Słowa - stereotypy.
tworzymy tabelę w której mamy w pionie słowa nacechowane w różny sposób emocjonalnie (np. skin, antysemita, gwałciciel, Rosjanin, Niemiec, aktoreczka, laseczka itp.) a w poziomie dwie kolumny: „Jakie wzbudza uczucia ?” (dane słowo oczywiście) i „Jakie wywołuje działanie”. Potem rozmowa podsumowująca i wyciągająca wnioski. Całe ćwiczenie ma charakter projekcyjny i ma nas naprowadzić na to jak traktujemy bliźnich. Czy potrafimy miłować nieprzyjaciół na których dźwięk już reagujemy negatywnie. Ćwiczenie dobre dla dorosłych i wtedy możliwa jest interpretacja w kierunku stereotypów językowych.
Kwiatek odpowiedzi
Chodzi o graficzne rozwiązanie różnych schematów. Np. w modelu kwiatka, który ma jak wiadomo wiele płatków zawsze w płatki można coś pozytywnego wpisać.
Moje role na scenie życia.
każdy otrzymuje arkusz do wypełnienia z nazwami poszczególnych ról, jakie człowiek może pełnić: małżonek, rodzic, dziecko, przyjaciel, uczeń, Polak, chrześcijanin, katolik, obywatel, pracownik, wychowawca, człowiek, Europejczyk, kolega, mieszkaniec itp. (dla uczniów tylko część z nich)
prowadzący poleca, by do każdej z tych ról dopisać pięć cech charakteryzujących - określających tą rolę (czego się oczekuje od Polaka itp.)
spośród tych ról uczestnicy wybierają trzy, które ich zdaniem najlepiej ich określają i piszą własne charakterystyki jako np. męża, kolegi, ucznia
dyskusja podsumowująca wokół pytań: czego dowiedziałem się o sobie z tego ćwiczenia ? jakie trzy role i w jakiej kolejności są dla mnie najważniejsze ? jak je wypełniam ?
wypełniamy przygotowane wcześniej arkusze z kręgami „współśrodkowymi” w które wpisujemy poszczególne role: poczynamy od rdzenia, gdzie wpisujemy rolę dla nas najważniejszą itd.
Czy znalazło się słowo: chrześcijanin? Jeśli tak to w którym miejscu? Jak daleko od rdzenia.
Kręgi współśrodkowe - osoby w moim życiu.
Mamy następujące osoby do wpisania:
rodzina
Jezus
przyjaciele
znajomi
droga mi osoba itp.
Te osoby trzeba umieścić w kręgach współśrodkowych. Gdzie jest Jezus? Czy w samym centrum?
Kręgi współśrodkowe - etapy życia.
Kręgi współśrodkowe - tak jak słoje drzewa (metoda w obrazie). Te kręgi mają uczestnicy opisać. Każdy słój nazwać i wskazać gdzie się w danym momencie znajdują. Jakie dalsze słoje będą itp.
Tabela decyzyjna.
Podejmowanie decyzji na podstawie „tabeli decyzyjnej” w „pionie tabeli umieszczamy alternatywy rozwiązań danego problemu zaś w poziomie konsekwencje (schemat w załączniku”. Konsekwencje plusowe i minusowe. Można jeszcze do tego załączyć kolumnę w której jest coś w rodzaju norm moralnych czy też instrukcji, inspiracji płynącej z nauczania Kościoła.
Analiza tabelaryczna tekstów biblijnych
Po krótkim wprowadzeniu na temat zasad analizy tekstu przy pomocy tabeli rozdajemy tekst (np. Mt 6,19-21) i tabelę analizy tekstu (Ostrowska cz. II s 142-143). Potem wyjaśniamy zasady tworzenia tabel. Rozdajemy inny tekst (lub teksty - każdy dla innej grupy) i zlecamy osobom pojedynczym lub w grupach stworzenie tabeli umożliwiającej analizę tekstu. Wyniki przedstawiamy na dużych arkuszach papieru i prezentujemy całej grupie)
Pomoce: Przygotować gotowe wzory tabel do kserowania i zastosowania do konkretnych tekstów.
Tabele biblijne Mc Dowella.
Czytamy całą księgę i tytułujemy rozdziały oraz fragmenty. Ewentualnie same rozdziały. Umieszczamy to w tabeli: Długosz 95-99
Tabela obserwacji
polega na stawianiu pytań do krótkiego fragmentu Biblii (perykopy bądź kilku wersetów): kto? co? kiedy? gdzie? dlaczego? jak? Z boku zostawiamy miejsce na własne pytania interpretacyjne, które trzeba wyjaśnić (przy pomocy np. następnej tabeli wersetów krzyżujących się), np. kto to jest faryzeusz? Jak byli traktowani celnicy przez pobożnych Żydów? Metoda ta uczy dostrzegania spraw drobnych, ale ważnych, które wpływają na lepsze zrozumienie tekstu. Możemy porównywać tabele obserwacji różnych perykop, zastanawiać się nad podobieństwami oraz różnicami (np. spotkania Jezusa: z Nikodemem i z Samarytanką). Pomaga to zrozumieć myśl Ewangelisty, rozwój akcji.
Uczniowie w grupach mogą tworzyć tabele obserwacji, a cała klasa wspólnie może je porównywać. Należy pamiętać o tym, iż stopniowo musimy wprowadzać uczniów w umiejętność posługiwania się tą metodą, nawet gdy mamy do czynienia z osobami dorosłymi.
Uczenie się tej metody może przebiegać w trzech etapach: najpierw wiele razy wypełniamy tabelę obserwacji z całą klasą na tablicy, potem zadajemy ją do pracy w małych grupach (wtedy obserwujemy umiejętności uczniów w posługiwaniu się nią), na końcu dopiero zadajemy ją do samodzielnego wypełnienia przez uczniów (może być to w formie pracy domowej). Stopniowe wprowadzanie nowych elementów i umiejętności sprzyja przeżywaniu radości poznawania i uczenia się. Czytanie Biblii i praca z tekstem biblijnym nie może przekraczać możliwości uczniów.
Przykłady tabeli obserwacji u Długosza s. 101 - 102 lub w skanach obrazkowych
Tabela krzyżujących się wersetów
polega na wyszukiwaniu tekstów, które omawiają ten sam problem, przybliżają znaczenie określonych słów i terminów, ukazują kontekst, w którym jest stosowane jakieś słowo. Pomocą do tworzenia tabeli krzyżujących się wersetów mogą być komentarze w Biblii Tysiąclecia - które wyjaśniają niektóre wyrazy, często podają teksty paralelne - jak również konkordancje, słowniki i encyklopedie biblijne. Tabelę wersetów można wykorzystać przy metodzie: Słuchanie Boga (jest to metoda egzystencjalna omówiona niżej).
Przykłady tabel u Długosza na str. 103-104 lub w skanach obrazkowych
Tematy rozmów.
Kręgi otwartości. Z kim bym rozmawiał np. o polityce, o sprawach obojętnych, osobistych itp. Wpisujemy do odpowiednich rubryk odpowiednie osoby. Potem zastanawiamy się o czym byśmy mogli rozmawiać z Panem Jezusem.
Czas dany i zadany:
uczestnicy otrzymują tabelki z rozpisanymi godzinami i wypełniają tym czym wypełniają zwykle swój czas.
Następnie mają sobie wyobrazić, że przyszedł ich ostatni dzień. Otrzymują kartkę z kółkiem w kształcie zegarka i wypełniają też godzina po godzinie: co uczyniliby dnia swego ostatniego
porównują tabelę poprzednią z tym „dniem ostatnim” i wyciągają wnioski na temat ewentualnych zmian: co zmieniliby w swoim życiu w aspekcie wykorzystania czasu im danego
Dyskusja na temat wykorzystania czasu, który jest darem i zadaniem.
Robię bo...
Uczeń otrzymuje listę czynności różnych rodzajów (od mycia się poczynając na modlitwie kończąc) i kwalifikuje je do różnych kategorii: Jeśli któraś z czynności go nie dotyczy nie uwzględnia jej.
„robię bo muszę”
„robię bo lubię”
„robię bo tego potrzebuję”
„robię bo powinienem”
Następnie dyskusja skoncentrowana wokół miejsca i roli czynności o charakterze religijnym: np. uczęszczanie na mszę świętą. Celem byłoby podprowadzenie dzieci pod zrozumienie, że to co wiąże się z kontaktem z Bogiem powinno być wynikiem poczucia powinności i potrzeby (pomocniczo - zainteresowania) ale nie przymusu. Chodzi o stopniowe wypracowywanie autonomicznej motywacji religijnej.
Drzewko decyzyjne.
„Drzewko decyzyjne” (schemat kserowany) Uczestnicy otrzymują opis jakiejś sytuacji wymyślonej - problemu, jaki napotykają u ucznia i mają rozważyć podjęcie decyzji według schematu „drzewka decyzyjnego” z ksera. A jeśli nie znajdę oryginału to samemu to trzeba będzie zrobić. Takie drzewko chrześcijańskiej decyzji. Drzewka trzeba przygotować tak, by już jakieś elementy były wypełnione. Np. cel, okoliczności itp. Resztę wypełniają uczniowie.
Przygotować: „Formy” dla drzewek decyzyjnych.
„Plan gry”
Rozrysowujemy na planszy imiona lub nazwy postaci, które brały udział w tej scenie. Następnie piszemy ich charakterystyki, następnie łączymy je liniami i nazywamy relacje, które ich łączą, dopisujemy pod nimi emocje jakie żywią w związku z tą sceną (dopracować)
Pomoce: Plansze z różnego rodzaju tłem:
tło - dom
wnętrze synagogi
jezioro itp.
Do tych planszy z tłem postacie na magnesach i kartoniki puste z możliwością taką aby coś na nie wpisać i później przykleić magnesem np. pod daną postacią.
Tabela zachowań.
Uczestnicy wypełniają tabelę w której przedstawione są różne sytuacje trudne - kryzysowe i możesz wybierać między sposobami reakcji np. agresja, ucieczka, zachowanie konstruktywne. Chodzi o to, by szczerze wskazać w jaki sposób się reaguje na takie sytuacje. Potem analiza.
Diagram kołowy.
Dzielimy koło zgodnie z proporcjami np. koło czasu, zainteresowań, zalet, wad, dnia powszedniego, niedzieli itp. Mówią nam te diagramy o nas, są materiałem do refleksji.
U kogo szukam pomocy?
Rozdajemy kartki papieru z wypisanymi w kolumnie osobami z jakichś powodów dla mnie ważnymi:
matka
ojciec
brat
siostra
mąż / żona
nauczyciel
szef
ksiądz
koleżanka
kolega
przyjaciel
Polecenie: grupa stawia literki przy poszczególnych osobach po przeczytaniu przez prowadzącego sytuacji.
„s” przy osobach, do których zwracamy się gdy jest nam smutno
„e” boimy się trudnego egzaminu
„ch” ktoś z naszych bliskich jest chory
„r” dzielimy się z nimi sukcesem odniesionym np. otrzymaną nagrodą
„t” mogę im powierzyć swoją najgłębszą tajemnicę
„c” zwracamy się do nich gdy sami nie potrafimy pomóc innym, gdy oni cierpią i są smutni
„p.” chcesz im podziękować, za coś wyjątkowego co cię spotkało
„sz” powiedziałbyś im, że jesteś szczęśliwy, wesoły i radości
„d” osoby, które prosisz o pomoc i radę, gdy chcesz podjąć jakąś ważną decyzję
„g” zwracasz się do nich gdy boisz się, że spotka cię coś złego
„o” osoby, którym chciałbyś powiedzieć wszystko o sobie”
„z” przy osobach, które chciałbyś prosić często o przebaczenie
„f” prosisz te osoby, by powiedziały ci co masz robić w życiu
Jeśli sytuacja nie występuje, wówczas nie stawiamy literki. Osoba, która „otrzymała” najwięcej literek jest kimś komu najbardziej ufasz. Porozmawiajmy o tym jakie ta osoba ma cechy ? Dlaczego właśnie ją obdarzasz zaufaniem ? Tworzy się w ten sposób obraz idealnego doradcy. Ewentualnie może być tak, że zamiast ogólnych kategorii typu: koleżanka, szef , zachęcamy ich do umieszczenia na liście konkretnych osób z poszczególnych kategorii. Podsumowanie wypełnionego kwestionariusza dokonać się może na następnej lekcji. Rozwinięcie w kierunku np. Chrystusa jako autorytetu lub autorytetów ludzkich w twoim życiu itp. Również autorytetu kapłana, Kościoła itp.
Tabela: Ten to ma problem...
Seria ćwiczeń, metod, dyskusji wzbudzająca wiarę w to, że Jezus, Bóg jest tym, który rozwiązuje ludzkie problemy. Analizujemy teksty biblijne w grupach i wypełniamy tabelkę w której w pierwszej kolumnie wpisujemy postać biblijną, w drugiej jej problem a w trzeciej kolumnie - sposób zaradzenia problemowi przez Pana Boga i człowieka.
Kwestionariusz alfabetyczny.
Trzeba wpisać coś w poszczególne linijki kwestionariusza. Jest tylko jeden problem: każda linijka zaczyna się inną literą. I w tych linijkach dane wpisywane trzeba tak przeformatować, by zaczynały się od kolejnych liter alfabetu. Oczywiście nie wszystkie litery alfabetu muszą być zagospodarowane.