LEKI WYKRZYTUŚNE(odruch kaszlowy służy ochronie drzewa oskrzelowego)
1.Higiena drzewa oskrzelowego:
Duże nawodnienie
W szczególnych przypadkach środki parakoliticzne(ułatwia oddychanie i odksztuszanie) tylko w wypadkach problemów
Sekretolityki - zwiększające produkcje płynnej wydzieliny oskrzeli.
Działające bezpośrednio - wydzielanie przez gruczoły błony śluzowej oskrzeli, drażnią gruczoły stymulujące je do zwiększonego wydzielania(odruch trzewno - trzewny):
Jodek potasowy(Kalium iodatum) działania niepożądane - obrzęk ślinianek, wodnisty wyciek z nosa, trądzik jodkowy, zaostrzenie gruźlicy(tylko leczenie zamknięte)
Inne sole - chlorek amonowy, chlorek sodowy, wodorowęglan sodu, fosforan sodu, siarczan sodu - w mieszankach wykrztuśnych( Sal Ems Artificale) nieorganiczne wydzielanie do krwi i drzewa oskrzelowego
Związki krezotu(gwajakol,krezol i ich pochodne) działa także na drodze odruchowej działa słabo odkażajaco: gwajafenezyna(Guajazyl syrop) sucha destylacja drewna bukowego; sulfogwajkol potasowy(Kalium guajacolosufinicum syrop) także w preparatach złożonych.
Olejki eteryczne(anyżowy, eukaliptusowy, terpentynowy, tymiankowy, miętowy) - stosowane do inhalacji lub w postaci doustnej(syrop lub mieszanki ziołowe do przyrządzania naparów, odwarów) np.Sirupus Thymi comp. Bronchicum(inhalacja przy bardzo ciepłej wodzie nie wrzątkiem)
Działające pośrednio - wskutek drażnienia błony śluzowej żołądka na drodze odruchowej powodują wzmożone wydzielanie przez gruczoły błony śluzowej oskrzeli.(dla pacjentów z chorobą wrzodową lub wrażliwych są przeciwskazaniem)
Alkaloid emetyna(korzeń wymiotnicy)
Saponiny(korzeń senegi, pierwiosnka, lukrecji, mydlnicy)
Bezoesan sodu głównie w preparatach złożonych, wykrztuśnie i wykrztuśnie - przeciwkaszlowo(Pectosol, Pastylki wykrztuśne)
Mukolityki(zmieniają właściwości fizyko - chemiczne wydzieliny) - zmniejszają lepkość wydzieliny oskrzelowej przez depolaryzacje mukopolisacharydów(rozerwanie wiązań dwusiarczkowych) bromheksyna i ambroksol także zwiększają i przyspieszają wytwarzanie surfaktantu(zapobiega zapadaniu się oskrzeli) w pęcherzykach płucnych
Wskazania: zapalenie oskrzeli z gęstą, nadmiernie lepką wydzieliną, mukowiscydoza, miejscowo jako krople lub areozol do nosa w stanach kataralnych i zapalenie zatok nosa.
Acetylocysteina(acetylocysteina ACC)
Ambroksol(Ambrosol, Deflegmin)
Bromheksyna(Bisolvon, Flegamina)
Mesna(Msitabron, Mucofluid)
Karbocysteina(Mukolina)
Dornaza α dla mukowiscydozy(degraduje DNA śluzu) przy braku odruchu kaszlowego może zalegać wydzielina i zastygać i powodować problemy z oddychaniem i być idealną pożywką dla bakterii
LEKI PRZECIWKASZLOWE(tylko suchy kaszel lub drażniący podniebienie lub oskrzela)
Wskazania: suchy męczący kaszel, stosowane także dla hamowania kaszlu gdy pacjent nie powinien używać tłoczni brzusznej z powodu złego stanu ogólnego, operacji na klatce piersiowej czy jamie brzusznej; męczący bezproduktywny kaszel spowodowany podrażnieniem opłucnej(uszkodzenie żeber, proces zapalny, stany nowotworowe)
A.Działające ośrodkowo - hamują ośrodek kaszlu w OUN
Opioidy - pochodne fenatropowe opium:
Kodeina(Codeinum phosporicum) - po dłuższym podawaniu może prowadzić do uzależnień(mniejsze dawki niż dawki przeciwbólowe)
Dekstrometorfan(Acodin, Dexatussin) - nie posiada właściwości narkotycznych, nasennych i przeciwbólowych, znacznie mniej działań niepożądanych niż kodeina(pobudza receptory opioidowe tylko przeciwkaszlowo)
Leki nie opioidowe o działaniu ośrodkowym
Butamirat(Sinecod) - stosowany w odruchu kaszlu podczas zabiegów chirurgicznych i bronchoskopii(najczęściej w szpitalach)
B.Działające obwodowo - osłaniają błonę śluzową gardła i żołądka zmniejszając odruch kaszlowy:
Śluzy roślinne(nasiona lnu, korzeń prawoślazu, liść podbiału, kwiat dziewanny, liście i kwiaty malwy) - głównie jako składniki złożonych preparatów wykrztuśno - przeciwkaszlowych.
LEKI WYKRZTUŚNO - PRZECIWKASZLOWE(kodeina 10 - 15 mg + wyciągi roślinne) - w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i oskrzeli zwiększają ilość płynnej wydzieliny, nawilżają błonę śluzową oskrzeli, zmniejszają nasilone odruch kaszlowe.
Azarina - związki czynne ziela kopytnika, olejku anyżowego, flawonoidy lukrecji, alkaloidy glistnika, kodeina(10mg)
Thiocodin - kodeina - 15mg, sulfogwajakol - 300mg
Sirupus Pini comp. - wyciąg sosnowy, kopytnik, kodeina(5mg/5ml syropu)
LEKI PRZECIWASTMATYCZNE:
Astma - przewlekłe schorzenie dróg oddechowych może przebiegać z nadwrażliwością na alergeny. Przewlekły stan zapalny w ścianie oskrzeli prowadzi do pogrubienia błony śluzowej podstawnej, obrzęki błony śluzowej i zwężenia światła oskrzeli. Jest także przyczyną nadwrażliwości oskrzeli(oskrzela reagują skurczem mięśni gładkich na czynniki u których takie reakcje nie powodują kurczenia[zimno, wysoka wilgotność powietrza, wysiłek fizyczny, niektóre alergeny, NLPZ)
Typowe objawy: napady duszności spowodowane skurczem mięśni gładkich oskrzeli poza atakiem pacjent może nie wykazywać żadnych objawów
I.Leki rozkurczające oskrzela
A.Adrenomimetyki - mechanizm działania rozkurczowego: pobudza receptory β rozkurcz mięśni gładkich(ciężkie przypadki)
Działania niepożądane: tachykardia, zaburzenia rytmu serca, bóle wieńcowe, drżenie kończyń(wyniki pobudzenia β2 w mięśniach szkieletowych), bóle i zawroty głowy, uczucie niepokoju(pobudzenie OUN)
a)nieselektywni agoniści receptora α i β(ciężkie przypadki):
Epinefryna(adrenalinum) stosowany w wyjątkowych przypadkach(braku lub nieskuteczności innych leków rozkurczających oskrzela) w postaci iniekcji podskórnych
Efedryna(Ephedrinum hydrochloricum) uwalnia z zakończeń nerwowych norepinefrynę
b)nieselektywni agoniści receptora β2 β1
Orcyprenalina(Astmopent)
Izoprenalina
c)selektywni agoniści receptora β2(najczęściej stosowane):
Najbardziej zalecaną drogą podania jest droga wziewna(podawane miejscowo - dooskrzelowe) - do wywoływania efektu potrzebne są wielokrotnie mniejsze dawki niż przy podaniu systemowo.
Droga dożylna i podskórna zarezerwowana są wyłącznie do przerywania napadów duszności zagrażających życiu chorego
Leki doustne stanowią uzupełnienie terapii wziewnej w astmie ciężkiej
Krótkodziałające i szybko miemtyki do przerywania napadów(szybka profilaktyka)[czas działania 3 - 4 h daje efekt 1 - 5 mint]:
Salbutamol(Salbuvent, Salbutamol[aeroz], Ventodisk[proszek)
Fenoterol(Berotec, Berotec 100 200 - aerozol)
Terbutamina(Bricanyl proszek do inhalacji)[całkowity czas działania 12h]
Długodziałające mimetyki - do zapobiegania napadom(z ciężką dychawicą oskrzelową regularne podawanie):
Formoterol(Foradil kaps do inhalacji[kilka minut od podania])
Salmeterol(Servent aerozol proszek[20 -30 minut od podania])
B.Leki cholinolityczne(stanowią uzupełnienie leczenia nieselektwynimi β2 β1 ):
Bromek ipratropium - antagonista receptora M3 podawany wziewnie nie wywiera wpływu na układ krążenia, narządu wzroku i układ moczowy stosowany głównie w leczeniu astmy u dzieci(do 9 miesiąca życia) astmy nocnej, w napadach wywołanych dymem tytoniowym
Atrovent aerozol
Berodual aerozol(prep. Złożony ipratropium + fenoterol)
C.Metyloksantyny(rozkurcz mięśni gładkich w tym oskrzeli)
Mechanizm działania: hamowanie aktywności fosfodiesterazy i blokowanie rec. Adenozynowych A1 i A2 pobudzanie ośrodka oddechowego w pniu rdzenia
Działanie farmakologiczne;
Rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli pobudzenie ośrodka oddechowego
Działanie p - zapalne
Zastosowanie:
W astmie przewlekłej - preparaty teofiliny o przedłużonym działaniu
W szczęgólnie ciężkich napadach astmy - dożylnie iniekcje aminofiliny
Leki ostatniego wyboru
Działania niepożądane:
Bóle głowy
Drgawki(szczególnie u dzieci)
Nudności wymioty biegunki
Podrażnienia błony śluzowej żołądka
Zaburzenia rytmu serca
Zmiany zachowania i trudności uczenia się(dzieci)
METYLOKSANTYNY CHARAKTERYZUJĄ SIĘ MAŁYM WSPÓŁCZYNNKIEM TERAPEUTYCZNYM I STOSUNKOW ŁATWO STWARZAJĄ NIEBEZPIECZEŃSTWO POJAWIENIA SIĘ DZIAŁAŃ NIEPORZĄDANYCH
TEOFILNA - tylko o przedłużonym działaniu w ostrych stanach:
Theophullinum tab. Czop. Theophyllinum prolongatum tab. Theospirex retard tab 0,3 inj. Tylko w szpitalu
Aminofilina - połaczenie teofiliny z etylenodwuaminą Aminophyllinum amp.
Diprofilina - Diprophyllinum
II.LEKI PRZECIWZAPALNE:
A.Glikokortykosteroidy
Mechanizm działania przeciwzapalnego w drogach oddechowych:
Zmniejsza obrzęk
Zmniejsza liczbę komórek zapalnych w drogach oddechowych i we krwi hamują uwalnianie mediatorów zapalnych przez limfocyty
Przy systemowym podawaniu liczne działania niepożądane
Działania niepożądane miejscowe(związane z podaniem wziewnym):
Grzybica jamy ustnej
Chrypka(wynik miopatii w obrębie krtani)
Kaszel - skutek drażnienia freonami - tylko stosowanie inhalatorów pod ciśnieniem
Wziewnie:
Beklometazon(Beclocort mite i forte aerozol)
Flutikazon(Flixotide)
Doustnie:
Prednizon(Encorton)
Deksametazon(Dexamethason)
Iniekcje:
Półbursztynian hydrokortyzonu(hydrocortisonum hemisuccinatum)
Deksametazon (Dexaven)
Postacie “depot”:
Metyloprednizolon(Depo - Medrol)
Betametazon(Diprophos)
B.Kromoglikan dwusodowy(Cropoz Intal) i Nedokromil(Tilade aerozol)
Mechanizm działania: zapobiega degradacji komórek tucznych - hamowanie uwalniania mediatorów z uczulonych komórek tucznych. Zapobiega skurczowej reakcji oskrzeli spowodowanej różnymi czynnikami. Nie działają w rozwiniętym napadzie dychawicy oskrzelowej.
Stosowane drogą wziewną leczenie efektywne występują po kilku tyg. stosowania leku
C.Ketotifen(Zaditen Pozitan aerozol syrop tab)
Mechanizm działania: blokowanie receptorów histamionowych H1 hamowanie degradacji komórek tucznych.
Działanie farmakologiczne ujawniają się po kilkunastu dniach stosowania
Zastosowanie głównie astma oskrzelowa u dzieci
D.Antagoniści receptora leukotrienowego - znoszą działanie leukotrienów(miediatorów zapalnych reakcji alergicznej):
Zafirlukast(Accolate tab)
Montelukast(Singulair tab)
Stosowane w profilaktyce w długotrwałym leczeniu astmy oskrzelowej
E.Środki blokujące syntezę leukotrienów
Zileuton - do tej pory nie zarejestrowany i nie stosowany w Polsce