1.Postacie wiedzy o wychowaniu:
Teorie- to zbiór praw naukowych, definicji, twierdzeń i hipotez dotyczący danej dziedziny zjawisk (zawsze dotyczy wybranej dziedziny zjawisk) tworzy rzeczową powiązaną oraz logicznie uporządkowaną spójną całość. Według definicji Stefana Nowaka teoria to zespół praw naukowych uporządkowanych tak aby stanowiły pewne wewnętrznie spójne konstrukcje logiczne, bez względu na to czy dane stwierdzenia, dotyczą zjawisk mniej lub bardziej obserwowalnych. Ludzkie zachowanie jest obserwowalne ale jego psychika nie. Aby stworzyć spójny system praw należy wg Teresy Hejnickiej-Bezwińskiej należy określić jednolity, spójny, pewny system praw wyjaśniających zjawiska i stany rzeczy.
Doktryny- ogół twierdzeń, założeń i przekonań stanowiących podstawę programu działania. Zawiera strategie (bardzo uszczególniony plan, jak co i kiedy zrobić. Nie występuje samodzielnie, jest zawsze na usługach, dopasowana do określonych ideologii. Może wykorzystywać teorię, wiedzę teoretyczną. Ma postać skończoną.
Technologie- określony sposób i metoda działania do osiągania określonych rezultatów.
Ideologie- to zespół, system poglądów, idei, pojęć dotyczących życia społecznego uwarunkowanych interesami określonej dużej grupy społecznej (naród, klasa społeczna, a także wielka grupa wyznaniowa). Ten system poglądów odzwierciedla byt społeczny i służy przekształcaniu rzeczywistości społecznej w interesie tej grupy. Ideologia zawiera zdania oceniające rzeczywistość. Ideologia jest otwarta na dopisywanie bardzo szczególnych tez.
2. Socjalizacja- istota
a). stymulacja rozwoju mózgu ludzkiego i całego systemu nerwowego poprzez:
- eliminowanie leku, który paraliżuje odruch badawczy gdy nie ma matki dziecko jest lękliwe
- dostarczanie przedmiotów do czynności manipulacyjnych. Manipulacja ręka jest podstawa rozwoju dziecka, im więcej przedmiotów tym większa wiedza
- wspoldzialanine z ludźmi nie tylko na przedmiotach, ale przede wszystkim rozmowa, która prowadzi do kształtowania się kompetencji komunikacyjnych.
b). adaptacja do życia w społeczeństwie
- gdyby nie natura (gatunkowe wyposażenie człowieka) to otoczenie społeczne nie uczyniłoby z istoty biologicznej o ludzkich kształtach istoty społecznej. Gdyby nie otoczenie społeczne to człowiek jako istota biologiczna z całym zapasem najlepszych dyspozycji pozostałby w świecie przyrody gorzej usytuowiony niż zwierzęta.
c). uobywatelnienie- wdrażanie do roli obywatela
d). czynniki socjalizacji:
- obrzędy, zwyczaje, obyczaje wymagały spotykania się całej społeczności w danym miejscu. Dochodziło do kontaktów twarzą w twarz, przekazywania sobie rożnych wzorów zachowań. Obrzędy sprawowali pewni wybrani z grupy a wiec występowała tu pewna hierarchia społeczna grupy. Uruchamiało się tu zjawisko kontroli społecznej, która tworzy opinie publiczną. Pomaga to w utrzymaniu ładu
- mity, wierzenia religia
c). formy socjalizacji
- uczestnictwo dziecka w życiu rodziny, podstawa socjalizacji. Aktywne bycie w swoim podstawowym wodowisku, uczy się charakterystycznych zachowań rodzinnych, uczy się zobowiązań, które na nim spoczywają. Im szersza rodzina tym więcej powinności, Jelni rodzina utrzymuje dobre stosunki z rodzina dalsza to dziecko uczy się szerokiej powinności i dobrych kontaktów, uczy się hierarchii społecznej.
- uspołecznienie w toku wykonywanej pracy- wchodzenie w relacje społeczne dziecko musi nauczyć się współżycia z ludźmi, czy tez dorosły np. w miejscu pracy, czy dzieci w szkole podstawowej środowiska i decyzja jak zostać niezależnym od środowiska i jak się dostosować. Takie wyraźne decyzje to forma socjalizacji.
- uspołecznianie poprzez przezywanie, uczestnictwo w przeżyciach swojej zbiorowości, wywoływanie przeżyć.
3). Wychowanie jako zjawisko społeczne: istota, funkcje, cechy środowiska wychowawczego.
Istota wychowania jest moralizowanie, a to oznacza:
- zapoznanie każdego z treścią tych norm
- należy ukształtować przekonania, przekazać do postępowania wg zalecanych norm
- antycypacja, przewidywanie skutków zadań
- oddziaływanie na metodę
- aby zwiększyć skuteczność oddziaływań wychowawczych tworzy się specyficzne warunki czyli środowisko wychowawcze
Cechy środowiska wychowawczego:
1. względna izolacja od życia rodzinnego
2. celowo dobrane treści:
-musza odpowiadać kanonowi spółczesnej cywilizacji
- musza zawierać obowiązujący system wartości
Te treści ulęgają dobrym korektom. Co pewien czas odbywa się dyskusja dotycząca kanonów lektur
3. specjalnie dobrane zadania do ciągłego wykonywanie. Zadania o charakterze ideacyjnym , takie które nie wymagają kontaktu z życiem
Zadania do ciągłego wykonywania
-uczeń wykonuje zadanie w szkole, po szkole w domu również odrabia zadania, przez co nie uczestniczy w normalnym życiu
4. celowo dobrane metody oddziaływania przez instytucje szkoły np. spełnienie u dziecka obowiązku obywatelskiego
5. specjalnie dobrana kadra. Nauczyciel w szkole nie jest osobą prywatna lecz funkcjonariuszem państwowym wiec maja tu występować działania interpersonalne. Musi postępować wg zasad obowiązujących w państwie dla takich funkcjonariuszy:
-s luzy to rozrywaniu więzi ze środowiskiem pierwotnym
- przyfoptowanie dziecka do uczestnictwa w innych grupach społecznych
- formowanie go jako człowieka organizacji
Nie możemy oceniać tych zjawisk jako lepsze, gorsze, bardziej czy mniej wartościowe. Obydwa procesy są niezbędne dla pełnego rozwoju jednostki, ale każde z tych zjawisk ma swą specyfikę
4). Cele wychowania
IDEAŁ WYCHOWANIA- ideał wychowania wyraża zawsze stan finalny, koncepcje człowieka, jakoś powiązanego ze społeczeństwem, będzie ten ideał zabarwiony wiec ideologicznie i będzie wskazywał cechy specyficzne, inne od tej rożnej ideologii. Poprzez analizę merytoryczną
NACZELNE CELE WYCHOWANIA- tez związana jakoś z ideologia przez analizę wg kryterium psychologicznego. Tu potrzebna określona wiedza na temat własnego kraju, określonego przekonania, uczucia, motywacja do działania i umiejętności działania
Koncepcje źródeł wychowania:
1. koncepcja naturalistyczna- preferowana prze Rousseau i Spensera. Przyjmowali oni założenie, ze każdy człowiek jest od urodzenia wyposażony w zadatki przyszłych dyspozycji, one ujawniają się stopniowo w ciągu życia, one zapewniają jednostce prawidłowe funkcjonowanie w świecie. Skoro tak to po co mamy formować inne niż jednostkowe cele, a nawet wskazywanie jednostce innych niż naturalne celów może zaburzać jej harmonijny rozwój. Wobec tego negacja dla formowania celów wychowania.
2. koncepcja naturalistyczna- F. Znaniecki, E Deunchian
W każdej grupie społecznej wytwarzane są określone normy postępowania. Wszystkich młodych do tych norm postępowania. Dlatego nie ma potrzeby by tworzyć inne niż naturalne normy społeczne i za ich pomocą kierować społecznością. Wystarczy wszystko akceptować i kontrolować. Krytyka nie akceptuje tego ze względu na socjologizm, jednokierunkowość.
3. W koncepcji socjologicznej przyjmuje się ze przesłankami dla celów wychowania mogą być prognozy do życia społecznego. Perspektywy podpowiadają jaki typ relacji będzie potrzebny w przyszłości. Krytyka tej koncepcji dotyczy możliwych błędów.
4. Koncepcje kulturalistyczne tu podstawą celów wychowawczych są jakieś stałe p historyczne niezależne od Bierzycach warunków życia wartości kultury. Wychowanie ma zapewnić obcowanie z tymi wartościami aby zostały uwewnętrznione, aby przeszły z informacji w przekonania. Wartości SA tym tworem społecznym który domaga się tworzenia, odnawiania. Jest wiele odmian kultury opartych na założeniach filozoficznych, światopoglądowych, religijnych. Krytyka jest niewystarczająca gdyż neguje się tezę o obiektywnym i ponadczasowym istnieniu wartości, wartości SA zmienne, tylko pewne wartości są niezmienne, trwają przez wieki tylko układ się zmienia.
koncepcje poszczególnych teoretyków :
KONCEPCJA SUCHODOLSKIEGO:
Nie zajmuj się strona metodologiczną. Pisał grube dzieła. Jego dzieła można było pochłaniać. Zwrócił uwagę na jedna ważną srpae:
Cele wychowawcze są tworzone na użytek wychowawców ale w gruncie rzeczy realizować te cele musza wychowankowie. Cele wychowawcze są więc jakąś presja narzucaną wychowankom. Jeśli wiec dziś chcemy zachęcić wychowanków żeby chcieli realizować zadania trzeba by cele zachęcały cos atrakcyjnego dla wychowanka.
Źródłem celów wychowawczych ma być nie tylko obiektywny świat jednostki, miedzy tymi dwoma światami przejawia się obiektywna sprzeczność. A wynika to z tezy Znanieckiego tzn. ze społeczeństwo wytworzyło wychowanie by przygotować jednostki do udziału w obowiązkach społecznych. Jednostka coraz bardzie dąży do autonomii czyli wyzwolenia się spod zależności społecznych. Jak sformułować cele wychowania by przezwyciężyć tą obiektywną przeszłość. Ponieważ wychowanie jest powiązane 3 płaszczyznami ze społeczeństwem, praca i kultura to cel wychowania musi się do tych polszczyzn odnosić.
IDEOLOGIE MUSZYŃSKIEGO:
- cele wychowawcze wyznaczają kierunek świadomego działania wychowawców
- cele wychowawcze to stany rzeczy których osiągniecie przez zabiegi wychowawcze jest postulowanie
- stany rzeczy odnoszą się zawsze do osobowości człowieka, wiecnie mówimy, ze wychowujemy grupę, stany te stanowią zestaw harmonijnie zintegrowanych ze sobą dyspozycji osobowościowych określających ideał wychowania
- cele wychowania powinny być wyrażane za pomocą pojęć psychologicznych i powinny uwzględniać prawidłowości rozwoju tych dyspozycji osobowościowych
- cele wychowania maja stymulować rozwój wychowanka, ale nie mogą przewidywać jakiegoś stanu finalnego, bowiem maja prowadzić do uruchomienia procesów samowychowawczych
- pełny i spójny zestaw cech stanowiących opis dojrzalej osoby nazywamy ideałem wychowania
- do wychowanka trafiamy bezpośrednio wskazując na wzory osobowe i te wzory mogą istnieć w rzeczywistości w otoczeniu wychowanka lub jako fikcyjny wzór- bohater. Można mówić o wzorach odwagi, opiekuńczości
- cele wychowawcze to nie teoria naukowa to ważny element ideologii lub doktryny wychowania, są one wytworem społecznym.
6). Charakterystyka- główne tezy pedagogiki krytycznej i antypedagogiki
Antypedagogika - nurt w pedagogice negujący tradycyjną formę wychowania opierającą się na zasadzie "sterowania" życiem dziecka.Antypedagogika w założeniu oddaje wolność do samodecydowania o sobie dziecku, a rolę nauczyciela sprowadza do "przewodnika" w myśl zasady lepiej wspierać zamiast wychowywać. Podstawowym warunkiem tego wspierania jest jego dobrowolność. Zdaniem antypedagogiki, dominującą w obecnym wychowaniu rolę wychowawcy i zasadę wychowawca wie lepiej niż wychowanek, co jest dla niego dobre, należy zastąpić prawem dziecka do wyboru opartym na zaufaniu, że wybierze ono dobrze, bo wychowanek wie lepiej niż wychowawca, co jest dla niego dobre. Antypedagogika upomniała się o takie wartości jak: wolność; równość; przyjaźń; samostanowienie; odpowiedzialność każdego za siebie samego.
PEDAGOGIKA KRYTYCZNA - PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA Może być ona rozumiana jako wykorzystanie filozoficznej teorii krytycznej w analizach i projektowaniu działań edukacyjnych. Stawia ona sobie następujące zadania:
- określenie wizji człowieka i społeczeństwa - realnej i idealnej
- określenie jaki świat jest, a jaki być powinien
- poddanie obserwacji i analizie procesów edukacyjnych i społecznych
- określenie kierunku, w którym powinny podążać zmiany
- zakłada, że społeczeństwo powinno być otwarte na dialog a jednostka przygotowana do życia tak, by w dialogu odpowiedzialnie uczestniczyć, konkretny kształt społeczeństwa jest natomiast kwestią przebiegu owego dialogu, powstaje w wyniku społecznego dyskursu
- określenie sposobów działania umożliwiających zbliżenie do tego jak być powinno
- zaprojektowanie określonych działań pedagogicznych
- proces ten musi być krytycznie kontrolowany, analizowany i monitorowany
- odpowiada na pytania:
jak wygląda świat w perspektywie ped. krytycznej - DIAGNOZA
jak wygląda świat pożądany - CELE WYCHOWANIA
jak można osiągnąć zmianę tego świata - METODY EDUKACJI
jaka jest skuteczność tych działań?