Elektromonter

Kod klasyfikacji: 7242

Rozdział klasyfikacji: Przemysł wydobywczy, ciężki, elektryka i elektronika

Klasa klasyfikacji: Elektryka

Zadania i czynności

W zawodzie elektromontera występuje wielość specjalności. Istnieje zawód elektromontera: urządzeń sygnalizacyjnych, urządzeń rozdzielczych i stacyjnych, urządzeń oświetleniowych teatru, filmu i telewizji, układów pomiarowych i automatyki zabezpieczeniowej, układów automatyki przemysłowej, transformatorów, telekomunikacyjnych urządzeń zasilających, taboru szynowego, tablic rozdzielczych, stacji trakcyjnych, reklam świetlnych, maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego i odkrywkowego, maszyn elektrycznych, instalacji maszyn i urządzeń technicznych, instalacji elektrycznych, dźwigów osobowych, akumulatorów i baterii. Poza wymienionymi można wykonywać jeszcze zawód elektromontera okrętowego, lotniczego, elektryka zakładowego, czy w końcu elektromontera samochodowego.

Wszystkie te specjalności różni głównie miejsce wykonywania pracy oraz rodzaj obsługiwanych maszyn i urządzeń. Elektromonterzy mogą być zatrudniani w zakładach produkujących urządzenia elektryczne i elementy sieci elektrycznych zasilających, alarmowych, czy też automatyki przemysłowej. Tutaj ich praca polega na montowaniu elementów i podzespołów, które składają się na wyrób końcowy. Innym miejscem pracy osób o kwalifikacjach elektromontera są przedsiębiorstwa usługowe. W tych zakładach elektromonterzy wykonują wewnętrzne i zewnętrzne instalacje zasilające budynki. Do typowych czynności należy tutaj prawidłowe ułożenie i zabezpieczenie przewodów elektrycznych, wykonanie połączeń, uruchomienie instalacji i współpracujących z nią urządzeń. Dodatkowo trzeba przygotować odpowiednie kanały, wywiercić otwory w stropach i ścianach, wykonać wykopy do położenia instalacji podziemnych. Praca elektromontera nie kończy się w momencie wykonania instalacji, gdyż zajmuje się on następnie ich konserwacją i remontem. Do specjalistycznych prac wykonywanych również przez elektromonterów należy instalacja dźwigów, reklam świetlnych, oświetlenia teatru, filmu, czy telewizji. Inni elektromonterzy budują linie napowietrzne i kablowe niskiego, średniego, wysokiego napięcia, stacje rozdzielcze i transformatorowe.

W pracy elektromonter opiera się na projekcie instalacji elektrycznej, zgodnie z którym wyznacza przebieg instalacji, dobiera odpowiednie materiały przewodzące.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Elektromonterzy mogą zajmować się montażem, instalacją, naprawą i konserwacją maszyn w bardzo różnych miejscach. W zależności od specjalności tego zawodu są to: kopalnie odkrywkowe, statki pływające żeglugi morskiej i śródlądowej, samoloty, zakłady wytwarzające maszyny i urządzenia elektryczne, warsztaty samochodowe, jednostki taboru kolejowego, centrale telefoniczne, stacje transformatorowo-rozdzielcze, czy wreszcie zakłady pracy i budynki użyteczności publicznej, place budowy i inne.

W zakładach produkcyjnych elektromonterzy swoją pracę wykonują w pomieszczeniach zamkniętych, tj. hale produkcyjne, magazyny, chłodnie, suszarnie. Przy instalacjach elektrycznych pracują oni zarówno w budynkach (utrudnione warunki pracy z uwagi na częsty brak niedostatecznego oświetlenia) jak i na zewnątrz (warunki pracy uzależnione od warunków atmosferycznych). Temperatura otoczenia bywa zróżnicowana od bardzo wysokiej (np. huty, kotłownie, zakłady metalurgiczne) do bardzo niskiej (chłodnie). Specyficzne warunki pracy istnieją na stanowisku elektromontera maszyn i urządzeń górniczych. Wykonuje on bowiem swoją pracę pod ziemią, w kopalni.

Pracownicy na tych stanowiskach narażeni są na wiele niebezpiecznych czynników, takich jak: przemieszczające się maszyny i urządzenia, ruchome części maszyn oraz poruszające się narzędzia, spadające przedmioty (zwłaszcza na budowie). Elektromonterzy na wszystkich stanowiskach narażeni są na porażenie prądem elektrycznym. W dużym stopniu zawodowi temu towarzyszy zanieczyszczenie powietrza pyłami, hałas, wibracje. Raczej nie istnieje tutaj zagrożenie wystąpienia choroby zawodowej, gdyż czas pracy w warunkach trudnych jest relatywnie krótki w stosunku do ogólnego czasu pracy. Ponadto elektromonter zwykle pracuje w czasie, w którym szkodliwy wpływ na zdrowie jest najmniejszy (przerwy technologiczne, postoje).

warunki społeczne

Praca elektromontera ma charakter głównie zespołowy, ale niektóre zadania pracownik ten realizuje samodzielnie. Niezbędna jest umiejętność współpracy i wzajemna pomoc w wykonywanych czynnościach. Kontakty z innymi pracownikami są bardzo intensywne i niezbędne, polegają one na konsultowaniu ważnych spraw oraz pomocy przy uruchamianiu i kontroli urządzeń. W pracy tej może dojść do różnicy zdań co do sposobu wykonania określonej pracy, dlatego ważną cechą jest bezkonfliktowość. Od dobrej i odpowiedzialnej współpracy zależy bezpieczeństwo całego zespołu, co jest istotne przy zagrożeniu prądem. W zakładach usługowych komunikacja ta wygląda podobnie, ale tu dochodzą jeszcze klienci, którzy mają dodatkowo swoje oczekiwania i wymagają indywidualnego podejścia do stawianych wymagań.

warunki organizacyjne

Praca elektromontera w większości specjalności trwa przeciętnie 8 godzin, jednak w wypadku napraw urządzeń, których przestój powoduje duże straty dla gospodarki, czas pracy może być znacznie dłuższy. Są to stałe godziny pracy, choć elektromonterzy zatrudnieni w pogotowiu energetycznym pracują w systemie zmianowym. Zatem praca w tym zawodzie jest wykonywana zarówno w dzień, jak i w nocy. Zdarza się również potrzeba pracy w dni powszechnie wolne (soboty, niedziele i święta). W tym zawodzie trzeba się liczyć z możliwością częstych wyjazdów. W niektórych specjalnościach będzie to praca na miejscu (elektryk zakładowy, elektromonter samochodowy), w innych będzie wymagała przemieszczania się na małych odległościach (elektromonter sieci energetycznych, sygnalizacji świetlnych) bądź dużych odległościach (elektromonterzy pracujący na budowach, specjaliści od układów pomiarowych i automatyki zabezpieczeniowej najnowszych generacji ze względu na ich ścisłą specjalizację i rzadko spotykane uprawnienia).

Praca elektromontera jest nadzorowana okresowo, co jakiś czas w ciągu dnia roboczego lub zmiany roboczej. W trakcie odbioru końcowego podlega ona szczegółowej kontroli i porównaniu z projektem. Zadania i czynności wykonywane w tym zawodzie cyklicznie się powtarzają, jednak nie mogą powodować zrutynizowanego podejścia do pracy ze względu na dużą odmienność przypadków i ogromną odpowiedzialność. Elektromonter jest odpowiedzialny za sprzęt, materiały, sprawne działanie instalacji, ale również za bezpieczeństwo ludzi.

Wymagania psychologiczne

Pracownik w tym zawodzie musi potrafić współdziałać z innymi, od tego zależy sprawność wykonania pracy przez zespół, z którym bardzo często pracuje. Jednocześnie w tym zawodzie liczy się umiejętność pracy indywidualnej, gdyż niektóre zadania elektromonter wykonuje samodzielnie. Przydaje się poza tym sprawność pracy w szybkim tempie a także dobra pamięć (zwłaszcza jeśli chodzi o elektromontera pracującego przy skomplikowanych układach sieci elektrycznej). Ważna jest też łatwość podporządkowania się osobom kierującym jego pracą. Każdy, kto podejmuje pracę w tym zawodzie wie, że bardzo ważne jest tutaj poczucie odpowiedzialności za wykonywane czynności. Niedbałość w wykonaniu napraw lub dokonaniu pomiarów spowodować może poważne straty materialne i narazić na niebezpieczeństwo obsługujących urządzenia. W ekstremalnych sytuacjach może nawet dojść do narażenia czyjegoś życia. Sam pracownik podczas wykonywania swojej pracy również spotyka się z ryzykiem narażenia własnego zdrowia i życia. Elektromontera powinna cechować zatem szczególna dyscyplina, dokładność i skrupulatność w wykonywaniu zadań, umiejętność skupienia się na wykonywanych czynnościach. Charakterystyczne dla tego typu pracy są zainteresowania techniczne (wiążą się one z umiejętnością posługiwania się różnego typu narzędziami oraz umiejętnością czytania rysunków technicznych). Bliskie pracy elektromontera są też przedmioty, takie jak: fizyka, chemia i matematyka.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca elektromontera należy do ciężkich prac fizycznych. Wymaga ona często ręcznego przenoszenia różnych materiałów (samo okablowanie w przypadku elektromontera sieci elektrycznych może ważyć kilkadziesiąt kilogramów). Jej specyfiką jest wykonywanie prac w ciągłym ruchu (chodząc, wspinając się, podnosząc) a wielu w pozycji wymuszonej Z tego powodu niezbędna jest w tym zawodzie duża sprawność układu kostno-stawowego. Niewątpliwie należy podkreślić, że elektromontera pracującego na wysokości bezwzględnie musi cechować również duża sprawność narządów równowagi, nie może on w żadnym wypadku mieć lęku wysokości.

W dużym stopniu ważna jest sprawność narządu słuchu. Szczególnie ma ona znaczenie w momentach zagrożenia (nadjeżdżająca maszyna, spadające przedmioty), gdy ostrzega się pracowników przed tymi niebezpieczeństwami. Do niezbędnych sprawności w tym zawodzie zaliczyć można ponadto koordynację wzrokowo-ruchową tzn. umiejętność równoczesnego współdziałania narządów wzroku i ruchu.. W tym zawodzie przydaje się poza tym zdolność dobrego widzenia, jednakże dopuszcza się do tej pracy osoby o wadach wzroku poddających się korekcji (przepisy mówią, że na wysokości powyżej 3 metrów nie powinny one pracować w okularach, tylko w szkłach kontaktowych).

Istnieje wiele przeciwwskazań do podjęcia pracy na stanowisku elektromontera. Są to przede wszystkim: brak widzenia obuocznego (wyklucza m.in. pracę przy aparaturze kontrolno-pomiarowej), nieprawidłowe widzenie barw zasadniczych (różnokolorowe przewody), zaburzenia węchu (zapach izolacji przy zwarciu), zaburzenia równowagi i świadomości (praca z prądem, przy aparaturze), padaczka. Do względnych przeciwwskazań należą: wady wzroku nie poddające się korekcji, przewlekłe choroby skóry rąk, przewlekłe choroby układu krążenia oraz choroby ograniczające sprawność ruchową (boczne skrzywienie kręgosłupa) i manualną.

Jeśli chodzi o zatrudnienie na omawianym stanowisku osób niepełnosprawnych, jest to bardzo ograniczone. Wyjątek stanowi zatrudnienie na niektórych stanowiskach osób z dysfunkcją kończyn dolnych, choćby w punktach napraw sprzętu gospodarstwa domowego.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Osoba ubiegająca się o pracę na stanowisku elektromontera musi legitymować się wykształceniem zasadniczym zawodowym. Preferowanymi kandydatami na to stanowisko są osoby o kierunkowym wykształceniu i praktyce w zawodzie. Pracę w tym zawodzie znajdują poza tym osoby posiadające tytuł czeladnika bądź mistrza w zawodzie. Tytuły te można zdobyć zdając egzamin przez Państwową Komisją Egzaminacyjną m.in. przy Zakładzie Doskonalenia Zawodowego i Izbie Rzemieślniczej. Podejmujący pracę w tym zawodzie jest obowiązkowo szkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Poza podstawowymi badaniami lekarskimi, obowiązkowo trzeba przejść badanie okulistyczne, neurologiczne (dopuszczają do pracy na wysokościach) oraz laryngologiczne. Praca elektromontera jest ciężką fizycznie, dlatego też ten zawód reprezentowany jest przez mężczyzn.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W omawianym zawodzie możliwości awansu są raczej ograniczone. Elektromonter o wieloletniej praktyce w zawodzie może zostać brygadzistą. Z pewnością większe szanse podwyższenia swej pozycji zawodowej mają osoby o wyższych kwalifikacjach. Szansę taką stwarza szeroka oferta szkół proponujących kształcenie w Technikach, jak i różnego rodzaju formach kursowych.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie elektromontera istnieje możliwość podjęcia pracy przez osoby w starszym wieku, które z różnych przyczyn miały dłuższą przerwę w pracy lub później zdobyły kwalifikacje, lecz trzeba się liczyć z tym, że może to być utrudnione (preferowaną grupą przy zatrudnianiu są osoby młodsze). Wymogiem bezwzględnym jest spełnienie wszystkich warunków zdrowotnych i fizycznych. Praktycznie nie ma też górnej granicy wieku, która wyznaczałaby podjęcie nauki w tym zawodzie. Ograniczenia takie nie są stawiane na kursach prowadzonych przez różne instytucje szkolące (np. Zakłady Doskonalenia Zawodowego i Izby Rzemieślnicze), które umożliwiają zdobycie tytułu robotnika wykwalifikowanego, czeladnika lub mistrza.

Polecana literatura

Miesięczniki: „Energetyka”, „Polski Instalator”, „Instalacje Elektryczne”, „Ekoinstalator”

Praca zbiorowa „Poradnik montera elektryka”, wyd. Naukowo-Techniczne (Warszawa)

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---