CELE POZNAWCZE UCZENIA SIĘ I NAUCZANIA.
Cele uczenia się.
Cele uczenia się, są to właściwości, jakie uczniowie chcą uzyskać w wyniku uczenia się. Te właściwości mogą być bardzo różne, a ich związek z programem kształcenia luźny ( B. Niemierko).
Cele uczenia się według W. Strykowskiego i J. Pielachowskiego:
Uczyć się, aby wiedzieć ( wiedza),
Uczyć się , aby działać ( umiejętności),
Uczyć się, aby być ( system wartości i postaw),
Uczyć się, aby żyć wspólnie z innymi.
Wyjaśnienie pojęć związanych z nauczaniem; wiadomości, wiedza, teoria, umiejętności.
WIADOMOŚCI są to treści naszych myśli. Mogą one być potoczne, gdy odnoszą się do poszczególnych faktów, zdarzeń, przedmiotów lub stosunków wziętych z codziennego doświadczenia i życia. Przedmiotem nauczania są one dość rzadko i to raczej ubocznie, jako materiał do uogólnień lub dla ilustracji ogólnych praw i zasad. Łącznik między nimi jest bardzo luźny i ma charakter skojarzeniowy. Brak między nimi jedności logicznej i wewnętrznego powiązania.
Natomiast wiadomości ogólne charakteryzują się ogólnością ich treści. Ich ogólność może mieć różne stopnie. Każda nauka dąży do uzyskania ogólnych pojęć i praw, ogólnych faktów.
WIEDZA składowymi jej częściami są ogólne wiadomości naukowe, powiązane ze sobą w jeden systematyczny układ. Łącznikiem są związki logiczne, które nadają układowi charakter jednolitej całości.
TEORIA stanowi wiedzę i wiadomości jako treści naszych myśli. Dają one pewien obraz i odzwierciedlenie rzeczywistości, ale samą rzeczywistością nie są.
Wiedza teoretyczna pozostaje jedynie w sferze myślowej.
UMIEJĘTNOŚCI
Zdolność zastosowania teoretycznej wiedzy do praktycznych celów np. ułożenie samego planu działania, a nie faktyczne wykonanie tego planu,
Wykonywanie czynności, które mają urzeczywistnić treści teoretycznego myślenia,
Rezultat do którego dochodzimy przez ćwiczenie i wprawianie się zarówno w czynnościach umysłowych jak praktycznych i ruchowych.
Taksonomia celów kształcenia dziedziny poznawczej.
Taksonomia celów kształcenia dziedziny poznawczej odpowiada na pytania: na czym polega głębsze poznanie rzeczywistości? Jakie są jego poziomy? Jak te poziomy rozpoznać?
Rozróżniamy za Niemierko 4 kategorie taksonomii celów kształcenia dziedziny poznawczej:
ZAPAMIĘTYWANIE WIADOMOŚCI czyli gotowość wiernego odtworzenia
określonej informacji, przypomnienia jej sobie bez zniekształceń, ale i bez własnej
interpretacji.
Uczeń ma doskonałą pamięć, umieszcza w niej fragmenty wymaganego materiału.
Potrafi odtworzyć zapamiętany materiał, ale bardzo często nie rozumie jego sensu i
nie nadaje mu sensu osobistego. Zapamiętuje regułki, nie skupia się na ich treści.
Nauka przez powtarzanie wiadomości prowadzi do ich utrwalenia.
ZROZUMIENIE WIADOMOŚCI czyli przedstawienie ich w nowej formie,
porządkowanie, streszczanie i wykorzystywanie ich do prostego wnioskowania.
Uczeń potrafi przyswoić materiał i nie ma takiego tematu, z którym by się nie uporał.
Sprawnie wiąże w pamięci elementy treści różnych dziedzin. Ucząc się myśli o tym, czego się uczy, próbuje to porządkować, nie wybiega jednak w tych próbach poza treść podręcznika.
Nauka przez systematyzowanie ( kodowanie) wiadomości, układanie ich w logiczne całości prowadzi do wiedzy. Pozwala ona na sprawne odzyskiwanie wiadomości i wyjaśnianie wątpliwości w ich zakresie.
Cechy wspólne:
- koncentracja na informacji odebranej,
- pozostawanie w kręgu rejestracji sygnałów z otoczenia,
- pamięci świeżej i długotrwałej
STOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACJACH TYPOWYCH czyli praktyczne posługiwanie się wiadomościami w zadaniach nie odbiegających od podanego wzoru.
Uczeń sceptycznie podchodzi do sensowności lekcji. Myśli o materiale w sposób :
,, do czego mi się to w życiu przyda?” Zabiera głos w dyskusjach mimo luk w znajomości faktów. Uczeń wraca do materiału z poprzednich lekcji lub szuka materiału na wyrost, bo zaczyna mu być potrzebny.
Nauka przez stosowanie umiejętności. Nie interesuje ucznia wiedza deklaratywna
( wyjaśniająca rzeczywistość), lecz wiedza proceduralna ( wyjaśniająca jak coś zrobić, powiązania z celem działań).
STOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACJACH PROBLEMOWYCH czyli posługiwanie się wzorem badań naukowych : formułowanie problemu, analiza i synteza danych, sprawdzanie hipotez, krytyka rozwiązania.
Metodologia naukowa jest słabością i siłą ucznia. Słabością, gdyż nie nadaję się do życia codziennego. Jest przesiąknięta wątpliwościami, mało uspołeczniona, nieufna wobec autorytetów i tradycji. Z drugiej strony prowadzi do oryginalnych wyników i utrzymuje zainteresowanie ucznia wieloma przedmiotami szkolnymi.
Nauka przez teoretyzowanie, nadawanie zagadnieniom postaci formalnej i tworzenie ogólnych modeli rzeczywistości. Uczeń skupia się na ocenie wartości różnych rozwiązań, w tym oryginalnych rozwiązań własnych, mało interesują go gotowe rozwiązania. Samodzielne wytwarzanie nowej wiedzy.