PLANOWANIE
JAKO
FUNKCJA ZARZĄDZANIA
Planowanie w procesie zarządzania jest logicznie i chronologicznie pierwsze. Jest czynnością koncepcyjną i preparacyjną. Dotyczy przyszłości. Opiera się na analizie aktualnych i prognozowanych warunków.
Planowanie - ustalanie celów i projektowanie sposobów realizacji przyszłych działań, oparty
na identyfikacji i analizie obecnych oraz przewidywanych przyszłych warunków.
Plan - optymalny, wystarczająco dobry projekt powadzenia przyszłych działań, wybrany
spośród wielu alternatywnych możliwości, respektujących obecne i przyszłe warunki
działania, czyli decyzją. Ma charakter dyrektywny (tzn. dopóki się nie zmieni, dopóty
wewnętrzne podmioty instytucji, których ten plan dotyczy są zobowiązane do jego
realizacji)
Planowanie polega na poszukiwaniu odpowiedzi na pytania:
Po co? - cel
Kiedy? - termin
Czym? - zasoby
Kim? - zasoby ludzkie
Ile? - potrzeby
Jak? - technologia
Podział planów:
Kryterium przedziału rzeczowego (przedmiotowego):
Całościowe - dotyczące całej instytucji
Odcinkowe - dotyczące wyodrębnionych obszarów np. funkcjonalne, terytorialne
Kompleksowe - dotyczące kilku powiązanych obszarów działania (konstrukcja wyrobu,
produkcja, zaopatrzenie, serwis)
Kryterium czasowego horyzontu planowania:
Długookresowe (> rok)
Średniookresowe (kwartał - rok)
Krótkookresowe (miesięczne, dekadowe, tygodniowe, dzienne, zmianowe)
Zasady sporządzania planów
Zasada chronologicznej kolejności planowania i działania
Zasada hierarchiczności planowania
Zasada współdziałania kompetentnych podmiotów
Poparcie ze strony naczelnego kierownictwa
Zasada integracji planowania i kontroli
Zasada adekwatności planowania do aktualnych i przewidywanych warunków
Procedura planowania
Cechy dobrych planów
• ambitne, ale wykonalne
• racjonalne, oparte na wiedzy i doświadczeniu
• elastyczne, dopuszczające możliwość zmian w trakcie realizacji
• spójne, zgodne co do kierunków
• operatywne, uruchamiające odpowiednie działania
• kompletne, zawierające wszystkie, ale tylko istotne elementy
• terminowe, zawierające horyzont czasu, na jaki są sporządzane
• celowe, posiadające określony sposób działania
• komunikatywne, zrozumiale sformułowane
• odpowiednio długookresowe, stosownie do wagi problemu
• odpowiednio szczegółowe oraz sprawne
PLANOWANIE STRATEGICZNE
1. Planowanie długookresowe, mające zasadniczo charakter jakościowy
2. Planowanie nadrzędne w stosunku do pozostałych planów instytucji
3. Planowanie, którego przedmiotem są problemy o największym znaczeniu dla przetrwania i rozwoju instytucji
4. Planowanie o charakterze kompleksowym, identyfikujące, analizujące i prognozujące wiele czynników oraz formułujące globalne cele instytucji
PROCEDURA
PLANOWANIA STRATEGICZNEGO
TYPY PLANÓW STRATEGICZNYCH
Strategie całościowe -
decyzja o dziedzinach działalności instytucji
Strategie rodzajów działalności -
decyzja o sposobach dążenia do
konkurencyjności w poszczególnych
dziedzinach
Strategie funkcjonalne -
decyzja sposobie wspierania strategii
rodzajów działalności na poziomie
funkcjonalnym
PLANOWANIE OPERACYJNE
Planowanie średnio- i krótkookresowe, konkretyzujące plany strategiczne
Planowanie, którego przedmiotem są problemy specyficzne dla określonych aspektów działalności
Planowanie oparte na identyfikacji, analizie i prognozowaniu tych czynników, które są ważne dla określonego aspektu
Planowanie mające zasadniczo charakter ilościowy oraz w znacznym stopniu ustrukturyzowane
Planowanie, które w bardzo precyzyjny sposób ustala określone sposoby działania
SYSTEMATYKA PLANÓW
OGÓLNE METODY PLANOWANIA I PROGNOZOWANIA
Metoda planowania - dobór określonych technik postępowania w procesie prognozowania i planowania oraz intensywność i kolejność ich stosowania.
METODY PLANOWANIA STRATEGICZNEGO
Analiza silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń (SWOT)
1. Ustalenie kluczowych wewnętrznych i zewnętrznych czynników długookresowego powodzenia organizacji
2. Identyfikacja kluczowych czynników wewnętrznych (silne i słabe strony)
3. Identyfikacja kluczowych czynników zewnętrznych (szanse i zagrożenia)
4. Kojarzenie ze sobą czynników wewnętrznych i zewnętrznych, których kombinacja pozwala na przyjęcie celów kierunkowych
Metody pozycyjne (np. benchmarking)
1. Identyfikacja kluczowych wymiarów pozycji strategicznej danej organizacji.
2. Ustalenie pozycji strategicznej w każdym ze zidentyfikowanych, ważnych wymiarów oraz syntetyczna ocena ogólnej pozycji strategicznej danej organizacji.
3. Wyznaczenie wymiarów pozycji strategicznej wymagających usprawnienia oraz sformułowanie kierunkowych sposobów realizacji poprawy.
Metody portfelowe (np. metoda BCG)
1. Ustalenie wymiarów analizy portfela produktów
2. Ustalenie skali ocen perspektywicznej atrakcyjności produktów w każdym z wymiarów
3. Zbudowanie macierzy analizy portfela produktów
4. Interpretacja atrakcyjności poraz sformułowanie zaleceń strategicznych
Metody scenariuszowe
1. Ustalenie stałych trendów rozwojowych zachodzących w otoczeniu.
2. Ustalenie zmiennych czynników otoczenia oraz najbardziej prawdopodobnych kierunków ich rozwoju.
3. Ustalenie skończonej liczby przyszłych „scenariuszy rozwoju sytuacji”. Scenariusze te są kombinacją stałych oraz niepewnych trendów rozwojowych otoczenia.
4. Identyfikacja podstawowych zasobów i kompetencji organizacji.
5. Sformułowanie działań, które powinna podjąć dana organizacja (zbiór strategii)
Metody planowania strategicznego na poziomie rodzajów działalności
4
metody zalgorytmizowane - stosowanie ścisłych, sformalizowanych technik ilościowych
Grupy metod planowania
Konkurencja wewnątrz sektora
Zagrożenie wynikające z możliwości wejścia do sektora nowych firm
Siła przetargowa odbiorców
Siła przetargowa dostawców
Zagrożenie ze strony produktów substytucyjnych
Strategiczna kontrola
Wdrożenie strategii: określenie środków i celów
Warunki otoczenia
System wartości i zapatrywania naczelnego kierownictwa
Długoterminowe zamiary przedsiębiorstw
Określenie strategii: poszukiwanie, formułowanie i ocena strategii
Strategiczna analiza: przedsiębiorstwo a otoczenie
budżety
• rzeczowe -
np. rzeczowy plan zaopatrzenia
• finansowe -
np. plan kosztów
projekty
np. harmonogram uruchomienia inwestycji
programy
np. roczny plan marketingowy
Plany operacyjne
Plany strategiczne
metody heurystyczne - mieszane stosowanie sformalizowanych technik ilościowych oraz metod jakościowych
metody jakościowe - stosowanie jakościowych metod przetwarzania i interpretacji informacji
SYSTEM PLANÓW INSTYTUCJI
Wybór optymalnych sposobów działania
Konstrukcja alternatywnych sposobów działania
Wybór optymalnej wiązki celów
Konstrukcja alternatywnych celów organizacji
Identyfikacja i analiza aktualnych warunków wewnętrznych i zewnętrznych
Prognoza i analiza przyszłych warunków wewnętrznych i zewnętrznych