każdy powinien być równy wobec praca
gwarancję ochrony prawnej dają niezawisłe sądy
podstawą i granicą dla wszelkiego działania państwa jest prawo
funkcjonariusz państwowi powinni podlegać odpowiedzialności
a) konstytucyjnej przed Trybunałem Konstytucyjnym
b) cywilnej i karnej
państwo szanuje wiele szczegółowych zasad prawa
a) zasada bezpieczeństwa prawa
prawo nie działa wstecz (lex retro non agit)
domniemana niewinność (In dubio pro Reo) = w razie wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego, lepiej pozostawić bezkarnym występek złoczyńcy niż skazać niewinnego
sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść „odwołującego się”
w takich samych okolicznościach należy stosować te same rozwiązania prawne
należy sądzić zgodnie z przedłożonymi i pewnymi dowodami
ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym kto przeczy
błąd adwokatów nie powinien szkodzić stronom
nieprawidłowe jest wydawanie wyroku lub opinii prawnej bez uwzględnienia całości ustawy, na podstawie jednego jej fragmentu
należy orzekać na podstawie ustaw, a nie naśladować wcześniejsze rozstrzygnięcia
nikt nie może być sędzią we własnej sprawie (Nemo est iudex In propria causa)
nikt nie może być świadkiem we własnej sprawie
b) zasada proporcjonalności środków i celów (kar i metod)
c)zasada zaufania obywateli do państwa (przewidywalność działania administracji państwowej)
Dopuszcza się zdzierstwa ten, kto sprawując funkcje publiczną przyjmuje pieniądze od zainteresowanych.
Podstawowe warunki dobrego prawa.
Prawo stanowione powinno być:
jasne, zrozumiałe i niesprzeczne
trwałe (nie powinno ciągle się zmieniać)
ogólne (nie powinno być szczegółowe)
publikowane i dostępne (ignorantia Iris nocet)
musi być wyraźnie określone (Nullum crimen sine lege) (Nulla poena sine lege)
nie powinno być nie humanitarne, wszelkie prawo powinno być stanowione ze względu na człowieka (Hominem causa omne ius constitutum sit)
nie powinno być absurdalne
nie powinno nakładać obowiązków przekraczających możliwości ich
nie można naruszać praw człowieka np. wolności słowa, Nikogo nie karze się za jego myśli (Congitationis poenam nemo patitur)
nie można skłaniać do popełnienia przestępstw
nie można tolerować nietolerancji czyli naruszania praw człowieka
nie powinno dopuszczać wątpliwych metod docierania do prawdy
nie powinno naruszać zasad etycznych i obyczajowych, lecz je ochraniać
Sprawiedliwość jako element etyki i kultury prawnej
- Sprawiedliwość jest albo jej nie ma.
- Sprawiedliwość raz jest, a innym razem jej nie ma
- Nie ma sprawiedliwości na tym świecie
-Pan Bóg nie rychliwy ale sprawiedliwy
Sprawiedliwość w znaczeniu prawnym
Gr. Temis = temida, bogini rozważająca na wadze argumenty za i przeciw
Gr. Dike = sprawiedliwość jako bogini wymierzająca karę.
W sensie etycznym:
-cecha moralna człowieka
-jedna z 4 cnót (obok roztropności, męstwa i umiarkowania)
-dawać każdemu co mu się należy
-sprawiedliwe jest działanie, gdy daje każdemu na co zasłużył
-oddaj każdemu wszystko to, co mu się należy (zgodnie z prawem moralnym)
Arystoteles - sprawiedliwość wymienna (iustitia commutativa) polega na wymianie dóbr wewnętrznych (np. obdarzenie się wzajemnie uczuciami) i zewnątrz między osobami prywatnymi.
Sprawiedliwość rozdzielająca (dystrybutywna) polega na właściwym podziale dóbr (rzeczy, praw, pracy) i równomiernym rozłożeniu ciężarów dokonywanym przez grupę społeczną między jej członków.
-ktoś musi podzielić dobra między wiele osób, wszystkim po równo
-egalitaryzm (równość np. dóbr, praw)
-elitaryzm (nierówność, elity)
Sprawiedliwość wyrównująca (iustitia vindicativa) jest częścią sprawiedliwości rozdzielczej, podlega na wymienianiu przez sąd zasłużonych kar za naruszenie porządku prawnego i moralnego.
Symbolika:
Opaska - bezstronność
Miecz - kara
Waga - odpłata
Sprawiedliwość społeczna (iustitia socialis) polega na przestrzeganiu prawa moralnego bądź pozytywnego, regulujące stosunki:
-między jednostkami, a grupami społecznymi
-między samymi grupami
-między państwami
Sprawiedliwość w prawodawstwie polega na określonym zastosowaniu zasady równości w tworzeniu i stosowaniu prawa.
Przestrzeganie prawa, rządy prawa.
-cecha prawa
-prawo uznające i ochraniające idee równości oraz ładu i porządku prawnego
Sprawiedliwość formalna (abstrakcyjna)
-jednakowe traktowanie wszystkich
-równość wobec prawa
Sprawiedliwość materialna (konkretna) stanowi uszczegółowienie sprawiedliwości abstrakcyjnej. Polega ono na:
-określeniu cech osób, które należy brać pod uwagę przy wymiarze sprawiedliwości i wyróżnianiu grup osób
-wyznaczeniu przynależności osób do danej grupy (dyskryminacja - nierówne traktowanie)
Cechami tymi mogą być:
-kolor skóry, wiek, płeć
-posiadany majątek
-pozycja społeczna
-stanowisko
-wykształcenie
-kompetencje
-wynik pracy
-zasługi własne
Formuły sprawiedliwości konkretnej:
„każdemu według jego zasług”
„każdemu według jego pozycji społecznej”
„każdemu według jego potrzeb”
„każdemu według jego pracy”
„każdemu według jego prawa”
„każdemu według tej samej miary” - absolutny egalitaryzm
Sprawiedliwość to bezstronność, w demokracji określonej przez prawo.
Zasady zawodowe etyki prawniczej:
Autonomii (niezależny)
Kompetencji
Uczciwości
Tajemnicy zawodowej (poufności informacji)
Konflikt interesów
(zakaz) reklamy
Ad.2
-wysoko wiedza niezbędne do dobrego wykonywania zawodu prawnika
-wymaganie wykształcenie prawnicze
Ad.3
-poszukiwanie ideału
-trwała cecha charakteru
-obowiązek realizowania i wspierania innych
Ad. 4
-obowiązek trwałego zachowania tajemnicy określony informacji
Prawo chroni informacje szkodliwe dla państwa i obywateli.
Moralność chroni tajemnice szkodliwe i krępujące dla jednostki.
Biurokracja = rządy urzędników
-organizacja racjonalna, administracja publiczna, rządy polityków, nieudolność organizacyjna.
Idealna biurokracja według Maxa Webbera:
-racjonalność, praworządność, bezosobowość, podporządkowanie, lojalność, efektywność, szybkość, precyzja, elastyczność, jednoznaczność, ciągłość działania, dyskrecja, bezkonfliktowość, oszczędność, przewidywalność
Urzędnik - osoba piastująca jakieś stanowisko w urzędzie, pełni funkcje w organie administracji
Ustawa o służbie cywilnej z '99 r. i nowa z 2008 r. wprowadza:
-zakaz łączenie funkcji politycznych i administracyjnych
-wyodrębnienie neutralnych, politycznych urzędów centralnych, podlegających Sejmowi
-ograniczenie wolności gospodarczej urzędników
-możliwość wyłączenia urzędnika ze sprawy
-określenie nowych przestępstw urzędniczych (przekupstwo, płatna protekcja, nadużycie funkcji służbowych, nadużycie zaufania publicznego)
Zasady etyki urzędniczej:
-służba polityczna,
-zaufanie
-profesjonalizm
-rzetelność
-jawność
-poufność
-bezstronność
-unikanie konfliktu interesów
-neutralność polityczna
Działać tak, aby działania mogły być wzorem praworządności
Pamiętać o służebnym charakterze własnej pracy
Swoim postępowaniem dawać świadectwo o RP i jej organach
Przekładać dobro publiczne nad interesy własne
Pracować sumiennie, dążąc do osiągnięcia najlepszych wyników
Być twórczym w podejmowaniu zadań
Nie uchylać się od podejmowanie trudnych rozstrzygnięć oraz odpowiedzialności za swoje postępowanie
Nie kierować się emocjami, być gotowym do przyjęcia krytyki
Dotrzymywać zobowiązań
Racjonalnie gospodarować majątkiem i środkami publicznymi
Być lojalnym wobec urzędu i zwierzchników, być gotowym do wykonywania poleceń służbowych
Wykazywać powściągliwość w publicznym wypowiadaniu poglądów
Aprobować fakt ograniczenia zasady poufności informacji, dotyczącej również życia osobistego