Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe
Mineralne wody siarczkowo-siarkowodorowe są cennym tworzywem leczniczym niektórych polskich uzdrowisk. Składnikami tych wód są jony siarczkowe oraz wodorosiarczanowe. Woda siarczkowo-siarkowodorowa stosowana jest do kąpieli wannowych, kuracji pitnych oraz do płukania jamy ustnej. Woda ta powoduje wzrost aktywności hormonów. Zmniejsza ona niedobory siarki w organizmie. Braki jej występują w chorobach gośćcowych. Podczas kąpieli siarka wnika przez skórę do krwioobiegu i przedostaje się do chorych tkanek (ścięgien, wiązadeł, chrząstek, kości oraz narządów wewnętrznych).
Działanie siarki:
Wody siarczkowe mają odczyn zasadowy, wobec czego działają na skórę keratolitycznie
( rozmiękczają naskórek), oraz keratoplastycznie ( przebudowują naskórek). Siarka przenika przez skórę ludzką pod postacią siarkowodoru, tiosiarczanu lub w postaci koloidowej. Działa również przeciwświądowo hamując uwalnianie mediatorów zapalenia. W wyniku oddziaływania
z wolnymi rodnikami w głębszych warstwach naskórka, siarka działa również przeciwbakteryjne
i przeciwgrzybicznie . Pozostając na powierzchni naskórka siarka wchodzi w reakcję z mocznikiem. W wyniku tego powstaje siarczek amonu, który wraz z redukującymi właściwościami siarki dwuwartościowej działa odkażająco . Ponadto siarka ma zdolność wiązania tlenu tkankowego
(co spowalnia procesy metaboliczne w skórze) i powoduje osłabianie aktywności mitotycznej naskórka .
Siarka jest szeroko stosowana w lecznictwie dermatologicznym ze względu na działanie redukujące, keratolityczne, odkażające, a także przeciwpasożytnicze.
Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe wpływają miejscowo na skórę oraz działają ogólnie. Jony są wchłaniane podczas kąpieli leczniczej przez skórę oraz drogi oddechowe, wywołując odczyn ogólny polegający na intensyfikacji w ustroju procesów oksydoredukcyjnych i wydalania ubocznych produktów przemiany materii.
Efekt miejscowy, związany z wpływem na metabolizm skóry ujawnia się w działaniu keratolitycznym, keratoplastycznym, naczynioruchowym (dłuższe utrzymywanie się podwyższonej temperatury skóry po zabiegu), przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym. Rozszerzenie naczyń podskórnych i położonych głębiej oraz pobudzenie mikrokrążenia wpływają na lepsze ukrwienie skóry, narządów wewnętrznych i stawów. Uważa się, że siarka wprowadzona przez skórę zostaje zużyta do syntezy kwasu chondroityno-siarkowego, wchodzącego w skład chrząstek stawowych jak również do syntezy aminokwasów: cystyny
i metioniny.
Podczas kąpieli siarczkowo-siarkowodorowych przesunięciu dużych ilości krwi krążącej do skóry towarzyszy spadek ciśnienia krwi.
Po kąpielach siarkowych obserwuje się wzrost stężenia hemoglobiny i erytrocytów, obniżenie zawartości cholesterolu i trójglicerydów, obniżenie poziomu kwasu moczowego i zwiększenie jego wydalania w moczu u chorych z hiperurikemią , obniżenie stężenia seromukoidu
i zmiany stężenia immunoglobulin w surowicy chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Przyjmuje się, że działanie ogólne kąpieli siarkowych jest między innymi związane
z pobudzeniem osi przysadkowo-nadnerczowej.
W wyniku tego leczenia usuwane są zapalne produkty przemiany materii, zmniejszają się obrzęki, łagodnieją bóle, poprawia się ruchomość stawów. Następuje też wzrost odporności organizmu, obniża się poziom cholesterolu we krwi.
Kąpiel siarczkowa wywołuje powstanie rumienia skóry ograniczonego do powierzchni ciała stykającego się z wodą, który znika po kilku minutach, a u niektórych osób po kilku godzinach. Jest on spowodowany rozszerzeniem sieci naczyń włosowatych skóry i otwarciem naczyń dotychczas nieczynnych.
W kolejnych kąpielach odczyn ten występuje szybciej i jest bardziej intensywny. Skutek naczynioruchowy jest długotrwały, czego wyrazem jest utrzymanie się podwyższonej temperatury skóry po zabiegu. Równocześnie występuje rozszerzenie naczyń podskórnych i położonych głębiej. Zmianom tym towarzyszy czynne przekrwienie narządów wewnętrznych. Przesunięciu dużych objętości krwi towarzyszy spadek ciśnienia tętniczego krwi.
Odczuwane w czasie kąpieli palenie i swędzenie skóry związane jest z pobudzeniem odpowiednich receptorów skóry. Wody siarczkowo - siarkowodorowe wywierają działanie odtruwające w przypadku przewlekłych zatruć ołowiem, rtęcią, bizmutem i arsenem.
- Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe są szczególnie wskazane u pacjentów w łuszczycowym zapaleniu stawów, u których oprócz zmian skórnych występują również zmiany zapalne w obrębie stawów.
- Kąpiele w wodach siarczkowo - siarkowodorowych-słonych, popularnie zwanych „siarką” działają regenerująco na tkankę łączną a więc sprzyjają leczeniu przewlekłych chorób reumatoidalnych i choroby zwyrodnieniowej stawów, korzystnie działają w miażdżycy naczyń tętniczych. Kąpiele siarczkowe stosuje się również w innych przewlekłych chorobach reumatycznych, dyskopatii i chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa, zapaleniu tkanek okołostawowych, łuszczycy i innych przewlekłych chorobach skóry, stanach po przebytych urazach narządu ruchu. Mają również działanie odtruwające np. przy zatruciach ołowiem.
-Kąpiele w tych wodach wskazane są przede wszystkim w chorobach o charakterze zwyrodnieniowym, w chorobach obwodowego układu nerwowego, w chorobach skóry.
Wskazania do kąpieli siarczkowo - siarkowodorowych:
W reumatologii wody siarczkowo-siarkowodorowe znajdują zastosowanie w leczeniu:
- choroby zwyrodnieniowej stawów obwodowych i kręgosłupa;
- zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa;
- łuszczycowego zapalenia stawów; - bardzo istotne metody wspomagające- zmniejszają dolegliwości bólowe, stan zapalny zwłaszcza w przypadku zapalenia drobnych stawów kręgosłupa
- reumatoidalnego zapalenia stawów ;
- entezopatii i innych chorób układu mięśniowo-więzadłowego;
- stanów pourazowych i pooperacyjnych układu ruchu.
Poza tym stosuje się je m.in. w chorobach skóry (łuszczyca), zaburzeniach krążenia obwodowego, paradontopatiach.
Choroby reumatyczne i narządu ruchu
choroby chrząstki stawowej ( ZZSK, choroba Bechterewa)
zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z objawami rwy kulszowej i ramiennej
stany pooperacyjne stawów, szczególnie bioder
stany pourazowe narządu ruchu
nerowbóle przewlekłe, bolesne dolegliwości korzonkowe
niedowład kończyn dolnych spowodowany zapaleniem nerwów obwodowych lub rdzenia
Choroby narządu rodnego
bolesne miesiączkowanie
stany zapalne naciekowe lub wysiękowe miednicy małej
przewlekłe zapalenia błony śluzowej macicy
Przeciwwskazania
hipotomia (niskie ciśnienie tętnicze)
nadwrażliwość na związki siarki
Mechanizm działania kąpieli siarczkowo-siarkowodorowych w chorobach reumatycznych.
1. wpływ na przemiany enzymatyczne w skórze |
Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe są stosowane w Busku, Solcu, Horyńcu, Lądku, Wieńcu, Swoszowicach.
Stosuje się kąpiele siarczkowo - siarkowodorowe jako kąpiele całkowite oraz półkąpiele. Temperatura kąpieli siarczkowo - siarkowodorowej: 35 - 38°C, czas zabiegu: 10 - 15 min.