Ekonomia integracji Europejskiej
Geneza powstania wspólnot europejskich!!!
Pierwsze próby wspólnego działania różnych państw pojawiły się już w starożytności w początkach XIV w. przez jednego z wielkich prawników francuskich Pierre'a Dubois. Niestety idea ta nie doczekała się realizacji. Trzeba było doświadczyć okropności i spustoszeń II wojny światowej by zrozumieć, że proces unifikacji może być jedynym skutecznym środkiem przeciwdziałania konfliktom zbrojnym. Do świadomości wielu klas politycznych zaczęło docierać, że proces unifikacji będzie tym szybszy i trwalszy, im baza jego aktywnych uczestników będzie szersza. Skoro, więc działając suwerennie, ale w pojedynkę państwo nie jest w stanie obronić swoich obywateli, winno ono dążyć ze wszystkich sił do współpracy międzynarodowej, stwarzając w ten sposób warunki dla tworzenia lepszego systemu bezpieczeństwa globalnego. Jednym z pierwszych mężów stanu, który po wojnie odważył się powrócić do idei utworzenia „Stanów Zjednoczonych Europy” był Churchill. Proponował w oparciu o współpracę francusko-niemiecką stworzenie dogodnej płaszczyzny pojednania dotychczasowych wrogów, jak i w celu budowy zapory przed idącym ze wschodu zagrożeniem komunistycznym. Od pierwszych chwil po zakończeniu II wojny światowej przebiegał on w klimacie napięć, konfliktów i narastających przeciwieństw pomiędzy zwycięskimi mocarstwami, dotychczasowymi aliantami, zwłaszcza pomiędzy ZSRR i USA. Kraje Europy Zachodniej przyjęły najpierw gospodarczą, a później także militarną pomoc Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Pomoc gospodarcza przybrała postać programu ERP (Europen Recovery Program) potocznie zwanego planem Marshalla. Ogłoszono go 2 czerwca 1947r na Uniwersytecie Harvarda. Plan przewidywał napływ pomocy do krajów Europy Zachodniej zarówno pod postacią gotowych produktów, jak i w formie uruchamiania pożyczek. Plan dodatkowo zakładał potrzebę utworzenia organu delegowanego do kierowania rozdziałem pomocy amerykańskiej. Organizacja ta była zaczątkiem współpracy państw na poziomie europejskim. Do organizacji przystąpiło 16 państw zachodnioeuropejskich: Austria, Belgia, Dania, Francja, Holandia, Gracja, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Wielka Brytania i Włochy. W 1949r Włączono do organizacji NRF a w 1959r Hiszpanię. Głównym zadaniem Organizacji był rozdział pomocy w ramach planu Marshalla pomiędzy jej sygnatariuszami oraz sprawowanie kontroli nad jego realizacją. Jesienią 1961r Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej przekształciła się w Organizację Współpracy i Rozwoju Ekonomicznego. W istocie plan Marshalla przyczynił się do pogłębienia istniejącego już podziału Europy, a także finansowego i gospodarczego uzależnienia krajów Europy Zachodniej od USA. Wobec narastającej przewagi militarnej Związku Radzieckiego i własnej bezradności kraje te stawały się zależne także od pomocy wojskowej Stanów Zjednoczonych (utworzenie 4 kwietnia 1949r Paktu Północnoatlantyckiego zwanego NATO). W konsekwencji komplikującej się międzynarodowej sytuacji gospodarczej i politycznej wzmaga się zainteresowanie zachodnich krajów europejskich tworzeniem ponadnarodowych, odpowiednio silnych i trwałych, związków o charakterze politycznym i gospodarczym. Zjednoczenie miało też umożliwić wypracowanie właściwych rozmiarów technologii i odpowiadających im specjalizacji gospodarczych. Poza powołaniem do życia NATO na podstawie tzw. Traktatu Brukselskiego (17 marca 1948r) powołano również Radę Europy. NATO było i jest podstawą struktury obronnej Europy Zachodniej, w skład, której wchodzą wszystkie kraje tego obszaru. Mimo że w 1966r Francja wycofała swoje siły zbrojne ze struktur wojskowych NATO, to jednak pozostawała w politycznej strukturze tej organizacji. Należy zaznaczyć, że organizacja ta wniosła znaczący wkład w dzieło integracji zachodnioeuropejskiej na poziomie strategiczno-wojskowym oraz politycznym, czyniąc to do dziś. Obecnie osiem państw aspiruje do pełnego członkostwa w NATO: Polska, Czechy, Węgry, Słowacja, Bułgaria, Rumunie i Albania.
Proces tworzenia Rady Europy sięga 1948r. Jej prekursorem był zwołany w maju 1948r w Hadze Kongres Europejski pracujący pod przewodnictwem Churchilla. 5 maja 1949r kongres ten przekształcił się w Radę Europy z siedzibą w Strasburgu. Rada Europejska została utworzona w intencji popierania wszelkich inicjatyw i działań zmierzających do ściślejszej współpracy pomiędzy państwami- członkami w zakresie ochrony ideałów politycznych i wolności. Trzon założycielski Rady stanowiły państwa-sygnatariusze Traktatu Brukselskiego, a więc: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg i wielka Brytania, jednak dziś należy do niej już 39 państw Europy. Głównym celem Rady Europy jest stanie na straży praw członkowskich oraz norm demokracji europejskich. Organami Rady Europejskiej są: Komitet Ministrów i Zgromadzenie Doradcze (które obsługiwane są przez Sekretariat Rady Europy). Komitet Ministrów rozważa środki, jakie winny być podejmowane dla realizacji celu Rady Europy, włączając w to zawieranie konwencji i umów oraz przyjmowania przez rządy wspólnej polityki odnośnie do poszczególnych spraw, wydaje decyzje we wszystkich sprawach dotyczących wewnętrznej organizacji, może powoływać dla wszelkich celów, które uzna za właściwe, komitety i komisje o charakterze doradczym lub technicznym. Komitet jest obowiązany przekładać Zgromadzeniu Doradczemu na każdej sesji sprawozdania ze swojej działalności wraz ze stosowną dokumentacją. Zgromadzenie Doradcze jest ciałem obradującym Rady Europejskiej. Pracami Zgromadzenia kieruje jego przewodniczący wybierany przez samo Zgromadzenie spośród jego członków. Zgromadzenie zbiera się raz w roku na sesji zwyczajnej. Częścią składową Rady Europy jest też Sekretariat składający się z sekretarza generalnego, jego zastępcy, mianowanych przez Zgromadzenie Doradcze na wniosek Komitetu Ministrów i personelu mianowanego przez sekretarza generalnego. Rada Europy, przedstawiciele członków i Sekretariat korzystają na terytorium członków z przywilejów i immunitetów koniecznych dla wykonywania ich funkcji.
Europejska Wspólnota Węgla i Stali
Chciano zapewnić kontrolę nad zasobami naturalnymi będącymi bazą surowcową dla przemysłu ciężkiego, którego opanowanie było przyczyną konfliktów zbrojnych. Idea ta znalazła swój grunt we Francji, która była szczególnie zainteresowana gwarancją wykluczającą na przyszłość pojawienie się jakichkolwiek zagrożeń ze strony Niemiec. Kolejne rządy francuskie nakładały na Niemcy restrykcje polityczne i gospodarcze. Z czasem uznano, że powołanie struktury kierującej przemysłem ciężkim w Europie Zachodniej może doskonale służyć znajdowaniu dodatkowych rynków zbytu dla odbudowujących swoje gospodarki i rozwijających się ekonomicznie państw. Nowa europejska organizacja winna być niezależna od współczesnych rządów stając się pierwszą konkretną podstawą federacji europejskiej. 5 maja 1950r Robert Schuman ogłosił deklarację, która stała się podstawą tzw. „Planu Schumana”, uchodzącego za oficjalny początek historii Wspólnot Europejskich. Idea integracji polegała na tym, by sprawnie stworzyć organizację międzynarodową, zapewniającą NRF równoprawną pozycję w stosunkach z innymi państwami-stronami porozumienia dotyczącego produkcji najbardziej podstawowych surowców strategicznych, tj. węgla i stali. Produkcja w tym sektorze miała być poddana kontroli dokonywanej przez organ zupełnie niezależny od poszczególnych państw członkowskich, w tym także NRF. Plan oznaczał tym samym diametralną zmianę w dotychczasowej restrykcyjnej wobec NRF polityce ze strony Francji. Niemcy stawały się odtąd ważnym partnerem Francji w dziedzinie przemysłu węglowego i stalowego, zaś oba te państwa razem otwierały się także na inne państwa Europy w ramach nowej organizacji. Jej utworzenie zwiastowało też otwarcie pierwszego etapu budowy federacji europejskiej i nowego etapu w historii Starego Kontynentu w ogóle. Sam Schuman przewidywał, że powoływana do życia organizacja „byłaby pierwszą konkretną podstawą (…) do stworzenia federacji europejskiej, jaka jest potrzebna dla ochrony pokoju”. Tak, więc swobodny przepływ węgla i stali miał stanowić odtąd pierwszy krok integracji następnych sektorów gospodarki, co w następstwie miało dać podstawę do pełnej integracji ekonomicznej Zachodniej Europy.
Idee wyłuszczone w Planie Schuman spotkały się z aplauzem sześciu rządów, w tym: Francji, NRF, Belgii, Holandii, Luksemburga i Włoch oraz z żywym przyjęciem społeczeństw tych krajów. Poparły ten plan też Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Ta ostatnia nie zdecydowała się jednak przystąpić do projektu. Deklaracja Schuman stała się bezpośrednią podstawą wszczęcia negocjacji przez sześć wyżej wymienionych państw, które prowadzone były od 10 czerwca 1950r do 19 marca 1951r by doprowadzić do uzgodnienia i podpisania 18 kwietnia 1951r w Paryżu Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, który wszedł w życie 22 lipca 1952r.
Traktat ten został podpisany na 50 lat, co oznacza, że obowiązywał do 2001r. Traktat ten składał się z 100 artykułów, trzech załączników, tyluż protokołów oraz z przepisów wprowadzających.
Do głównych zadań Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali należy racjonalizacja produkcji, dystrybucji, podniesienie jakości integracji sektoralnej w zakresie węgla, stali, żelaza i złomu. Wspólny rynek przy tym opiera się według art. 4 Traktatu na czterech zasadach:
Zakazu ceł eksportowych i importowych oraz opłat o podobnym charakterze oraz ograniczeń ilościowych w obrocie węglem i stalą;
Zakazu środków lub praktyk dyskryminujących niektórych producentów, nabywców lub konsumentów, jak również zakazu środków lub praktyk utrudniających nabywcy swobodny wybór dostawcy;
Zakazu subwencji lub innych form pomocy przyznawanej przez państwo albo specjalnych obciążeń przez nienakładanych;
Zakazu praktyk restrykcyjnych dotyczących podziału lub eksploatowania rynków.
Z kolei art. 7 i następne postanowienia Traktatu ustanawiały ponadpaństwową strukturę organizacyjną Wspólnoty. Jej organami odtąd były:
- Wysoka władza (High Authority);
- Specjalna Rada Ministrów;
- Zgromadzenie Ogólne;
- Trybunał Sprawiedliwości.
W ten sposób powstała instytucja nie tylko o ponadnarodowym charakterze, ale też powstał organizm obdarzony własną osobowością prawną na poziomie międzynarodowym. Wspólnota zyskała uznanie międzynarodowe wielu państw, w tym Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn., które jako pierwsze w 1952r zamianowały swego ambasadora przy Wspólnocie w osobie Thomlinsona. Tym samym położony został „fundament instytucji zdolnych do kierowania odtąd wspólnym losem Narodów w Europie”.
Europejska Wspólnota Gospodarcza (obecnie Wspólnota Europejska) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)!!!
W sferze militarnej i politycznej zwolennicy integracji doszli do przekonania, że najszczerszą i najtrwalszą zarazem integracją mogą w przyszłości zapewnić Europie Zachodniej lepsze i głębsze więzi gospodarcze. Przy tym od pewnego czasu szczególnym zainteresowaniem entuzjastów procesu integracji cieszyły się takie dziedziny jak energetyka, surowce, transport i rolnictwo. Jan Beyen w swoich dwóch memorandach z grudnia 1952r i z lutego 1953r sformułował ideę europejskiego wspólnego rynku jako odmiennej od dotychczas forsowanej koncepcji sektorowej integracji gospodarek. Plan Beyena stał się 20 maja 1955r podstawą kolejnego memorandum, z którym tym razem wystąpiły wszystkie państwa Beneluksu. W jego konsekwencji na pierwsze dni czerwca 1955r zwołano do Messyny na Sycylii spotkanie ministrów spraw zagranicznych państw - członków EWWiS, podczas którego zapadła decyzja o merytorycznej rozbudowie wspólnych instytucji, stopniowej fuzji gospodarki narodowej, stworzeniu wspólnego rynku i harmonizacji polityki socjalnej. Konferencja messyńska spowodowała definitywne porzucenie idei integracji sektorowej, której wierna pozostałą odtąd jedynie Francja, i stanowiła jednoczesne stanowcze zaaprobowanie idei tzw. „integracji horyzontalnej”. Tzw. rezolucja z Messyny powodowała ponadto specjalną komisję dla opracowania koncepcji wspólnoty gospodarczej i współpracy w dziedzinie energii atomowej. Raport Spawka, ogłoszony 21 kwietnia 1956r i przyjęty nieco ponad miesiąc później, 29 maja 1956r, na konferencji międzyrządowej w Wenecji, który stał się podstawę dla negocjacji zmierzających do opracowania nowych traktatów integracyjnych. Rokowania w tej sprawie rozpoczęły się 26 czerwca 1956r i trwały bez mała rok. Przyniosły jednak, pomimo licznych trudności występujących w trakcie ich trwania efekt w postaci wypracowanych dwóch traktatów, które mogły być podpisane 25 marca 1957r w Rzymie (stąd nazwa Traktatów Rzymskich). Pierwszy z nich ustanawiał Europejską Wspólnotę Gospodarczą - EWG, drugi natomiast tworzył Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EWEA lub Euratom). Traktaty te weszły w życie 1 stycznia 1958r Stronami Traktatów Rzymskich było sześć państw, w tym: Belgia, Holandia i Luksemburg (czyli kraje tzw. Beneluksu), Niemcy, Francja i Włochy. Nie na mocy kolejnych aktów o przystąpieniu Szóstka uległa rozszerzeniu do dzisiejszej Piętnastki.
Traktat Rzymski z 25 marca 1957r ustanawiający EWG zwaną też Wspólnotą Europejską składa się z 248 artykułów, 4 aneksów, 9 protokołów oraz z konwencji określającej stosunek nowej Wspólnoty do terytoriów zamorskich czworga jej członków, tj. Belgii, Francji, Holandii i Włoch. Nowa Wspólnota Europejska nie stała się państwem, nie dysponując po temu niezbędnym atutem suwerenności ani możliwością samookreślenia swych kompetencji. Niewątpliwie posiada ona jednak osobowość prawną umożliwiającą jej podejmowanie prawnomiędzynarodowych czynności. Traktat Rzymski ustanawiający EWG zawarty został na czas nieokreślony, co sprawia, że utworzenie Wspólnoty i przeniesienie na nią przez jej członków swych praw suwerennych jest nierozwiązywalne i nieograniczone czasowo. Głównymi celami przyświęcającymi sygnatariuszy Traktatu o EWG, wyłożonymi w jego art. 2, było popieranie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej całej Wspólnoty, stałej i zrównoważonej jej ekspansji gospodarczej, dążenie do stabilizowania gospodarstw państw - członków, systematycznego i szybszego podnoszenia poziomu życia społeczeństw tych państw, a w następstwie stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych państw - członków i przez to ustanowienie ich wspólnego rynku.
Stworzenie wspólnego rynku dla wszystkich towarów i usług, nie tylko dla wyselekcjonowanych sektorów stało się odtąd podstawowym zadaniem ekonomicznym i politycznym. Traktat o EWG deklarował w tym celu potrzebę zniesienia wszelkich barier i ograniczeń dzielących dotychczas rynki państw Sześciu, w tym zwłaszcza dotyczyło to barier wynikających z taryf celnych i innych opłat wnoszonych z tytułu handlu pomiędzy państwami - członkami. Zniesienie tych barier za przysłowiowym „jednym pociągnięciem pióra” nie było możliwe, stąd Traktat przewidywał istnienie tzw. okresu przejściowego, podzielonego na trzy etapy, każdy trwający około czterech lat. W tym czasie ok. 12-letnim miało dokonać się stopniowe eliminowanie wszelkich ograniczeń mających do tej pory chronić rynki rodzime państw - członków EWG oraz dokonywano redukcji taryf celnych, by ustanowić wspólną taryfę celną i od 1 lipca 1968r wprowadzić Unię Celną. Ponadto utworzono Fundusz Socjalny i Bank Inwestycyjny. Tworząc cały system federacyjny Traktat o EWG wprowadzał szereg istotnych swobód czyniących bardziej elastycznymi funkcjonowanie Wspólnoty. Było to m.in.: 1) swoboda przepływu osób bez dyskryminacji w jakichkolwiek dziedzinach, rozszerzana systematycznie, aż do całkowitego zniesienia istniejących ograniczeń; jedyne dopuszczalne ograniczenia mogą być stosowane ze względu na porządek publiczny i bezpieczeństwo, 2) swoboda przepływu wszelkich usług, w tym zwłaszcza o charakterze przemysłowym, handlowym, rzemieślniczym, działalność tzw. wolnych zawodów, 3) swoboda przepływu kapitału, 4) swoboda przepływu towarów.
Dla relacji wszystkich tych celów Traktat o EWG powołał cztery instytucje, w tym: Radę międzyrządową będącą organem prawodawczym, ponadnarodową Komisję będącą zasadniczym organem wykonawczym, międzyparlamentarne Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne jako organ deliberujący i w pewnym zakresie kontrolny oraz własny ponadnarodowy Trybunał Sprawiedliwości. Funkcje pomocnicze miały ponadto pełnić Rada Gospodarcza i Społeczna oraz Trybunał Obrachunkowy.
Z kolei Traktat Rzymski ustanawiający Euratom (EWEA) składa się z 255 artykułów, 5 załączników i z jednego protokołu. O ile Traktat o EWG wyraźnie zrywał z koncepcją sektorowej integracji, o tyle Traktat EWEA zajmował się wyłącznie jednym sektorem, za to sektorem specyficznym, bo dotyczącym produkcji i eksploatacji energii atomowej. Ów wyłom w koncepcji integracyjnej (plan Beyena) słusznie tłumaczy się znaczną specyfiką rozwijającej się energetyki atomowej w stosunku do innych klasycznych gałęzi gospodarki. Traktat ten został zawarty na czas nieokreślony, zaś głównym jego celem było dążenie do szybkiego kształtowania i wzrostu przemysłu nuklearnego i tym samym kształtowanie wspólnego rynku nuklearnego. Cel ten miał być osiągnięty m.in. poprzez rozwijanie badań i upowszechnianie wiedzy technicznej, kształtowanie jednolitych norm bezpieczeństwa dla ochrony ludności i pracowników oraz przez czuwanie nad ich przestrzeganiem, ułatwianie inwestycji służących rozwojowi energetyki jądrowej we Wspólnocie i swobodny przepływ kapitałów na inwestycje nuklearne, nadzór nad systematycznym i odpowiednim zaopatrzeniem użytkowników energii atomowej w paliwo jądrowe oraz nadzór nad jego zgodnym z przeznaczeniem użytkowaniem itd.
Dla realizacji tych celów Traktat o Euratomie przewidywał powołania Rady, Komisji, Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego i Trybunału Sprawiedliwości. Tu organami pomocniczymi są Rada Gospodarcza i Społeczna oraz Trybunał Obrachunkowy.
Od chwili podpisania Traktatów Rzymskich mamy do czynienia z istnieniem aż trzech Wspólnot: Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej z ich odrębnymi strukturami organizacyjnymi. Utrzymanie olbrzymiego aparatu, powielanego w strukturze i odrębnego dla każdej ze Wspólnot, od początku wydawało się niewłaściwe. Dlatego sygnatariusze Traktatu Rzymskiego wraz z ich podpisaniem (25 lipca 1957r) zaaprobowali dodatkową konwencję ustanawiającą fuzję, czyli ustanowienie niektórych wspólnot instytucji dla Wspólnot Europejskich. Na mocy tej właśnie konwencji dokonano fuzji takich instytucji, jak Zgromadzenia Parlamentarne i Trybunały sprawiedliwości. W konsekwencji pojawił się Parlament Europejski stanowiący jedno zgromadzenie międzyparlamentarne dla trzech Wspólnot oraz pojawił się wspólny Trybunał Sprawiedliwości. Organy te realizują swoje kompetencje nie rozdzielając specyfiki treści Traktatów ustanawiających poszczególne Wspólnoty. Poza tym z czasem doszło do zunifikowania Rady Gospodarczej i Społecznej oraz do istotnego ujednolicenia części spraw budżetowych.
Fuzja pozostałych instytucji nastąpiła w drugim etapie ujednolicania struktur instytucjonalnych Wspólnot. Jego podstawę prawną stanowił tzw. Traktat Fuzyjny albo Merger Treaty, czyli umowa z 8 kwietnia 1965r. Na mocy tego traktatu ustanowiono jednolitą Radę i jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich. Traktat wszedł w życie 1 lipca 1967r i od tego momentu trzy dotąd odrębne Wspólnoty posiadające cztery wspólne i jednolite organy: Radę, Komisję, Parlament Europejski i Trybunał Sprawiedliwości. Decyzje te stanowiły dalszy krok naprzód na drodze pogłębianie się procesu integracji. Warto zaznaczyć, że Komisja i Rada Ministrów Wspólnot, gdy obradują, rozstrzygają sprawy odmiennie niż Parlament Europejski i Trybunał Sprawiedliwości, tj. czynią to w zależności od tego czy porządek dzienny dotyczy spraw węgla i stali, czy energii atomowej, czy wreszcie spraw polityki gospodarczej objętej właściwością EWG.
Podczas konferencji przesądzającej o fuzji organów wykonawczych w Brukseli w 1965r przyjęto ważny Protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich oraz Decyzję dotyczącą tymczasowego określenia siedzib niektórych instytucji i służb Wspólnot. Obecna lokalizacja siedzib instytucji wspólnot jest następująca:
● Belgia (Bruksela) - Komisja Europejska włącznie z władzami wykonawczymi, Rada Ministrów i Sekretariat, Komisje Parlamentu Europejskiego i Komitet Gospodarczo-Społeczny;
● Luksemburg (Luksemburg) - Sekretariat Parlamentu Europejskiego, Trybunał sprawiedliwości i Europejski Bank Inwestycyjny;
● Francja (Strasburgu) - Parlament Europejski.
Współcześnie dla określenia EWG używa się nazwy Wspólnota Europejska.
Proces powstania Unii Europejskiej!!!
Europejska Wspólnota Węgla i Stali traktatem paryskim miała na celu uporządkowanie przemysłu ciężkiego. Założenia EWWiS powiodły się. Na obszarze sześciu krajów i tam też wspólnota ta powiodła się w 1951r. Wzrosło wówczas znaczenie ekspansji na świecie. Pojawiła się wizja rozpętania III wojny światowej. Wspólną armię miało mieć Powołanie Europejskiej Współpracy Obronnej, które miało kontrolować m.in. Niemców. Ale Francja obawiała się wzrostu w 1954r i zerwała ową wspólnotę. Dużą rolę odgrywali francuscy politycy, którzy doprowadzili w 1954r do konferencji w Mesynie. Konferencja ta miała następujące cele: zniesienie przeszkód dotyczących m.in. gospodarki i ujednolicenie ceł …………. Polityki finansowej, pieniężnej i gospodarczej; dotyczyło czasu pracy, czasu przejścia na emeryturę czy zasiłków pozostawania bez pracy; każdy kraj miał swoją walutę. Kurs był zróżnicowany; kontynuowanie polityki walutowej - kwestia płatności, regulowanie zobowiązań, dostępność transakcji walutowych; tworzenie warunków do swobodnego przepływu siły roboczej - najbardziej zabiegały o to Włochy, bo u nich było największe bezrobocie; utworzenie wspólnych instytucji niezbędnych do funkcjonowania wspólnego rynku, czyli przepływ z kraju do kraju towarów, usług itd. Do wymogów należały: wspólne wypracowanie reguł konferencji tak, żeby nie dochodziło do walk; konkurencja miała być tylko na poziomie (każdy był sobie równy). Na konferencji w Mesynie ustalono reguły konkurencji. Doprowadzono też do zawarcia dwóch traktatów 25.03.1959r, który powoływał Europejską Wspólnotę Gospodarczą (był ważniejszy) i drugi, który powoływał Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. 01.01.1958r w Europie były III wspólnoty: węgla, stali i żelaza. Traktat paryski zawarty na 50 lat. Cele Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej: zapewnienie trwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, stabilizacja gospodarcza, wysoki poziom zatrudnienia. Powołanie EWG było przedsięwzięciem łączącym kwestie gospodarcze, gospodarki liberalnej (wolny rynek pozbawiony ograniczeń), który łączy się z przeciwieństwem liberalizmu, czyli protekcjonalizmem. Najlepiej widać to w rolnictwie, gdzie protekcjonizm jest widoczny w przypadku wymiany, gdzie eksport towaru o wyższej cenie do kraju, w którym cena jest niższa (sytuacja niemożliwa). Światowa Organizacja Handlu zwalczała protekcjonizm. Co jakiś czas odbywają się negocjacje w sprawie cen na rynku. Polska liczy się w Unii Europejskiej przez truskawki. Jednak truskawki Chińskie są tańsze, więc Polska chce ograniczenia poprzeczki Chińczykom. W 1957r określono wspólne instytucje dla III wspólnot (żelaza, węgla i stali). Jest to Parlament Europejski i Trybunał Sprawiedliwości. Był jeden parlament, który rozwiązywał wszystkie sprawy. W 1967r ustalono, że są będzie to Komisja Wspólnot Europejskich, Rada, Parlament i Trybunał. Zniesiono cła w obrocie handlowym, ustalono jedną wspólną walutę. Zaczął się proces wprowadzania rynku do Unii. Proces ten trwał od 1959 do 196… EWG było objęte unią celną. Budżet każdego kraju był inny. Ustalono stawki podatkowe dla 6 krajów. Niemcy były w szczególności zainteresowani wysokimi cenami na produkty żywnościowe. Od 1968r nowoczesna Wspólnota Gospodarcza miała jedną taryfę. USA były liczącym partnerem w kontaktach z Wielką Brytanią chcieli, aby doszło do tej zmiany, ponieważ mieliby wówczas lepszy dostęp w handlu w Europie. W 1986r ogłoszono Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie 1 lipca 1987r. Określał on nowe kompetencje dla wspólnot, posiadał on poszerzony zakres działania. Określono, że w 1992r kończy się etap całkowitego rozpracowania reguł wspólnego rynku, zmieniono również zasadę podejmowania decyzji przez organy Wspólnot Europejskich (Europejskich jednomyślności na większość), powiększenie kompetencji organów i zwiększenie działania tych organów - wprowadzono wówczas m.in. politykę ochrony środowiska. W 1987r w Jednolitym Akcie Europejskim postępował nadal te prace w celu lepszego ujednolicenia. W 1993r przestała obowiązywać nazwa EWG, którą zastąpiono Wspólnotą Europejską. Traktat ten nie zlikwidował wspólnot, wprowadził Unię Europejską jako nadbudowę, coś, co jest nadal filarami wspólnot. Traktat ten zapowiedział wprowadzenie euro oraz banków (Europejskiego Banku Centralnego). Traktat ten posiadał trzy cele: 1) osiągnięcie trwałego i zrównoważonego postępu gospodarczo-społecznego przez stworzenie obszaru pozbawionego granic wewnętrznych, wzmacnianie spójności ekonomicznych i społecznych, ustanowienie unii gospodarczo-walutowej docelowo ze wspólną walutą, 2) potwierdzenie swoich tożsamości w skali międzynarodowej poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa obejmującego kształtowanie wspólnej polityki obronnej, 3) wprowadzenie obywatelstwa w unii. Kolejny Traktat w Amsterdamie w 1997r po ratyfikacji wszedł w życie. Dotyczył on kwestii zatrudnienia i wzrostu roli Parlamentu Europejskiego. Kolejnym Traktatem był traktat w Nicei w 2001r, który wszedł w życie w 2002r. Wprowadzał on zwiększoną liczbę komisarzy (tylu komisarzy ile było wówczas państw członkowskich). W 2004r miało być 24 komisarzy. Łączyło się to z zamianą przysługującej liczby głosów. Polacy chcieli mieć tyle samo głosów, co Niemcy, jednak nie było to możliwe. Ostatni Traktat miał miejsce w Lizbonie w 2007r (Traktat lizboński) jednak jego ratyfikacja nie została zakończona do dnia dzisiejszego. Dotyczył on konstytucji, zapisu najwyższego aktu normatywnego. Chciano utworzyć jedną wspólną „konstytucję” dla całej Unii.
Filar I (Wspólnota Europejska) obejmuje trzy wspólnoty i w jego ramach realizowana jest unia gospodarcza i walutowa.
Filar II (Wspólna polityka zagraniczna i polityka bezpieczeństwa) opiera się na doświadczeniach Międzynarodowej Europejskiej Współpracy Politycznej. Dotyczy realizacji wspólnej polityki, zagrożenia, bezpieczeństwa i obrony. Jej cele to: ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależność unii, popieranie współpracy międzynarodowej.
Filar III (Wymiar sprawiedliwości i spraw wewnętrznych) jego cele to: wzrośnięcie współpracy w zakresie polityki, zwalczanie zorganizowanej przestępczości międzynarodowej.
Filar I Wspólnota Europejska (TWE)
- unia celna;
- wspólna polityka handlowa;
- jednolity europejski rynek;
- wspólna polityka rolna i rybacka;
- wspólna polityka transportowa;
- wspólne reguły konkurencji;
- unia gospodarcza walutowa;
- polityka społeczna;
- spójność społeczno-gospodarcza;
- polityka ochrony środowiska;
- polityka zatrudnienia;
- polityka naukowo-badawcza;
- sieci transeuropejskie;
- konkurencyjność przemysłu;
- edukacja i kultura;
- polityka ochrony konsumentów i zdrowia;
- polityka na rzecz rozwoju;
- polityka imigracyjna, azylowa i wizowa;
- współpraca sądowa w sprawach cywilnych.
Filar II Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (TWE)
- ochrona wspólnych wartości podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii;
- umacnianie bezpieczeństwa unii;
- utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa narodowego;
- popieranie współpracy międzynarodowej;
- wspieranie demokracji, państwa, prawa, ochrona praw człowieka i podstawowych wolności;
- rozwijanie wzajemnej solidarności politycznej;
- stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej przy poszanowaniu zobowiązań związanych z członkostwem NATO.
Filar III Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne (TUE)
- budowa wspólnej przestrzeni, wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;
- zapobieganie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej;
- zwalczanie terroryzmu, korupcji, nadużyć finansowych, handlu ludźmi, nielegalnego handlu bronią i narkotykami oraz przestępstw przeciwko dzieciom;
- współpraca policji, organów celnych i innych organów państw członkowskich, bezpośrednio lub za pośrednictwem Europolu;
- współpraca organów sądowych i innych właściwych organów państw członkowskich w tym za pośrednictwem Europejskiej Jednostki Współpracy Sądowej (Eurojust);
- zbliżanie w miarę potrzeb, norm prawa karnego w państwach członkowskich.
W ramach Wspólnot Europejskich realizowane są cele gospodarcze, które służą integracji i tworzeniu wspólnego dobrobytu dla obywateli państw-członków oraz mają zapewnić zrównoważony i trwały rozwój społeczno-gospodarczy. Cele te realizowane są przez: integrację rynkową, czyli sektorową, np. rynek stali, węgla, przemysłu włókienniczego, wspólny rynek (wszystkie działania związane z przemieszczaniem towarów) towarów obszar bez granic wewnętrznych. Wymiana towarowa między członkami unii to wewnętrznie unijny obrót towarowy; integracja monetarna, czyli unia walutowa, obecnie wspólną walutę ma 15 krajów - euro; integracja polityk, czyli realizacja wspólnych polityk i programów na zasadzie wyłącznych kompetencji oraz subsydiarności (pomocniczości). Najczęściej mówi się o wspólnej polityce ochrony środowiska. Integracja gospodarcza dokonuje się w jednolitych ramach instytucjonalnych, czyli cały dorobek prawny jest przygotowywany i egzekwowany przez instytucje powołane do Unii Europejskiej. Cały dorobek prawny tworzony jest z udziałem wszystkich państw członkowskich. Instytucje wspólnot i unii gospodarczej posiadają kilka organów: 1) Rada Europejska (Rada Europy), 2) Rada Unii Europejskiej zwana Radą Ministrów lub Radą Ministralną, 3) Parlament Europejski, 4) Komisja Europejska, 5) Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy.
Rada Europejska w latach 1961-1969 odbywały się spotkania tylko wtedy, kiedy wydarzyło się coś ważnego do omówienia. Po 1969r Rada Europejska spotykała się 2-3 razy w ciągu roku. W spotkaniach brały udział głowy państw (prezydenci) Francji i Irlandii poza nimi przewodniczący komisji europejskiej. Na spotkaniach przewodniczył szef kraju, którego trwała akurat prezydentura (Polska będzie miała prezydenturę w 2011r). Rada Europejska zajmuje się: istotnymi kwestiami politycznymi, np. kwestia udziału wojsk, kwestia kryzysu, pojawienie się nowych kandydatów do członkostwa w unii, decyzje o budowie jedności europejskiej, regulowanie stosunków gospodarczych z innymi krajami, rozwiązywanie ważnych problemów ekonomicznych i monetarnych, rozpatrywanie spraw przystąpienia do negocjacji czy zagadnienia polityki regionalnej. Decyzje podejmowane przez Redę Europejską są w postaci konkluzji prezydenckiej lub rady, która decyduje też m.in. o wysokości składek państw członkowskich. Decyzje w Radzie Europejskiej zapadają na zasadzie konsensusu a więc jednomyślności. Rada Europejska nie podlega niczyjej kontroli a poszczególni politycy odpowiadają przed swoim parlamentem. Rada Europejska jest twórcą procesu integracyjnego, ponieważ decyduje czy któreś państwo ma być jego członkiem.
Rada Unii Europejskiej ma obowiązek tworzenia prawa. W Radzie Unii Europejskiej spotyka się ministrowie i w zależności od zaistniałych problemów tworzy nowe prawo. Rada Unii Europejskiej jest głównym organem decyzyjnym wspólnot posiadających uprawnienia decyzyjne, inicjatywne, legislacyjne, kontrolne i nominacyjne. Posiedzenia odbywają się raz w tygodniu na wniosek przewodniczącego rady i w zależności od potrzeb. Ministrowie sami często nie posiadają takiej wiedzy jak dana regulacja prawa w związku z tym powołuje się tu Komitet Stałych przedstawicieli, który składa się z osób, które mają różne zawody, profesje, i osoby te razem mają pomóc w projektach prawnych. Kompetencje Rady Unii Europejskiej: kierowanie polityką gospodarczą, zagraniczną oraz bezpieczeństwo, prawo do stanowienia aktów prawnych, zawieranie umów z państwami trzecimi oraz organizacjami międzynarodowymi, uczestniczenie w uchwalaniu budżetu, mianowanie członków organizacji pomocniczych i ustalanie ich wynagrodzeń (Komitet Regionu, Społeczny, Trybunał rezydentów Księgowych), ustalanie wynagrodzeń dla członków unii gospodarczej i Trybunału Sprawiedliwości. Rada Unii Europejskiej jest organem wykonawczym. Odpowiada przed Trybunałem Sprawiedliwości w kwestii legalności podejmowania decyzji wspólnotowych. Decyzje Rady Unii Europejskiej zapadają zwykłą większością głosów. W kwestiach bardzo ważnych wymagana jest tzw. kwalifikowana większość głosów a niezwykłych sprawach niezwykłych - jednomyślność.
Parlament Europejski nie jest organem decyzyjnym jednak jego rola ostatnio wzrosła. Parlament Europejski jest instytucją jedno mózgową. Jego liczebność zmienia się wraz z rozszerzaniem się liczby członków (obecnie jest ich 736 osób). Liczba posłów danego kraju uzależniona jest od tego kraju. Polska ma obecnie 54 posłów a od 2009r ma ich mieć 50. W Niemczech jest 96 posłów a na Malcie tylko 5. Posłowie nie są przypisani do klubów narodowych. Posłowie przynależą pod względem partii. W Polsce mamy następujące rodzaje partii: kadetów, socjaldemokratów, liberałów, konserwatystów, zielonych i regionalistów, socjalistów, unię na rzecz narodów (Pis, Samoobrona) i nacjonalistów. Posłowie są zobowiązani do działania na rzecz wspólnot. Parlament Europejski obraduje w postaci 12 sesji plenarnych z wyjątkiem sierpnia, czyli w jakimś innym miesiącu odbywają się dwie, nie jedna. Sesja trwa 5 dni. Głosowania odbywają się bezwzględną większością głosów. Najważniejszą osobą w Parlamencie Europejskim jest przewodniczący wspierający przez wiceprzewodniczących, którzy pomagają przewodniczącemu a także maja swoje obowiązki, za które odpowiadają. Wiceprzewodniczący zbierają się dwa razy w miesiącu w własnym gronie. Ważną rolą Parlamentu europejskiego jest powoływanie Komisji Europejskiej, powołują lub odwołują rzecznika praw obywatelskich, zatwierdzają umowy o przystąpieniu do unii europejskiej a także odpowiadają za ¼ stanowionego prawa.
Komisja Europejska w 1967r utworzono jedną Komisję dla trzech wspólnot. Teraz jest jedna dla całej Unii. Na jej czele stoi przewodniczący. Ma on do pomocy 24 komisarzy. Między przewodniczącym a komisarzami nie istnieje stosunek hierarchiczny. Komisarze nie podlegają przewodniczącym. Polskę jako komisarz reprezentuje Danuta Hibner. Komisarze są urzędnikami ponadnarodowymi. Posiedzenia Komisji odbywają się raz w tygodniu. W razie potrzeby odbywają się posiedzenia nadzwyczajne. Do posiedzeń nadzwyczajnych należą: zwoływanie posiedzeń, zgłaszanie praw Komisja Europejska jest strażnikiem Traktatu.
Trybunał Sprawiedliwości tworzą go sędziowie 27 krajów. Sędziowie powoływani są na kadencję. Skład Trybunału Sprawiedliwości odnawiany jest, co 3 lata - wtedy połowa składu ulega wymianie. Do zadań Trybunału Sprawiedliwości należą: interpretowanie przepisów prawnych ustanowionych przez Radę Europejską, Komisję Europejską i Parlament Europejski, rozstrzyganie sporów, wydawanie opinii i udzielanie odpowiedzi na pytania sądów krajowych, interpretowanie traktatów wspólnotowych i wydawanie wiążących opinii o zgodności umów międzynarodowych zawieranych z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi, spełnianie funkcji instancji apelacyjnej, stanie na straży wypełniania przez państwa członkowskie zobowiązań wynikających z traktatów wspólnotowych, rozstrzyganie sporów między wspólnotami a … Sąd I instancji tworzą osoby fizyczne.
Trybunał Obrachunkowy składa się z 15 członków mianowanych przez Radę Europejską na okres 6 lat. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są niezależni i przez okres kadencji nie mogą podejmować innego zatrudnienia. Zadania Trybunału Obrachunkowego: kontrola zgodności z prawem, prawidłowość rozliczania dochodów członkowskich przychodów. Kontrole są przeprowadzane w państwach członkowskich i dotyczą prawidłowości wydatkowania w Unii Europejskiej.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny powstał na potrzeby Rady Ministerialnej i Rady Europejskiej. Weszła wówczas potrzeba wprowadzania polityki spójnej, czyli znajomości potrzeb poszczególnych krajów. Wyborów dokonywano jednomyślnie. Komitet Ekonomiczno-Społeczny składał się z 334 przedstawicieli. Kadencja w Komitecie trwała 4 lata. W komisji znajdują się przedstawiciele różnych dziedzin, ponieważ prace legislacyjne są wówczas oparte na rzeczywistych potrzebach. Szczególnie ważna jest tu opinia dotycząca funkcjonowania wolnego rynku: swobody przepływów osób, towarów, usług, kształcenia oraz komunikacji społecznej, drogowej czy chociażby Internetu.
Komitet Regionów powołany w 1994r wtedy, kiedy została powołana Unia Europejska. Wiadomo wtedy było, że Unia Europejska miała rozszerzyć się o kolejne kraje europy środkowej, czyli okres harmonizacji gospodarki (do Unii Europejskiej należało wówczas 10 krajów + 2). Przechodziły różne infrastruktury, polityka gospodarcza była tu bardzo ważna. Bardzo ważne było tu posiadanie: przedstawiciele samorządów (województw, powiatów, gmin), pracodawcy i pracobiorcy. Komitet Regionów liczył 334 przedstawicieli. Polska ma 21 przedstawicieli. Kadencja trwa 4 lata. Rada Europy i Komisja Europejska są zobowiązane wysługiwać przedstawicieli w kwestiach: edukacji, kształcenia ogólnego i zawodowego, komunikacji, transportu, ochrony zdrowia czy spójności gospodarczo-społecznej.
Europejski Bank Inwestycyjny powołany został traktatem Rzymskim w 1958r wtedy, kiedy zaczęła działać Europejska Rada Gospodarcza. Rolą Europejskiego Banku Inwestycyjnego było inwestowanie w gospodarkę, np. w modernizację przemysłu. Europejski Bank Inwestycyjny jest instytucją publiczną, jest własnością członków państw członkowskich. Działa przez udzielanie pożyczek i gwarancji służących polityce gospodarczej. Jego członkami są państwa członkowskie. Siedziba Europejskiego Banku Inwestycyjnego znajduje się Luksemburgu. Kapitał Europejskiego Banku inwestycyjnego zgromadzony został na sumę ok. 62 mld euro.
Europejski Bank Budowy i Rozwoju powstał z inicjatywy prezydenta Francji w 1990r. Ma 49 udziałowców, są w tym państwa członkowskie Unii Europejskiej, inne państwa, które nie należą do Unii, Stany Zjednoczone, Japonia oraz kraje wspólnoty niepodległych państw. Największy udział (51%) mają kraje Unii Europejskiej, czyli głównie kraje europy zachodniej. Europejski Bank Budowy i Rozwoju łączy funkcje Banku komercyjnego i banku, którego zadaniem jest pomoc w rozbudowie krajów Europy Środkowej. Europejski Bank Budowy i Rozwoju nie jest nastawiony na zysk. Pożyczki udzielane są na okres 10 lat dla przedsiębiorstw natomiast, jeżeli dotyczą infrastruktury to okres ten wynosi 15 lat. Europejski Bank Budowy i Rozwoju współpracuje z Bankiem Światowym - inwestuję m.in. w doradztwo i szkolnictwo.
Formy i szczeble integracji gospodarczej!!!
Po II wojnie światowej kraje Beneluksu zawarły Unię Celną, aby zlikwidować bariery między krajami w przepływach towarów, ale formuła ta nie była taka prosta. W związku z tym wyróżniamy kilka formuł:
I formuła - strefa wolego handlu - polega ona na tym, że kraje tworzące strefę wolnego handlu zaczęły likwidować cła i ograniczenia ilościowe a także inne bariery w handlu między sobą. Ale każdy z krajów-członków tej strefy ma własną stawkę celną w handlu z krajami trzecimi. Sytuacja ta może prowadzić do tego, że przez kraje gdzie jest najniższa stawka mogą wpływać towary na ten obszar i będą się rozchodzić dalej, tracić będą na tym inne kraje.
II formuła - unia celna - kraje tworzące Unię Celną rezygnują między sobą ze stawek celnych, kontyngentów i wprowadzają jedną zewnętrzną stawkę celną dla wszystkich tych krajów. Kiedy Unia Celna zaczęła działać to Europejska Wspólnota Gospodarcza stała się dużym obszarem i na tyle atrakcyjnym partnerem Stanów Zjednoczonych, które zaczęły dostrzegać pozytywy do tego stopnia, że towar z USA wchodził na wolny rynek Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i odwrotnie. Doprowadziło to do negocjacji między Europejską Wspólnotą gospodarcza i Stanami Zjednoczonymi o obniżenie stawek celnych na towary żywnościowe i obniżono je o 1,5%.
III formuła - wolny rynek - nie ma tu granic, nastąpiła likwidacja ceł wewnętrznych, ograniczeń, ustalono jedną taryfę celną, swoboda przepływu osób i kapitałów. Nie było tu mowy o usługach. Wolny rynek usunął przeszkody w przemieszczaniu się ludności. Na początku Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej Włochy chciały przepływu ludźmi, ponieważ u nich było duże bezrobocie a w Niemczech potrzebowano rąk do pracy. Swoboda ta to nie tylko przemieszczanie, ale też możliwość do osiedlania się w innych krajach czy uznawanie wykształcenia, harmonizacja organizacji czy korzystanie z przywilejów. Swoboda przepływu kapitału łączy się z możliwością przepływu transferów z jednego kraju do drugiego. Z swobodą przepływu osób i kapitału wiążą się kwestie podatkowe, np. kwestia tzw. podwójnego podatku. Z obrotem towarowym łączą się stawki cenowe tego samego asortymentu.
IV formuła - unia walutowa - zawiera w sobie wszystkie formuły wyżej wymienione oraz dodatkowo obejmuje koordynację lub ujednolicenie polityki walutowej - krajów członkowskich w ugrupowania. Kraje, które mają jednolitą walutę są nadzorowane czy też koordynowane przez bank. W ramach Unii Walutowej realizowane są następujące przedsięwzięcia: 1) stabilizacja kursów walutowych poprzez określenie dopuszczalnych przedziałów wahań kursów walutowych, sprawia to, że kraje unijne w strefie euro nie są narażone na osłabienie waluty jak chociażby nasza złotówka, 2) wprowadza swobodną wymianę walut w oparciu o uzgodnienie parytetu, 3) tworzy się wspólne rezerwy walutowe, dopóki nie było euro, dolar był najważniejszy, lokowano w nim oszczędności czy też część dóbr można było kupić tylko za dolary, 4) wprowadza się dla obszaru zintegrowanego wspólną walutę narodową, 5) zostaje stworzony system pomocy kredytowej dla państw-uczestników porozumienia w celu przezwyciężenia bieżących trudności płatniczych, 6) realizowana jest tu wspólna polityka walutowa w relacjach z krajami trzecimi. Warunkiem osiągania spójności walut jest wysoki stopień koordynacji dóbr: polityki gospodarczej, polityki kredytowej banków centralnych, polityki budżetowej i polityki w dziedzinie przepływów kapitałów. Są też wyznaczane trzy zasady, które muszą być spełnione, aby trafić do strefy euro: 1) inflacja - nie może być wyższa niż: suma trzech krajów z najniższą inflacją + 1,5%, 2) zadłużenie PKB nie może być wyższe niż 3%, 3) zadłużenie budżetu do PKB nie może przekraczać 6%.
V formuła - unia ekonomiczna - oznacza, że cała gospodarka państw członkowskich objęta jest wspólną polityką realizowaną przez ponad krajowe instytucje i organy, czyli jest realizowana wtedy, gdy krąg składający się z kilku małych przeobraża się w jeden duży. Gospodarka narodowa poszczególnych krajów członkowskich funkcjonuje według pewnych zasad. Elementem Unii Ekonomicznej jest Unia Monetarna, która polega na zastąpieniu walut narodowych przez wspólny pieniądz oraz przekazanie całokształtu polityki pieniężnej wspólnych instytucji, jaką jest Bank Centralny Ugrupowany.
Najważniejszym szczeblem będzie sytuacja, gdy te ugrupowanie będzie miało armię i wspólną politykę obronną.
Od 1958r wprowadzano zasady Unii Celnej. Proces ten trwał 10 lat. Wtedy ustalono jednolitą stawkę celną do krajów trzecich oraz zniesiono bariery. Odbywało się to drogą kompromisów. Do 1961r zniesiono cła na artykuły przemysłowe. Do 1962r zniesiono kontyngenty ilościowe na żywność z wyjątkiem tytoni. Do końca 1968r całkowicie zniesiono cła. Kraje nie mogły z dnia na dzień zrezygnować z swoich stawek celnych, znoszono je stopniowo i dlatego trwało to aż 10 lat. Procedura jednolitego rynku zaczęła się od zmiany stawek celnych, zawierania układów handlowych i celnych, stosowanie środków ochrony rynku oraz harmonizacja środków polityki eksportowej w tym środków ochrony. Były też wysokie ceny skupu zboża - były wyższe od światowych. Na terenie Unii Europejskiej żywność byłą droższa niż w krajach trzecich. Gdyby nie było barier to w nieograniczony sposób wpływałaby tańsza żywność z innych krajów. Środki ochrony rynku polegały na tym, że artykuły na terenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej miały opłatę wyrównawczą, co sprawiło, ze towar na granicy miał taką samą cenę jak towary na terenie Unii. Swoboda przepływu towarów dotyczyła przede wszystkim towarów przemysłowych. Zwolnione z taryfy celnej były towary rolno-społeczne. Wspólnota charakteryzowała się dużym stopniem ingerencji państwa w maszyny rolne a także nie chciano nadwyżek przemysłowych. Po 1968r Europejska Wspólnota Gospodarcza wstąpiła w okres niekorzystny. Lata 60 były kryzysem energetycznym, zatrudniano głównie w przemyśle a kraje zaczęły wprowadzać elementy zaprzeczające wolnemu rynkowi. Kraje zaczęły chronić własne, narodowe produkty, co było jednocześnie zgodne z traktatem rzymskim. Po kryzysie trzeba było wycofać się z elementów zaprzeczających wolnemu rynkowi i z powrotem go podjąć. W 1985r opracowano białą księgę, czyli zbiór zasad przywracających swobodę przepływów towarów. Biała księga była podstawą do podpisania jednolitego rynku europejskiego, który zaczął istnieć od 1993r wraz z powołaniem Unii Europejskiej. Oznaką wprowadzenia wolnego rynku była likwidacja urzędów celnych w wewnętrznych krajach unii. Kontrole celne mające za zadanie sprawdzanie m.in. jakości towaru zaczęły się odbywać w 1993r w miejscu załadunku towaru albo w miejscu jego rozładunku. Wzrosłą wówczas wymiana towarowa między krajami. Oprócz ceł, które przestały istnieć (1968r), kontyngentów wartościowych istniały nadal inne utrudnienia, które zakładały, że każdy kraj miał produkty zgodnie z normami składu, jakości, kwestii bezpieczeństwa. W 1993r w dwunastu krajach Unii Europejskiej istniało 100 tys. różnorodnych uregulowań i zasad dotyczących produkcji, przechowywania itd. Normy te były też przyczyną do odmowy importu towaru do jakiegoś kraju. Postawiono na trzy rzeczy, które powstają na terenie Unii Europejskiej: towary mają być bezpieczne, nie mogą szkodzić zdrowiu oraz muszą odpowiadać zasadom ochrony środowiska. Powołano wówczas instytucje sprawdzania tych trzech rzeczy. Tymi instytucjami były: Europejski Komitet Normalizacji Ekonomiki czy System HACCAP - analiza punktów krytycznych i zagrożeń, np. Płockie zakłady mięsne zgodnie z zasadami HACCAP nie dały sobie rady i upadły. Zasada: „w rozwiązywaniu problemu barier technicznych, funkcjonowaniu wspólnego rynku przyjęto założenie, że normy europejskie (normy ustanowione przez wspólnotę)wprowadza się tylko tam, gdzie jest to bezwzględnie konieczne a tam gdzie nie istnieją normy europejskie stosowana jest zasada wzajemnego uznawania”. „CE” - symbolem takim są oznaczone towary przeznaczone do użytku na terenie Unii Europejskiej. Podatki rzutują na koszt produkcji danego towaru, czyli dany towar będzie droższy lub tańszy. Podatki nadal są zróżnicowane. Między 1968r a 1973r został wprowadzony podatek pośredni od wartości dodanej (VAT). Przyjęto go jako normę, jest podstawową stawką jako 7%. Stawka zerowa oznacza zwolnienie z podatku VAT. Podatek 22% jest podatkiem na wszystkie produkty, które kupujemy. W obrocie wewnątrz unijnym, czyli w kraju, z którego towar wyjeżdża VAT nie jest pobierany. Pobiera się go w kraju docelowym. VAT w obrocie z krajami trzecimi pobierany jest na granicy kraju importera, np. przepływ towaru z USA do Polski - VAT pobierany jest na granicy Polski. Kwestie płacowe, czyli wynagrodzenia pracowników fakt, jakim opłacani są pracownicy oraz jakie podatki oni płacą wpływa na koszt finalny. Z swobód przepływu towaru wiąże się strumień przepływu kapitału. Swobodę przepływu dóbr zapisano w traktacie rzymskim w artykule 23 i 30. Przepływ artykułów rolno-spożywczych to artykuły 32 traktatu rzymskiego. Dotychczas liberalizacja sprawiała, że likwidowano urzędy celne, cła wewnętrzne, ujednolicano stawki. W 2002r eksport wewnętrzny Unii Europejskiej stanowił prawie 62% całego eksportu. 38% to eksport do krajów trzecich. W 2002r m.in. Polska była krajem czekającym na wejście do Unii wynosił 64,7%. Intensyfikacja obrotu wewnątrz unijnego nie była taka sama w wszystkich krajach europy. Bardzo związane z przepływem towarowym były kraje Beneluksu, Portugalia, Hiszpania. Najsłabiej związane są Grecja (m.in., dlatego, że umieszczona jest na końcu europy, odizolowana, nie najbogatsza), Finlandia, Szwecja. Niemcy i Włochy są w wielu sprawach pierwszymi krajami. Z rynkiem unijnym mocno związana jest Polska szczególnie z Niemcami. Obrót z Krajami unijnymi wynosi 68% eksportu. Import wynosi 60,7%. Otwarcie granic spowodował, że handel wewnętrzny unii przyczynił się do wzrostu PKB. Największy stopień PKB występował w krajach: Beneluksu, Irlandii a najmniejszy w Grecji. Idea doprowadzania reguł jednego rynku sprowadza się do tego, aby wyrównywać ceny na te same towary. Zjawisko konwergencji, czyli wyrównywania cen, które można wyrównywać do góry lub w dół. Zróżnicowanie cen wynika z tego, że w krajach biedniejszych ceny są niższe a w krajach bogatszych ceny na te same produkty są większe. O różnicach cenowych pomiędzy poszczególnymi krajami decydują następujące czynniki: 1) różnica w poziomie PKB na mieszkańca odzwierciedlające zróżnicowania stopnia dobrobytu krajów członkowskich ze względu na to, że ceny zależą od siły nabywczej wynikającej z poziomu dochodu ludności; w krajach biedniejszych ceny są z reguły niższe niż w krajach bogatszych; 2) różnice w intensywności konkurencji w stopniu powiązania z jednolitym rynkiem, stopniem wdrażania prawa europejskiego; 3) różnice w kosztach produkcji zwłaszcza w kosztach pracy (płacowych i pozapłacowych tj. podatki osobiste czy składki), kosztach surowców i dóbr pośrednich; 4) różnice produkcyjności oraz jakości produkcji (produkcja towarów w dużych ilościach jest zdecydowanie tańsza); 5) utrzymujące się bariery handlowe na niektórych rynkach (szczególnie w okresach trudnych, w kryzysach); 6) różnice w wysokości podatku VAT i akcyzy oraz opłat administracyjnych (np. rejestracja produktów); 7) odmienne struktury i formy organizacyjne rynku (np. godziny otwarcia sklepu, zasady reklamy, strategii marketingowej itd.); 8) różnice w marżach producentów i sprzedawców wynikające z intensywności konkurencji (jeżeli są nowe typy produktów to są one droższe); 9) charakter produktów (produkty … europejskiej i lokalne).
System handlu polegał na tzw. interakcji przemysłowej, czyli albo pod „jednym dachem” sprzedawano różne towary albo było źle.
Swoboda przepływu osób!!!
Swoboda przepływu osób, czyli swoboda poruszania się osób w Unii Europejskiej, która jest bardzo istotna m.in. dla usług. Wiąże się z kwestią wyjazdów, osiedlania się, nauki, kształcenia itd. Zjawisko osiedlania się występuje w południowej Hiszpanii, gdzie mieszkańcy wysp brytyjskich przenoszą się na stałe do Hiszpanii. Swoboda taka powstała w latach 60. Pod pojęciem przepływu osób rozumiemy problem tworzenia warunków do przemieszczania się osób w formie wyjazdów tymczasowych i stałych, procesów migracyjnych zachodzących między krajami członkowskimi. Istota ta dotyczy znoszenia przeszkód w: 1) swobodzie podróżowania (bez granic, kontroli granicznej), 2) osiedlania, 3) podejmowania nauki lub pracy na całym obszarze Unii Europejskiej. Wyjazdy do innego kraju w celach podróżniczych wiązały się z wizami, zakazami podejmowania pracy. Trzeba wówczas było mieć środki na utrzymanie. Swoboda przepływu osób dotyczy dziedzin takich jak: edukacja (szkolna), nauka (studia), zamieszkanie, podróżowanie, praca najemna lub na własny rachunek, ochrona zdrowia, ubezpieczenia społeczne, bezpieczeństwo i prawa obywatelskie. Z tych dziedzin dla funkcjonowania wolnego rynku najważniejsza jest migracja i podejmowanie pracy w krajach członkowskich. W latach 60. we Włoszech było duże bezrobocie i dla Włochów dobre byłyby wyjazdy w calach zarobkowych. Osoby podejmujące migrację zdawały sobie sprawę z tego, że proces ten przynosi zarówno skutki pozytywne jak i negatywne. Pozytywna mogła tu być nauka za granicą, poznawanie innej kultury itd. Natomiast negatywne rozróżnienie więzi rodzinnych, strata dużej rzeszy Polaków. Ważną zasadą przestrzeganą głównie przez kraje zachodnie była zasada niedyskryminacji, która zakazuje wszelkich form dyskryminacji w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy, które dotyczą płci, rasy, pochodzenia etnicznego, religii, niepełnosprawności, wieku i orientacji seksualnej. „Wobec pracownika z innego kraju nie można stosować odmiennych warunków niż te, które musi spełnić pracownik miejscowy i które wynikają z narodowych przepisów prawa pracy”. Możliwość zastosowania okresów przejściowych dla otwarcia rynku pracy może maksymalnie wynosić 7 lat (2, 3, 2). Niektóre kraje trzymają się tego siedmioletniego okresu. Można podejmować pracę z wyjątkiem dziedzin związanych z bezpieczeństwem ochrony kraju (kwestie tajemnicy krajowej). Warunkiem wyjazdu jest posiadanie dokumentu identyfikacyjnego (dowód, paszport). Nabycie praw do uzyskiwania świadczeń społecznych obowiązujących w danym kraju, np. czas osiągnięcia wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn, renty itd. O ile są obszary znajdujące się na terenie Unii Europejskiej gdzie dąży się do unifikacji (wyrównania rozbieżności) to tu w świadczeniach społecznych każdy kraj posługiwał się swoimi przepisami i do unifikacji nie dojdzie, ponieważ są różne kraje, obyczaje, dochody. W Unii Europejskiej dąży się do wyrównania kwalifikacji zawodowych (Uniwersytety, Akademie). Układ Schengen zawarty 15 czerwca 1985r między pięcioma krajami: Beneluksem, Francją i Niemcami. Układ ten wprowadził swobodę poruszania się bez granic. W miarę upływu czasu przystąpiły do nich inne kraje. Dziś nie podpisały Układu Schengen Wielka Brytania i Irlandia. Islandia i Norwegia, mimo że nie należą do Unii Europejskiej przystąpiły do Układu Schengen. Polska weszła do układu 21 grudnia 2007r. A w 2009r przystąpić do układu mają Rumunia i Bułgaria. Układ Schengen dotyczy nie tylko uproszczenia wyjazdów, ale tez zdefiniowano tu pojęcia obcokrajowca, przekazano procedurę znoszenia kontroli na wewnętrznych granicach, udzielano prawa pobytu i warunki odmowy wyjazdu, zasady udzielania azylu, współpraca policji, wzajemna pomoc w sprawach kryminalnych, ekstradycja, sprawa posiadania i handlu bronią, ochrona danych osobowych i bezpieczeństwa danych oraz transport i przepływ dóbr. Wprowadzenie Układu Schengen spowodowało obowiązek wiz wjazdowych dla krajów trzecich. Została też podpisana konwencja (dublińska?) która rozpatrywała wnioski azylowe. Wizy wjazdowe dla krajów trzecich musiały dotyczyć kraju docelowego. Wprowadzenie Układu Schengen spowodowało to, że znikły tablice granic państw a zostały tablice przygraniczne. Straż graniczna może poruszać się po obszarze całego kraju, rozszerzono wówczas obowiązki graniczne, np. kutry rybackie opuszczając port macierzysty muszą zgłosić godzinę wypłynięcia i powrotu do straży granicznej. Wyróżniamy ograniczenie połowu ryb w Unii Europejskiej, które kontroluje straż graniczna. Możemy też wyróżnić współpracę między strażą graniczną a policją. Obecnie mamy 285 przejść granicznych (w Polsce) o różnym statusie.
Swoboda przepływu usług!!!
Swoboda przepływu usług łączy się z przepływem towarów i usług. Program jednolitego rynku przewiduje jednolity rynek poza usługami dotyczącymi usług cywilnych (bezpieczeństwa). Traktat dopuszcza ograniczenie przepływu usług ze względu na: bezpieczeństwo publiczne, ochronę zdrowia czy względy polityczne. W traktacie Wspólnot Europejskich mamy zapisy: swoboda zakładania przedsiębiorstw i działalności usług przez firmę z danego kraju na obszarze innego kraju na takich samych warunkach, jakie obowiązują obywateli kraju, w którym ta firma ma powstać. Przedsiębiorstwem mogą być spółki, działalności prowadzone przez osoby fizyczne czy też osoby samo zatrudnione. Warunkiem swobody usługi jest wcześniejsze posiadanie przedsięwzięcia w jednym z krajów członkowskich. Swoboda świadczenia usług transgranicznych bez konieczności zakładania przedsiębiorstwa zagranicznego przez firmę albo osoby fizyczne prowadzące już działalność w którymś z krajów członkowskich. Działalność usługowa może być prowadzona na następujących zasadach: 1) podstawowe sektory usług regulowane są przez rynek a nie przez przepisy rządowe, rynek usług podlega zasadom konkurencji(hotelarstwo, gastronomia, budownictwo, krawiectwo), 2) liberalizacja jako podstawowe narzędzie europeizacji rynków została oparta na zobowiązaniu krajów do nie wprowadzania żadnych nowych regulacji, 3) ze względu, że w wielu sektorach usług występowała silna regulacja narodowa (telekomunikacja, poczta) w celu ich otwarcia na konkurencję europejską niezbędne stało się przyjęcie m.in. zasady wzajemnego umacniania narodowych rozwiązań, tzn. różne systemy bankowe, ubezpieczeniowe, dystrybucyjne, 4) zasada wzajemnego uznawania wymaga udowodnienia, że regulacja narodowa jest rzeczywiście uzasadniona, np. względami dobra publicznego (dotyczy, np. kontroli), 5) porozumienie GAT, 6) polityka europejska w ramach polityki przemysłowej, objęte zostały usługi sieciowe w tym telekomunikacja, transport, usługi audiowizualne, energetyka, poczta, gazownictwo. Harmonizacja sprowadza się do zjednoczenia stawek podatku VAT, usuwaniu barier fiskalnych czy też technicznych. Liberalizacja sprowadza się do uznawania dyplomów, standardów i innych krajach, niż ten, w którym owy dyplom zdobyto.
Bezpieczeństwo społeczne, narodowe jest najważniejsze. Usługi sieciowego to przesyłka, np. gazu, wody, transport, poczta i telekomunikacja. Między sobą różnią się one następującymi czynnikami: 1) znaczeniem gospodarczym, czyli usługi pocztowe są ważniejsze od telekomunikacyjnych, te z kolei ciągle wzrastają; 2) tempo wzrostu, czyli jak dana usługa sieciowa przyrasta w danym czasie z postępem technicznym - problem ten przestaje istnieć, tempo wzrostu z kolei zmniejsza się, wręcz spada; 3)stopień kapitału chłonności, czyli różnica między usługami kiedyś a dziś; 4) struktura sieci, czyli sieci jednostronne to, np. energia elektryczna (od elektrowni do odbiorcy), wodociągi czy gazociągi, sieć dwustronna to poczta, telekomunikacja i transport; 5) zdolność magazynowania - wodę można zmagazynować, natomiast energii elektrycznej już nie można; 6) częstotliwość dostaw, gdzie pewne usługi muszą być dostarczane cały czas jak np. elektryka, woda a niektóre mogą mieć przerwy w dostawie jak poczta.
Czynniki przyspieszające proces liberalizacji usług sieciowych (dywersyfikacja dostaw byłą bardzo istotna): 1) postęp techniczny, który jest najbardziej widoczny w telefonii. Postęp techniczny sprawił, że pozostałe usługi mogą podlegać kolejnym przemianom; 2) zapotrzebowanie na niższe ceny, wyższą jakość i innowację; 3) integracja europejska, która otworzyła każdy kraj członkowski na nowości, przepływy towarów, poszerzanie usług; 4) nacisk ze strony potencjalnych nowych firm, gdzie nowy dystrybutor jest odczuwalny dla starych gdyż może on mieć warunki konkurencyjne dla uprzednich dystrybutorów; 5) ograniczenia budżetu i potrzeba inwestycji, chodzi tu o to, że państwa depacto nie stać na to, żeby sam mógł inwestować w wszystkie sieci. Państwo ma ograniczony budżet i sprawy gospodarcze zostały oddane osobom prywatnym.
Czynniki hamujące liberalizację usług sieciowych: 1) obawy przed ograniczeniem zakresu usług publicznych, nie wszystkie usługi zostały sprywatyzowane, np. kolej państwowa PKP; 2) obawy przed spadkiem zatrudnienia i obawy naruszenia bezpieczeństwa pracy, w firmach państwowych jest spokojny byt, nikt nie obawia się zwolnienia pod byle pretekstem w przeciwieństwie do firm prywatnych; 3) firm działających w obawie przed utratą uprzywilejowanych konkurencji; 4) obawa przed kłopotami finansowymi, czyli kiedy firmie państwowej brakuje pieniędzy to państwo może jej dopomóc, firma prywatna jak nie ma pieniędzy bankrutuje.
Dla usług sieciowych są specjalne programy, które dotyczą: 1) deregulacji narodowej, czyli usunięcie zbędnych uregulowań prawnych i działań administracyjnych ograniczających konkurencję; 2) liberalizacja zewnętrzna, czyli otwarcie sektorów na konkurencję zewnętrzną, np. tanie linie lotnicze; 3) demopolizacja, czyli ograniczenia praw monopolu lub praw wyłączności, np. przedsiębiorstwo cieplne było spółką miasta tymczasem jest sprywatyzowane; 4) prywatyzacja ograniczeń funkcji państwa w sferze własności.
Większość dyrektyw o liberalizacji, koordynacji, a także o wzajemnym uznawaniu dyplomów dotyczy zarówno zasad wolnego obrotu usługami jak i swobody przedsiębiorczości. Ponadto Trybunał Sprawiedliwości orzekł w 1973r iż bezpośredni, wewnątrzpaństwowy skutek nakazu równouprawnienia obowiązuje również w wolnym obrocie usługami. Wprowadzono dla nowych krajów członkowskich trzyletni okres przejściowy na zakładanie działalności gospodarczej w innym kraju. Z dyrektywy tej wyłączono usługi zdrowotne i agencji pośrednictwa pracy czy usług ochroniarskich. Dyrektywa dotyczyła tylko usług regulowanych przez rynek. Powstają zastrzeżenia, że jest możliwość wprowadzenia ograniczeń ze względu na ważny interes narodowy. Jeżeli wprowadzi się je, to kraj, który wprowadza daną dyrektywę musi poinformować Komisję Europejską.
Swoboda przepływu kapitału i usług bankowych!!!
W Unii Europejskiej występuje pełna swoboda przepływów kapitału i płatności po wniesieniu inwestycji bezpośrednich w tym inwestycji nieruchomościami, transferami związanymi z przedsiębiorczym dopuszczeniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe. Najszybciej wprowadzono a raczej pozwolono na transfer na płatnościach bezpośrednich (zakupach). Uregulowano też kredyty krótkoterminowe czy obrotowe. W ślad za tym szły gwarancje kredytowe. Dopiero potem rozwiązano sprawę kredytów długoterminowych i zaczęto zakładać konta bankowe za granicą. Pełna liberalizacja dokonała się w ramach programu rynku wewnętrznego. Liberalizacja przepływu kapitału następowała w drodze dyrektyw Rady. Wydane w 1960r i w 1962r dotyczyły zezwoleń dewizowych. Dyrektywa z 21.03.1972r poświęcona była międzynarodowemu obrotowi kapitałem, a handel papierami wartościowymi regulowało zalecenie Komisji z 1977r. Na mocy traktatu z 1962r pełna swoboda przepływu kapitału wraz z zaleceniem w stosunku do państw trzecich obowiązuje od 01.01.1994r. Przewidziano tu jeden wyjątek: można zastosować środki ochronne na okres pół roku, jeżeli transfer z krajów trzecich może spowodować zakłócenia. Liberalizacja usług finansowych i bankowych spowodowała ożywienie, łączenie się banków towarzystw ubezpieczeniowych, przepływów kapitałów z krajów trzecich czy na poprawę PKB, który stanowił nawet 6%. Usługi najwięcej dochodu przynosiły Luksemburgowi Luksemburgowi najmniej w krajach Skandynawskich (3,3% PKB). Okazało się, że krajem gdzie najbardziej lokowano się w instytucji finansowej były Niemcy. Wielka Brytania stała się krajem ekspansji finansowej na zewnątrz. USA (kraj trzeci) wszedł na rynek europejski bez żadnych problemów. Po 1994r bardzo dużo kapitału unijnego zaczęto lokować w krajach europy środkowej. Mimo liberalizacji dalej występuje zróżnicowanie usług finansowych w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Występują m.in. różne oprocentowania, przez co proces fuzji banków trwa nadal. Harmonizacja usług bankowych ma na celu zagwarantowanie wysokiego stopnia bezpieczeństwa, efektywnego zarządzania pieniędzmi i innymi aktywami finansowymi. Proces ten jeszcze się nie zakończył. W harmonizacji ważne stało się określenie minimalnych wymogów gwarantujących niedyskryminację narodową i równy dostęp do rynku oraz równe szanse obecności na rynku europejskim. Wymogi te zostały zharmonizowane tak, aby dostawcy usług nie wybierali na siedzibę krajów o najmniejszych wymogach. Ogólne przepisy dotyczą sektora finansowego obejmującego takie dziedziny jak: 1) system licencjonowany, czyli warunki uzyskania licencji; 2) określenie zakresu usług instytucji finansowych; 3) system nadzoru; 4) zabezpieczenie przed ryzykiem; 5) ochrona przed nieuczciwymi praktykami; 6) system sprawozdawczości.
Druga dyrektywa określa m.in. wymogi dotyczące usług bankowych: 1) przyjęcie jednolitej licencji bankowej obowiązującej od 01.01.1993, czyli zezwolenie na prowadzenie działalności banków wydane przez władze jednej z krajów członkowskich jest ważne na terenie pozostałych krajów; 2) określenie minimalnego wymogu kapitału założycielskiego instytucji kredytowej na 5 mln euro; 3) wprowadzenie wymogu uzyskania przez kompetentne władze informacji na temat kwalifikacji zawodowych i reputacji osób zatrudnionych a także głównych akcjonariuszy i udziałowców; 4) przyjęcie zasady sprawowania nadzoru ostrożnościowego przez kraj w którym ma siedzibę instytucja macierzysta; 5) definicja instytucji kredytowej jako prowadzącej działalność przyjmowania depozytów oraz innych funduszy podlegających zwrotowi oraz udzielenia kredytów na własny rachunek.
Jest też tzw. „plan działania” na rzecz: 1) usług finansowych, który ma na celu dokończenie integracji rynków finansowych w zakresie funduszy emerytalnych, przetargów związanych z przejęciami prospektów firm, marketingu usług finansowych na odległość; 2) kapitału ryzykownego jest ukierunkowany na stworzenie regulacji dotyczących m.in. redukcji opodatkowania korporacji ( prawnicze, lekarskie), ulg podatkowych dotyczących wydatków na badania, rozwój i tworzenie nowych firm i inne narzędzia umożliwiające obniżkę kosztów inwestycyjnych. Po 2016r obrót nieruchomościami będzie nieograniczony.
Polityka handlowa!!!
Podstawowym elementem w Unii Europejskiej jest unia celna. Reguły te zawarte zostały w traktacie rzymskim. Na obszarze Unii Europejskiej polityka handlowa związana jest z wykorzystaniem zasad unii celnej i ma charakter wolno handlowy. W stosunku do krajów trzecich polityka handlowa ma charakter restrykcyjny, ponieważ sprowadza się do ochrony krajów członkowskich i wszystkiego, co jest z nimi związane. Celem polityki handlowej jest korygowanie i eliminowanie ujemnych skutków wolnego rynku i nie zawsze czystej konkurencji. Polityka handlowa zmierza do czystości reguł handlu i chce, aby produkcja mogła się rozwijać, zaspokajać potrzeby konsumentów oraz stanowić równowagę bilansu handlowego jak również stanowić zatrudnienie dla ludzi. Traktat rzymski zakładał zniesienie ceł między państwami w obrocie między krajami członkowskimi. Zlikwidowano wówczas cła jak również nastąpiła eliminacja kontyngentów ilościowych. W 1987r jednolity akt europejski przewidział możliwość korygowania działań polityki handlowej w przypadku zagrożeń. Istniała klauzula dopuszczenia możliwości ograniczeń. Połączenie wolnego rynku, ograniczeń, wprowadzenia możliwości korygowania, co w Unii Europejskiej wypracowało wspólny system handlu wewnętrznego. Polityka handlowa jest bardzo protekcjonalna dla krajów członkowskich i bardzo restrykcyjna dla krajów trzecich. Polityka handlowa dotyczy przede wszystkim przemysłu, rolnictwa i konkurencji. Podstawą polityki handlowej jest unia celna, współpraca z organizacjami międzynarodowymi w wymiarze handlu oraz współpraca z państwami trzecimi i prowadzenie wymiany handlowej. Wspólna polityka handlowa w wymiarze znanym nam od 1968r (wtedy się rozpoczęła) gdzie powstała wspólna stawka celna na podstawie średniej arytmetycznej, jakie obowiązywały w sześciu (wtedy) krajach. Zasada wspólnej polityki handlowej sprowadza się do tego, że leży w wyłącznej kwestii organów Unii Europejskiej. Polityka handlowa korzysta z konsultacji z krajami członkowskimi w postaci kontekstu ekspertów. Wpływy do Unii Europejskiej pochodzą m.in. z ceł, co rzutuje na wysokość budżetu. Art. 133 (1) TWE mówi o wspólnej polityce handlowej, która oparta jest na jednolitych zasadach zwłaszcza w odniesieniu do stawek celnych, zawierania umów celnych i stawek celnych, ujednolicania środków liberalizacji, polityki eksportowej i handlowych środków ochronnych podejmowanych w przypadku dampingu lub subsydiów. Damping to 1. sprzedaż towarów na rynkach zagranicznych po celach niższych od kosztów wytwarzania; 2. sposób na pozbycia się nadwyżki na własnym rynku. Subsydiowanie to dopłata z budżetu państwa do przedsiębiorstwa. Polityka handlowa spełnia dwa cele: 1) cel wewnętrzny - jego zadaniem jest stworzenie jednakowych zasad, wyrównanie pola gry i uczciwych zasad handlu. Ma na celu ożywienie gospodarki w kraju; 2) cele zewnętrzne, które wiążą się z krajami trzecimi, czyli rozszerzanie działalności eksportowej i importowej z innymi krajami jak np. Turcja, Grecja. Polityka Handlowa realizowana jest jako polityka autonomiczna i preferencyjna wyrażająca interesy wspólne dla Unii Europejskiej oraz z założeniami i ustaleniami z organizacją WTO. Polityka handlowa składa się z:
1) polityki celnej wynika wspólnych przestrzegania unii celnej. Cła zostały ujednolicone wspólnych 1968r. Została wtedy utworzona na podstawie tzw. nomenklatura scalona na podstawie Międzynarodowej klasyfikacji towarów. Wszystkie towary wspólnych obrocie handlowym (jest ich 15 tys. grup wspólnych podgrup) zamieszczone są we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej wspólnych wyznaczonymi stawkami celnymi. Każda grupa ma ośmiocyfrowy symbol. Cyfry te tworzą tzw. TARIC, czyli zintegrowaną taryfę wspólnoty, która powstała ona wspólnych 1987r. Cła występują wspólnych wspólnotowej taryfie celnej jako cła konwencyjne oraz jako cła autonomiczne. Cła konwencyjne ustalane są na podstawie zobowiązań przyjętych w ramach WTO z zastosowaniem klauzuli największego uprzywilejowanie (KNU) stwierdza, że wszelkie korzyści, ulgi, przywileje czy zwolnienia przyznane jakiemukolwiek krajowi będą bezzwłocznie i bezwarunkowo oferowane innym państwom, wobec których stosowana jest ta klauzula. Stawki celne zostały wynegocjowane na artykuły przemysłowe w 100%. Nie dotyczy to artykułów rolnych, które objęte są wspólną polityką rolną, ma wyłączność na handel artykułami rolno-spożywczymi, ma na nie preferencje i chroni rynek przed napływem takich towarów z innych krajów. W 2002r średni poziom stawek celnych wynosił 6,1%, na produkty nie rolno-spożywcze 4,3%, na artykuły rolne 16,1%. Powyżej 6,4% również były objęte artykuły tekstylne i włókiennicze do 2004r. Chciano chronić Unię Europejską przed zalewem artykułów ubraniowych z Chin i Indii. Cła autonomiczne wykorzystywane są do zawieszania ceł i stosowania preferencji celnych. Autonomiczne zawieszania cła to częściowe lub całkowite zawieszenie normalnych stawek celnych stosowanych wobec importowanych towarów w stosunku do całości lub jego określonej części. Stosuje się to tylko i wyłącznie w imporcie surowców, pół surowców lub komponentów (takim krajem jest np. Afryka). Cła autonomiczne zawiesza się, aby: 1) obniżyć cenę produktu; 2) przerabianie surowców i pół surowców, korzystanie z komponentów daje ludziom pracę. System ten nie może być stosowany wobec artykułów gotowych. Preferencyjne stawki celne stosowane są jako tzw. ulgi celne, które są stosowane głównie wobec krajów rozwijających się. Preferencyjne stawki celne są w handlu wspólnych Turcją, San Marino czy Andorą. Problem stawek celnych funkcjonuje według przepływu informacji czy sprawnego odprawienia, łączy się wspólnych służbami celnymi, współdziałaniem odkrycia przestępstw;
2) wspólnych reguł handlu eksportowego - zostały one wprowadzone w 1969r. Obowiązują w okresach, kiedy na rynku odczuwane są braki towarów unijnych wspólnych wspólnota musi wywiązać się wspólnych umów z innymi krajami. Jeżeli np. recesja prowadzi do braku dostępu społeczeństwa do jakiegoś dobra to następuje blokada na ten towar;
3) wspólnych reguł importowych, które zostały wprowadzone w 1964r. Polegają na zastosowaniu systemu nadzoru i środków ochrony importu z krajów trzecich, jeżeli ochrona podyktowana jest… Wspólne reguły importowe dotyczą artykułów przemysłowych natomiast nie dotyczy artykułów rolno-spożywczych. Środki ochronne stosowane są wtedy, gdy duża ilość towarów importowych może naruszyć stan gospodarki narodowej. Kontrola sprawdza się do ograniczenia kontyngentów ilościowo lub jakościowo;
4) handlu instrumentami ochrony - stosowane są wobec przypadków dampingów. Sprzedaż po cenach dampingowych jest karana. Kraj złapany na dampingu sam wyznacza sobie karę instrumentów postaci stawek celnych;
5) instrumentów promocji handlu;
6) umów handlowych zawieranych przez Radę Unii Europejskiej na wniosek Komisji. Informowany jest o nich Parlament. Najważniejsze umowy dotyczą umów z krajami (EFTA?), Szwajcarii, Islandii i Norwegii. Osobne umowy są prowadzone ze Szwajcarią, Macedonią, Chorwacją, Izraelem i innymi krajami Morza Śródziemnego oraz z unią celną z Turcją, San Marino i Andorą jako najważniejsze.
Polityka konkurencji!!!
Łączy się ona z polityką handlową. Dotyczy ona różnych spraw, kwestii. W gospodarce jest zjawiskiem naturalnym i głównym źródłem bogactwa. Odgrywa ona ważną rolę - najważniejszym jej celem jest dobro konsumentów - możliwość dostępu do jak najszerszego wachlarza dóbr po przyzwoitych cenach. Konkurencyjność gospodarki to pojawienie nowych towarów, usług, redukcja kosztów i rozwój przez podnoszenie wydajności. Konkurencja napędza popyt i przyczynia się do innowacyjności procesów gospodarczych. Do negatywnych skutków konkurencji należą: nadmierna koncentracja, która w skrajnych przypadkach prowadzi do monopolu, uwypuklają się różnice między krajami i regionami, co prowadzi do rozwarstwienia (podziału) kraju, nadmierna eksploatacja środowiska prowadząca do degradacji, osłabienie więzi ludzkich (wzrost agresji). Polityka konkurencyjna polega na realizowaniu na podstawie prawa traktatowego i wtórnego. Na najwyższym szczeblu Unii Europejskiej politykę konkurencyjną prowadzi Komisja Europejska. Instancją odwoławczą będą odwołania od decyzji, które Komisja Europejska narzuca. Drugim szczeblem jest Europejski Trybunał Sprawiedliwości. UOKIK jest organizacją w Polsce od 15 grudnia 2000r. Sądy powszechne są pierwszym stopniem odwoławczym. Europejska polityka konkurencyjna ma następujące zasady: 1) zasada powszechności - kontrolą objęte są wszystkie podmioty działające na jednolitym rynku oprócz rolnictwa; 2) zasada proporcjonalności - ograniczenia wolności zachowań na rynku wewnętrznym nie mogą przekraczać tego, co jest niezbędne dla utrzymania efektywnej konkurencji (zjawisko łączenia się przedsiębiorstw tzw. fuzja); 3) zasada przejrzystości - przepisy, procedury i reguły są znane podmiotom gospodarczym; 4) zasada rzetelności - decyzje muszą być podejmowane na podstawie pełnej znajomości rynku; 5) zasada autonomii narodowej - dotyczy tzw. usług powszechnych (telekomunikacji, poczty, energetyki, wodociągów itd.); 6) zasada sprawiedliwości, słuszności i uczciwości rynkowej wprowadza się do zachowania równych szans i zabezpieczenia konsumenta. Zasada konkurencyjności łączy się z możliwością korzystania z środków publicznych (np. budżetów krajowych, unijnych). Gdyby występował zakaz dostosowania podmiotów gospodarczych oznaczałoby to złamanie reguł konkurencji. Zakres pomocy państwowej wiąże się z: 1) generalnym zakazem pomocy naruszającym konkurencję wymiany między państwami; 2) pomocy uznanej za zgodną z rynkiem wewnętrznym jest ona wówczas, gdy jest to pomoc socjalna dla indywidualnych konsumentów w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe i nadzwyczajne wydarzenia; 3) pomocą dopuszczalną jako zgodną z zasadami wspólnego rynku na mocy artykułu 87,3 TWE. Pomoc państwowa dopuszczalna jest, gdy przeznaczona jest na: 1) rozwój gospodarczy regionów, których poziom życia jest nienaturalnie niski lub, w których występuje niedostateczne zatrudnienie. Z pomocy korzystają kraje gdzie PKB na osobę jest niższa niż 75% średniej unijnej. Polska należy do tego grona (mamy 40%) ale 5 wschodnich województw było najbiedniejszych; 2) realizację projekty posiadające ogólnoeuropejskie znaczenie lub na zapobieżenie poważnym zakłóceniom w gospodarce któregokolwiek państwa członkowskiego; 3) ułatwienie rozwoju pewnych form działalności lub pewnych regionów gospodarczych; 4) wspieranie kultury, ochrony dziedzictwa narodowego jeśli nie wpływa to na warunki handlu i życia we wspólnocie; 5) inne rodzaje pomocy określone decyzją Rady Unii na wniosek Komisji. Pomoc publiczna to przysporzenie dla danego podmiotu korzyści finansowych w następstwie, czego następuje uprzywilejowanie danego przedsiębiorstwa (podmiotu) w stosunku do konkurentów. Pomocą publiczną mogą być nie tylko pieniądze, ale też: dotacja, gwarancje kredytowe, ulgi kredytowe, wkład kapitału (partycypacja kapitału), obniżka ceny sprzedaży i najmu, wykonanie infrastruktury na terenie przedsiębiorstw, utwardzanie drogi, umorzenie, rozłożenie podatku na raty. Według planu Unii Europejskiej pomoc państwa udzielana firmom jest niedopuszczalna. Pomoc ze środków publicznych może być przez samorządy terytorialne jak i przez jednostki terytorialne. Pomoc, aby była zakwalifikowana jako pomoc publiczna ma następujące warunki: 1) zgodnie z Traktatem europejskim z 1991r pomoc przyznana przez państwo członkowskie lub przy udziale zasobów państwowych bez względu na formę; 2) pomoc, która zakłada lub grozi zakłóceniu konkurencji przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych dóbr; 3) pomoc selektywna Obejmuje niektóre regiony czy sektory); 4) niezgodna ze wspólnym wynikiem, z jakim wpływa na wymianę handlową miedzy państwami członkowskimi. Pomoc publiczna może być kierowana do określonych sektorów, podmiotów gospodarczych. Związane jest to z realizacją określonych celów gospodarczych takich jak: rozwój średnich i małych przedsiębiorstw; zmniejszenie różnic gospodarczych między różnymi krajami, co ma prowadzić do płynności ekonomicznej; równoważenie rynku w sektorach uznanych za wrażliwe (podatne na wahania koniunktury); rekonstrukcje sektorów trudnych (sektory trudne to np. przemysł stoczniowy, włókienniczy). Cechy pomocy publicznej mają charakter tymczasowy, mają jasne i przejrzyste reguły, kierowane są do określonych przedsiębiorstw i projektów (zasady określonych działań zostały zawarte w rozporządzeniach Rady Unii Europejskiej). Pomoc horyzontalna do 2012r (do końca okresu finansowego) nie będzie zmian, jeśli chodzi o sposób przeznaczenia. Pomoc sektorowa jest adresowana do odpowiednich sektorów, w zależności od sytuacji gospodarczej nie ulegną zmianie (te sektory)jest dopuszczalna, jeśli przyspiesza zmiany w danym sektorze. Pomoc horyzontalna adresowana jest do sprawy, np. ograniczenie bezrobocia ludzi młodych w wieku 18-24 lata. Może występować nie tylko w krajach gdzie PKB jest mniejsze niż 75%. Ma ona sprzyjać małym i średnim przedsiębiorstwom, utrzymać zatrudnienie, są środki na propagowanie energii oszczędnej, energii odnawialnej. Z pomocy tej mogą też korzystać niepełnosprawni. Przeznacza się ją na pomoc osobom wykluczonym społecznie (tym, którzy wyszli z więzienia, odwyku czy bezdomni). Pomoc publiczna jest różnego rodzaju zapomogami, które podlegają nadzorowi: 1) kontrola zgodności udzielanej pomocy z ustawą i umowami międzynarodowymi; 2) działania kontrolne - sprawdza się czy zadanie, na które był wniosek o pomoc publiczną jest w trakcie realizacji; 3) monitorowanie pomocy - zbieranie, przetwarzanie informacji o danej pomocy; 4) przygotowanie sprawozdań dla Rady i Komisji Europejskiej. Zwrot pomocy publicznej następuje, gdy: 1) podstawą udzielenie pomocy jest akt normatywny niezgodny z konstytucją, umowami międzynarodowymi czy wspólnotowymi; 2) akt prawny jest poprawnie skonstruowany, ale interpretacja jest niewłaściwa; 3) akt prawny dopuszczający pomoc publiczną jest poprawny, decyzja została podjęta poprawnie, ale deficent wykorzystał ową pomoc nie na to, na co miała być przeznaczona. W Unii Europejskiej prawie 50% pomocy publicznej jest kierowanej do poszczególnych przedsiębiorstw.
Polityka transportowa!!!
Całej konkurencji sprzyja Unia Europejska. Jednym z warunków dobrej konkurencji jest sprawny transport. W ostatnich dwudziestu latach jedną z polityk wpływającą na wzrost PKB. Sprawny transport to też 10 mln miejsc pracy, przyspieszenie kontaktów międzyludzkich. Z przewozu drogami lądowymi korzysta 79% ludzi, z kolei 6% społeczeństw unijnych. Z dróg powietrznych korzysta 5% ludności. Przewóz towarów: przewóz drogowy to 44%, przewóz drogą morską to 41%, kolej to 8%, przewóz drogami wodnymi śródlądowymi 4%. Obecne cele polityki transportowej dotyczą: 1) poprawy bezpieczeństwa drogowego, czyli zmniejszenie ilości wypadków, ujednolicenie mandatów karnych, zwiększenie czasu odpoczynku dla kierowców, dbałość nad sprawnością pojazdów; 2) zapobieganie zagęszczeniu i przeniesieniu obciążeń na kolejnictwo i drogi śródlądowe; 3) przeciwdziała zagęszczeniu dróg powietrznych (stworzenie jednego europejskiego nieba) 30% lotnisk ma opóźnienia rzędu 15 minut, rozgęszczenie to sprowadza się do coraz dłuższego pobytu na lotnisku, rozgęszczenie i utworzenie wiąże się z tym, że niektórzy mają wyłączność na obsługę w danych kierunkach; 4) zapewnienie wysokiego poziomu jakości dróg, usług transportowych, odszkodowania za utracone mienie, sprzedaż biletów na to samo miejsce, obsługa w czasie lotu, kwestia ubezpieczenia towarów; 5) realizacja dużych inwestycji w dużych rejonach; 6) radzenie sobie w warunkach Globalizacja, tzw. bezpieczeństwo narodowe, ogłaszanie alarmów na lotniskach, kontroli; 7) otwarcie międzynarodowego rynku kolei transportu towarowego. Do 1982r transport prawie się nie rozwijał. Dopiero skarga Parlamentu Europejskiego spowodował zainteresowanie tym problemem. Zasady, którymi kieruje się polityka transportowa: 1) inwestycje w infrastrukturę winny kreować wzrost gospodarczy; 2) wolna konkurencja i znoszenie wobec przewoźników ograniczeń technicznych i fizycznych w celu podniesienia jakości i wydajności; 3) ujednolicenie opłat opodatkowania przewozów zarobkowych; 4) znormalizowano rachunkowość kolejową; 5) zniesienie subwencji państwa do transportu (większość państw sprywatyzowała kolej); 6) zbliżono ustawodawstwo państw członkowskich. W „białej księdze” opisano w (od 1988r) jednolity dokument administracyjny, który zastąpił 70 różnych zasad potrzebnych przy przewozach z kraju do kraju. Od 1992r rozszerzono możliwość współdziałania transportu. Polityka transportowa jest nadal kształtowana. Kabotaż, czyli możliwość świadczenia usług przewozów kolejowych w innych krajach zostały uregulowane w marcu 2008r. Na transport składają się następujące gałęzie: transport drogowy, kolejowy, wodny śródlądowy, morski, lotniczy i przesyłkowy. Cel wspólnej polityki transportowej (jest uniwersalny) to usuwanie barier poprzez ujednolicenie przepisów socjalnych, podatkowych i technicznych, promowanie swobody konkurencji między operatorami wszystkich państw członkowskich oraz znoszenie dyskryminacji przewoźnika z powodu jego siedziby. Głównym kierunkiem w polityce transportowej była liberalizacja warunków transportu międzynarodowego. W tym celu opracowano zasady umożliwiające przedsiębiorstwu jednego kraju członkowskiego świadczenie usług transportowych w pozostałych krajach oraz kryteria i warunki udzielania pomocy przez państwo a także zasady udzielania usług transportowych przez przedsiębiorstwa transportowe, zwiększenie bezpieczeństwa podczas transportu (jakość dróg, lepsza ochrona środowiska), wyeliminowanie samochodów nadmiernie zanieczyszczających środowisko, określono wspólne normy pracy osób pracujących w transporcie i ich kwalifikacje (osoby prowadzące samochody, kierujące statkami). Traktat z Madstridcht nałożył obowiązki na TEWNs co jest kombinacją połączeń kolejowych, promowych i kolejowych. Komisja Europejska odpowiedzialna jest za sieci multimedialne. W kolei dodatkowo będą kursowały pociągi z olbrzymią prędkością. Położono nacisk na przewozy w 1992r, które stanowiły 20%. Przewozy kolejowe odbywają się na trzech osiach: 1) wsparcie dla rozwoju modernizacji kolei; 2) wspieranie tzw. interoperacyjności, czyli uruchomienia europejskiego systemu zarządzania ruchem kolejowym; 3) osiągnięcia otwarcia rynku kolejowego, czyli karty pasażera, jakość towarów przewożonych, licencje dla maszynistów. Marcopolo ogłoszone zostało w 1985r w „białej księdze”, rozpoczęto wtedy przygotowania do połączenia transportu kolejowego i kołowego. W 2007r uruchomiono Marcopolo II. Utworzono tzw. autostradę morską. W transporcie lotniczym wysiłki koncentrują się na harmonizacji, zasadach bezpieczeństwa, co łączy się z tzw. przyjaznym niebem europejskim. W 1987r wprowadzono liberalizacje taryf lotniczych, rozszerzono obsługę pasażerów na lotniskach. Od 1990r uporządkowano system taryf i wprowadzono tzw. piątą wolność lotniczą (zabieranie pasażerów, poczty i ładunków przeznaczonych dla państw trzecich oraz osób, poczty i ładunków z państw trzecich). Od 1993r wprowadzono wymóg licencji przewoźników oraz ustalono opłaty i stawki za przewóz towarów i pasażerów. Od paru lat prowadzony jest system Galileo, który odbywa się przy pomocy trzydziestu satelitów okrążających Ziemię. Wykorzystywany on jest w kolei i transporcie kołowym. Dzięki niemu przewiduje się czas podróży. Wyłapuje on zatory drogowe, ma wpłynąć na ograniczenie wypadków i na przyspieszenie czasu podróży. Transport drogowy od 1992r jest porządkowany (autobusy, autokary czy samochody do 9 osób). Wprowadzono tu jednolitą licencję wspólnotową. Posiadacz może świadczyć usługę w innych krajach. Socjalny pakiet regulacji drogowych obejmuje: wymogi z dostępem do zawodu, czas jazdy i odpoczynku, minimalne procedury kontroli, zwrócono uwagę na bezpieczeństwo na drogach ora harmonizacja systemu kadr. Finansowanie polityki transportowej związane jest z wykorzystaniem środków strukturalnych i funduszów spójności. Pomocne są tu środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego. W okresie przed akcesyjnym korzystaliśmy z następujących funduszy: programu Sappard i programu Ispa. Zadania Komisji Europejskiej w stymulowaniu drogówki to: 1) promocja kolei, żeglugi śródlądowej i transportu morskiego oraz nowych, wzajemnych powiązań gałęziowych. Transport intermonialny w celu przejmowania z transportu drogowego przewozów towarowych na duże odległości; 2) podjęcie szybkich działań zmierzających do likwidacji zatłoczeń dróg w transporcie drogowym w związku z ścisłym wzrostem przewozów i rozwojem usług transportów groźnych dla zachowania równowagi w środowisku naturalnym.
Polityka strukturalna / regionalna!!!
W traktacie rzymskim w 1957r zawarto układ, w którym państwa tworzące EWG powinny osiągnąć spójność, harmonię gospodarczą. Jednak tak się nie stało. Kraje różniły się poziomem rozwoju gospodarczego. Najsłabsze były Włochy, które w 1960r zainspirowały do powstania Europejskiego Funduszu Społecznego. Do 1972r każde z państw członkowskich realizowało politykę strukturalną, nadrabiano zaległości w swoich regionach, realizowano ochronę środowiska czy rozwój transportu. Do 1972r polityka strukturalna nie była oparta o żadne ramy. W 1973r nastąpiło rozszerzenie o kolejne państwa (Wielką Brytanię, Irlandię, Danię). Anglia walczyła o swoją pozycję, ponieważ odstawała pod względem gospodarczym od sześciu pozostałych krajów członkowskich. Anglia była dużym krajem, dużo wpłacała do budżetu i stosunkowo bardzo mało z niego korzystała na różne inwestycje. Powołała Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, który powstał i funkcjonuje od 1975r. Wydatki ponoszone na inwestycje infrastrukturalne w latach 1975-1985 … Skala wydatków na inwestycje infrastrukturalne była niewielka. W 1985r wzrosłą z 1,7% na 5%. Proces rozszerzenia bardzo się wiązał z usuwaniem dysproporcji występujących w regionie. Tak było do 1967r, kiedy uchwalenia Jednolitego Aktu Europejskiego wprowadziły zapis do Traktatu Rzymskiego jako tytuł „piąta spójność” ekonomiczna i społeczna. Jednocześnie zostały ustalone główne cele polityki strukturalnej, które obowiązywały w latach 1993-1999. Do celi polityki strukturalnej należą: 1) wspieranie dostosowań, struktur regionów szczególnie zapóźnionych w rozwoju; 2) restrukturyzacja regionów zagrożonych upadkiem tradycyjnych gałęzi przemysłu; 3) zwalczanie bezrobocia długotrwałego; 4) zwalczanie bezrobocia wśród młodzieży; 5) dotyczą kwestii obszarów wiejskich: a) wspieranie obszarów o wysokim udziale zatrudnienia rolniczego, niskich dochodów rolniczych i niskiego PKB; b) modernizacja produkcji, handlu i przetwórstwa rolnego. Do 1986r EWG poszerzyła się o kolejne państwa (Grecja, Portugalia, Hiszpania). Zachodnie kraje europejskie miały dobry potencjał a cztery kraje miały niski potencjał. W krajach zamożniejszych były tereny odstające od reszty tzw. peryferyjne, które borykały się z brakiem przemysłu, miały mniejszy udział ludności wykształconej, wykwalifikowanej, występował tam niedorozwój transportu, komunikacji, wodociągów i dlatego też zostały sformułowane cele polityki strukturalnej, a mianowicie: przyspieszenie rozwoju społeczno-gospodarczego zapóźnionych rozwojów i rozwiązanie problemów dysproporcji rozwojowych powstałych w procesie integracji. Pojawiły się wtedy enklawy rozwoju. W latach 70 trudności przeżywały stocznie, przemysł wydobywczy, stalowy. W 1993r został podpisany traktat z Madstridtch o powołaniu Unii Europejskiej i rozszerzeniu o kolejne kraje, gdzie polityka regionalna miała nabrać większego znaczenia, aby zniwelować dysproporcje występujące między krajami. Ustalono zasady, według jakich przydzielone zostały środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i z Funduszu Spójności, który powstał w 1993r z myślą o czterech krajach Europy południowej po to, aby mogły nadgonić resztę. Zasady te dotyczyły: 1) zasada koncentracji środków wprowadzało się do tego, że ważniejszy jest cel związany z usuwaniem dysproporcji a potem dopiero można finansować resztę; 2) zasada komplementarności i partnerstwa - ubiegający się o środki na różne programy muszą wynikać ze strategii, muszą być zapisane i przyjęte oraz muszą przejść etap konsultacji, do realizacji programu muszą być włączone różne podmioty; 3) zasada działania w oparciu wieloletnie plany. W 1993r wzrosły do 35%. Rozszerzenie nastąpiło w 2004r. Unia Europejska zdawała sobie sprawę, że środki potrzebne dla dwunastki krajów będą bardzo duże, które będą w większości obciążać stare państwa Unii. W związku z tym ograniczono tempo przyrostu wydatków na politykę strukturalną w starych krajach. W dalszym ciągu były finansowane różne programy, ale nie tak szybko jak poprzednio. Stare kraje Unii korzystały w dużym stopniu z funduszy strukturalnych. Nowe kraje członkowskie miały ograniczoną wydolność przerabiania środków. Ustalono wówczas, że kraj członkowski może maksymalnie dostać środków z polityki strukturalnej w wysokości do 4% PKB. W rezultacie większość funduszy strukturalnych dalej trafia do piętnastu krajów członkowskich. Nowe państwa wykorzystywały w sumie 1/3 budżetu funduszy strukturalnych. Można powiedzieć, że rozszerzenie Unii Europejskiej słabo zaważyło na budżecie unijnym. W latach 1993-1996 ustalono 6 cen priorytetowych. Pojawił się fundusz spójności. W latach 2002-2006 postanowiono ograniczyć ilość celów z sześciu do trzech. Pojawił się też cel, który został włączony do celu pierwszego polityki strukturalnej, który z chwilą przystąpienia w 1995r państw skandynawskich postanowił wspomóc regiony o zaludnieniu bardzo niskim poniżej ośmiu osób na 1km². Cele te to: 1) popieranie rozwoju i strukturalnych zmian regionach gdzie PKB na osobę wynosi poniżej 75% średniej unijnej. Polska w 2004r miała 35% średniej unijnej na mieszkańca; 2) wspieranie społecznej i gospodarczej rekonwersji obszarów o specjalnych trudnościach strukturalnych (mieści się tu dawny cel 5b), miasta z problemami strukturalnymi i regiony zagrożone upadkiem rybołówstwa. Dotyczy 18% mieszkańców Unii Europejskiej; 3) zwalczanie bezrobocia poprzez kształcenie, przekwalifikowanie i politykę zatrudnienia. Cele te obowiązują do dziś. Nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznych to tzw. NUTS. W jej ramach wyodrębniono pięć poziomów: 1) NUTS1 - największa jednostka terytorialna odpowiadająca niemieckim landom; 2) NUTS2 - to województwa - główny adresat pomocy dla celu pierwszego; 3) NUTS3 - to francuskie departamenty, którym odpowiada on programom związanym z obszarami, obszarami upadającym przemysłem. Jest między powiatami a województwami; 4) NUTS4 - to brytyjskie hrabstwa i polskie powiaty; 5) NUTS5 - to gminy w Unii Europejskiej, gdzie jest ich prawie 100 tys. Jeżeli na jednostki terytorialne nałożymy Polskę to mamy: 1) Polska; 2) województwa (16); 3) związki powiatów (44); 4) powiaty (374); 5) gminy (2489). W latach 80 były trzykrotne rozpiętości między krajami bogatymi a biednymi. Pojawiła się kolejna zasada dodatkowości, która mówi, że środki wspólnotowe są uzupełnieniem środków krajowych. Współ finansowanie dla celu pierwszego mieści się między 50-75% kosztów kwalifikowanych a dla celu drugiego i trzeciego między 26-50% kosztów kwalifikowanych. Małe przedsiębiorstwa mają zwiększoną pomoc, ale jeśli mają inwestycję przynoszącą dochód to wysokość dofinansowania obniża się o 10%. Zasada subsydiarności oznacza decyzje odnośnie podejmowania projektów i realizacji ich powinny spoczywać na poziomie organizacyjnym stosowane do złożonego wniosku. Za rozwój lokalny odpowiada gmina. Do obsługi polityki strukturalnej powstały fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego czy Fundusz Spójności, który służy niwelacji dysproporcji między regionami, ale funduszem struktur nie jest. Fundusze dotyczą regionów a Fundusz Spójności dotyczy całego kraju. Ma on inne zasady niż pozostałe fundusze. Powstały dwa Fundusze Spójności dotyczące: 1) Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej powołany, w 1964r do finansowania wspólnej polityki rolnej i rozwoju obszarów wiejskich; 2) Europejski Fundusz Wspierania Rybołówstwa powołany w 1993r, związany jest z problematyką rybołówstwa, funkcjonowaniem portów i przetwórstwa rybnego. W Unii Europejskiej rybactwo zalicza się do rolnictwa.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego powstał, aby niwelować rosnące rozbieżności regionów spowodowanych kryzysem z lat 70 oraz przystąpieniem do EWG Wielkiej Brytanii i Irlandii. Działa on według zasad wyżej wymienionych. W ramach zadań współ finansowania znajdują się: 1) inwestycje produktywne mające na celu tworzenie i zabezpieczenie trwałych miejsc pracy, np. budowy, rozbudowy zakładów; 2) inwestycję w infrastrukturę, która w ramach celu pierwszego przyczynia się do zwiększenia potencjału gospodarczego, rozwoju spójności struktur oraz tworzenia i utrzymywania trwałych miejsc pracy, np. telekomunikacyjnych; 3) rozwój lokalny: pomoc przy obsłudze przedsiębiorstw w dziedzinie zarządzania, badania rynku, badań naukowych, finansowania pomysłów innowacyjnych w przedsiębiorstwach, tworzenie i rozwój właściwych instrumentów finansowych, zapewnienie właściwej… ; 4) finansowanie inwestycji w dziedzinie edukacji i zdrowia, rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, badań naukowych, rozwoju regionalnego; 5) rozwój społeczeństwa, innowacyjności; 6) rozwój turystyki i inwestycji kulturalnych; 7) zakładanie przedsiębiorstw i infrastruktury i usług umożliwiających zatrudnianie kobiet; 8) współpraca trans graniczna i międzyregionalna w zakresie trwałego regionalnego i lokalnego rozwoju. Środki Funduszu są podzielone na programy. Program ZPORR (Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego) Regionalnego jego ramach Płock dostał pieniądze na budowę mostu, wyremontowano ul. Tumską, powstały zakłady lekarskie i dentystyczne, komputerowe, wybudowano stację uzdatniania wody w Kobiernikach, itd. Często spotkamy wzrost konkurencyjności, pomoc powstawania małych i średnich przedsiębiorstw, zakup maszyn i urządzeń, licencji, program operacyjny, transport, z którego budowane są lokalne i krajowe drogi.
Fundusz Strukturalny, czyli walka z bezrobociem w krajach członkowskich. Jest to instrument biernej walki z bezrobociem. Szczególnie ważna jest likwidacja bezrobocia u młodzieży do 24 roku życia i wśród kobiet. Pomoc ta polega na: 1) organizowaniu szkoleń rozwijających umiejętności zawodowe w tym praktyki i szkolenia wewnątrz zakładowe; 2) ulepszanie systemu powszechnego kształcenia i dostaw ich do aktualnego zapotrzebowania na rynku pracy; 3) kształcenia kadr, ekspertów i personelu dydaktycznego, wspieranie pośrednictwa pracy i organizacji zajmującej się doradztwem i informacją zawodową; 4) wspieranie programów mających na celu tworzenie nowych miejsc pracy w tym zatrudnienia w małych i średnich przedsiębiorstwach; 5) walka z dyskryminacją zawodową w tym wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy; 6) wspieranie grup ludzi odrzuconych i defaworyzowanych przez społeczeństwo (bezdomni, uzależnieni, niepełnosprawni, imigranci, mniejszości kulturowe i etniczne oraz recydywiści); 7) pomoc techniczna, badania naukowe i promowanie nowych technologii. Stanowią 32,5% środków unijnych.
18
Wspólnota Europejska
Unia Europejska
Wspólna polityka zagraniczna i polityka bezpieczeństwa
Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
- instytucje i procedury ustawodawcze;
- polityka rolna;
- rynek wewnętrzny;
- ochrona środowiska;
- unia gospodarczo-walutowa;
- polityka regionalna
- polityka w zakresie przyznawania azylu;
- imigracja;
- walka przeciw narkomanom;
-współpraca policji;
- inne
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
etapy, UEK - Ekonomia, Ekonomia integracji europejskiej
EKONOMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 5 02 2011
EKONOMIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ wykłady
notatki ekonomia integracji europejskiej
EIE wykład 3 - 02.04.2011 r, Ekonomia integracji europejskiej
eie2, EKONOMIA, Rok 2, Ekonomia Integracji europejskiej
EKONOMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 6 03 2011
1 sylabus EKONOMIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
Ekonomia integracji europejskiej
Wyklady ekonomia integracji europejskiej
ekonomia integracji europejskiej sciaga
EKONOMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ" 01 2011
6 Procedury antydumpingowe, EKONOMIA, Rok 2, Ekonomia Integracji europejskiej
ZASDY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ, EKONOMIA, Rok 2, Ekonomia Integracji europejskiej
integracja ekonomiczna, Notatki Europeistyka Studia dzienne, miedzynarodowe stosunki gospodarcze
Ekonomia integracji europejskiej
sciaga eie, EKONOMIA, Rok 2, Ekonomia Integracji europejskiej
więcej podobnych podstron