SYTUACJA RODZINY Z OSOBĄ NIEPEŁNOSPRAWNĄ W MOIM
ŚRODOWISKU LOKALNYM
Rodzina jest koniecznym środowiskiem optymalnego rozwoju dziecka zdrowego. W przypadku dziecka z ograniczeniami sprawności fizycznej bądź umysłowej jej znacznie jest jeszcze większe. Wiąże się to z rozszerzonymi potrzebami dzieci niepełnosprawnych, a także ze specyfika ich rozwoju psychicznego, charakteryzującego się często mniejszą odpornością na sytuacje stresogenne, obniżonym lub zawyżonym poczuciem własnej wartości, trudnościami w ocenie podejmowanych zadań itp. Problemy rozwiązywane samodzielnie przez dziecko zdrowe - u niepełnosprawnych nierzadko stanowią barierę wymagającą zarówno wsparcia psychicznego, jak i fizycznej pomocy.
Należy zdawać sobie sprawę, że żadne instytucje, specjalistyczne ośrodki wychowawczo - rehabilitacyjne nie są w stanie kompensować dziecku braku więzi z kochającą je rodziną. Każde rodzicielstwo łączy się z nagłą zmianą sytuacji rodzinnej, a zatem jest momentem kryzysowym, który może wpływać pozytywnie na trwałość struktury grupy, umocnić jej więzi, lub też przeciwnie: stać się początkiem dezorganizacji prowadzącej do dysfunkcjonalności i rozpadu. Urodzenie dziecka niepełnosprawnego nie odpowiada w pełni oczekiwaniom rodziców, ich marzeniom i aspiracjom. Dochodzą do tego nowe obowiązki opiekuńczo - wychowawcze, towarzyszy temu uczucie goryczy, żalu, bezsilności i lęku. Jest to okres, w którym rodzina potrzebuje pomocy zinstytucjonalizowanej lub zwykłej ludzkiej życzliwości.
Gdy rodzi się dziecko niepełnosprawne, rodzice przeżywają szok. Czują się bezradni w sytuacji, w której się znaleźli. Ich reakcje są często gwałtowne i niekontrolowane. Rodzi się też poczucie winy za to, co się stało. Początkowy szok przeradza się stopniowo w depresję. Rodzice przeżywają rozpad. Nie mogą się pogodzić z chorobą i niepełnosprawnością. Uważają swoją sytuację za beznadziejną - ich plany i marzenia legły przecież w gruzach. Poczucie winy staje się nie do zniesienia. Rodzice zaczynają widzieć swoją przyszłość w czarnych barwach. Pomiędzy partnerami rodzą się konflikty i napięcia. Rodzina nie jest w stanie osiągnąć wewnętrznej harmonii, pogody ducha i równowagi. Jeżeli nawet uda się zaprowadzić jakiś ład, to dopiero po wielu latach. Uzyskanie równowagi wymaga nie tylko poważnego wysiłku, ale także pomocy życzliwych osób - również specjalistów.
Choroba lub inwalidztwo jednego z członków rodziny może istotnie wpływać na stan zdrowia pozostałych , a tym samym ograniczyć funkcjonalność grupy jako całości, co z kolei zaznacza się wyraźnie w osłabieniu efektów rewalidacji. Stąd problemy wychowania, rehabilitacji i edukacji dzieci niepełnosprawnych nie mogą być traktowane wyłącznie jako sprawy poszczególnych rodzin - są to problemy ogólnospołeczne. Warunkiem powodzenia może być tylko rodzina zintegrowana z szerszym środowiskiem i wspomagana w rozwiązywaniu problemów.
Państwo zapewnia opiekę socjalną, ekonomiczną i społeczną osobom niepełnosprawnym i w znacznym stopniu pomaga takim ludziom funkcjonować w społeczeństwie. W Polsce zajmuję się tym Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, który zapewnia tym ludziom pomoc finansową i rzeczową w postaci rent socjalnych, zasiłków pielęgnacyjnych, świadczeń pielęgnacyjnych, zasiłków rodzinnych, świadczeń rehabilitacyjnych, świadczeń pomocy społecznej, usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, zaopatruje w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, organizuje turnusy rehabilitacyjne. Fundusz ten odpowiada także za likwidacja barier architektonicznych wykonując inwestycje mające na celu udostępnianie przestrzeni architektonicznej. Likwiduje bariery w komunikowaniu się, które powinny umożliwić sprawniejsze porozumiewanie się z innymi ludźmi oraz likwiduje bariery techniczne, co polega na zakupie sprzętu technicznego pozwalającego osobie niepełnosprawnej na samodzielne funkcjonowanie. Osoby niepełnosprawne mają wiele ulg i zniżek, na przykład na transport w komunikacji miejskiej.
Każda osoba niepełnosprawna - sama lub w przypadku wysokiej niepełnosprawności jej rodzina - może i powinna korzystać z pomocy PFRON.
W moim środowisku lokalny, w Rzeszowie znajduje się placówka PFRON przy al. Rejtana 10. Można udać się tam aby uzyskać wszelkie niezbędne informacje na temat świadczeń, uzyskać formularze wniosków, które należy wypełnić ubiegając się o pomoc.
Państwo i różne firmy pomagają również w znalezieniu pracy osobom niepełnosprawnym. Jedną z takich firm jest Onagra, której celem jest aktywizacja zawodowa i promocja zatrudnienia osób niepełnosprawnych, siedziba tej firmy znajduje się w Rzeszowie przy ul. Piłsudskiego.
Nie należy zapominać o placówkach które zajmują się opieką i rehabilitacją osób niepełnosprawnych. Podejmują one działania zmierzające do ograniczenia skutków niepełnosprawności i likwidacja barier utrudniających osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie w społeczeństwie. Ośrodki te spełniają bardzo ważną rolę, ponieważ chorzy są pod opieką specjalistów, którzy kontrolują ich rozwój, obserwują postępy ale co ważne uczą podstawowych czynności życiowych. Kolejny pozytywny aspekt tych ośrodków to kontakt z innymi osobami niepełnosprawnymi. Takie placówki oprócz tego, że pomagają chorym, pozwalają odpocząć i odciążyć rodziny - trzeba pamiętać, że opieka nad osobą niepełnosprawną wymaga 24 godzin dziennie.
W Rzeszowie przy ul. Lenartowicza funkcjonuje przedszkole dla dzieci niepełnosprawnych, w przedszkolu nr 14 i 29 są tworzone oddziały integracyjne, w żłobku nr 10 znajduje się Ośrodek Rehabilitacji Dzieci Niepełnosprawnych, który wcześniej mieścił się przy ulicy Dąbrowskiego. Przy ul. Jagielońskiej znajduje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, a przy ul. Lubelskiej odbywają się Warsztaty Terapii Zajęciowej. Do tych ośrodków rehabilitacji często chorzy, Ci z wysoką niepełnosprawnością odwożeni są specjalnymi busami, które przyjeżdżają po nich do domu i odwożą ich z powrotem, co jest wielkim ułatwieniem dla ich rodzin i opiekunów.
Osoby niepełnosprawne są stałymi „klientami” służby zdrowia ze względu na swoje problemy zdrowotne. Z tego względu funkcjonują Poradnie Specjalistyczne, które w Rzeszowie znajdują się w przychodni: przy ul. Hetmańskiej i Hoffmanowej.
Kiedyś ludzie niepełnosprawni byli odrzucani przez społeczeństwo z powodu swoich dysfunkcji i nie uczestniczyli oni w życiu społecznym. W dzisiejszych czasach bardzo duży nacisk kładzie się na pomoc takim ludziom; aby nie odwracać się do nich plecami, bo są „inni”, a wręcz przeciwnie dać im szansę na to aby jak my żyli szczęśliwie w społeczeństwie. Jest wiele fundacji które pomagają osobom niepełnosprawnym. Chyba najbardziej znaną jest ta założona przez Annę Dymną „Mimo wszystko”. Jak mówi sama założycielka: „Osoby niepełnosprawne zawsze były problemem dla ludzi zdrowych, a my wpadliśmy na pomysł, żeby je traktować normalnie, jak normalne osoby. Idziemy w dobrym kierunku, bo jest nas coraz więcej. Coraz więcej wspaniałych ludzi nas wspiera i mówi, że to co robimy ma ogromną wartość”.
W Rzeszowie przy ul. Podwisłocze funkcjonuje fundacja „Ty i ja”, która leczy, pomaga i wspiera osoby chore psychicznie.
Jak wspomniano wyżej osoby niepełnosprawne są włączane do życia społecznego więc powstaje dużo inicjatyw aby nie tylko pomagać ale również zapewnić atrakcyjne spędzanie wolnego czasu takim ludziom. Zajmują się bardzo często i chętnie pracami plastycznymi, które najczęściej są organizowane na warsztatach terapii zajęciowej. Hale sportowe są przystosowane dla osób niepełnosprawnych, również nasza Hala Podpromie, gdzie odbywają się zajęcia koszykówki dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Osoby niepełnosprawne tak samo jak i zdrowi zajmują się wyczynowo sportem biorąc udział w rozgrywkach i Paraolimpiadzie. Niepełnosprawni (oczywiście w zależności od upośledzenia) mogą spędzać wolny czas jak inni w kinie, w centrach handlowych, na kręglach, podczas gry w golfa… Należy pamiętać że bardzo ważne w tym momencie jest dostosowanie architektoniczne tych miejsc aby osoby te mogły się bezproblemowo i komfortowo poruszać.
W tej sytuacji trzeba również wspomnieć o transporcie. Osoby niepełnosprawne na większości parkingów mają wyznaczone miejsca, problem pojawia się gdy chodzi o środki komunikacji miejskiej. W Rzeszowie jeżdżą autobusy, które są przystosowane dla osób niepełnosprawnych - ale nie wszystkie. Kursy tych specjalnych autobusów na rozkładach jazdy są oznaczane literką ”n”.
Podsumowując rodziny z osobami niepełnosprawnymi w moim środowisku lokalnym mają bardzo wiele możliwości pomocy oraz rozwoju. Działa dużo firm oraz placówek, które zajmują się pomocą osobom niepełnosprawnym. Państwo jak i wiele fundacji wspiera tych ludzi i ich rodziny finansowo, działają ośrodki i placówki szkolno-wychowawcze, które szczególnie opiekują się chorymi. Coraz więcej miejsc publicznych, miejsc rozrywki ale i komunikacja miejska przystosowane są dla osób niepełnosprawnych. Odbywają się koncerty, konkursy, które promują takich ludzi. Nie możemy pozostawić rodziny, której członkiem jest osoba niepełnosprawna „samej sobie”, należy dbać aby miała ona jak największy udział w życiu społecznym i zapewnić jak najlepszą pomoc aby mogła żyć szczęśliwie jak my.
MARITA PELCZARSKA