALIZACJA -określony organ administracyjny wraz z urzędem wchodzi w skład większej całości na zasadzie hierarchicznego podporządkowania; układ lokalizacyjny w którym urzędy wchodzą do większej całości na zasadzie hierarchicznego podporządkowania; występuje nadzór hierarchiczny. Kryteria nadzoru: legalność, celowość, rzetelność, gospodarność, zgodność z polityką. Nie występuje sądowo ochrona przed ingerencją nadzorczą. Istotne elementy: ścisłe wyodrębnienie prawne zadań i kompetencji na każdym stopniu organizacyjnym administracji; możliwość ich dekoncentrowania na organie niższego stopnia; zachowanie hierarchicznego podporządkowania w sferze realizacji tych kompetencji (zależność organu niższego stopnia od organu wyższego - zależność służbowa i osobowa)

- regulowanie stosunków osobowych czyli:

• awansowanie, • nagradzanie, • przeniesienie na inne stanowisko, • odpowiedzialność służbowa/ porządkowa / dyscyplinarna

- zależność służbowa, kierowanie organem niższym za pomocą aktów dwojakiego rodzaju:

aktów generalnych:- okólników- wytycznych- instrukcji- zarządzeń

aktów indywidualnych : poleceń służbowych

Organ wyższy może w/w akty wydawać a niższy musi je respektować

Stosunek organizacyjny wyrażający się w hierarchicznym podporządkowaniu jest stosunkiem między organami administracji państwowej. Jego treść podobna do treści stosunków pracownik urzędu  zwierzchnik służbowy (obowiązkiem pracownika państwowego/ samorządowego jest sumienne wypełnianie poleceń przełożonego)

43. Pojęcie i rodzaje decentralizacji.

Pojęcie decentralizacji punkt wyżej.

Dwa rodzaje decentralizacji:

• Rzeczowa, powierza określonym organom lub organizacjom rządzenie i zarządzanie określonymi rodzajami spraw,

• Terytorialna, organy administracji zarządzające poszczególnymi jednostkami są wyposażone w taki stopień do organów nadrzędnych, który uzasadnia uznanie ich za zdecentralizowane. Może to być np. samorząd terytorialny.

51. Wojewódzka administracja zespolona.

• Funkcjonuje na stopniu wojewódzkim,

• Jej zwierzchnikiem jest wojewoda, który wykonuje zadania głównie przy pomocy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich.

• Całość układu organizacyjnego administracji zespolonej określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę.

• Zwierzchnictwo wojewody występuje w dwóch postaciach : : zwierzchnictwo osobowe - podstawa tego zwierzchnictwa włączenie inspekcji, straży i służb w strukturę urzędu wojewódzkiego; zwierzchnictwo służbowe - wojewoda ma uprawnienia w zakresie kierowania, koordynacji, zapewnienia warunków skutecznego działania, wydawania poleceń służbowych, wojewoda ponosi pełną własną odpowiedzialność.

Kierownicy służb, inspekcji i straży (wojewódzcy inspektorzy, komendanci) działają z ustawowego upoważnienia w imieniu wojewody.

Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich powołuje i odwołuje wojewoda,

z wyjątkiem:

  1)   komendanta wojewódzkiego Policji, który jest powoływany po zasięgnięciu opinii wojewody,

  2)   Komendanta Stołecznego Policji, który jest powoływany po zasięgnięciu opinii wojewody oraz opinii Prezydenta m.st. Warszawy,

  3)   komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, który jest powoływany za zgodą wojewody.

• Na stopniu wojewódzkim administracja rządowa zespolona obejmuje: Inspekcję Handlową Wojewódzki konserwator przyrody (zaliczenie kontrowersyjne) Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Policję Inspekcję ochrony Środowiska Państwową Straż Pożarną Inspekcję Farmaceutyczną Inspekcję Budowlaną Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa Inspekcję Weterynaryjną Inspekcję Geodezyjną i Kartograficzną Kuratora oświaty Wojewódzkiego kuratora zabytków Inspekcję Transportu Drogowego

55. Wojewódzka administracja zespolona a powiatowa administracja zespolona.

Powiatową administrację zespoloną stanowią: 1) starostwo powiatowe, 2) powiatowy urząd pracy, będący jednostką organizacyjną powiatu, 3) jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży. Skoncentrowanie całego administracyjnego aparatu pomocniczego w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem. Zasada zespolenia nie jest w powiecie realizowana w pełnej postaci. Poza strukturą starostwa pozostaje część jednostek organizacyjnych, które są aparatem pomocniczym kierowników powiatowych służb i inspekcji. Starosta ma duży wpływ na obsadę najważniejszych stanowisk w powiatowej administracji zespolonej poprzez powoływanie kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży (zespolenie osobowe).

Zespolenie kompetencyjne - wykonywanie przez starostę wobec powiatowych służb, inspekcji i straży kompetencji umożliwiających kształtowanie polityki powiatu

Organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin organizacyjny uchwalony przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu.
Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży.
Starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży:
1) powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności w sprawach z zakresu prawa pracy

2) zatwierdza programy ich działania,
3) uzgadnia wspólne działanie tych jednostek na obszarze powiatu,
4) w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek,
5) zleca w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenie kontroli.

56. Organy administracji niezespolonej; wojewoda a organy administracji niezespolonej.

Organy administracji niezespolonej - należy przez to rozumieć terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi oraz kierowników państwowych osób prawnych i kierowników innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa.

Ustanowienie organów administracji niezespolonej może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa.

Na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie organy administracji niezespolonej (oraz wojewoda) stanowią akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części. Podlegają one następczej kontroli.

Uprawnienia wojewody w stosunku do terenowych organów administracji niezespolonej (uprawnienia te posiada z racji wykonywania polityki Rady Ministrów):

1) Powoływanie i odwoływanie organów administracji niezespolonej następuje na wniosek właściwego miejscowo wojewody albo po uzyskaniu uprzednio jego zgody, chyba że ustawa stanowi inaczej.

2) Organy administracji niezespolonej działające na obszarze województwa są obowiązane do:

 a) uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych ustaw,

 b) zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody,

 c) składania wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody - także bieżących wyjaśnień o swej działalności na obszarze województwa.

Cechy tych organów:

pełne wykorzystanie podporządkowania hierarchicznego, wynikające z potrzeb scentralizowanego kierownictwa i bezwzględnego zapewnienia państwowej jednolitości polityki i działania (z wyjątkami)

różność zadań poszczególnych grup organów

zasada dekoncentracji wewnętrznej

liczna liczba organów powołana jest wyłącznie do f-cji kontrolnych (nadzorczych), charakter działań często policyjny (np. urzędy górnicze) funkcje z zakresu administracji państwowej niektóre z organów pełnią w sposób wyłączny, inne organy zaś łączą je specjalistycznymi zadaniami spoza obszaru administracji państwowej (organy administracji leśnej)niektóre organy nie rozstrzygają spraw indywidualnych z zakresu administracji państwowej (organy administracji statystyki) niektóre prowadzą działalność usługową (usługi niematerialne świadczone przez zakłady administracyjne)

zróżnicowana treść zadań wynika z odrębności dziedzin tych organów

zróżnicowany zasięg działalności administracyjnej

Przykładowe ORGANY ADMINISTRACJI NIEZESPOLONEJ

  7)   Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej

  8)   Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych,

  9)   Dyrektorzy urzędów morskich

  10)  Dyrektorzy urzędów statystycznych

Pozostały niezespolone dotychczas funkcjonujące struktury administracyjne np:

- organy administrujące Sądu Najwyższego - organy zakładów administracyjnych

- organy banków państwowych - organy administracji ubezpieczeń społecznych (ZUS)

- organy NIK - organy państwowych instytutów naukowych poza systemem szkół wyższych

65. Pojęcie kontroli, sposoby klasyfikowania kontroli.

kontrola - jest to:

-badanie zgodności stanu postulowanego ze stanem istniejącym(biorąc pod uwagę kryteria celowości, legalności, rzetelności i wiele innych)

-ustalenie zasięgu przyczyn rozbieżności

- przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem i wynikających stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.

klasyfikacja kontroli:

ze względu na zasięg zależności organizacyjnej kontrolę dzielimy na:

-zewnętrzną-jeżeli podmiot kontrolujący znajduje się poza organizacyjną strukturą administracji publicznej

-wewnętrzną-jeżeli podmiot kontrolujący znajduje się wewnątrz organizacyjnej struktury administracji publicznej

ze względu na inicjatywę kontroli wyróżniamy:

- kontrolę podejmowaną z urzędu (NIK)

- kontrolę podejmowaną na wniosek (kontrola instancyjna)
Ze względu na stosunek w czasie czynności kontrolującej do czynności kontrolowanej wyróżniamy:
-kontrolę wstępną

-kontrolę faktyczną - byłaby najbardziej efektywna, ale musiałoby być tyle samo organów kontrolujących co kontrolowanych, żeby była faktycznie możliwa.

-kontrolę następną

Ze względu na sposób przeprowadzania kontroli:

-inspekcja-wykonywana w drodze bezpośredniej obserwacji zachowania się ludzi w jednostce kontrolowanej

-lustracja - mająca na celu ocenę stanu rzeczywistego badanego przedmiotu czy wyników określonego działania

- rewizja - polegająca zwykle na kontroli finansowej

- wizytację - zmierza do oceny przez bezpośredni wgląd w całokształt działalności podmiotu kontrolowanego.

66. Pojęcie i rodzaje nadzoru w administracji.

Nadzór to taki zespół realizowanych kompetencji, których wpływ na działalnosc organów podporzadkowanych jest bardziej intensywny i bezposredni, a które maja na celu usuniecie nieprawidłowosci i zapobieganie im na przyszłosc. Należa tu działania majace poprawic lub usunac skutki działań nieprawidłowych oraz akty prewencyjne nadajace kierunek działalnosci. Sa to takie akty prawne jak: polecenia służbowe, uchylenia lub zmiana decyzji, wytyczne, akty realizujace odpowiedzialnosc służbowa pracownika lub członków organów kolegialnych.

Prosciej: nadzór to badanie działalnosci danego podmiotu administrujacego (kontrola) połaczone z możliwoscia pomocy, wpływu a także modyfikacji tej działalnosci, dokonywane przez organ zwierzchni funkcjonalnie lub organizacyjnie, w celu zapewnienia zgodnosci tej działalnosci z prawem, a w okreslonych przypadkach zgodnosci z pewnymi wartosciami szczegółowymi, także okreslonymi w prawie.

"Tak wiec nadzór w swerze prawa administracyjnego oznacza: badanie działalności danego podmiotu administracyjnego (kontrola) połączone z możliwością pomocy, wpływu, a także modyfikacji tej działalności, dokonywane przez organ zwierzchni organizacyjnie bądź funkcjonalnie w celu zapewnienia zgodności tej działalności z prawem, a w określonych przypadkach zgodności z pewnymi wartościami szczegółowymi (także określonymi w prawie)." -formułka z "Bocia"

Zabiegi i działania jakie organ nadzorujacy podejmuje by rozeznac sie w działaniach jednostki niższego szczebli nazywamy kontrola.

- jesli kontrola sprawowana jest przez organ zwierzchni organizacyjnie nad kontrolowanym, a zatem i odpowiedzialny za jego działania, i jesli temu organowi zwierzchniemu służa srodki oddziaływania władczego wobec podrzednego w strukturze podmiotu kontrolowanego, to kontrola przybiera kwalifikowana postac nadzoru

- jesli kontrola sprawowana jest przez organ zwierzchni funkcjonalnie nad kontrolowanym, a zatem i odpowiedzialny za dopilnowanie poprawnosci jego działań w granicach okreslonych prawem, i jesli temu organowi służa wobec kontrolowanego podmiotu zdecentralizowanego srodki oddziaływania władczego, to kontrola przybiera kwalifikowana postac nadzoru weryfikacyjnego

Rodzaje nadzoru:

a) nadzór nad adm. rzadowa - oznacza zakres zadaniowy i kompetencyjny w poszczególnych sektorach, quasi-sektorach i wszelkiego rodzaju oddziaływania w stosunku do wszystkich podmiotów organizacyjnie podległych

b) nadzór policyjny - zwiazany z policja administracyjna o charakterze skarbowym, celnym itp. Ten typ nadzoru oznacza, że możliwosc wymuszenia pewnego zachowania zgodnie z prawem odnosi sie do podmiotów, które nie sa organizacyjnie podległe organowi nadzorujacemu

c) nadzór nad samorzadem terytorialnym - w samorzadzie wyeliminowane jest kierownictwom i hierarchiczne podporzadkowanie. Mamy tu do czynienia z nadzorem weryfikacyjnym podejmowanym przez organ nie zwierzchni, gdyż takiego nie ma. Nadzorowi jest tu poddana działalnosc samorzadu, a nie jego organy. Jest to działalnosc zwiazana z realizacja demokracji bezposredniej.

67. Kontrola a nadzór.

Nadzór = kontrola + możliwość ingerencji

I.

Najogólniej przez kontrole rozumiemy:

a) badanie zgodności stanu zaszłego, istniejącego lub planowanego ze stanem postulowanym - robi się to za pomocą określonych przez prawo mierników oceny poprawności działania kontrolowanego (kryteria kontroli), pozwalających na zbudowanie modelu, z którym porównuje się istniejący stan. Są to kryteria:

- legalności - zgodności z prawem

- celowości

- rzetelności

- gospodarności

- uwzględnienia interesu społecznego

- uwzględnienia interesu indywidualnego

- zgodności z polityka rządu

- inne; szczegółowe

Prawo nie podaje znaczenia pozostałych kryteriów. Jednak wszystkie one podporządkowane są kryterium legalności, gdyż muszą być zgodne z prawem.

Każdy rodzaj kontroli opiera się na kryteriach tylko z nim związanych.

b) ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności miedzy stanem zaistniałym a postulowanym - jest to treść działań kontrolnych; przedmiotem badań jest zarówno ostateczny efekt działania jak i całość przedsięwzięć podjętych by osiągnąć zamierzony efekt.

c) przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem i wynikających stad dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu - jest to element konstytutywny kontroli, bez niego kontrola nie spełnia swoich funkcji.

W momencie, gdy organ kontrolujący nie wpływa bezpośrednio na działalność organu kontrolowanego, mamy do czynienia z tzw. „kontrola czysta”.

Akty normatywne regulujące poszczególne rodzaje kontroli, regulują też jej zasięg rzeczowy i podmiotowy. Kontrola obejmuje zazwyczaj wszystkie podmioty prawne poddane kontroli.

II.

Nadzór to taki zespół realizowanych kompetencji, których wpływ na działalność organów podporządkowanych jest bardziej intensywny i bezpośredni, a które maja na celu usuniecie nieprawidłowości i zapobieganie im na przyszłość. Należą tu działania mające poprawić lub usunąć skutki działań nieprawidłowych oraz akty prewencyjne nadające kierunek działalności. Są to takie akty prawne jak: polecenia służbowe, uchylenia lub zmiana decyzji, wytyczne, akty realizujące odpowiedzialność służbowa pracownika lub członków organów kolegialnych.

Prościej: nadzór to badanie działalności danego podmiotu administrującego (kontrola) połączone z możliwością pomocy, wpływu a także modyfikacji tej działalności, dokonywane przez organ zwierzchni funkcjonalnie lub organizacyjnie, w celu zapewnienia zgodności tej działalności z prawem, a w określonych przypadkach zgodności z pewnymi wartościami szczegółowymi, także określonymi w prawie.

Zabiegi i działania jakie organ nadzorujący podejmuje by rozeznać się w działaniach jednostki niższego szczebli nazywamy kontrola.

Rodzaje nadzoru:

a) nadzór nad adm. rządowa - oznacza zakres zadaniowy i kompetencyjny w poszczególnych sektorach, quasi-sektorach i wszelkiego rodzaju oddziaływania w stosunku do wszystkich podmiotów organizacyjnie podległych

b) nadzór policyjny - związany z policja administracyjna o charakterze skarbowym, celnym itp. Ten typ nadzoru oznacza, że możliwość wymuszenia pewnego zachowania zgodnie z prawem odnosi się do podmiotów, które nie są organizacyjnie podległe organowi nadzorującemu

c) nadzór nad samorządem terytorialnym - w samorządzie wyeliminowane jest kierownictwom i hierarchiczne podporządkowanie. Mamy tu do czynienia z nadzorem weryfikacyjnym podejmowanym przez organ nie zwierzchni, gdyż takiego nie ma. Nadzorowi jest tu poddana działalność samorządu, a nie jego organy. Jest to działalność związana z realizacja demokracji bezpośredniej.

70. Zakres kognicji sądów administracyjnych.

Kontrola działalności administracji publicznej przez sad administracyjny obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

- decyzje administracyjne

- określone postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym

- określone postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym

- inne akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa

- akty prawa miejscowego organów samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej a także inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków

- akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego

- bezczynność organów w wyżej wymienionych przypadkach

- inne zachowania, w których prawo przewiduje kontrole sadowa

Sady administracyjne rozstrzygają także spory o właściwość miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego i miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi a także spory kompetencyjne miedzy organami tych jednostek a organami administracji rządow

CZĘŚĆ IIB

83. Miasto na prawach powiatu jako jednostka podziału terytorialnego i jako jednostka samorządu terytorialnego.

Obecnie mamy 65 miast na prawach powiatu. Do tej grupy jednostek samorządu terytorialnego (i jednostek podziału terytorialnego) zalicza się przede wszystkim miasta liczące więcej niż 100 000 mieszkańców oraz miasta, które w dniu 31 grudnia 1998r. przestały być siedzibami wojewodów. Listę uzupełniają miasta, którym nadano ten status przy pierwszym podziale administracyjnym kraju na powiaty. Miasta na prawach powiatu zajmują obszar jednej gminy i są gminami, choć wykonują zadania powiatu. Konsekwencjami uregulowania ustroju i działania miasta na prawach powiatu w ustawie o samorządzie gminnym są:

- rada miasta i prezydent miasta wykonują kompetencje właściwe dla rady gminy i rady powiatu oraz wójta i starosty

- organ wykonawczy miasta na prawach powiatu jest monokratyczny

- co do zasady rada nie wybiera organu wykonawczego i nie może go odwołać

- nie stosuje się przepisów o rozwiązaniu rady w razie niewybrania organu wykonawczego w ustawowo określonym terminie

- radni składają ślubowanie według tekstu roty z ustawy gminnej

- 30-dniowy termin na stwierdzenie nieważności uchwały rady lub zarządzenia prezydenta liczony jest zawsze od dnia doręczenia uchwały organowi nadzoru

Wykonywanie przez miasto na prawach powiatu zadań powiatu na podstawie ustawy powiatowej oznacza poszerzenie zakresu działania tej jednostki samorządu terytorialnego oraz wymaga stosowanie rozwiązań ustrojowych o charakterze powiatowym.

84. Miasto stołeczne Warszawa jako jednostka podziału terytorialnego i jako jednostka samorządu terytorialnego.

Ustawa z 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (4-ta ustawa) ? zaskarżona do TK (utrzymał w mocy, bez art. 16 ust. 2);

Status Warszawy

obligatoryjny związek komunalny tworzony przez gminy: Bemowo, Białołęka, Bielany, Centrum, Rembertów, Targówek, Ursus, Ursynów, Wawer, Wilanów, Włochy - osobowość prawna z mocy prawa, wpisany do rejestru związków komunalnych;

ustawa zniosła w/w gminy, dzielnice w gminie Centrum oraz związek komunalny m.st. Warszawy ? Warszawa jest gmina mająca status miasta na prawach powiatu, o obowiązkowym podziale pomocniczym na dzielnice i zniesiono dotychczasowy powiat warszawski;

zgodnie z USG Rada ma prawo tworzenia, znoszenia, łączenia i dzielenia jednostek pomocniczych w drodze uchwały, po konsultacjach z mieszkańcami ? nadaje statut, określa nazwę dzielnicy, granice, zadania i kompetencje oraz zasady i tryb funkcjonowania organów dzielnicy;

dzielnice ustawowo utworzone: Bemowo, Białołęka, Bielany, Mokotów, Ochota, Praga Południe, Praga Północ, Rembertów, Śródmieście, Targówek, Ursus, Ursynów, Wawer, Wesoła, Wilanów, Włochy, Wola i Żoliborz;

zmiana statusu z mocy prawa przedsiębiorstw komunalnych i zakładów budżetowych (zadania o znaczeniu dla całego miasta) na jednoosobowe spółki prawa handlowego m.st. Warszawy (z dniem 1 stycznia 2003 r.) ? MPO, MPWiK, SPEC oraz zakładów budżetowych: MZA, Tramwaje Warszawskie, Metro Warszawskie;

podstawowe akty prawne dla organizacji i funkcjonowania Warszawy to statuty:

dzielnic - rada je nadaje;

Warszawa - uchwala rada, po opinii dzielnic i po uzgodnieniu z premierem (milczenie uznaje się za zaopiniowanie). W przypadku gdy premier stwierdzi uchybienia, przekazuje go do ponownego rozpatrzenia (ustawa milczy na temat możliwości sadowej kontroli rozstrzygnięcia premiera, ale ponieważ jest to jeden ze środków nadzoru, to raczej przysługuje środek prawny);

Zadania

Warszawy - właściwa w sprawach gminnych i powiatowych oraz zadania zlecone, które wynikają ze stołeczności W-wy:

funkcjonowanie w mieście naczelnych i centralnych organów państwa, obcych przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz organizacji międzynarodowych,

przyjmowanie delegacji zagranicznych,

funkcjonowanie urządzeń publicznych o charakterze infrastrukturalnym, mających znaczenie dla stołecznych funkcji miasta.

dzielnic - zadania określone w statucie oraz w innych uchwałach rady, w których rada przekazuje:

zadania i kompetencje gminne i powiatowe,

zadania zlecone gminie z zakresu administracji rządowej,

zadania realizowane na podstawie porozumień zawartych pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego.

ustawa wymienia przykładowe sprawy lokalne należące do zakresu działania dzielnicy - utrzymanie i eksploatacja gminnych zasobów lokalowych, utrzymywanie placówek oświaty, kultury, pomocy społecznej, rekreacji i sportu, dzielnicowych obiektów administracyjnych, utrzymywanie zieleni i dróg o charakterze lokalnym, zadania związane z ochrona zdrowia;

Rada

Warszawa - 60 radnych; dzielnice (tak samo jak do rady gmin, max. 21) - zakaz jednoczesnego kandydowania do rady dzielnicy i rady Warszawy;

skład, tryb wyboru i odwołania ? rady dzielnicy - ustawa o ustroju m.st. W-wy, a tryb wyboru i odwołania Prezydenta m.st. W-wy - USG;

Zarząd

skład - 3-5 osób (zależy od liczby mieszkańców) = burmistrz dzielnicy, zastępca lub zastępcy i ew. inni członkowie;

burmistrz - wybór przez rade w glosowaniu tajnym, bezwzględną wiekszością, pozostali członkowie zwykla większość

brak powołania 30 dni - prezydent W-wy powołuje cały zarząd;

odwołanie burmistrza - wniosek prezydenta W-wy lub ? rady dzielnicy, bezwzględna większość = odwołanie zarządu;

odwołanie członka zarządu - j/w + burmistrza, zwykła większość, glosowanie tajne;

Następstwo prawne w systemie organizacyjno-prawnym Warszawy.

zachowanie ważności zawartych wcześniej porozumień pomiędzy organami adm. rzad. lub jednostek samorządu terytorialnego a dotychczasowymi gminami warszawskimi, związkiem komunalnym m.st. Warszawy lub powiatem warszawskim;

uznanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin (uchwalone po 1.01.1995 r.) za wiążący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy;

dotychczasowy planu zagospodarowania m.st. Warszawy będzie pełnił funkcje studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy.

87. Zakres przedmiotowy referendum lokalnego; ważność i wynik referendum lokalnego.

A. Przedmiot referendum lokalnego:

1.W referendum lokalnym, mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

2. Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania w zakresie spraw określonych w ust. 1 albo na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami.

- odwołanie rady gminy, wójta, rady powiatu lub sejmiku wojewódzkiego

- inne:

* samoopodatkowanie się w gminie

* „śmieciowe” w gminie

B. W referendum mają prawo brać udział osoby stale zamieszkujące na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, posiadające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki. Referendum przeprowadza się, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 1, z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego lub na wniosek co najmniej:

  1)   10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu,

  2)   5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.

Referendum jest ważne, jeśli wzięło w nim udział 30% uprawnionych do glosowania, w przypadku referendum odwoławczego 3/5 liczby osób biorących udział w wyborze odwoływanego organu. Jest wiążące, gdy za jedna z opcji opowiedziało się ponad 50% glosujących Liczone są tylko ważnie oddane glosy. W referendum w sprawach o samoopodatkowanie się większość musi wynieść 2/3.

90. Kształtowanie składu osobowego kolegialnych organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego.

1) Zarzad powiatu - w jego sklad wchodza: starosta jako przewodniczacy, wicestarosta i pozostali czlonkowie. Rada powiatu wybiera zarzad w liczbie od 3 do 5 osob, w tym staroste i wicestaroste, w ciagu 3 miesiecy od dnia ogloszenia wynikow wyborow przez wlasciwy organ wyborczy. Liczbe czlonkow okresla w statucie rada powiatu. Członkowstwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z człokowstwem w oraganie samorządu gminy i województwa oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła albo senatora. Rada powiatu wybiera staroste bezwzgledna wiekszoscia glosow ustawowego skladu rady w glosowaniu tajnym. Wicestaroste i pozostalych czlonkow zarzadu rada wybiera na wniosek starosty zwykla wiekszoscia glosow w obecnosci co najmniej polowy ustawowego skladu radu, w glosowaniu tajnym.

2) Zarzad wojewodztwa - sklad zarzadu liczy 5 osob, w jego sklad wchodza: marszalek wojewodztwa jako przewodniczacy, wicemarszalek lub 2 wicemarszalkow i pozostali czlonkowie. Sejmik województwa wybiera zarzad w ciagu 3 miesiecy od dnia ogloszenia wynikow wyborow przez wlasciwy organ wyborczy.Sejmik wojewodztwa wybiera marszalka bezwzgledna wiekszoscia glosow ustawowego skladu sejmiku w glosowaniu tajnym. Wicemarszalkow oraz pozostalych czlonkow wybiera sejmik na wniosek marszalka zwykla wiekszoscia glosow w obecnosci co najmniej polowy ustawowej liczby czlonkow sejmiku w glosowaniu tajnym. Wszyscy czlonkowie zarzadu wojewodztwa moga byc wybrani spoza sejmiku wojewodztwa.

91. Wybór wójta ( burmistrza, prezydenta miasta ) - wygaśnięcie mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Na podstawie USTAWY z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta. (Dz. U. z dnia 20 lipca 2002 r.)

Prawo zglaszania kandydatow na wojta przysluguje: partiom i ich koalicjom, stowarzyszeniom i organizacjom spolecznym, wyborcom. Mozna ich zglaszac w komitecie wyborczym najpozniej w 25 dniu przed dniem wyborow do godz. 24oo. Komisja wyborcze rejestruje kandydatow i sporzadza ich liste, ktora podaje do wiadomosci najpozniej 15 dnia przed dniem wyborow.

W przypadku braku kandydatow lub zgloszenia tylko jednego kandydata do 25 dnia przed wyborami, komisja niezwlocznie wzywa do zglaszania sie i przedluza termin o 5 dni. Jezeli wciaz nie zglosi sie zaden kandydat wyboru dokonuje rada gminy bezwzgledna wiekszoscia glosow ustawowego skladu rady, w glosowaniu tajnym. Jezeli jest tylko jeden kandydat przeprowadza sie wybory, zostaje on wybrany jesli uzyska wiecej niz polowe waznie oddanych glosow, jesli ich nie uzyska wyboru dokonuje rada gminy.

Wyborca moze oddac jeden glos na jednego kandydata stawiajac znak „X” w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatow.

Gminna komisja wyborcza na podstawie protokolow otrzymanych od obwodowej komisji wyborczej ustala wyniki glosowania na poszczegolnych kandydatow i wynik wyborow oraz sporzadza ich protokol, w ktorym wymienia sie wybranego wojta. Gminna komisja wyborcza wydaje wybranemu wojtowi zaswiadczenie o wyborze na wojta.

Wygasniecie mandatu nastepuje wskutek:

- niezlozenia w odpowiednich terminach oswiadczenia o swoim stanie majatkowym, dzialalnosci gospodarczej prowadzonej przez malzonka, umowach przez niego zawartych, informacji o zatrudnieniu, rozpoczeciu pracy, zmianie stanowiska przez malzonka

- pisemnego zrzeczenia sie mandatu

- utraty prawa wybieralnosci lub jego braku w dniu wyborow

- naruszenia ustawowych zakazow laczenia funkcji

- orzeczenia trwalej niezdolnosci do pracy

- smierci

- odwolania w drodze referendum

- odwolania wojta z powodu powtarzajacego sie naruszania konstytucji lub ustaw

- zmian w podziale terytorialnym

CZĘŚĆ III

104. Decyzje organów uczelni w indywidualnych sprawach studenckich - zarys systemu.

Ustawa z dnia 27 lipca 2005r Prawo o szkolnictwie wyższym.

Art. 169 (…)

7. W przypadku gdy wstęp na studia nie jest wolny, rekrutację przeprowadzają

komisje rekrutacyjne powołane przez kierownika podstawowej jednostki

organizacyjnej lub inny organ wskazany w statucie. Komisje rekrutacyjne

podejmują decyzje w sprawach przyjęcia na studia.

8. Od decyzji komisji rekrutacyjnej służy odwołanie, w terminie czternastu dni

od daty doręczenia decyzji, do uczelnianej komisji rekrutacyjnej, powołanej w

trybie określonym przez statut. Podstawą odwołania może być jedynie wskazanie

naruszenia warunków i trybu rekrutacji na studia, określonych zgodnie z ust.

2. Decyzję podejmuje rektor po rozpatrzeniu wniosku uczelnianej komisji

rekrutacyjnej. Decyzja rektora jest ostateczna.

Art. 171(…)

3. Student może przenieść się z innej uczelni, w tym także zagranicznej, za

zgodą kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni przyjmującej,

wyrażoną w drodze decyzji, jeżeli wypełnił wszystkie obowiązki wynikające z

przepisów obowiązujących w uczelni, którą opuszcza.

Art. 173.

1. Student może ubiegać się o pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten

cel w budżecie państwa w formie:

1) stypendium socjalnego;

2) stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych;

3) stypendium za wyniki w nauce lub sporcie;

4) stypendium ministra za osiągnięcia w nauce;

5) stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe;

6) stypendium na wyżywienie;

7) stypendium mieszkaniowego;

8) zapomogi.

2. Student może ubiegać się o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni lub

wyżywienie w stołówce studenckiej uczelni.

3. Student może ubiegać się o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni małżonka

i dziecka.

Art. 175.1. W uczelni posiadającej podstawowe jednostki organizacyjne świadczenia, o

których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1-3 i 6-8, są przyznawane na wniosek

studenta przez kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej, przy czym

stypendium za wyniki w nauce może być także przyznane bez konieczności

składania wniosku przez studenta.

2. Od decyzji kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej studentowi

przysługuje odwołanie do rektora składane w terminie czternastu dni od

otrzymania decyzji.

3. Na wniosek właściwego organu samorządu studenckiego kierownik podstawowej

jednostki organizacyjnej lub rektor uprawnienia, o których mowa w ust. 1 i

2, przekazują odpowiednio komisji stypendialnej lub odwoławczej komisji

stypendialnej.

Art. 190

1. Kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej skreśla studenta z listy

studentów, w przypadku:

1) niepodjęcia studiów;

2) rezygnacji ze studiów;

3) niezłożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego;

4) ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni.

2. Kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może skreślić studenta z

listy studentów, w przypadku:

1) stwierdzenia braku postępów w nauce;

2) nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie;

3) niewniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów.

3. Od decyzji, o których mowa w ust. 1 i 2, przysługuje odwołanie do rektora.

Decyzja rektora jest ostateczna.

Art. 193.

Organ właściwy, w drodze decyzji, stwierdza nieważność postępowania w sprawie

nadania tytułu zawodowego, jeżeli w pracy stanowiącej podstawę nadania tytułu

zawodowego osoba ubiegająca się o ten tytuł przypisała sobie autorstwo istotnego

fragmentu lub innych elementów cudzego utworu lub ustalenia naukowego.

Art. 207.

1. Do decyzji, o których mowa w art. 169 ust. 7 i 8, decyzji podjętych przez

organy uczelni w indywidualnych sprawach studentw i doktorantw, a także w

sprawach nadzoru nad działalnością uczelnianych organizacji studenckich oraz

samorządu studenckiego, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14

czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr

98, poz. 1071, z późn. zm.)[16] oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu

administracyjnego.

2. Decyzje wydawane przez rektora w pierwszej instancji są ostateczne. W takim

przypadku stosuje się odpowiednio art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960

r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

3. Organem właściwym do wznowienia postępowania w sprawie nadania tytułu

zawodowego i wydania dyplomu oraz do stwierdzenia nieważności decyzji o

nadaniu tytułu zawodowego i wydaniu dyplomu jest rektor uczelni.

4. Przepis ust. 1 stosuje się także do decyzji podjętych przez komisję

stypendialną i odwoławczą komisję stypendialną, o których mowa w art. 175

ust. 3 i art. 176 ust. 3.

Art. 211.

1. Za naruszenie przepisów obowiązujących w uczelni oraz za czyny uchybiające

godności studenta student ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną przed komisją

dyscyplinarną albo przed sądem koleżeńskim samorządu studenckiego, zwanym

dalej "sądem koleżeńskim".

2. Za ten sam czyn student nie może być ukarany jednocześnie przez sąd

koleżeński i komisję dyscyplinarną.

Art. 214.

1. Rektor może, z inicjatywy własnej lub na wniosek organu samorządu

studenckiego, wskazanego w regulaminie samorządu, przekazać sprawę do sądu

koleżeńskiego zamiast przekazać ją rzecznikowi dyscyplinarnemu. Sąd

koleżeński nie może wymierzać kar wymienionych w art. 212 pkt 4 i 5.

2. Za przewinienie mniejszej wagi rektor może, z pominięciem komisji

dyscyplinarnej lub sądu koleżeńskiego, wymierzyć studentowi karę upomnienia,

po uprzednim wysłuchaniu obwinionego lub jego obrońcy.

3. Student ukarany przez rektora karą upomnienia lub organ samorządu

studenckiego, o którym mowa w ust. 1, może wnieść odwołanie do komisji

dyscyplinarnej lub sądu koleżeńskiego. Odwołanie wnosi się w terminie

czternastu dni od doręczenia zawiadomienia o ukaraniu. Komisja dyscyplinarna

lub sąd koleżeński mogą w tym przypadku wymierzyć tylko karę upomnienia.

4. W razie podejrzenia popełnienia przez studenta czynu polegającego na

przypisaniu sobie autorstwa istotnego fragmentu lub innych elementów cudzego

utworu rektor niezwłocznie poleca przeprowadzenie postępowania

wyjaśniającego.

5. W razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przez studenta przestępstwa

rektor jednocześnie z poleceniem przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego

może zawiesić studenta w prawach studenta do czasu wydania orzeczenia przez

komisję dyscyplinarną.

6. Jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego zebrany materiał potwierdza

popełnienie czynu, o którym mowa w ust. 4, rektor wstrzymuje postępowanie o

nadanie tytułu zawodowego do czasu wydania orzeczenia przez komisję

dyscyplinarną oraz składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

Podsumowując organy uczelni wyższej podejmują decyzje w indywidualnych sprawach studenckich takich jak: komisje rekrutacyjne podejmują decyzje w sprawach przyjęcia na studia; kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej wyraża zgodę na przeniesienie się studenta z innej uczelni lub na inną uczelnię; kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej lub komisja stypendialna na wniosek studenta lub bez konieczności złożenia takiego wniosku, przyznaje stypendia; kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej skreśla studenta z listy

studentów w określonych ustawą przypadkach; organ właściwy, w drodze decyzji, stwierdza nieważność postępowania w sprawie nadania tytułu zawodowego; przed komisją

dyscyplinarną albo przed sądem koleżeńskim samorządu studenckiego student ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie przepisów obowiązujących w uczelni oraz za czyny uchybiające godności studenta; rektor może wymierzyć studentowi karę upomnienia; itd.

106. Obowiązek meldunkowy.

Ewidencja ludnosci polega na rejestracji danych o miejscu pobytu osob, o urodzeniach, dotyczacych obowiazku wojskowego, zmianach stanu cywilnego, obywatelstwa, imion i nazwisk oraz o zgonach.

Osoba przebywajaca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiazana wykonywac obowiazek meldunkowy okreslony w ustawie.

Obowiazek meldunkowy polega na:

 1) zameldowaniu sie w miejscu pobytu stalego lub czasowego;

 2) wymeldowaniu sie z miejsca pobytu stalego lub czasowego

 3) zameldowaniu o urodzeniu dziecka;

 4) zameldowaniu o zmianie stanu cywilnego;

 5) zameldowaniu o zgonie osoby.

Ad. 1. Zameldowanie sie w miejscu pobytu stalego lub czasowego:

Osoba posiadajaca obywatelstwo polskie i przebywajaca stale na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiazana zameldowac sie w miejscu pobytu stalego. W tym samym czasie mozna miec tylko jedno miejsce pobytu stalego. Zameldowanie na pobyt staly lub czasowy nastepuje pod oznaczonym adresem.

Pobytem stalym jest zamieszkanie w okreslonej miejscowosci pod oznaczonym adresem z zamiarem stalego przebywania.

Miejscem pobytu stalego osoby zatrudnionej na statku zeglugi srodladowej, zamieszkalej stale na statku, jest miejscowosc, w ktorej ma siedzibe przedsiebiorstwo zeglugowe zatrudniajace te osobe.

Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stalego w innej miejscowosci pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowosci, lecz pod innym adresem.

Miejscem pobytu czasowego osoby zatrudnionej na statku morskim albo osoby, ktora w zwiazku z wykonywaniem pracy przebywa przez okreslony czas w ruchomym urzadzeniu mieszkalnym poza miejscem pobytu stalego, jest miejscowosc, w ktorej ma siedzibe zaklad pracy zatrudniajacy te osobe.

Zameldowanie w lokalu sluzy wylacznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu.

Osoba niepelnoletnia nieposiadajaca dokumentu stwierdzajacego tozsamosc przedstawia odpis skrocony aktu urodzenia.

Za osobe nieposiadajaca pelnej zdolnosci do czynnosci prawnych obowiazek meldunkowy wykonuje jej przedstawiciel ustawowy lub inna osoba sprawujaca nad nia faktyczna opieke w miejscu ich wspolnego pobytu.

Osoba zameldowana na pobyt czasowy i przebywajaca w tej samej miejscowosci nieprzerwanie dluzej niz 3 miesiace jest obowiazana zameldowac sie na pobyt staly, chyba ze zachodza okolicznosci wskazujace na to, iz pobyt ten nie utracil charakteru pobytu czasowego. Za okolicznosci uzasadniajace zameldowanie na pobyt czasowy trwajacy ponad 3 miesiace uwaza sie w szczegolnosci:

 1) wykonywanie pracy poza miejscem pobytu stalego;

 2) pobyt zwiazany z ksztalceniem sie, leczeniem, wypoczynkiem lub ze wzgledow rodzinnych;

 3) odbywanie czynnej sluzby wojskowej;

 4) pobyt w zakladach karnych i poprawczych, aresztach sledczych, schroniskach dla nieletnich i zakladach wychowawczych

Watpliwosci co do charakteru pobytu rozstrzyga wlasciwy organ gminy.

W tym samym czasie mozna miec tylko jedno miejsce pobytu czasowego trwajacego ponad 3 miesiace. 

Od 2004 r. uprawnione organy gminy mogą na wniosek strony lub z urzędu wydać decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się.

111. Dowód osobisty a paszport.

Dowód osobisty jest dokumentem potwierdzającym tożsamość obywatela polskiego, który ma zarówno obowiązek jak i uprawnienie do jego posiadania. Przepisy dotyczące dowodów osobistych zawarte są w ustawie z dnia 10. kwietnia 1974r o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Obowiązek ten zapewniony jest postępowaniem egzekucyjnym i odpowiedzialnością za wykroczenie i powstaje w sytuacji, gdy osoba spełnia łącznie trzy ustawowe wymogi:

-jest obywatelem polskim;

-ma miejsce zamieszkania na terytorium RP;

-ukończyła 18. rok życia, albo ukończyła 15. rok życia, jeżeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wspólnie z osobami, pod których władza rodzicielska lub opieka się znajduje, albo nie pozostaje pod władza rodzicielska lub opieka.

Natomiast prawo do otrzymania dowodu osobistego przysługuje osobie będącej obywatelem polskim z chwila ukończenia 13. roku życia. Na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów dowód osobisty możne być wydany osobie, która nie ukończyła 13. roku życia. Dokument tożsamości jakim jest dowód osobisty, pełni podwójna funkcje: jest podstawa stwierdzenia tożsamości osoby, poświadczenia polskiego obywatelstwa a także jest dokumentem uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic miedzy państwami członkowskimi UE.

W dowodzie osobistym zamieszcza się następujące dane, które stanowią jego obligatoryjna treść, pozwalające zidentyfikować okaziciela:

1)nazwisko i imię (imiona);

2)datę i miejsce urodzenia;

3)adres i miejsce zameldowania na pobyt stały, a w razie jego braku zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad trzy miesiące; w przypadku braku zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad dwa miesiące, danych o adresie nie zamieszcza się;

4)płeć, wzrost w centymetrach i kolor oczu;

5)numer PESEL;

6)nazwę organu wydającego, datę wydania oraz termin ważności dowodu;

7)zdjęcie i podpis właściciela

Dowód osobisty podlega obowiązkowi zwrotu w razie utraty obywatelstwa polskiego lub zgonu. Podlega także wymianie w określonych prawem okolicznościach i wtedy obowiązek wymiany stwierdzony jest decyzja organu wydającego dowód osobisty.

Ważny jest przez okres 10. lat od daty jego wydania z dwoma wyjątkami:

- dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 18. roku życia jest ważny przez 5 lat;

- dowód osobisty wydany osobie, która ukończyła 65. rak życia jest ważny na czas nieoznaczony pod warunkiem, ze osoba ta zwróciła się z wnioskiem o wydanie dokumentu na czas nieoznaczony.

Ustawa z dnia 13. lipca 2006r. o dokumentach paszportowych reguluje sprawy dotyczące paszportów. Paszport jest dokumentem uprawniającym do przekroczenia granicy i pobytu za granica oraz poświadczającym obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie tych danych, jakie dokument ten zawiera

Art. 18. 1. W dokumencie paszportowym zamieszcza się następujące dane:

  1)   nazwisko;

  2)   imię (imiona);

  3)   datę i miejsce urodzenia;

  4)   obywatelstwo;

  5)   płeć;

  6)   wizerunek twarzy i podpis posiadacza;

  7)   datę wydania i datę upływu ważności dokumentu paszportowego;

  8)   serie i numer dokumentu paszportowego;

  9)   numer PESEL;

  10)  nazwę organu wydającego;

  11)  dane biometryczne.

2. W dokumentach paszportowych wydawanych osobom małoletnim, które nie ukończyły 13 lat, nie zamieszcza się podpisu posiadacza.

Ustawa ustala następujące rodzaje paszportów:

1)paszport

2)paszport dyplomatyczny

3)paszport służbowy MSZ

4)paszport tymczasowy

Paszporty i paszporty tymczasowe wydaje, odmawia ich wydania i unieważnia wojewoda właściwy za względu na miejsce stałego pobytu osoby ubiegającej się o paszport (z tym, ze za zgoda ministra właściwego do spraw wewnętrznych, paszport i paszport tymczasowy może być wydany z pominięciem tej właściwości); paszporty dyplomatyczne i służbowe wydaje minister właściwy do spraw zagranicznych; paszporty za granica wydaje konsul.

Art. 7. 1. Dokument paszportowy wydaje się na wniosek osoby pełnoletniej po przedłożeniu wymaganych dokumentów, pobraniu danych biometrycznych i uiszczeniu należnej opłaty.

2. Paszporty dyplomatyczne i paszporty służbowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych są wydawane bez pobierania opłat.

3. W paszportach tymczasowych nie zamieszcza się danych biometrycznych.

Art. 13. 1. W imieniu małoletniego wniosek o wydanie dokumentu paszportowego składają rodzice wspólnie, chyba ze na podstawie orzeczenia sadu jeden z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta została ograniczona. W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody jednego z nich, zgodę na wydanie dokumentu paszportowego zastępuje orzeczenie sadu rodzinnego.

2. Wniosek złożony przez jednego rodzica wraz z pisemna zgoda drugiego rodzica, poświadczona za zgodność podpisu przez organ paszportowy lub notariusza uznaje się za złożony wspólnie przez rodziców.

3. Dokument paszportowy może być wydany za granica za zgoda tylko jednego z rodziców wyłącznie z ważnych powodów, o ile przemawia za tym dobro małoletniego, szczególnie jeżeli uzyskanie zgody drugiego rodzica jest niemożliwe lub znacznie utrudnione.

4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do ustanowionych przez sad opiekunów małoletniego.

Art. 14. Wniosek o wydanie dokumentu paszportowego osobie ubezwłasnowolnionej składa przedstawiciel ustawowy tej osoby lub ustanowiony przez sad opiekun.

Art. 32. 1. Paszport jest ważny przez okres 10 lat od daty jego wydania.

2. Paszport wydany małoletniemu, który ukończył 5 lat a nie ukończył 13 lat, jest ważny 5 lat od daty jego wydania.

Art. 37. Dokument paszportowy zgłoszony jako utracony, zniszczony lub znaleziony traci ważność z dniem zawiadomienia o jego utracie, zniszczeniu lub znalezieniu.

Art. 38. 1. Dokument paszportowy podlega unieważnieniu:

  1)   na wniosek:

a)  sadu prowadzącego przeciwko posiadaczowi dokumentu paszportowego postępowanie w sprawie karnej lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe, postępowanie w sprawie nieletniego lub prowadzącego postępowanie cywilne,

b)  organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe, przeciwko posiadaczowi dokumentu paszportowego;

  2)   jeżeli został wydany z naruszeniem przepisów ustawy;

  3)   jeżeli jego posiadacz utracił obywatelstwo polskie.

2. Dokument paszportowy traci ważność z dniem śmierci jego posiadacza.

3. Na wniosek sadu prowadzącego postępowanie w sprawie o wykonywanie władzy rodzicielskiej, unieważnia się dokument paszportowy małoletniego, w stosunku do którego ma zostać wydane orzeczenie w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej.

Art. 3. Każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu. Pozbawienie lub ograniczenie tego prawa może nastąpić wyłącznie w przypadkach przewidzianych w ustawie.

Art. 17. 1. Wydania dokumentu paszportowego odmawia się na wniosek:

  1)   sadu prowadzącego przeciwko osobie obiegającej się o dokument paszportowy postępowanie w sprawie karnej lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe, postępowanie w sprawie nieletniego lub prowadzącego postępowanie cywilne;

  2)   organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe, przeciwko osobie ubiegającej się o wydanie dokumentu paszportowego.

2. W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem osoby ubiegającej się o dokument paszportowy, pomimo istnienia przesłanek uzasadniających odmowę jego wydania, konsul może wydać paszport tymczasowy. O wydaniu takiego paszportu konsul informuje organ, który wystąpił z wnioskiem o niewydawanie dokumentu paszportowego.

112. Nadanie i zmiana imienia.

Nadanie imienia uregulowane jest w ustawie z dnia 29 września 1986r Prawo o aktach stanu cywilnego. Nadanie imienia (imion) następuje z chwila wpisu do aktu urodzenia. Wyboru imienia dokonują rodzice wynika to z władzy rodzicielskiej. Jeżeli rodzice nie korzystają z tego uprawnienia, kierownik UCS wpisuje do aktu urodzenia jedno z imion zwykle w kraju używanych, czyniąc o tym stosowna wzmiankę dodatkowa. W razie sporządzania aktu urodzenia dziecka nieznanych rodziców imię wpisuje się na podstawie orzeczenia sadu opiekuńczego, który nadaje dziecku imię Jeżeli nie można ustalić tożsamości osoby pełnoletniej ze względu na jej ułomność fizyczna lub psychiczna albo nieznane pochodzenie również droga sadowa nadaje się jej imię Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczenia o wyborze dla dziecka więcej niż dwóch imion, imienia ośmieszającego, nieprzyzwoitego, w formie zdrobniałej oraz imienia niepozwalającego odróżnić płci dziecka.

Zmiana imienia następuje na podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1956r o zmianie imion i nazwisk. Zmiana imienia na inne wskazane, następuje na wniosek obywatela

polskiego lub osoby, która nie posiada żadnej przynależności państwowej, jeżeli osoba ta ma miejsce zamieszkania w Polsce. Wniosek o zmianę imienia podlega uwzględnieniu, jeżeli jest uzasadniony ważnymi względami. Ważne względy zachodzą w szczególności, gdy wnioskodawca nosi imię: ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka lub o brzmieniu niepolskim, pragnie zmienić swoje imię na imię, którego używa, lub powraca do imienia, które zostało zmienione. Z wnioskiem o zmianę imienia małoletniego dziecka występuje przedstawiciel ustawowy. W razie wątpliwości pisownie imienia ustala kierownik urzędu stanu cywilnego na wniosek strony. Ustaleniem pisowni jest wybór jednej z form pisowni imienia, które zostały zapisane w aktach stanu cywilnego. Rodzice dziecka mogą w ciągu 6 miesięcy od daty sporządzenia aktu urodzenia złożyć kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne oświadczenie o zmianie imienia (imion) dziecka wpisanego do aktu w chwili jego sporządzenia(PASC art.51).  Na wniosek przysposabiającego sad możne w orzeczeniu o przysposobieniu zmienić imię lub imiona przysposobionego. Jeżeli przysposobiony ukończył lat trzynaście, możne to nastąpić tylko za jego zgoda. Po zmianie można mieć co najwyżej dwa imiona.

113. Nadanie i zmiana nazwiska.

Nadanie nazwiska następuje z chwila wpisu do aktu urodzenia. Nazwisko, które będą nosiły dzieci pochodzące z małżeństwa, wpisuje się do aktu małżeństwa W razie sporządzania aktu urodzenia dziecka nieznanych rodziców nazwisko wpisuje się na podstawie orzeczenia sadu opiekuńczego, który nadaje dziecku nazwisko. Jeżeli nie można ustalić tożsamości osoby pełnoletniej ze względu na jej ułomność fizyczna lub psychiczna albo nieznane pochodzenie również droga sadowa nadaje się jej nazwisko.

O nazwisku dziecka mówi również KRO (ACHTUNG -PONIŻSZE ART. SĄ PRAWDOPODOBNIE SPRZED 13.06.2009)

Art. 88. § 1. Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, ze pochodzi ono od męża matki, nosi jego nazwisko, chyba ze małżonkowie oświadczyli, ze dziecko nosić będzie nazwisko matki. Oświadczenia w tej sprawie składane są jednocześnie ze złożeniem oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małżonków

§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po urodzeniu się dziecka. Jeżeli rodzice zawarli małżeństwo po ukończeniu przez dziecko trzynastego roku życia, do zmiany nazwiska dziecka potrzebne jest także wyrażenie zgody przez dziecko osobiście

Art. 89. § 1. Jeżeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie dziecka, dziecko nosi nazwisko ojca, chyba ze ten za zgoda osób, których zgoda jest potrzebna do ważności uznania, złożył przy uznaniu dziecka oświadczenie, ze nosić ono będzie nazwisko matki; jeżeli w chwili uznania dziecko ukończyło już trzynasty rok życia, potrzebne jest także wyrażenie zgody przez dziecko osobiście

§ 2.  Sad w wyroku ustalającym ojcostwo albo sad opiekuńczy w wydanym później postanowieniu nadaje dziecku na jego wniosek albo na wniosek jego przedstawiciela ustawowego nazwisko ojca. Jeżeli dziecko ukończyło lat trzynaście, do nadania nazwiska ojca potrzebne jest także wyrażenie zgody przez dziecko osobiście

§ 3. Jeżeli ojcostwa dziecka nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki. Jeżeli oboje rodzice są nieznani, sad opiekuńczy nadaje dziecku nazwisko.

Art. 90.  § 1. Jeżeli matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzna, który nie jest ojcem tego dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenie, ze dziecko będzie nosiło nazwisko męża matki. Jeżeli dziecko ukończyło lat trzynaście, do nadania nazwiska męża matki potrzebne jest wyrażenie zgody przez dziecko osobiście

§ 2. Nadanie dziecku nazwiska męża matki nie jest dopuszczalne, jeżeli nosi ono nazwisko ojca, chyba ze nazwisko ojca zostało nadane na podstawie sadowego ustalenia ojcostwa.

Art. 122. § 1. Przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie albo jeżeli jeden z małżonków przysposabia dziecko drugiego małżonka - nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa

§ 2. Na zadanie osoby, która ma być przysposobiona, i za zgoda przysposabiającego sad opiekuńczy w orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, ze przysposobiony nosić będzie nazwisko złożone z jego dotychczasowego nazwiska i z nazwiska przysposabiającego. Jeżeli przysposabiający albo przysposobiony nosi złożone nazwisko, sad opiekuńczy rozstrzyga, który człon tego nazwiska wejdzie w skład nazwiska przysposobionego. Przepisu tego nie stosuje się w razie sporządzenia nowego aktu urodzenia przysposobionego z wpisaniem przysposabiających jako jego rodziców

Przepisy dotyczące zmiany nazwiska uregulowane są głownie w ustawie z dnia 15 listopada 1956r o zmianie imion i nazwisk. Zmiana nazwiska na inne wskazane, następuje na wniosek obywatela polskiego lub osoby, która nie posiada żadnej przynależności państwowej, jeżeli osoba ta ma miejsce zamieszkania w Polsce.

Art. 2. 1. Wniosek o zmianę nazwiska podlega uwzględnieniu, jeżeli jest uzasadniony ważnymi względami

2. Ważne względy zachodzą w szczególności, gdy wnioskodawca:

1)   nosi nazwisko:

a)  ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka,

b)  o brzmieniu niepolskim,

c)  posiadające formę imienia;

2)   pragnie zmienić swoje nazwisko na nazwisko, którego używa, lub powraca do nazwiska, które zostało zmienione.

Art. 3. Wniosek o zmianę nazwiska nie podlega uwzględnieniu, gdy wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska na nazwisko historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba ze posiada członków rodziny o tym nazwisku lub jest powszechnie znany pod tym nazwiskiem.

Art. 5. 1. Zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci.

2. Jeżeli zmiana nazwiska dotyczy tylko jednego z rodziców, rozciągniecie jej na małoletnie dziecko wymaga zgody drugiego z rodziców, chyba ze nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany albo ze jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Gdy dziecko ukończyło 14 lat, potrzebna jest również jego zgoda.

3. W razie braku porozumienia miedzy rodzicami każde z nich może zwrócić się o rozstrzygniecie do władzy opiekuńczej. Decyzja co do zmiany nazwiska małoletniego dziecka zapada po uprawomocnieniu się postanowienia władzy opiekuńczej.

4. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy zmiana nazwiska ma dotyczyć tylko małoletniego dziecka. Z wnioskiem o zmianę nazwiska małoletniego dziecka występuje przedstawiciel ustawowy.

Art. 6. 1. Nazwisko może składać się najwyżej z dwóch części (członów).

W razie wątpliwości pisownie nazwiska ustala kierownik urzędu stanu cywilnego na wniosek strony. Ustaleniem pisowni jest wybór jednej z form pisowni nazwiska, które zostały zapisane w aktach stanu cywilnego.

114. Rodzaje dokumentów paszportowych, właściwość organów wydających dokumenty paszportowe.

Rodzaje dokumentów paszportowych:

a) paszport - wydawany w kraju na wniosek zainteresowanego przez wojewodę, który także odmawia jego wydania i unieważnia paszport, za granicą kompetencje te ma konsul.

b) paszport tymczasowy - jak wyżej

c) paszport dyplomatyczny - zamieszcza się w nim dodatkowo stopień dyplomatyczny, funkcję, stanowisko lub tytuł posiadacza paszportu. Uprawnionymi do jego otrzymania są: prezydent, marszałek i wicemarszałkowie sejmu i senatu, prezes i wiceprezesi RM, ministrowie, sekretarze i podsekretarze stanu, posłowie i senatorowie, posłowie do Parlamentu Europejskiego wybranie w RP, osoby pełniące służbę za granicą i funkcje związane z przywilejami i immunitetami dyplomatycznymi. Można się nimi legitymować wyłącznie w podróży służbowej. Wydaje je, odmawia ich wydania i unieważnia je minister właściwy do spraw zagranicznych

d) paszport służbowy MSZ - przysługuje członkom służby zagranicznej nieposiadającym stopnia dyplomatycznego oraz innym osobom wykonującym obowiązki służbowe w zagranicznej placówce. Można się nimi legitymować wyłącznie w podróży służbowej. Wydaje je, odmawia ich wydania i unieważnia je minister właściwy do spraw zagranicznych. 

115. Postępowanie w sprawie wydania dokumentu paszportowego/paszportu biometrycznego.

Każdy obywatel polski ma prawo do uzyskania paszportu. Wydaje się go na wniosek osoby pełnoletniej po przedłożeniu niezbędnych dokumentów, pobraniu danych biometrycznych i uiszczeniu opłaty. Wysokość opłat ustala RM w drodze rozporządzenia. Złożenie wniosku o wydanie paszportu oraz jego odbiór następuje osobiście. W przypadku trudności z dotarciem do konsulatu, konsul może odstąpić od wymogu osobistego odbioru dokumentu.

Wydania dokumentu odmawia się na wniosek sądu, który prowadzi postępowanie karne lub o przestępstwo skarbowe przeciwko osobie, organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze w sprawie karnej lub o przestępstwo skarbowe.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych jest organem właściwym do sporządzania paszportów, sprawuje on też zwierzchni nadzór nad prowadzeniem spraw dotyczących paszportów dyplomatycznych i służbowych MSZ. W wyjątkowych przypadkach może on też wydać paszport.

Paszport w kraju wydaje, odmawia wydania oraz unieważnia wojewoda, a za granicą konsul. 

116. Dokument paszportowy dla małoletniego.

W imieniu małoletniego wniosek składają wspólnie rodzice, chyba że jeden z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub jest ona ograniczona. W przypadku braku zgody jednego z nich można zwrócić się do sądu opiekuńczego, którego orzeczenie zastępuje zgodę. Wniosek złożony przez jednego rodzica wraz z pisemną zgodą drugiego poświadczoną przez organ paszportowy lub notariusza uważa się za wniosek złożony wspólnie.

Przy składaniu wniosku o paszport dla małoletniego wymagana jest jego obecność, natomiast odbioru dokumentów może dokonać rodzic lub opiekun. Dziecko, które ukończyło lat 13 samo odbiera paszport przy obecności przynajmniej jednego z rodziców.

Paszport dla małoletniego wydaje się na okres 5 lat. Małoletnim poniżej 5 roku życia wydaje się paszport tymczasowy. 

120. Formy działania kierownika urzędu stanu cywilnego.

Art. 7 PASC- czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego dokonuje się w formie:

1) aktu stanu cywilnego,

2) decyzji,

3) postanowień

- chyba że z przepisów ustawy wynika inna forma załatwienia sprawy

Kierownik USC może także odmówić wykonania określonych czynności związanych z rejestracją stanu cywilnego.

122. Właściwość miejscowa w sprawach rejestracji stanu cywilnego; szczególne wypadki rejestracji stanu cywilnego.

A. Urodzenie oraz zgon osoby rejestruje się w USC miejsca takiego zdarzenia. Jeżeli dziecko urodziło się na statku morskim lub powietrznym oraz w razie stwierdzenia zgonu lub uznania za zmarłego przez sąd albo w razie śmierci osoby na polskim statku morskim lub powietrznym, zgonu żołnierza w czynnej służbie wojskowej, zdarzenie rejestruje się w USC właściwym dla dzielnicy Śródmieście miasta Warszawa. Jeżeli żadne z rodziców nie ma miejsca zamieszkania na obszarze właściwości USC gdzie takie zdarzenie miało miejsce, zgłoszenia urodzenia dziecka można dokonać w USC miejsca zamieszkania jednego lub obojga rodziców.

Zawarcie małżeństwa cywilnego następuje w USC wybranym przez osoby zamierzające wstąpić w związek małżeński.

B. Urodzenie, zawarcie małżeństwa lub zgon, które nastąpiły za granicą i nie zostały zarejestrowane w zagranicznych księgach stanu cywilnego, można zarejestrować w polskich księgach stanu cywilnego. W razie istnienia przeszkód do rejestracji urodzenia lub zgonu obywatela polskiego w zagranicznym USC, zgłoszenia można dokonać w kraju za pośrednikiem konsula lub pełnomocnika.

Akt stanu cywilnego sporządzony za granicą może być wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego na wniosek zainteresowanej osoby lub z urzędu.

Jeżeli urodzenie lub zgon nastąpiły na polskim statku morskim lub powietrznym w czasie podróży, kapitan statku robi wzmiankę o tym wydarzeniu w dzienniku okrętowym oraz sporządza protokół. Przesyła go do USC pierwszego portu polskiego, do którego statek morski zawinął lub statek powietrzny wylądował, a jeżeli statek znajduje się za granicą - do konsula.

Urodzenia i zgodny na statku wojennym wpisuje się do dziennika okrętowego i sporządza protokół. Urodzenia i zgony, które nastąpiły na wojskowym statku powietrznym rejestruje się na podstawie zgłoszeń zarządu portu lotniczego. 

W wyjątkowych wypadkach zgłoszenia zgonu można dokonać w USC ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub miejsca jego pochowania

124. Unieważnienie, sprostowanie, uzupełnienie i ustalenie treści aktu stanu cywilnego.

W akcie stanu cywilnego nie można dokonywać żadnych zmian, chyba że ustawa stanowi inaczej. Można jedynie sprostować oczywisty błąd pisarski.

Jeżeli dwa akty stanu cywilnego stwierdzają to samo zdarzenie unieważnia się jeden z nich. Dokonuje tego organ administracji państwowej wyższego stopnia, właściwy dla kierownika USC, który sporządził późniejszy akt. Akt stanu cywilnego unieważnia się, jeżeli:

- stwierdza zdarzenie niezgodne z prawdą

- uchybienia powstałe przy jego sporządzaniu zmniejszają jego moc dowodową.

Akt stanu cywilnego ulega sprostowaniu w razie błędnego lub nieścisłego jego zredagowania.

Ustala się treść aktu stanu cywilnego, jeżeli:

- akt unieważniony ma być zastąpiony nowym aktem

- akt urodzenia lub akt małżeństwa nie został sporządzony i nie można go sporządzić w trybie przewidzianym przez ustawy.

Unieważnienie i sprostowanie orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek zainteresowanej osoby, organu państwowego lub z urzędu.

Akt stanu cywilnego nie zawierający wszystkich danych, które powinny być w nim zamieszczone, podlega uzupełnieniu. 

125. Formy zawierania małżeństw przez obywateli polskich.

Można zawrzeć małżeństwo w formie:

a) świeckiej

b) wyznaniowej 

małżeństwo przed kierownikiem USC

Przesłanki zawarcia małżeństwa świeckiego:

* pełnoletność nupturientów (18 lat) za zgoda sadu rodzinnego możliwość zawarcia przez kobietę małżeństwa po ukończeniu 16 roku życia, ( wniosek o zezwolenie na zawarcie małżeństwa )

* odmienność płci,

* złożenie zgodnych oświadczeń woli,

* jednoczesna obecność przy składaniu oświadczeń,

* złożenie oświadczeń przed kierownikiem USC ( w lokalu USC )

* okres miesięcznego wyczekiwania od złożenia wniosku,

(wymagane dokumenty to dowody osobiste w celu weryfikacji tożsamości)

* dwoje pełnoletnich świadków

- małżeństwo wyznaniowe przed duchownym

Zgodnie z konkordatem ze Stolicą Apostolską z 1998r. możliwe jest zawarcie małżeństwa przed duchownym (małżeństwo wywołuje takie same skutki prawne jak zawarte w formie świeckiej)

* zawarcie przed duchownym,

* dwoje pełnoletnich świadków,

* duchowny ma 5 dni na przekazanie dokumentów do USC na podstawie przekazanych dokumentów kierownik USC sporządza akt małżeństwa.

126. Zawarcie małżeństwa (konkordatowego) wyznaniowego jako instytucja pogranicza prawa administracyjnego i rodzinnego.

Niezaleznie od trybu zawarcia malzeństwa wg art. 3 osoby zamierzajace zawrzec malzeństwo powinny zlozyc lub przedstawic kierownikowi urzedu USC niezbedne dokumenty:

- stwierdzajacy tozsamosc

- odpis aktu urodzenia

- dowod ustania, uniewaznienia lub nieistnienia

- pisemne zapewnienie, w ktorym kazdy z nupturientow stwierdza, ze nie wie o istnieniu okolicznosci, ktore wylaczalyby zawarcie malzeństwa z wybranym partnerem

- zezwolenie na zawarcie malzeństwa, gdy wymagaja tego przepisy

- pelnomocnictwo, gdy malzeństwo ma byc zawarte przez pelnomocnika

- cudzoziemiec zamierzajacy zawrzec malzeństwo w Polsce powinien zlozyc dokument stwierdzajacy, ze zgodnie z wlasciwym prawem moze zawrzec malzeństwo

Dokumenty te, w przypadku malzeństwa zawieranego w trybie wyznaniowym, powinny byc zlozone w USC miejsca zamieszkania jednej ze stron.

Kierownik USC moze dojsc do wniosku, ze malzeństwo jest niedopuszczalne i odmowic wydania zaswiadczenia stwierdzajacego brak okolicznosci wykluczajacych taki zwiazek uzasadniajac pisemnie swoja decyzje. Zainteresowani moga zlozyc wniosek do sadu rejonowego o rozstrzygniecie, czy okolicznosci podane przez kierownika USC uzasadniaja odmowe. Wyrok sadu jest wiazacy.

Kierownik USC moze powziac watpliwosci, czy istnieje przeszkoda wykluczajaca zawarcie malzeństwa i wtedy sam powinien zwrocic sie do sadu o rozstrzygniecie tej kwestii. Wyrok sadu jest wiazacy.

Kierownik USC moze takze stwierdzic brak przeciwwskazań do zawarcia malzeństwa i dokończyc czynnosci przygotowawcze - wyjasnienie nupturientom donioslosci tego zwiazku, poinformowanie o sensie i znaczeniu przepisow regulujacych prawa i obowiazki malzonkow, nazwiska malzonkow i ich dzieci. W tym miejscu osoby zamierzajace zawrzec malzeństwo w trybie wyznaniowym skladaja oswiadczenia o ich wlasnych nazwiskach i o nazwiskach dzieci zrodzonych z tego zwiazku. Jesli tego nie zrobia pozostana przy swoich nazwiskach. Kierownik USC wydaje zaswiadczenie stwierdzajace brak okolicznosci wylaczajacych zawarcie malzeństwa (z art. 41 KRO) oraz potwierdzajacego date i tresc ich oswiadczeń dotyczacych nazwisk. Sporzadza sie je w 4 egzemplarzach. Jeden zostaje w USC, 3 otrzymuja nupturienci w celu przelozenia ich duchownemu. Zaswiadczenie traci moc po uplywie 3 miesiecy od jego wydania. Duchowny ma zakaz odbierania od nupturientow oswiadczeń, bez uprzedniego przedstawienia mu zaswiadczeń z art. 41. Duchowny powinien poinformowac strony o tresci podstawowych przepisow prawa polskiego dotyczacych zawarcia malzeństwa u jego skutkow. Malzeństwo w tym trybie majace skutkowac takze w obrebie p. cywilnego, powinno byc zawierane w formie okreslonej przez p. wewnetrzne kosciola/zwiazku wyznaniowego. Powinno w nim uczestniczyc co najmniej 2 pelnoletnich swiadkow. Kazdy z nupturientow sklada az 2 oswiadczenia woli. Jedno o tym, ze zawieraja oni ze soba malzeństwo sakramentalne, drugie wyrazajace zgodna wole stron jednoczesnego zawarcia przez nich malzeństwa podlegajacego prawu polskiemu.

Malzeństwo sakramentalne podlega rejestracji w sposob zgodny z prawem wyznaniowym danego kosciola/zwiazku wyznaniowego. Malzeństwo cywilne w postaci sporzadzenia aktu malzeństwa. Duchowny zobowiazany jest do sporzadzenia - niezwlocznie po odebraniu oswiadczeń - zaswiadczenia potwierdzajacego te okolicznosc. Wypelnia on odwrotne strony 3 egzemplarzy zaswiadczeń wydanych przez kierownika USC. Podpisuje je razem z malzonkami i swiadkami. Jeden egzemplarz przeznaczony jest dla kierownika USC, drugi dla malzonkow, a trzeci pozostaje w aktach kosciola.

Na przekazanie zaswiadczeń do USC duchowny ma 5 dni, od czerwca nie licza sie dni ustawowo wolne. Bieg terminu rozpoczyna sie z poczatkiem nastepnego dnia po dniu zawarcia malzeństwa. Terminowe otrzymanie zaswiadczeń obliguje kierownika USC do niezwlocznego sporzadzenia aktu malzeństwa cywilnego. Niezachowanie terminu spowoduje odmowe sporzadzenia tego aktu i doprowadzi do zwiazania malzonkow jedynie wiezia sakramentalna.

127. Wywłaszczenie nieruchomości; wywłaszczenie a nacjonalizacja.

A. Wywlaszczenie nieruchomosci polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa wlasnosci, prawa uzytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomosci. Moze byc dokonane, jezeli cele publiczne nie moga byc zrealizowane w inny sposob niz przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomosci, a prawa te nie moga byc nabyte w drodze umowy. Organem wlasciwym w sprawach wywlaszczenia jest starosta wykonujacy zadanie z zakresu administracji rzadowej. Przepisy o wywlaszczeniu stosuje sie do nieruchomosci polozonych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomosci, dla ktorych wydana zostala decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publ.

Wywlaszczenie moze byc dokonane tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorzadu terytorialnego. Wywlaszczeniem moze byc objeta cala nieruchomosc albo jej czesc. Jezeli wywlaszczeniem objeta jest czesc nieruchomosci, a pozostala czesc nie nadaje sie do prawidlowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, nabywa sie ja na rzecz Skarbu Państwa w drodze umowy.

B. Nacjonalizacja, czyli upaństwowienie przeprowadzane bylo w okresie PRL-u, gdzie panowal prymat wlasnosci spolecznej. Nabywano i powiekszano jej zasoby w trybie aktow nacjonalizacyjnych z lat 40 XX w. jak np. dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej, o przejeciu niektorych lasow na wlasnosc Skarbu Państwa, o przejeciu na wlasnosc Państwa podstawowych galezi wlasnosci narodowej.

128. Wszczęcie postępowania w sprawie wywłaszczenia nieruchomości.

Wszczecie postepowania wywlaszczeniowego nalezy poprzedzic rokowaniami o nabycie w drodze umowy prawa wlasnosci, uzytkowania wieczystego lub innych praw rzeczowych, przeprowadzanymi miedzy starosta a wlascicielem lub uzytkownikiem wieczystym albo osobom, ktorej przysluguja ograniczone prawa rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań moze byc zaoferowana nieruchomosc zamienna.

W przypadku przeprowadzenia wywlaszczenia na wniosek jednostki samorzadu terytorialnego, rokowania przeprowadzaja ich organy wykonawcze.

Wszczecie postepowania w sprawie wywlaszczenia na rzecz Skarbu Państwa nastepuje z urzedu, a na rzecz jednostki samorzadu terytorialnego na wniosek jego organu wykonawczego. Wszczecie postepowania z urzedu moze nastapic takze na wniosek podmiotu, ktory zamierza realizowac cele publiczne.

Wszczecie postepowania wywlaszczeniowego moze nastapic po bezskutecznym uplywie 2-miesiecznego terminu do zawarcia umowy wyznaczonego na pismie wlascicielowi, uzytkownikowi wieczystemu lub osobie, ktorej przysluguja ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomosci. Termin liczy sie od dnia zakończenia rokowań, wyznacza go starosta.

Wszczecie postepowania nastepuje z dniem doreczenia zawiadomienia stronom lub z dniem okreslonym w ogloszeniu o wszczeciu postepowania. Odmowa o wszczeciu postepowania nastepuje w drodze decyzji.

Starosta sklada w sadzie wniosek o ujawnienie w ksiedze wieczystej wszczecia postepowania wywlaszczeniowego nieruchomosci.

Po wszczeciu postepowania starosta przeprowadza rozprawe administracyjna.

130. Czasowe i niezwłoczne zajęcie nieruchomości.

Starosta moze ograniczyc, w drodze decyzji, sposob korzystania z nieruchomosci przez udzielenie zezwolenia na zakladanie i przeprowadzenie na nieruchomosci ciagow drenazowych, przewodow i urzadzeń sluzacych do przekazywania plynow, pary, gazow i energii elektrycznej oraz urzadzeń lacznosci publicznej i sygnalizacji, a takze innych podziemnych, naziemnych i nadziemnych obiektow i urzadzeń niezbednych do korzystania z tych przewodow i urzadzeń, jezeli wlasciciel lub uzytkownik wieczysty nieruchomosci nie wyraza na to zgody. Zezwolenie moze byc rowniez udzielone na prowadzenie dzialalnosci polegajacej na poszukiwaniu, rozpoznawaniu, wydobywaniu lub skladowaniu kopalin stanowiacych wlasnosc Skarbu Państwa oraz wegla brunatnego wydobywanego metoda odkrywkowa, na czas nie dluzszy niz 12 miesiecy, jezeli wlasciciel lub uzytkownik wieczysty nie wyraza na to zgody. Udzielenie zezwolenia powinno byc poprzedzone rokowaniami.

Na osobie lub jednostce organizacyjnej wystepujacej o zezwolenie ciazy obowiazek przywrocenia nieruchomosci do stanu poprzedniego niezwlocznie po zakończonych pracach.

W niektorych przypadkach starosta moze w drodze decyzji udzielic podmiotowi, ktory bedzie realizowal cel publiczny, zezwolenia na niezwloczne zajecie nieruchomosci po wydaniu decyzji o wywlaszczeniu nieruchomosci, jezeli zwloka w jej zajeciu uniemozliwialaby realizacje celu publicznego, na ktory nieruchomosc zostala wywlaszczona, Decyzji tej mozna nadac rygor natychmiastowej wykonalnosci.

131. Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość.

Odszkodowanie wyplacane jest na rzecz osoby wywlaszczonej w wysokosci odpowiadajacej wartosci prawa wlasnosci lub uzytkowania wieczystego. Jezeli na nieruchomosci ustanowione sa inne prawa rzeczowe odszkodowanie ulega zmniejszeniu o wartosc tych praw. Odszkodowanie przysluguje rowniez za szkody powstale wskutek zdarzeń podjetych w celu zapobiezenia niebezpieczeństwa oraz czasowego zajecia nieruchomosci.

Odszkodowanie ustala starosta w decyzji o wywlaszczeniu nieruchomosci, ale moze takze wydac odrebna decyzje o odszkodowaniu.

Odszkodowanie ustala sie wedlug stanu i wartosci wywlaszczonej nieruchomosci w dniu wydania decyzji o wywlaszczeniu. Przy odrebnej decyzji ustala sie je na podstawie stanu i wartosci w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw.

W ramach odszkodowania wlascicielowi lub uzytkownikowi wieczystemu moze byc przyznana, za jego zgoda, odpowiednia nieruchomosc zamienna z zasobu Skarbu Państwa lub jednostki samorzadu terytorialnego. Roznice miedzy wysokoscia odszkodowania ustalonego w decyzji a wartoscia nieruchomosci zamiennej wyrownuje sie przez doplate pieniezna.

Zaplata odszkodowania nastepuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w ktorym decyzja o wywlaszczeniu zostala wykonana.

Kwota odszkodowania trafia do depozytu sadowego, jezeli:

- osoba uprawniona odmawia jej przyjecia albo jej wyplata natrafia na trudne do przezwyciezenia przeszkody

- odszkodowanie dotyczy nieruchomosci o nieuregulowanym stanie prawnym

Podstawe ustalenia wysokosci odszkodowania stanowi wartosc rynkowa nieruchomosci ustalana z uwzglednieniem jej polozenia, rodzaju, sposobu uzytkowania, przeznaczenia, stopnia wyposazenia w urzadzenia infrastruktury technicznej, stanu nieruchomosci oraz aktualnie ksztaltujacych sie cen w obrocie nieruchomosciami.

Jezeli nie da sie ustalic wartosci rynkowej, okresla sie jej wartosc odtworzeniowa, gdzie oddzielnie okresla sie wartosc gruntu i jego czesci skladowych.

132. Zwrot wywłaszczonej nieruchomości.

Nieruchomosc wywlaszczona moze byc uzyta na inny cel niz okreslony w decyzji, tylko jesli poprzedni wlasciciel lub jego spadkobierca nie zloza wniosku o zwrot tej nieruchomosci. W razie powziecia zamiaru uzycia wywlaszczonej nieruchomosci lub jej czesci na inny cel niz okreslony w decyzji, zawiadamia sie o tym poprzedniego wlasciciela lub jego spadkobierce informujac rownoczesnie o mozliwosci zwrotu wywlaszczonej nieruchomosci.

Poprzedni wlasciciel lub jego spadkobierca moze zadac zwrotu nieruchomosci, jesli stala sie ona zbedna na cel okreslony w decyzji. Ze stosownym wnioskiem zwraca sie do starosty. Warunkiem zwrotu nieruchomosci jest zwrot odszkodowania. Uprawnienie do zwrotu nieruchomosci wygasa po bezskutecznym uplywie 3 miesiecy od dnia otrzymania zawiadomienia o mozliwosci zwrotu.

Nieruchomosc uznaje sie za zbedna, jesli:

- po uplywie 7 lat od momentu, kiedy decyzja o wywlaszczeniu stala sie ostateczna, nie rozpoczeto prac zwiazanych z realizacja celu

- po uplywie 10 lat od momentu, w ktorym decyzja stala sie ostateczna nie zrealizowano celu

Nieruchomosc podlega zwrotowi w stanie w jakim znajduje sie w dniu jej zwrotu.

136. Formy ochrony cudzoziemców na terytorium RP.

Mozliwe jest udzielenie cudzoziemcowi ochrony i zagwarantowanie mu tym samym szczegolnego statusu przez:

a) nadanie statusu uchodzcy - uchodzca jest osoba, ktora na skutek uzasadnionej obawy przed przesladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowosci, przynaleznosci do okreslonej grupy spolecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami swego państwa i nie moze lub nie chce z powodu tych obaw korzystac z ochrony tego państwa, albo osoba, ktora nie ma obywatelstwa i znajdujac sie poza państwem, w ktorym stale zamieszkiwala nie moze lub nie chce z powodu tych obaw wrocic do tego państwa. Postepowanie o nadanie statusu uchodzcy wszczyna sie na wniosek. Organem wlasciwym do orzekania w tej sprawie w I instancji jest Szef Urzedu do Spraw Cudzoziemcow. Cudzoziemcowi, ktory posiada status uchodzcy przysluguja uprawnienia cudzoziemca, ktoremu udzielono zezwolenia na zamieszkanie na czas okreslony. Osoba taka otrzymuje karte pobytu i dokument podrozy. Status uchodzcy zapewnia tez ochrone przed zobowiazaniem do opuszczenia terytorium RP oraz wydaleniem.

b) udzielenie azylu - cudzoziemcowi mozna (jest to fakultatywne) udzielic azylu, jezeli spelnione zostana 2 warunki: jest to niezbedne dla zapewnieniu mu ochrony i przemawia za tym wazny w interes RP. Organem wlasciwym do wydania decyzji w sprawie udzielenia azylu jest Szef Urzedu do Spraw Cudzoziemcow za zgoda ministra wlasciwego do spraw zagranicznych. Udzielenie azylu powoduje skutki prawne zarowno dla cudzoziemca jak i dla państwa. Cudzoziemiec otrzymuje zezwolenie na osiedlenie sie oraz karte pobytu. Państwo musi mu zagwarantowac ochrone i bezpieczeństwo. Cudzoziemca nie mozna zobowiazac do opuszczenia terytorium RP ani wydac decyzji o jego wydaleniu.

c) udzielenie zgody na pobyt tolerowany - to forma ochrony uzupelniajacej stosowana wobec osob, ktore nie kwalifikuja sie do uzyskania innej ochrony. Mozna jej udzielic, jezeli wydalenie: mogloby nastapic tylko do kraju, w ktorym zagrozone byloby jego zycie, bezpieczeństwo i wolnosc, jest niewykonalne z przyczyn niezaleznych od organu wydajacego decyzje o wydaleniu. Zgody na pobyt udziela wojewoda z urzedu albo na wniosek, Szef Urzedu do Spraw Cudzoziemcow z urzedu lub na wniosek oraz Rada do Spraw Uchodzcow, jest ona wydawana bezterminowo. Cudzoziemcowi, ktoremu udzielono zgody przysluguja uprawnienia cudzoziemca, ktoremu udzielono zezwolenia na zamieszkiwanie na czas oznaczony. Otrzymuje on karte pobytu wazna rok i podlegajaca po wplywie tego czasu wymianie. Nie mozna go zobowiazac do opuszczenia RP ani wydalic.

d) udzielenie ochrony czasowej - przewidziana jest dla cudzoziemcow masowo przybywajacych na teren RP, ktorzy opuscili miejsce zamieszkania z powodu obcej inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktow etnicznych lub razacych naruszeń praw czlowieka. Udziela sie jej na dosc krotki czas, w zasadzie do chwili, gdy mozliwy jest powrot do uprzedniego miejsca zamieszkania, ale nie dluzej niz rok. Po roku mozna przedluzyc okres na 6 miesiecy, jednak nie wiecej niz dwa razy. Ochrony czasowej udziela sie na podstawie i w granicach okreslonych w decyzji Rady Unii Europejskiej.

---