1. Przedmiot socjologii polityki (Wykład z dnia 1.10.2009 r.)
1.1 Badanie procesów politycznych
· Wejściówki na ćwiczeniach; egzamin z wykładu i ćwiczeń.
· Historia socjologii to historia polityki USA.
· Lata 50.(1956 r.) - Seymour Lipset - socjologia polityki; Bendix- artykuł 1957 r. - „Socjologia polityki. Raport z trendów socjologicznych badań”; Lipset „Homo politicus. Społeczne podstawy polityki”; Gustfield „Socjologia polityki”.
· Badanie procesów politycznych przyczyniło się do rozwoju:
- Metod i technik badawczych, np. metoda panelowa (badanie tych samych osób kilka razy; ten model badań wymyślił S. Rice w 1924 r.; metodę tą rozwinął Lazardsfield - pionier badań nad bezrobociem).
- Badań opinii publicznej; sposoby doboru próby badawczej, próba kwotowa - G. Gallep.
- Osprzętu badawczego, np. polimetr wyboru; Lampert; np. programy komputerowe.
- Maszyn komputerowych.
- Metod badania postaw (skala autorytaryzmu Adorno).
- Metod statystycznej analizy danych; Lazardsfield, Rice.
- Analizy treści; Lasswell 1927 r. - badanie propagandy.
- Badanie exit-poll (ankietowanie osób głosujących w wyborach podczas wychodzenia z lokali wyborczych) - Mitofsky, „Bud” Lewis; szybka informacja; zapotrzebowanie mediów i innych instytucji.
· Socjologia polityki obejmuje prace nad postępowaniem wyborczym w zbiorowościach i narodach, nad koncentracją władzy politycznej, ideologiami politycznymi, nad partiami politycznymi i innymi ugrupowaniami społecznymi w powiązaniu z problemem oligarchii i zagadnieniami psychologicznymi zachowania się w polityce; zajmuje się problemem biurokracji rządowej. (LIPSET, BENDIX).
· J. Wiatr - socjologia polityki to:
- Socjologia ruchów politycznych i partii.
- Socjologia państwa i jego poszczególnych instytucji, np. wojska.
- Socjologia zachowania politycznego.
- Socjologia międzynarodowych stosunków politycznych.
· Ch. Skarżyńska, Reykowski - psychologia polityki (lata 40., 70., oraz 80.); Przedmiotem psychologii społecznej jest:
- Określenie racjonalności decyzji politycznych.
- Określenie kiedy wyborcy uczestniczą w wyborach i czym się kierują.
- Jakie są psychologiczne powody popierania niedemokratycznych zachowań.
- Jak przebiega proces myślenia politycznego.
- Kiedy powstają konflikty polityczne.
1.2 Teoria demokracji
· Dwa sposoby pojmowania demokracji:
1. Normatywny (jak powinno być, ideał).
2. Proceduralny (jak system realizowany jest w praktyce).
· Robert Dahl - demokracja bo:
- Zapewnia pokój.
- Demokracje nigdy nie walczą ze sobą (w historii nowożytnej).
- Zapewnia rozwój człowiekowi.
- Zapewnia dobrobyt.
- Pozwala uniknąć tyranii.
- Zapewnia równość polityczną.
· J. Schumpeter - Demokracja to takie rozwiązanie instytucjonalne dochodzenia do decyzji politycznych, w których jednostki otrzymują moc decydowania na drodze konkurencyjnej walki o głosy wyborców. Warunki demokracji:
- Wysoki poziom kwalifikacji osób, które kandydują o stanowiska (moralnych, intelektualnych).
- Parlament powinien przekazywać swoje funkcje instytucjom.
- Dobrze przygotowana biurokracja.
- Demokratyczna samokontrola.
1.3 Demokracja i poliarchia
· Dahl - poliarchia; demokracja - system pojmowany normatywnie.
DEMOKRCJA POLIARCHIA
Rzeczywiste uczestnictwo - każdy członek stowarzyszenia ma mieć prawo i możliwość wyrażenia swoich poglądów Wybieranie przedstawicieli
Równe prawo głosu - każdy głos jest równoważny Wolne, uczciwe i częste wybory
Oświecone rozumienie - każdy powinien mieć prawo zrozumienia decyzji i ich konsekwencji (różne alternatywy) Dostęp do różnorodnych źródeł informacji
Nadzór nad podejmowanymi decyzjami - decyzje mogą być zmieniane i są kontrolowane Wolność stowarzyszania się
Inkluzja dorosłych Wolność słowa
Inkluzywne obywatelstwo
· Liphart - dwa typy demokracji (modele proceduralne):
- Demokracja westminsterska (majoratywna).
- Demokracja uzgodnieniowa (konsensusowa).
DEMOKRCJA WESMINSTERSKA DEMOKRACJA UZGODNIENIOWA
Koncentracja władzy - władza skupiona w rękach jednopartyjnego gabinetu składającego się z członków zwycięskiej partii. Kraje sfragmentaryzowane (są bardzo zróżnicowane pod względem kulturowym, np. Belgia, Szwajcaria, itp.)
Fuzja władzy (parlament głosuje tak jak chce rząd) Nastawienie na współprace
Asymetryczność, bikameralizm (dwuizbowość - ogranicza się rolę izby wyższej) Szeroka koalicja
System dwupartyjny Wzajemne weto
Ordynacja większościowa Proporcjonalny system wyborczy
Jednowymiarowość systemu partyjnego (konflikt między partiami na obszarze ekonomicznym) Segmentarna autonomia
Reguła unitarnej i zcentralizowanej formy rządu Symetryczna dwuizbowość (dodatkowe ciała przedstawicielskie)
Nie pisana konstytucja Wielopartyjność
Wielowymiarowość systemu partyjnego
Federalizm
Spisana konstytucja
· Warunki sprzyjające demokracji uzgodnieniowej:
- Równowaga władzy.
- Wielkość kraju (im mniejszy tym bardziej się będzie sprawdzała).
- Mniejsza ilość segmentów.
- Krzyżujące się podziały (by podziały ekonomiczne nie nakładały się na podziały kulturowe).
- Poczucie lojalności grupowej (poczucie związku z państwem).
- Integracyjne tradycje elit.
- Izolacja segmentów.
2. Teorie zachowań wyborców (Wykład z dnia 8.10.2009 r.)
2.1 Demokracja delegacyjna
· DEMOKRACJA DELEGACYJNA - G. O`DONNELL: 1991 r., występował w byłym Związku Sowieckim i krajach Ameryki Środkowej (Peru, Brazylia, Ekwador); kraje te mają problemy gospodarcze; w krajach rozwiniętych nie ma tej demokracji. Cechy odziedziczone po tym systemie:
- Słabe instytucje (parlament, partie, sądy), które nie wypełniają poprawnie swoich funkcji.
- W demokracji delegacyjnej dominuje przeświadczenie, że ten kto wygrał wybory prezydenckie ma pełnie władzy i ani partia ani parlament nie mają wpływu na rządy.
- Prezydent - ucieleśnienie całego narodu.
- Prezydent przedstawia się jako osoba stojąca ponad partiami i grupami interesu (stoi za nim ruch, grupa interesu).
- Prezydent nie podlega żadnej odpowiedzialności poziomej tylko pionowej. Pozioma - przed parlamentem, innymi instytucjami; Pionowa - przed ludem.
- Prezydent maczo (Zbawca ojczyzny).
- Decretismo - decyzyjne szaleństwo - podejmowanie szybkich decyzji, są one błędne, erozja władzy.
- Krótkotrwałe.
2.2 Paradoksy demokracji
· Robert Dahl - im więcej jest demokracji, tym ludzie mniej ją szanują i coraz mniej ją chcą.
· Diamond - trzy paradoksy demokracji:
a. Demokracja powinna opierać się na konflikcie, nie może być tego konfliktu za dużo bo zaburzy to stabilność.
b. Napięcie między reprezentatywnością a sterownością; Reprezentatywność - demokracja powinna odzwierciedlać interesy wszystkich grup, sterowność - uodpornienie na wpływy grupy interesu.
c. Napięcie między przyzwoleniem a efektywnością; przyzwolenie ludzi, akceptacja demokracji, a z drugiej strony skuteczność działania.
· Conovan - im więcej demokracji, tym więcej populizmu. Populizm to postawa i ruch społeczny, który charakteryzuje się tym, że mądrość została w ludziach, a ludzie wykształceni nie wiedzą co mówią.
2.3 Zachowania wyborcze - teorie
· Zachowanie wyborcze jest wypadkową wielu elementów; lejek przyczynowości głosowania:
historia, płeć
Głos (kogo popieramy)
Program, reklama, cechy osobowości
· Teoria racjonalnego wyboru.
· Mamy różne wybory, np. samorządowe; teoria która się dobrze sprawdza w wyborach prezydenckich nie sprawdza się w wyborach do np. rady a nie rządu powiatu.
· TEORIA RACJONALNEGO WYBORU - 1957 r., Anthony Downs - wyjaśnia kierunek i rozwój partycypacji. Partycypacja polityczna to nie tylko wybieranie, ale i napisanie petycji, udział w manifestacji. Założenia tej teorii:
- Wyborcy dokonują wyboru dążąc do maksymalizacji własnego interesu.
- Ludzie mają trwałe i kompetentne (dotyczące wszystkich alternatyw) preferencje.
- Posiadają rozbudowaną wiedzę na temat dostępnych im alternatyw.
- Dokonują wyboru spośród tych alternatyw, które są najlepsze od tych, które są najgorsze dla nich.
- Proces wyboru alternatyw jest określony przez prawo, co jest ważne w teorii racjonalnego wyboru.
- Koszty głosowania - zyski i koszty; dwa rozumienia teorii racjonalnego wyboru - ortodoksyjne i nieortodoksyjne. Ortodoksyjne - zyski, pieniądze.
· Teoria racjonalnego wyboru - człowiek głosując zakłada, że partia będzie realizowała program i że wygra; zysk może być także emocjonalny; poczucie spełnienia obowiązku politycznego, poczucie wpływu na bieg spraw.
· TEORIA KOSZTÓW - nie na kogo zagłosowałem, ale czy zagłosowałem, idę do wyborów kiedy zyski będą większe niż koszty (dotarcie do lokalu, czas, konieczność obrony swoich preferencji przed otoczeniem).
· Anna J. Boleszczuk - kosztem jest to co my ponieśliśmy na poszukiwanie informacji o programie partii, życiorysów; jeśli wyborca nie znajdzie żadnych rzetelnych informacji to nie idzie do wyborów.
· TEORIA ISSUE VOTING - głosowanie tematyczne lub merytoryczne - wyborca głosuje na kandydatów, których programy są zbieżne z jego poglądami. Warunki:
- Poruszane przez partie polityczne kwestie muszą być istotne dla wyborców.
- Wysoki poziom identyfikacji kandydatów ugrupowań z poruszanymi kwestiami.
- Tzw. Wysoki poziom wyrafinowania politycznego elektoratów.
· Carmines i Stinson - dwie twarze głosowania merytorycznego.
- high issue - podatki, obronność i symboliczne- flaga, demokracja, wolność, uczciwość.
· Podział wyborców na cztery typy:
a. Ci, którzy deklarują, że głosują o twarde kwestie. (najwyższa wiedza polityczna).
b. Ci, którzy deklarują, że głosują o symboliczne kwestie.
c. Mieszani, głosujący trochę na kwestie merytoryczne, trochę na kwestie symboliczne.
d. Ci, którzy nie głosują w oparciu o kwestie (programy).
· Teorie zachowań wyborczych oparte na krytyce teorii racjonalnego wyboru, tezy:
- Ludzie mogą głosować wbrew racjonalności indywidualistycznej, a zgodnie z racjonalnością kooperacyjną - interes grupy jest ważniejszy.
- Ludzie mogą głosować niezgodnie z hierarchią swoich wartości - głosowanie strategiczne.
· Rozenstone, Hansen - ludzie głosują tak jak ich politycy do tego zmobilizują. Dwa typy mobilizacji:
- Bezpośrednia - kiedy otrzymujemy ulotkę polityczną, telewizja.
- Pośrednia - gdy na nas wpływa opinia innych ludzi.
· Moment mobilizacji zależy od tego jakie kwestie poruszają opinię publiczną. Mobilizacja i cykliczność procesów politycznych zależy od tego czy wynik jest jasny czy nie.
· Targeting mobilization - zmobilizować ludzi podatnych na manipulację.
· TEORIA DEZORIENTACJI SYTUACYJNEJ - czy głosujemy czy nie - Jacek Raciborski - ludzie nie głosują ponieważ czują się zdezorientowani, nie rozumieją programów, nie rozumieją różnić ideologicznych. Źródła:
- Sfragmentaryzowanie systemu partyjnego - dużo partii.
- Środki masowego przekazu - szum informacji.
- Techniczne aspekty kampanii wyborczej - stopień skomplikowania i przekazywania programu wyborczego.
- Rodzaj wyborów - większa dezorientacja - parlamentarne, samorządowe, itd.
3. Psychologia polityki (Wykład z dnia 15.10.2009 r.)
3.1 Różne koncepcje
· Nie ma racjonalnego wyborcy.
· Cztery tezy krytyki racjonalnego wyboru:
- Ludzki umysł jest ograniczony.
- Ludzie nie poszukują alternatyw i informacji.
- Ludzie nie kierują się tylko zyskiem ekonomicznym w głosowaniu i nie zawsze wybierają takie alternatywy, które w pełni zaspakajają ich potrzeby.
- Ludzie nie zawsze wiedzą jakie będą konsekwencje ich wyborów.
· Christien Monroe - „polityka to nie jest market”. Zaproponowała koncepcję - tożsamość siebie: głosują tak jak myślą s sobie, ludzie głosują tak jak myślą, że inni o nich tak myślą.
· Koncepcja schematu (Bogdan Wojciszke) - myślenie schematami bliskie jest typu STEREOTYPU , że jeżeli ktoś jest w PiS to ma takie poglądy.
· Koncepcja potrzeby poznawczego domknięcia (Webster):
- Wysoki poziom potrzeby poznawczego domknięcia - osoba chce szybko podjąć decyzję. Jasne, prędkie opinie na jakiś temat, mała dbałość o jakość wykorzystywanych informacji, poszukuje się informacji do wyznawanych przez nią stereotypów.
- Niski poziom potrzeby poznawczego domknięcia - osoba toleruje szarość, chce wszystko przemyśleć, przekalkulować.
· TEORIA GŁOSOWANIA RETROSPEKTYWNEGO - (Fiorino); wyborcy kierują się tym co polityk powiedział, co się wydarzyło, w niezbyt długim okresie czasu, na bazie naszej pamięci, bez analizy programów.
· MODEL POZNAWCZO AFEKTYWNY - (Fiske); w jakim my jesteśmy stanie emocjonalnym kiedy po raz pierwszy poznajemy sylwetkę jakiegoś kandydata; przenosimy swoje stany emocjonalne na stosunek do tej osoby.
· KONCEPCJA SYMBOLICZNYCH IDEOLOGII - (Sears); ludzie głosują w reakcji NA symbole ideologiczne, działają kiedy są manipulowani przez symbol np. flaga, hymn, jakieś słowo; używanie symboli, które się dobrze kojarzą, ideologie nabywamy w toku socjalizacji.
· SKRÓT POZNAWCZY - (S. Poptin); ludzie jeżeli nie mają informacji pełnych na temat kandydata, partii stosują skrót poznawczy; przewidujemy jak zachowa się kandydat na podstawie informacji zastępczych - przeszłość polityczna kandydata, demograficzne cechy, cechy osobowościowe, stowarzyszenia do których należy.
· TEORIA IDENTYFIKACJI PARTYJENEJ - (A. Campbell, Converce, Miller, Stokes), założenia identyfikacji partyjnej:
- Identyfikujemy się z partią tak jak z rodziną, grupami religijnymi; ludzie głosują zgodnie z deklarowaną identyfikacją partyjną; sympatia, identyfikacja zdobyta w procesie socjalizacji, ludzie glosują na jakąś partię nawet gdy wiedzą, że z inną partią byłoby im lepiej; podziały socjopolityczne - segmenty społeczeństwa, które są podzielone politycznie; konflikt między pracodawcą (PO) a pracobiorcę (PiS), między wsią a miastem, między centralizacją państwa lub federacyjną, państwo a kościół.
- Partie są trwałe, oferują niezmienne programy partyjne, polityczne.
- Identyfikacja partyjna jest niezmienna w dłuższej perspektywie czasu; ludzie głosują wbrew swojej identyfikacji; człowiek, który tak zagłosował potem będzie głosował zgodnie z identyfikacją.
· Wybory krytyczne - wiedza socjologiczna na temat zachowań wyborczych się nie sprawdza bo wybory są w momentach przełomowych, np. w Hiszpanii bomba w metrze, partia która wygrywała w sondażach przegrała wybory otwierające. Zmiana systemu to też wybory krytyczne; afera korupcyjna w partii - wybory krytyczne.
· Dwa typy elektoratu:
- Ustrukturalizowany: głosuje w oparciu o identyfikacje partyjną.
- NIEUSTRUKTURALIZOWANY - słabe identyfikacje partyjne.
· Zarzuty wobec teorii identyfikacji partyjnej:
- Poza systemem dwupartyjnym identyfikacja partyjna nie jest stała.
- W społeczeństwie o skomplikowanym systemie partyjnym ważniejsza jest identyfikacja - lewica: prawica.
- Czy identyfikacja jest determinantą partyjną czy jest skutkiem głosowania, co jest pierwsze świadomość - zachowanie wyborcze.
- Teoria identyfikacji partyjnej traci swoją moc eksploracyjną - maleje % ludzi, którzy identyfikują się z partią, bo zanika konflikt klasowy, ludzie się upodabniają do siebie.
· KONCEPCJA PRESJI KRZYŻUJĄCEJ SIĘ - wykorzystuje się tą teorię; można nie zagłosować lub zagłosować wbrew identyfikacji partyjnej.
· Paradygmat klasowego wzorowania hipotezy, które tłumaczą nasze zachowanie wyborcze, które zależy od klasy społecznej do której należą.
· Dlaczego zanika wzór głosowania:
- Teorie wygaszania konfliktu klas - społeczeństwo się bogaci. UPODABNIAJA SIĘ STYLE ZYCIA
- Teorie mobilności społecznej - szansa zmiany przynależności klas - nie ma konfliktów.
- Teorie masowego społeczeństwa - klasowy wzór głosowania zanika bo pojawia się atomizacja społeczeństwa oraz coraz większa kompetencja ludzi i dostęp do informacji.
- Teoria mobilizacji poznawczej - ludzie mają coraz więcej informacji, nie muszą upraszczać rzeczywistości konfliktem klasowym
- Koncepcja wartości materialistycznych i postmaterialistycznych (Inglechart): wartości materialne - drogi, podatki, obrona; wartości postmaterialistyczne - prawa pracownicze, lepsze stosowanie ekologii, wolność samorealizacji); jedno wzrasta drugie maleje; jesteśmy coraz bardziej postmaterialistyczni. Jak jest kryzys ekonomiczny to postmaterialistyczność spada, bo w kryzysie jest materialistyczność.; różne kraje różnią się postmaterialistycznie, im biedniejszy kraj tym mniejsze jest społeczeństwo postmaterialistyczne; zachowania wyborcze tłumaczone przez pryzmat pokolenia - ludzie w określonym wieku odnoszą się do danego wydarzenia, ciągle będą głosowali mając na uwadze jakieś wydarzenie (np. pokolenie Kolumbów, wojna, stan wojenny), pokoleniowe wzory zachowań wyborczych.
· Geografia wyborcza:
- Hipoteza zaborowa - Żukowski, Florczyk: frekwencja wyborcza nakładająca się na granice wyborów, w Austriackim i Pruskim jest wyższa frekwencja; wytworzyła się specyficzna kultura; w Rosyjskim nie uczestniczą w wyborach bo występuje opór wobec zaborcy; Austriacki - swobody polityczne, wolność; Pruski - porządny chodzi do wyborów, tak naprawdę chodzi o rozwój gospodarczy.
- Genius loci - duch miejsca: region lub miasta od dawna glosują w jakiś oryginalny i stały sposób - małopolska - przegrywają postkomuniści i wybierają związanych z kościołem, Sosnowiec (czerwony Sosnowiec) - głosuje się na SLD postkomunistów.
3.2 Reklama wyborcza
· Gadające głowy - od pasa w górę pokazuje się kogoś kto opowiada na tle symbolów.
· Reklama zmieniająca wizerunek - ludzie nie chcą np. wybierać starych, chorych lub miękkich, dąży się do zmiany skojarzeń na pozytywne.
· Reklama dobrego samopoczucia - nie ma różnic postrzegania w zakresie zdrowia, wyglądu, co zrobić aby wybrać kandydata; kandydat ma się dobrze kojarzyć.
· Info-reklama - adresowana do wyborców którzy mają wiedzę.
· Reklama dokumentalna - kandydat i jego dokonania, kim był, co robił, jego rodzina, jak pracuje.
· Reklama świętości - cechy, zalety kandydata, uczciwość, mądrość, gra na czymś, profesor.
· Danie świadectwa - osoby trzecie zaświadczają o kandydacie, aktorzy, inni politycy, sportowcy, lub mają być to ludzie z ulicy (opowiadają co zrobił dla nich kandydat).
· Reklama przypominająca kandydata - coś co nam przypomina kandydata i stworzy z nim przyjemne skojarzenie.
· Reklama negatywna - żeby pokazać kandydata w złym świetle:
- Stokrotka: dziewczyna bawi się stokrotką i odrywa płatki z kwiatka i wybucha broń atomowa.
- Drzwi obrotowe: więźniowie wychodzą z więzienia i do niego wracają.
- Podprogowa - migający obraz.
- Reklama flit flot: W różnych sytuacjach kandydaci sobie zaprzeczają; ukazanie, że ktoś jest nieuczciwy, niestabilny emocjonalnie.
- Reklama przód tył: odpowiadamy na zarzuty kontrkandydatów.
- Czytaj z moich ust: wypowiedz przeciwnika a w tle inne fakty
- Efekt Rykoszetu: elektorat się zniechęci bo stosujemy reklamę negatywną.
4. Reklama wyborcza (Wykład z dnia 22.10.2009 r.)
4.1 Typy reklamy
· Reklama implikująca - występuje jakiegoś rodzaju patologia; nasz kandydat ma być rozwiązaniem tej sytuacji.
· Reklama opozycyjna - Wyznacza się ją na podstawie ilości czasu jaki został poświęcony na kontrkandydata (więcej niż 50%).
· Reklama dystrybucyjna - Łamie kanony reklamy; nie ma w niej np. kandydata, partii; prezentuje coś co nie kojarzy nam się z polityką.
· Reklamy łączą w sobie wiele formatów.
4.2 Marketing polityczny
· Okres I - skupiano się na jak najczęstszym pokazywaniu kandydata.
· Okres II - zaczęto się skupiać na tym jak dotrzeć do rynku docelowego.
· Okres III - zaczęto stosować technikę zorientowaną w pierwszej kolejności na preferencje wyborców, na bazie tego budowano program, a następnie dawano kandydata.
· Wyróżniamy segmenty wyborców, wybiera się target, a na koniec się pozycjonuje.
4.3 Węższe i szersze rozumienie marketingu politycznego
· Rozumienie węższe - marketing polityczny odnosimy tylko do okresu przed wyborami.
· Rozumienie szersze - marketing polityczny odnosimy do działania podejmowanego cały czas; ma on na celu budować relacje z odbiorcami.
· Nowoczesne kampanie wyborcze koniec lat 50. (telewizja kolorowa). Od 1989 r. w Polsce, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii.
5. Badania sondażowe, manipulacja, problemy marketingu politycznego (Wykład z dnia 29.10.2009 r.)
5.1 Problemy marketingu politycznego
· Jednostka , ugrupowanie , idea
Kandydat partia np. przystąpienie do Unii Europejskiej
· Problemy:
- niemacalność produktu
- opóźnione skutki konsumpcji
- nieprzewidywalność zachowań tego produktu (partii)
- brak produktów międzynarodowych (partii)
- partie (wbrew produktom) raczej tracą gdy się je wybierze
- głosujący musi zaakceptować, że jak zagłosuje na kogoś to może jego kandydat przegrać
5.2 Badania socjologiczne jakie wykorzystuje się w marketingu politycznym
· Sondaż bazowy dotyczący wielu kwestii
· Badanie trendów
· Sondaże kroczące - mniejsze; najczęściej telefoniczne, które sprawdzają co myślą o jakiś kwestiach w kampanii wyborczej; na szybko
· Focus - do badania reklam, które wersje reklamy wybrać
· Panelowe - te same osoby
· Badanie bezpośredniej reakcji - podczas spotów, debat
· Excit poll - badanie wyborców wychodzących z lokali wyborczych
5.3 Sposoby manipulacji
· RHOADS - Sposoby manipulacji w filmie Fahrenheit 911:
- Opuszczenie - opuszcza się pewne informacje; inny obraz komunikatu
- Kontekstualizacja - wpisuje się osobę w kontekst wydarzeń
- Manipulacja grupami - włączanie i wyłączanie osób z grupy
- Przypisywanie cynizmu tam gdzie go nie ma
- Pułapki - każde zachowanie jest źle interpretowane
- Modelowanie sytuacji konwersji - całkowita zmiana zapatrywania
- Odwracanie uwagi, rozproszenie - gdy nie ma argumentów trzeba odwrócić uwagę widza i skupić uwagę na czymś śmiesznym
- Tworzenie związków, skojarzeń
- Manipulowanie liczbami
- Zamykanie ust oponęta - ludzie, którzy krytykują, mają złe zamiary
- Naleganie na odbiorców aby dokonali wyboru
6. Sposoby manipulacji w biznesie (Wykład z dnia 5.11.2009 r.)
6.1 Aronson, Pratkanis
1. Autopersfazja - osoba, która jest manipulowana przy okazji była kimś, kto instruuje innych, nie do końca jest przekonana, ale sama musi przekonywać.
2. Autoimaginacja - dać szansę potencjalnemu klientowi; poczuć się właścicielem.
3. Wabiki - kilka ofert nieatrakcyjnych, żeby wybrać ofertę nienajlepszą, ale nie tak drogą.
4. Chwalenie odbiorców - żeby im się przypodobać.
5. Powtarzanie tych samych reklam - wzrasta atrakcyjność czegoś, im więcej jego powtarzania; może być też efekt powtórzenia - znurzenie; robi się trochę inną formę.
6. Odwoływanie się do strachu - postraszyć np. PiSem, kiedyś komunistami.
7. Technika grafalon - zbiór ludzi czuje ze sobą więź, chociaż jej nie zbudowali, np. grupa ludzi którzy się urodzili tego samego dnia. Tego samego roku, stworzyć więź choćby sztuczną.
8. Poczucie winy, wykorzystywanie go - Martin Luter King rozbudował poczucie winy białych w stosunku do afroamaerykanów, Niemcy do Polaków.
9. Norma „wzajemności” - jak coś dostajemy to oczekujemy wzajemności.
10. Wymaganie, aby było się osoba sławną - podpisanie blankietu, który nic nie znaczy.
· Wojciech Cwalina, Falkowski:
- „technika stopy w drzwiach” - prosi się o spełnienie malej prośby, a potem prosi się o dużą prośbę.
- „Drzwi zaczaśnięte przed nosem” - bardzo trudna do spełnienia prośba najpierw, a potem mała prośba.
- „Niska piłka” - składa się propozycję, która jest częścią większego zadania.
· Jak wykryć kłamstwo:
- Powtarzanie wiele razy scenariuszy.
- Emocje, pojawia się strach.
- Mimika, uśmiech.
- Przejęzyczenie.
- Podać więcej informacji niż to wymagane.
- Wstawki, podniesienie głosu albo jednostajność.
- Odpowiedź wymijająca.
- Mniej gestykulacji.
· Mirosław Karlat - manipulacja polityczna:
1. Jak zaistnieć:
- Zbieranie głosów lub podejmowanie działań w sytuacjach trudnych.
- Dokonać prowokacji, wykonać skandal.
- Przelicytować innych stopniem gorliwości.
- Atakowanie rywali aby się przedstawić jako jedyny reprezentant danej grupy społecznej.
2. Jak pozyskać kredyt społeczeństwa:
- Własne kompetencje.
- Przyklejanie się autorytetów.
- Rozbudzanie nadziei i nierealnych oczekiwań.
- Wykorzystywanie symboli i rytuałów.
- Chwalenie odbiorców - za rzeczy, które już mają; mówienie ludziom tego co by chcieli mieć.
3. Rodzaje dyskredytacji:
- Prewencyjna - niedopuszczanie żeby wygrał.
- Rewizyjna.
4. Sposoby dyskredytacji:
- Imputowanie pewnych właściwości.
- Odmawianie pewnych właściwości.
- Używanie specyficznych zwrotów, np. frustrat, oszołom.
- Ściąganie w dół - nie trzyma się rzeczywistości - ogólny; nie ma wizji - konkretny.
· Błyskotliwe ogólniki - zbitka słów, każdy to zrozumie jak chce, np. honorowy pokój w Wietnamie - albo wycofać się, albo wygrać; życzliwa Ameryka - każdy zrozumie co innego, ale dobrze się kojarzy.
· Tworzenie nowych pojęć - np. IV RP, Łże elita, helitosis - nieświeży oddech.
· Zmienianie trochę znaczenia - dodawanie przymiotnika, wyeksponuje albo złagodzi, „masakra bostońśka”, „krwawa niedziela”, „konflikt o niskim natężeniu”.
7. Propaganda w polityce (Wykład z dnia 12.11.2009 r.)
· Propaganda - wszystko to, co powoduje, że działamy jak chce propagandysta ale nie wiemy, że jesteśmy manipulowani.
7.1 Propaganda wojenna (Laswel)
· Podstawowym celem jej jest znoszenie woli walki u wroga poprzez intensyfikację depresji, poczucia zawodu i niezgody.
· Propaganda - pojęcie to pojawiło się w 1622 roku za sprawą Grzegorza XV.
· Kongregacja do spraw propagandy.
· Lata 40 - analizm propagandy.
· Kiedyś propaganda pojawiła się np. poprzez zniekształcenie rzeczywistego wyglądu w pomnikach, np. pomnik prezentował osobę wyższą, niż była ona w rzeczywistości, manipulowanie liczbami.
· Dwa okresy propagandy:
1. Bezpośrednia - najczęściej mówiona, okres do wynalezienia druku.
2. Pośrednia - najbardziej dominowała w XIX/XX wieku
- Etapy:
1. Faza prasy elitarnej - wąskie grono odbiorców, do końca XVIII wieku.
2. Faza prasy masowej - do lat 20. XX wieku.
3. Faza kina i radia - lata 30. i 40. ; źródło propagandy zmienia się wraz z rozwojem technologii.
4. Faza telewizji - lata 50. XX wieku do końca XX wieku.
7.2 Funkcje propagandy
· Integracyjna - stworzyć poczucie jedności narodu.
· Agitacyjna - Zachęcamy do działania.
· Informacyjno-interpretacyjna - pokazanie informacji i ich interpretacja.
· Dezinformacyjna - wprowadzamy w błąd, nastawiona na przeciwników.
· Demaskatorska - demaskujemy dezinformację przeciwnika.
· Dezintegracyjna - wojna psychologiczna, zniszczenie woli walki, poczucia jedności
7.3 Podział propagandy
· Ze względu na stopień zafałszowania treści:
- Biała - wiemy kto jest nadawcą, treści są prawdziwe, najbliższa rozumieniu propagandy rynkowej.
- Szara - mogą być zafałszowane treści, znamy nadawcę, lub też odwrotnie.
- Czarna - podszywamy się pod kogoś, nie mówimy prawdy.
· Model legitymizacji źródła propagandy - swoimi sposobami zamieszczamy kłamliwą informację w medium niezależnym od nas, a następnie się na to źródło powołujemy.
· Ze względu na to na kogo jest skierowana:
- Zewnętrzna - skierowana na wrogie państwa.
- Wewnętrzna - skierowana na naszych obywateli.
· Ze względu na moment:
- Poprzedzająca - wyprzedza jakieś wydarzenia, przygotowuje jakieś grunt.
- Towarzysząca - towarzyszy wydarzeniom rzeczywistym, funkcja adaptacyjna.
- Następcza - po wydarzeniu, funkcja informacyjna, dezinformacyjna lub demaskująca.
7.4 Mechanizmy propagandy
1. Animalizacja i insektyzacja - przyrównanie wroga do zwierząt, insektów, na zasadzie skojarzeń.
2. Sugerowanie sadystycznych skłonności.
3. Sugerowanie nadmiernej seksualności.
4. Sugerowanie brudu i bałaganiarstwa.
· Nie szanuje się pewnych wartości, także wartości religijnych.
· Strategie językowe w propagandzie czasów PRL:
- Wywoływanie aprobaty poprzez manifestowanie starego języka, np. ludzie pracy chcą spokoju.
- Wywoływanie aprobaty poprzez zerwanie ze starym językiem, np. IV RP.
- Wywoływanie aprobaty poprzez manifestowanie potrzeby mówienia wspólnym językiem.
- Scientyfikacja - uwiarygodnianie się poprzez używanie naukowego języka.
7.5 Kultura polityczna
· Jak ludzie rozumieją politykę i swoje role w niej.
· Jerzy Wiatr - Kultura polityczna - to ogół postaw, wartości i wzorów zachowań dotyczących wzajemnych stosunków i obywateli. Do kultury polityki zaliczamy:
- Wiedze o polityce, zainteresowanie faktami politycznymi.
- Ocenę zjawisk politycznych, sądy dotyczące tego jak powinna być sprawowana władza.
- Emocjonalna strona postaw politycznych, np. miłość do ojczyzny, nienawiść do wrogów.
- Wzory zachowań jak należy postępować w życiu politycznym.
· Gabriel Almond, Veuba - typy kultury politycznej - jak ludzie są zainteresowani i jak partycypują:
- Parafialna kultura polityczna (zaściankowa) - ludzie nie interesują się polityką i w niej nie partycypują.
- Poddańcza kultura polityczna - ludzie są zainteresowani polityką, ale nie partycypują.
- Uczestnicząca kultura polityczna - ludzie interesują się polityka i w niej partycypują.
- Obywatelska kultura polityczna - jest pewien margines obywatelskości.
· Jerzy Bartkowski „Tradycja i polityka”.
· Daniel Elazar - trzy typy kultury politycznej:
1. Indywidualistyczna (partykularystyczna) - polityka ujmowana jako sposób dorobienia się.
2. Moralistyczna - związana z emigracją protestancką, założenie, że polityka to służba.
3. Tradycyjna - polityka to rzecz dla nielicznych.
· Wiatr - typy kultury politycznej:
1. Tradycyjna kultura polityczna - charakterystyczna dla ustrojów feudalnych i niewolniczych; uznanie sakralnego charakteru władzy, relacja między rządzącymi a rządzonymi wynika z tradycji. Uznanie niezmienności systemu politycznego.
2. Kultura stanowej demokracji - demokracja dla nielicznych.
3. Polityczna kultura masowa - wszyscy mają prawo uczestniczyć w polityce.
8. Partie polityczne (Wykład z dnia 19.11.2009 r.)
8.1 Partia
· Paart, partire - dzielić.
· W Polsce synonimem jest ugrupowanie.
· Czasami nazwa partii bierze się od miejsca spotkań, ulicy.
· Definicje partii politycznej:
- Normatywne: partia powstaje po to, aby realizować interesy społeczeństwa lub jego części. Czym powinna być partia, cel - realizowanie celów części społeczeństwa, realizacja ich interesów.
- Opisowe (proceduralne): partia to organizacja, która zmierza do tego, aby objąć władzę, bez dobra wspólnoty, cyniczne definicje, bez realizacji interesów ogółu.
· Max Weber - Partiami politycznymi powinniśmy nazwać stowarzyszenia oparte na dobrowolnej rekrutacji, których celem jest zapewnienie swoim przywódcą szans zdobycia władzy w ramach systemu politycznego, a aktywnym członkom dzięki temu możliwości zrealizowania rzeczowych lub idealnych celów bądź osobistych korzyści, bądź jednych i drugich.
· Instytucjonalizacja partii politycznych:
- Jako infuzja wartości: jedną z wartości jest trwałość partii.
- Jako rutynizacja i stabilizacje określonych wzorów zachowań.
· Funkcje partii:
- Partia jako pośrednik w wyrażaniu preferencji społeczeństwa, przynajmniej tych głosujących.
- Partia jako głosiciel idei - twórca i przekazujący.
- Partia jako zaplecze, z którego rekrutuje się elitę polityczną
- Partia jako recenzent innych partii, aktualnie będących przy władzy.
· PARTIA OBROTOWA - partia mogąca wchodzić w różne koalicje (np. PSL).
· PARTIA PIWOTOWA - partia mogąca wchodzić w różne koalicje.
- Partia jako mobilizator społeczeństwa, mobilizacje do działania.
- Partia jako wyznaczająca cele państwa.
- Partia jako organizator chaotycznej woli społeczeństwa.
- Partia jako wychowawca; kształtuje opinie, postawy ludzi.
- Partia jako ogniwo pośredniczące między państwem a obywatelami.
· Kay Lawson - trzy sposoby relacji między partiami, a obywatelami:
1. Partia jako ogniwo partycypacyjne - wyborcy mają duży wpływ na to kto ich reprezentuje z tej partii.
2. Partia jako ogniwo wyborcze - inicjatywa leży po stronie partii, partia wystawia swoich ludzi, partia decyduje o kampanii.
3. Partia jako ogniwo klientelistyczne - partia nie ma stałego zaplecza, chce zdobyć wyborców przez obietnice.
- Partia jako rządząca państwem.
8.2 Typologia partii politycznych
· M. Weber - trzy typy:
- Partia jako koteria arystokratyczna - luźna struktura, okupione wokół najważniejszych rodów, mała formalizacja.
- Partia jako kluby polityczne - XVIII i XIX wiek, bardziej sformalizowane, nie tylko elita. Zaczęło działać mieszczaństwa.
- Partia jako partia masowa - upowszechnienie prawa wyborczego, wszyscy mogą głosować. XIX i XX wiek.
· M. Weber - różne kryteria:
- Partie patronackie - cel: zapewnienie stanowiska we władzy swojemu liderowi, swym członkom.
- Partie stanowe lub klasowe - partie głoszące, że reprezentuje interesy, np. klas.
- Partie światopoglądowe - abstrakcyjne zasady, np. kwestie religijne.
- Partie zorganizowane w sposób formalny - legalny; kierownictwo wybierane przy głosowaniu; narzędzie działania - wybory, działają tez poprzez głosowanie.
- Partie charyzmatyczne - forma walki jest schizma, spór o to kto powinien być rządzącym.
- Partie tradycjonalistyczne - ma rządzić ten kto ma rządzić na gruncie tradycji; obstrukcje albo rewolta - sposoby walki; mechanizm opóźnienia - wydłużenie pracy.
- Partie wyznaniowe - bliskie charyzmatycznej, wypowiada się na temat wiary.
- Partie czystozawłaszczeniowe.
- Partie charyzmatyczno-plebiscytalne - wybieranie ze względu na wyjątkowe, nadzwyczajne cechy.
- Partie tradycjonalne - przekazanie pałeczki na drodze tradycji.
- Partie racjonalne - głosowanie, działanie wprowadzane na drodze głosowania.
· M. Duverger:
- Partie odgórne
- Partie oddolne - organizacje tworzone z ruchów społecznych, związków zawodowych, a dopiero potem z nich pozostaje partia; partia nie powstaje od razu.
· Zamiast nazwy partia - fakcja.
- Partie kadrowe - elitarne, ograniczone prawa wyborcze, najważniejsze notable, aktywizacja tylko przed wyborami.
- Partie masowe - wielu członków, nie tylko wybrani, druga połowa XIX wieku, pierwsza połowa XX wieku.
· PRAWO DUWERGERA - w przypadku ordynacji wyborczej - system dwupartyjny, a ordynacji proporcjonalnej - system niepartyjny.
· O. Kircheimer - najsłynniejsza typologia partii (1966):
PARTIA MASOWA PARTIA CATCH - ALL
Rozbudowana struktura Skupienie się na ogólnonarodowym a nie na klasowym elektoracie
Partia dąży do przedstawiania się jako jedyny reprezentant wyborców Mniejszą rolę odgrywa członkostwo
Tworzy organizację afiliowaną Coraz bardziej są to partie specjalistów, a nie ideologów
Ściśle określony wewnętrzny kanał awansu Program partii zmierza do centrum
Zewnętrzny, szybki kanał awansu, nie trzeba należeć do tej partii
- Partia kartelowa - partie funkcjonują, nie dopuszczają nowych partii, wpływają na warunki otoczenia, decydują o subwencji, kontrolują media, nowe partie nie mają szansy się przebić (funkcjonują na marginesie).
· Militaryzacja stronnictwa politycznego - Partia przyjmuje sposób organizowania i działania na wzór armii; (Hertz). To skuteczny sposób na organizację wyborców, na mobilizację zaplecza; po wojnie nastawienie militarne, społeczeństwo było tak zmilitaryzowane, że tylko takie partie mogły zainteresować społeczeństwo. Często przywódcami partii byli wojskowi.
· Cechy:
- Jednostkowe kierownictwo.
- U boku wodza działa sztab - który jest przed nim odpowiedzialny.
- Na poziomie terytorialnym wprowadzeni są dowódcy - duch korpusu oficerskiego - postępowanie według etosu, jesteśmy niezwykli, wyjątkowi; to zaszczyt i obowiązek.
- Członków partii obowiązuje ścisła dyscyplina (cały czas).
- Członkowie mają coś co odróżnia ich od innych, np. mundur.
- Obowiązuje specyficzny język.
- Przed dojściem do władzy, chętnie przyjmuje nowych członków, po zdobyciu władzy zamykają się.
- Stronnictwo posiada grupę bojową, która ma środki walki, broń.
- Członków partii przydziela się do jednostek taktycznych a nie terytorialnych.
8.3 Elity polityczne
· Elity polityczne - ci, którzy zaangażowani są we władzę. Wąska - elita władzy politycznej, szeroka - ci którzy rządzą lub chcą rządzić.
· G. Mosca - władza zawsze pozostaje w rękach nielicznych - klasa polityczna; władza jest usprawiedliwiana za pomocą politycznej formuły, np. wierzenia, ideologie - np. władza pochodzi od Boga.
· Klasa polityczna (rządząca):
- pierwszą warstwą klasy rządzącej są ci, którzy podejmują decyzje.
- Drugą warstwą klasy rządzącej są ci, którzy realizują decyzje.
· Kryteria wyznaczające przynależność zmieniają się wraz ze zmianą okresów w historii ludzkości.
· O przynależności do elity decyduje:
- Dzielność wojskowa.
- Bogactwo, pochodzenie.
- Osobiste zdolności.
· Dwa typy rekrutacji do elit:
- Model arystokratyczny - zamknięty, trudno do niej wejść, liczy się pochodzenie.
- Model demokratyczny - otwarty, jeśli mamy jakieś osobiste zdolności, pochodzenie się nie liczy.
· V. Pareto - społeczeństwo jest podzielona na masy (liczniejszej) i elitę (klasę wyborczą). Elita dzieli się na rządzącą i nierządzącą. Krążenie (cyrkulacja) elit - jedna elita jest zastępowana przez drugą, społeczeństwo dąży do homeostazy. Elity mają cechy elit, a masy cechy mas. Krążenie elit dokonuje się na dwa sposoby : płynny - wymiana tylko jednostek; rewolucyjny - elita zastępowana przez kontr elitę.
· Ch. Mills (1916-1962): o przynależności do elity decydują nie nasze cechy a stanowisko. Elita władzy - koła wojskowe (ekonomiczne i polityczne), które podejmują wspólnie jako złożony zespół nakładających się na siebie klik - decyzje pociągające za sobą skutki przynajmniej w skali ogólnokrajowej.
· J. Wasilewski - badacz elit.
· M. Weber (1918 i 1921 rok) - elityzm.
· Dla Webera ważny był podział: polityka jako zawód i polityka jako powołanie. Polityk zwyczajny (bez pasji, dla kasy) i polityk z powołania (pasja, uczciwość, poczucie proporcji). Polityk z powołania - wartości etyczne: np. religia, moralne wartości. I wartości odpowiedzialności - skuteczne działanie kosztem wartości.
· K. Hannheim - elity polityczne, elity organizatorskie, elity intelektualne, moralne aktywistyczne i religijne. Kryteria decydujące o przynależności do elity:
- Krwi - społeczeństwo arystokratyczne.
- Własności - społeczeństwo burżuazyjne.
- Osiągnięcia - społeczeństwo demokratyczne.
· Negatywne procesy dotyczące elit:
- Wzrost liczby elit - ich inflacja - żadna nie ma decydującego wpływu.
- Przełamywanie ekskluzywności elit.
- Zmiana zasad rządzących selekcją elit.
- Zmiana wewnętrznego składu elit.
· Burton, Higley Gunther - trzy typy elit (kryteria - jaki jest stopień integracji normatywny konsensus):
- Elita stragmentaryzowana - niski stopień porozumienia, skłócenie; polityka jako konflikt.
- Elita zintegrowana normatywnie - kompromis; polityka jako przetarg.
- Elita zintegrowana ideologicznie - wysoki poziom integracji i porozumienia - monoelita.
- W przypadku:
a. System jest niestabilny.
b. System jest stabilny - demokracja.
c. System jest stabilny - nie ma demokracji.
· Cz. Znamirowski - warunki, które muszą zostać spełnione, aby demokracja się utrzymała:
- Elita godności składa się głównie lub wyłącznie z elity walorów lub zasług.
- Walory moralne są najważniejsze.
- W elicie godności jest grupa ludzi ożywionych duchem rycerskim.
- Godność promieniuje słabo - nie musi być przekazywana z pokolenia na pokolenie.
- Elita ma przeciwwagę.
- W elicie funkcji są osoby o wysokiej inteligencji.
- Dopływ i odpływ elementów elity jest łatwy.
- Masy wywierają stały nacisk na elity, aby się niealienowały.
- W łonie elity godności istnieje konflikt między pasożytami, a ludźmi o duchu rycerskim.
· H. Lasswell - polityk GRY (poszukuje emocji, najczęściej pochodzi z rodziny konserwatywnej, któremu brakowało kontaktów, chce mieć władzę) i polityk nastawiony na KORZYŚCI ( wywodzi się z biednej rodziny, jest politykiem awansu, jest nastawiony na korzyści materialne i bardzo często reprezentują typ patronatu).
· Agitator - rewolucjonista, owładnięty poczuciem misji; Odpowiedzialny lider - mąż stanu; Boss - chłodny, cyniczny.
· Administrator- skupiony na organizacji, zimny; Agitator - często narcystyczny, wchodzi w konflikty emocjonalne; Teoretyk.
· Elita - jako osoby posiadające wpływ np. bogactwa, szacunek, wiedzę; elita krążąca - sytuacja, kiedy jestem w elicie moralnej, następnie politycznej, ale tracą poparcie.
· Umiejętności decydujące o byciu w elicie:
- Wojskowe
- Umiejętności biznesowe
- Umiejętności organizacyjne
- Umiejętności w operowaniu symbolami
· Cyrkulacja osobowa.
9. Autorytaryzm, totalitaryzm, ekstremizm (Wykład z dnia 26.12.2009 r.)
· Autorytaryzm - LINZ, WNUK-LIPIŃSKI. Cechy:
- Ograniczony pluralizm polityczny - dopuszczenie koncesjonowanej opozycji.
- Wycofanie mas z polityki - bierność mas.
- Brak wystandaryzowanej ideologii.
- Brak zaangażowania państwa w gospodarkę.
- Kontrola nad mediami.
- Szczególna rola lub autonomia armii.
- Przeświadczenie o szczególnej roli wodza.
- Akcentowanie interesu narodowego.
- Nie dotyczy życia prywatnego.
· System posttotalitarny (autorytaryzm - typy) - pluralizm gospodarczy i społeczny, ale nie polityczny, tzw. druga gospodarka; obok nieefektownej gospodarki centralnej, wolnorynkowej; toleruje się do pewnego stopnia opozycje.
· Słutanizm - pluralizm gospodarczy i społeczny; pojawiają się nieprzewidywalne odgórne decyzje; wszystko zależy od rządów sułtana; niewielka instytucjonalizacja sceny politycznej.
· Reżim biurokratyczno-militarystyczny - kooperacja między wojskiem, dobrze zorganizowane wojsko, kooperacja wojska z technokratami - szybka industrializacja przez technokratów.
· Reżimy pokolonialno-mobilizujące - w sposób sztuczny stara się tworzyć naród.
· Rasowe i etniczne demokracje - jest demokracja dla tych, którzy spełniają kryteria rasowe.
· Reżimy teokratyczne - władza państwowa powiązana z władzą religijna, np. Watykan, Iran.
· Totalitaryzm - 1925 r. stworzył pojęcie, Giovani Gentile; minimum edukacji w rządzie Mussoliniego. Zmarł w 1944; państwo totalitarne; rozpowszechnienie pojęcia w latach 30-tych; jako pierwszy zajął się totalitaryzmem jako systemem.
· Cechy totalitaryzmu:
- Partia ma monopol władzy.
- Rządzi bezwolnymi masami niezorganizowanymi.
- Przemoc fizyczna i duchowa (wszechogarniająca propaganda).
Podstawowe cechy systemu totalitarnego: Brzeziński, Fredrich:
- Wszechogarniająca ideologia - świat czarno-biały, dotyczy biologii, historii, wychowania, wizja przyszłości i przeszłości, system totalitarny dąży do panowania nad całym światem.
- Monopartyjność.
- Zorganizowany terror.
- Monopol na mass media ( w autorytarnym tylko kontrola).
- Monopol na broń.
- Kontrola nad gospodarką.
- Totalna mobilizacja.
- Kontrola nad wojskiem.
· Hannach Arendt - cechy ruchów totalitarnych:
- Cieszą się poparciem mas, były bierne ale teraz chcą mieć jakąś organizację polityczną.
- Członkowie są całkowicie bezinteresowni.
Cechy systemu totalitarnego:
- współistnienie dwóch źródeł władzy - państwowe i partyjne (przewaga).
- Mnożenie urzędów i ciągłe przesuwanie centrum władzy - żeby umocnić wodza.
- Brak przewrotów pałacowych udawanych i nieudawanych.
- Totalne podporządkowanie aparatu państwowego wodzowi.
- Brak hierarchii władzy.
- Traktowanie policji tajnej jako nadrzędnej wobec armii.
- Policja tajna całkowicie podporządkowana wodzowi.
- Wprowadzenie wroga obiektywnego np. Żydzi, Polacy, w ZSRR - kapitaliści.
- Wprowadzenie idei przedsiębiorstwa potencjalnego.
- Stosunki społeczne przeszywa wzajemna podejrzliwość.
- Poczucie wszechogarniającej inwigilacji.
- Totalna indoktrynacja.
- Wrogowie systemu znikają bez śladu - brak ciał i grobów.
· Ekstremizm polityczny (radykalny) - psychologiczne powody poparcia niedemokratycznych rozwiązań, dlaczego jest nazizm? , pojedynczo oznacza krańcowy, najdalszy; Krańcowe stanowisko w jakiejś sprawie; stosowanie ostatecznych środków np. terroru dla celu politycznych lub ideologicznych; skąd się bierze: czynniki zewnętrzne, cechy jednostkowe.
· Co to radykalizm:
- rozumienie - skrajność - bo inne niż to co popularne.
- Czy ja jestem antysystemowy czy nie, opozycja solidarnościowa była antysystemowa czyli radykalna.
- najlepiej połączyć dwa: antysystemowość i kompromisy.
- Różnice: ideologia eksterministyczna i umiarkowana.
· Eksterminizm ukryty (ludzie posiadają dyspozycje, które są uśpione, w sytuacji kryzysu się ujawniają) i deklarowany (ludzie się przyznają, że należą do jakiegoś ugrupowania).
· Warunki społeczeństwa Reich - radykalizm pojawia się bo są normy społeczne, które nie pozwalają pokazywać swoich seksualności, normy religijne; Reich - seks i agresja są powiązane, popieranie ruchów to wyżycie się - jest na to przyzwolenie społeczne.
· Lipset - czemu jest radykalizm, ekstremizm jest gdy jest zbyt szybkie uprzemysłowienie i zbyt dużo robotników niewykwalifikowanych.
· Wilcox - ograniczenie swobody działalności gospodarczej, trudno założyć firmę, gdzie dominują korporacje jest radykalizm.
· Wykształcenie - w społeczeństwie lepiej wykształconych jest mniejsze poparcie dla ruchów radykalnych.
· Cechy intelektualne - radykalizm niższy poziom inteligencji.
· Cechy psychopatologiczne - z nerwicami, paranoja - radykalizm.
· Cechy psychologiczne (osobowościowe) - Fromm; skąd osobowość autorytarna? źródło jest takie same, szybkie zmiany społeczne, sposób rodzenia sobie z tą rzeczywistością autorytarną, chce wziąć sprawy w swoje ręce, ucieczka od wolności, podporządkowanie się komuś.
· Cecha osobowości autorytatywnej - chęć podporządkowania się władzy silnej, admiracja władzy, z drugiej strony sam chce dominować nad innymi słabszymi.
· Skłonność do biegunowego postrzegania ludzi - rządzący i podporządkowani.
· Emocjonalność - gotowość od uzależnienia się od siły wyższej. Teodor Adorno - współpracował z Frankel - Brunswick, Daniel Lewinson, Sanford - stworzyli skalę F (faszyzm) do badania osobowości autorytatywnej; cechy tej osobowości:
- Konwencjonalizm - sztywne przywiązanie do wartości klasy średniej.
- Autorytarne podporządkowanie - bezkrytyczny stosunek do wyidealizowanego autorytetu.
- Autorytarna agresja - poszukiwanie i karanie osób łamiących wartości.
- Antyintracepcja - niechęć do tego co subiektywne, do łagodności, empatii, do autorefleksji.
- Przesadność i stereotypowość - siły nadprzyrodzone.
- Wiara w bycie silnym i twardym - potępienie słabości.
- Destruktywność i cynizm - człowiek autorytarny postrzega człowieka jako małego, pełnego wad.
- Przekonanie, że świat jest wrogi i niebezpieczny.
- Nadmierne zainteresowanie sprawami seksu.
10. Osobowość oraz demokratyzacja (Wykład z dnia 3.12.2009 r.)
· Homo sovieticus - człowiek sowiecki (w Polsce rozpropagował ten termin Tischner); M. Zinowiew - twórca tego terminu. Człowiek służy państwu komunistycznemu. Jest komunistą. Typ osobowości wytworzony przez system komunistyczny; ludzie nie mają do siebie zaufania - nie podejmują działania obywatelskiego. We wszystkich krajach bloku sowieckiego; nie chcemy przez to tworzyć społeczeństwa obywatelskiego.
· P. Sztompka - niekompetencja cywilizacyjna - wyrażała się w tym, że były inne standardy higieny.
· Koncepcja dogmatyzmu - L. Rokeach, np. nietolerancja dwuznaczności, sztywność psychiczna, złożoność integratywna. Dogmatyzm jako cecha osobowości - wyznaje tylko jeden podmiot i uznaje go za słuszny, np. faszyzm.
· Dogmatykiem nie jest osoba wyznająca zasadę liberalnego światopoglądu.
· Cechy dogmatu:
- Są idee, który wszyscy akceptują i są takie, których nikt nie akceptuje.
- Postrzeganie świata jako źródła zagrożenia.
- Poglądy, których nie akceptuje zlewa w jedną całość.
- Za głupców uważa tych, którzy nie zgadzają się z jego poglądami.
- Pomniejsza różnice między poglądami, które wyznaje a które się tak naprawdę różnią między sobą oraz powiększa różnice między poglądami, które akceptuje i których nie akceptuje podczas gdy są one do siebie podobne.
· Hans Eysenck - twórca koncepcji osobowości sztywnej i miękka.
· Cechy osobowości sztywnej:
- Tendencja do skupienia się na praktycznej stronie rzeczywistości.
- Skupienie się na sobie.
- Niski poziom empatii.
- Instrumentalne traktowanie ludzi.
- Brak zahamowań w otwartym jawnym wyrażaniu swoich potrzeb seksualnych i agresji.
· Cechy osobowości miękkiej:
- Bardziej skupia się na rozważaniach a nie na działaniu.
- Altruizm.
- Empatia.
- Przywiązanie do norm etycznych.
- Nie przejawiająca, ujawniająca zachowań agresywnych i potrzeb seksualnych.
- Ugodowość - polityka jako kompromis.
· Konserwatyści - osobowość pół na pół.
· Liberałowie - osobowość miękka.
· A. Inchles - syndrom osobowości niedemokratycznej.
· Radosław Markowski - syndrom niedemokratycznych dyspozycji.
· Marta Crenshow - 1986 r.: jacy są ludzie w grupach terrorystycznych?
- Indywidualny poszukiwacz stresu (częściej przywódcy grup, wyższy poziom intelektualny, szukają samopotwierdzenia).
- Kolektywny poszukiwacz stresu (czerpie satysfakcję z samego faktu bycia w grupie).
Religia - alternatywa dla grup radykalnych.
· Samuel Stower - jego badania wykazały większą religijność przy mniejszym stopniu totalitaryzmu.
· Radykalizm do jakiś klas:
- Klasa robocza - komunizm.
- Klasa średnia - faszyzm.
- Klasa wyższa - tradycyjny autorytaryzm.
· Demokratyzacja
· Tanzycja - przejście od systemu niedemokratycznego do demokratycznego.
· S. Huntington - trzy fale.
· FALA DEMOKRATYZACJI - sekwencja przekształceń niedemokratycznych systemów politycznych w demokratyczne systemy sprawowania władzy, która zachodzi w określonym przedziale czasu a liczba krajów demokratyzujących się przewyższa liczbę krajów, które odchodzą od demokracji.
1. Pierwsza fala - długotrwała, 1828-1926; jej źródła tkwią w rewolucji francuskiej i amerykańskiej. Odpływ pierwszej fali - 1922-1942 - wiąże się ze zmianami po I wojnie światowej, np. Niemcy, Włochy, zachłyśnięcie się faszyzmem.
2. Druga fala - krótkotrwała, 1943-1962; związana z upadkiem III Rzeszy; wygrana aliantów. Odpływ tej fali - 1958 - 1973. - szczególnie odpływ demokracji w Ameryce Środkowej, np. Chile, Urugwaj.
3. Trzecia fala - 1974. rewolucja „goździków” w Portugalii.
· Przyczyny fal demokracji:
- Wspólna przyczyna, np. upadek Związku Radzieckiego, upadek jakiegoś mocarstwa - zewnętrzny wobec tego co dzieje się w jakimś kraju.
- Rozwój równoległy - jeżeli kraj przekroczy pewien próg alfabetyzacji, scholaryzacji i rozwoju gospodarczego to demokracja jest nieunikniona bo ludzie tego chcą.
- Model domina - wydarzenia w jednym kraju pociągają wydarzenia w innym.
- Model uniwersalnego remedium - demokratyzacja ma być lekiem na całe zło.
· Dlaczego rządzący oddają władzę?:
- chcą zachować życie.
- Sądzą, że będzie szansa powrotu do władzy.
- Dochodzą do wniosku, że koszty utrzymania systemu niedemokratycznego są bardzo wysokie.
· Trzy fale - szczegółowe wyjaśnienie:
- Trudności z legitymizacja systemów autorytarnych - zwłaszcza gospodarcze.
- Rozwój gospodarczy lat 60-tych - przekroczenie pewnego progu scholaryzacji.
- Zmiana w doktrynie Kościoła katolickiego - Kościół przestał być neutralny, zaczął być aktorem w polityce.
- Zmiany na arenie polityki międzynarodowej - USA zaczęły dofinansowywać ruchy demokratyczne.
- Efekt domina.
· Dlaczego demokratyzacja może zajść?:
- musi być sprzyjający układ sił - koalicji i rządzących.
- W elicie władzy rządzącej aktualni muszą wygrać zwolennicy demokracji a w elicie opozycyjnej musi być przewaga postaw kompromisowych.
· Typy demokratyzacji w trzeciej fali:
- Demokratyzacja odgórna - np. Hiszpania, Brazylia, Meksyk; władza oddana w sposób pokojowy; autorytarna władza jest inicjatorem bo np. wiedzą, że nie utrzymają tej władzy.
- Kooperacja z konieczności - opozycja nie jest na tyle silna by zrobić demokratyzacji oddolnej, np. Polska.
- Demokratyzacja oddolna - słaby reformator w elicie władzy, inicjatywa w opozycji, np. Rumunia - zamieszki.
11. Systemy wyborcze oraz wojna (Wykład z dnia 7.01.2010 r.)
11.1 Rodzaje systemów wyborczych:
· Diter Nohlen - trzy rodzaje systemów wyborczych:
WYBORY RYWALIZUJĄCE WYBORY NIERYWALIZUJĄCE WYBORY SEMI-RYWALIZUJĄCE
w demokracji W totalitaryzmie W autorytaryzmie
służą wyłonieniu rządzących Służą propagandzie Ujawnienie opozycji (dopuszcza się partie przeciwne by się ukazały)
Służą legitymizacji systemów i przywódców Służą wyborowi urzędników Cele propagandowe
Tworzą reprezentacje Stwarzanie pozorów demokracji na zewnątrz Częściowa legitymizacja systemu
Są sposobem wyrażania zaufania do polityków Nie ma swobody wyboru i alternatyw podczas wyboru Nie do końca wolne wybory i swoboda wyboru
Służą podniesieniu politycznej świadomości obywateli
Musi być wybór między dwoma opcjami (rzeczywista swoboda wyboru)
· WYBORY OTWIERAJĄCE - pierwsze wolne wybory ogłaszane z inicjatywy autorytarnie rządzącej elity
· Podziały systemu wyborów:
- SYSTEM PLURALISTYCZNY: klasyczny typowy dla USA; dwie odmiany głosowania:
1. Głosowanie w jednomandatowych okręgach - o wygranej decyduje względna przewaga głosów, nie musi ona wynosić 50%, może być np. 19% (musi to jednak być większość wszystkich oddanych głosów.
2. Głosowanie w wielomandatowych okręgach - np. w Turcji; wyborca ma tyle głosów ile jest mandatów; wygrywają ci, co mają ich najwięcej (wedle miejsc mandatowych)
- SYSTEM WIĘKSZOŚCI ABSOLUTNEJ - jednomandatowy okręg, więcej niż 50%- jeśli jest mniej to ma miejsce druga tura, np. we Francji;
- SYSTEM ALTERNATYWNEGO GŁOSOWANIA - wyborca ranguje kandydatów, np. w Australii;
- SEMI-PROPORCJONALNE SYSTEMY - każdy wyborca ma jeden głos, ale okręgi są wielomandatowe;
- SYSTEMY PROPORCJONALNE - inaczej zwane systemami list partyjnych, np. w Polsce, głosuje się na listę partyjną lub kandydatów
z niej, okręgi wielomandatowe;
· Metody liczenia głosów wyborczych:
- metoda d`Hondta - dzieli się głosy oddane na danych kandydatów przez liczby całkowite: 1,2,3,4,5, np. mamy 5 miejsc:
PS PP ZF
3000 2000 900 /2 /3
1500 1000 450
1000 666 300
- metoda Sainte-Loque - dzieli się przez liczby całkowite: 1,3,5,7
· Zalety wyborów większościowych (jednomandatowych):
- ochrona przed rozdrobnieniem
- dojście do dwupartyjności
- popieranie politycznego umiarkowania
- faktyczne rozstrzygnięcie kwestii władzy
- jasna odpowiedzialność
· Zalety proporcjonalnych wyborów:
- szeroka reprezentacja w Parlamencie
- zabezpieczenie przed sztucznymi większościami
- wspieranie zgodnej większości poprzez rozmowy koalicyjne, negocjacje
- zabezpieczenie przed kartelizacją polityki (by nie wytworzył się kartel dwóch partii niedopuszczających do walki innych)
- szanse dla nowych ugrupowań
- uwzględnienie społecznych zmian i nowych prądów
- zabezpieczenie przed radykalnymi zmianami (nie koniecznie związanymi ze zmianami politycznych preferencji wyborców)
11.2 Grupy interesów - grupy nacisków
· David B. Truman, Artur Bentley (w 1908 roku napisał książkę podkreślającą rolę tych grup w Ameryce).
· GRUPA INTERESU - grupa, która zajmuje wspólne stanowisko i wysuwa określone żądania, działając poprzez instytucje władzy, np. związki zawodowe.
· Różnice między grupą interesów a partiami politycznymi:
- grupy interesu nie są nastawione na proces wyborczy, celem nie jest zdobycie władzy, nie startują w wyborach - wpływają na kandydatów by uzyskać swoje cele
- do grup interesów należą bardziej podobni do siebie według cech społeczno-demograficznych, niż w partiach
- liczba grup interesów jest nieograniczona, partii natomiast tak, np. na drodze przepisów prawnych
- w przypadku grup interesów - można należeć jednocześnie do różnych grup interesów, do partii z reguły nie
- grupa interesu może być też kliką
- grupy interesów są nieformalne, partie są formalne
- grupy interesu wpływają na partie, generalnie brak zależności zwrotnych
- grupy interesów mogą się zmieniać w partie polityczne, np. samoobrona
- niektóre partie zmieniają się w grupy interesów
· Formy zinstytucjonalizowania - ich stopień:
Ruchy grupy interesów partie
· Różnice między grupami interesów a ruchami społecznymi:
- ruchy są bardziej spontaniczne, słabsza struktura
- ruchy mogą się zmieniać w grupy interesów, rzadko na odwrót
- w grupach interesu lepiej zdefiniowane jest członkostwo niż w ruchach społecznych
- grupy interesów mają lepsze finansowanie, niż ruchy (w sensie systematyczności)
- grupy interesów mają posiadać aparat biurokratyczny lub jego namiastkę
· Dlaczego należy się do grupy interesów ? :
1. Ze względu na cel:
- cele materialne - by mieć lepsze warunki pracy
- cele solidarnościowe - satysfakcja z przynależności
- cele wyższe - moralne, np. walka o pokój, walka z patologiami
2. Ze względu na sposób uzyskania zysków:
- zyski indywidualne - np. chęć bycia w grupie
- zyski kolektywistyczne - np. walka o pokój (zakres szerszy, ponadindywidualny)
· Grupy interesów:
- JEDNOPUNKTOWE - skupione na jednej kwestii, np. zezwolenie na aborcję, odwołują się najczęściej do kwestii etycznych
- WIELOPUNKTOWE - skupione wokół wielu kwestii
· Jak działają grupy interesów?:
Działanie bezpośrednio na władzę:
- przekazywanie funduszy na kampanie wyborcze
- lobowanie (informowanie o skutkach podjęcia lub zaniechania jakiś działań, itp.)
Działanie na społeczeństwo by wywarło wpływ na władzę
- zamieszki, parady, manifestacje
- finansowanie badań
- wpływanie na władzę sądowniczą (przywództwo społeczne lub doradztwo prawne)
· Relacje władza - grupa interesów:
1. Koncepcja pluralizmu amerykańskiego - wielość grup interesów konkurujących między sobą; władza podejmuje decyzje uwzględniając większy wpływ, skuteczność jakieś grupy interesów.
2. Koncepcja korporatywizmu (korporacjonizm) - współpraca między grupami interesów jest ściśle sformalizowana, np. komisja trójstronna - władza, pracodawca i pracobiorcy, starają się dogadać, relacje określone przepisami.
3. Koncepcja policy networks - mniej sformalizowana niż w przypadku koncepcji korporacjonizmu, ale więcej niż koncepcja pluralizmu, rządzący mają nieformalne sposoby komunikacji, mają swych faworytów, grupa interesów jest stroną konsultującą, są ustrukturalizowane stosunki, raczej współpraca z jedną stroną.
11.3 Wojna
· Nauka o wojnie - socjologia wojny (termin ten stworzył Steinmetz - polemologia od greckiego polemos - wojna, spór).
· Wzrasta intensywność kontaktów, pojawiają się wojny i straty;
· Klasyk rozważań o wojnie - Clausewitz - cztery rozumienia wojny:
1. METAFIZYCZNE - wojna jako współzawodnictwo, przeciwdziałanie patologii, np. wojna płci.
2. POTOCZNE - wojna jako stan konfliktu zbrojnego między państwami lub grupami wewnątrz państwa.
3. PRAWNE - wojna jako instytucja dopuszczająca takie typy zachowań
i działań, które są prawnie zakazane w czasie pokoju.
4. SOCJOLOGICZNE - wojna jako sytuacja, która ma konsekwencje dla ogółu społeczeństwa, jest zjawiskiem nadzwyczajnym.
· Przyczyny wojny:
1. Wojna jako zjawisko nieuchronne, wrodzone naturze, świata:
- orientacja manihijska - walka dobra ze złem
- tradycja hobska - wojna jako stan naturalny
- orientacja maltuzjańska - wojna jako sposób przywrócenia równowagi
- orientacja heglowska - wojna jako wyraz rozumu, postępu
2. Wojna jako środek prowadzący do celu, np. F. Ryszka, J. Wiatr
3. Wojna jako przestępstwo - zwłaszcza niesprawiedliwe, np.
W. Modrzejewski
· Typologia wojen:
- wojna sprawiedliwa i niesprawiedliwa (tradycja myśli chrześcijańskiej)
- święta wojna i zwyczajna (August, jeśli wojna służy rozszerzeniu władzy to jest święta)
- podział na sposób związany z technologią wojny, jej sposób prowadzenia:
1. wojna zwierząt (bez narzędzi)
2. wojny prymitywne (mają np. maczugę, specjalizacja ról)
3. wojny cywilizacyjne (taktyka, konie, wozy bojowe, sojusze)
Post został pochwalony 0 razy (Jeśli uważasz, że ten post zasługuje na pochwałę, kliknij tutaj)
