Kniaźnin Wybór poezji wstęp BN +, STAROPOLKA


Franciszek Dionizy Kniaźnin, Wybór poezji,

oprac. Wacław Borowy, BN I 129, 1948.

WSTĘP

  1. Życie Kniaźnina.

  1. Dzieła Kniaźnina.

tematyka wierszy:

TEKST

- w Horacjusza pieśniach wszystkich przekładania róŜnych (1773) pod red. Naruszewicza

Tu ne quaexeris, scire nefas - I 11; każdy człowiek kiedyś umiera, używaj „miłej krotofili”.

sposób tłumaczenia:

Z „Bajek” 1776 r. - wszystkie z La Fontaine'a.

-pierwsza osobno wydana ksiąŜeczka Kniaźnina (21 bajek)

- znów są to gł. parafrazy

są to jednak parafrazy nie byle jakie (Góra w połogu była omyłkowo przypisywana Trembeckiemu, Lis

i kozieł oraz śaby o króla proszące podobały się Mickiewiczowi)

słabo mu wyszła bajka oryginalna, o I rozbiorze - Orzeł Biały i trzy Orły Czarne

Z „Erotyków” 1779 r.

zbiór 10 ksiąg, gł. anakreontyki (Anakreon - VI w. p.n.e., beztroskie i wykwintne pieśni sławiące miłość i wino), opiewające gł. miłość (dedykacja do Wenery)

- różnorodność zbioru:

 o radościach i niepokojach, triumfach i spustoszeniach, o wszechwładztwie miłości, o jej

wewn. sprzecznościach i dziwactwach

 liryczne wyznania, retoryczne apele do zdroju, kaskady, echa, konwalii, tulipana, mirtu itp.,

monologi sceniczne (w róŜnych formach powracają te same wątki, ale nie jest to nużące)

 poeta: tkliwy kochanek, entuzjasta, złośliwiec, gł. marzyciel i humorysta, a pod koniec

zbioru: „filozof z biedy”, Żyjący w samotności i melancholii, pominięty przez miłość

2

- barokowe, XVII-wieczne środki stylistyczne

 obrazowanie: płomień, strzała, pociski, blizny, pęta, katusze, trucizny, słodycze

 mitologia: Wenus, Kupidyn, nimfy

 koncepty: poeta Ŝyje bez serca, bo ono zbiegło do Rozyny, pasterka opatruje Kupidyna, a on

kaŜe jej się przejrzeć w sadzawce i dziewczyna zakochuje się we własnej piękności, kwiaty

są białe i szkarłatne od rąk i ust Hyelli, która je zerwała i pocałowała, cierń ukłuł Kupidyna,

co jest karą za to, Ŝe ludzie są bezsilni wobec miłości

 koncepty dot. motywu sprzeczności kochania: I znam i nie znam miłą Eufrozynę; znam

postać lica, ale nie znam serca, miłość jest słodka i gorzka zarazem, gdyby nie przemiany

łez i ognia wewn., poeta albo by utonął, albo by się spalił

- bardziej się podobały starszym poetom niŜ młodemu pokoleniu

Wiersze 1783 r.

w 3 księgach: Krotofile i miłostki (podobne do erotyków, erotyk Myśl z Safony pod nowym tytułem - Sielanka,

później drukowany jako Krosienka; z nowych wierszy znany jest Do dziecięcia, później jako Matka obywatelka)

- w czwartej i ost. księdze: śale Orfeusza (wiersze Ŝałobne po śm. Ŝony Fr. Zabłockiego)

 parafrazy Trenów Kochanowskiego

 zimne i bezbarwne, bo próbował pisać prościej (jak mu radził Karpiński)

Z „Liryków” 1787 -8r.

3 tomy: Poezje. Edycja zupełna, dedykowane ks. gen. ziem podolskich (jak Bajki)

 12 erotyków

 15 utworów z Wierszy

 reszta skazana została na niepamięć, wydawcy, stosując się do woli Kniaźnina, drukowali wiersze, które zawarł tej edycji zupełnej

 liryki, śale Orfeusza nad Eurydyką, bajki (przerobione w duchu większej zwięzłości)

- tom 1: Liryki w 4 księgach

 stare i nowe

 wśród nowych są teŜ miłosne, ale pełne niedomówień, bez dawnego humoru, mówiące

obrazami

 przewaŜają wiersze okolicznościowe, gł. do przyjaciół i do wybitnych osobistości

współczesnych (tematy drobne lub związane z doniosłymi wydarzeniami Ŝycia narodu)

 poetyckie medytacje nad zagadnieniami moralnymi, jak prawdomówność stosunek czynów

do haseł, wartość nadziei

 wiersze religijne (Ŝarliwa i korna wiara, kilka parafraz psalmów biblijnych, hymn Do Boga jest na czele

liryków)

Poematy dworskie, opery, sielanki sceniczne (wszystkie równieŜ w edycji zupełnej)

- dwa poematy: Balon, Rozmaryn

- dwie opery: Cyganie, Matka Spartanka

Cyganie: motyw dzieci zgubionych i po latach odnalezionych

 doskonale zobrazowane środowisko cygańskie

 wspomnienia czasów I rozbioru (wtedy to dzieci chłopskie zostały zabrane przez cygankę Jawnutę)

Matka Spartanka: inscenizacja staroŜytnego podania o bohaterskiej matce

 przepełniona nastrojem obywatelskim i patriotycznym

- jedna z sielanek, pisanych dla teatru dworskiego w Puławach: Troiste wesele (późniejszy tytuł: Trzy gody)

 wątek dram.: miłość 3 par wieśniaków i wieśniaczek i przeszkody w ich pobieraniu się,

które usuwa na koniec łaskawa dobroć państwa

 cała akcja jest tylko pretekstem do wprowadzenia muzyki i pieśni

 motywy ludowe: pieśni stylizowane na ludowe, ukazywał cierpienia ludu

3

Z przekładu anakreontyków.

źniejsze przekłady

- przekładał na nowo utwory raz juŜ przełoŜone

 3 pieśni Horacego

Pieśni Anakreona (sztuka Anakreon na imieniny ks. Izabeli Czartoryskiej - nikła akcja była zbiorem

pretekstów do śpiewania i recytowania pieśni)

 sielanka Teokryta

 sielanki: Gresseta (Francuz), Gessnera (Niemiec) , Metastiasa (Włoch)

 opera-tragedia Temistokles Metastiasa

Pieśni Ossjana z fr. (rzekomy zabytek celtycki, w rzeczywistości - falsyfikat stworzony przez szkockiego

pisarza Macphersona w l. 1760-65)  wiersz biały, które Kniaźnin był propagatorem

Z „Ód” pośmiertnie zebranych.

- pod koniec Ŝycia przygotowywał zbiorowe wydanie utworów (starych i nowych) w 12 księgach

- takie wydanie zebrane przygotował i wydał potem Dmochowski, ale cenzura nie puściła kilku ód,

kilka zaś Dmochowski przeoczył  Ody (czyli nowe wiersze) zebrane były w tomie 7 Dzieł Kniaźnina

- Ody wydane pośm. a Liryki:

 kilka utworów z Krotofil ze zmianiami

 kilka wierszy w starym stylu (np. Do Amarylli, która zdenerwowała się z proszenia o drugi pocałunek, bo

gdy juŜ raz pozwoliła, to znaczy, Ŝe zgadza się na kolejne sto tysięcy) - nieliczne

 miłość jest tu przewaŜnie tęskna, smutna (nawet bardziej niŜ w Lirykach), wylewna

 mało wierszy dworskich

 mnóstwo liryki obywatelskiej i patriotycznej (uczuciowy dziennik Ŝycia ogólnonarodowego,

nawoływał do zgody, pisał na cześć Konstytucji, powstania kościuszkowskiego)  publicystyka wiersz.

 najwięcej jest wierszy religijnych (hymny, parafrazy psalmów, których treść dawała się odnieść do

Polski)  Ŝarliwość religijna + patriotyczna

- poezja patriotyczna:

 widząc okropności współczesne i czarne chmury nad przyszłością, nie uległ rozpaczy

 wszystkie utwory kończą się tonami nadziei

 był przeświadczony o siłach narodu i jego zdolności do odrodzenia

 wierzył w sprawiedliwość BoŜą

 choć rozpacz złamała go w Ŝyciu osobistym

będziesz miał dosyć.

wróżenie z ręki.

?!

nowa redakcja utworu „Wiek młody”.

nowa redakcja utworu „Wąsy”.

4



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kniaźnin Wybór poezji wstęp BN +, STAROPOLKA
Krzysztof Kamil Baczynski Wybór poezji wstęp BN(1)
Tadeusz Miciński Wybór poezji wstęp BN
10 Leopold Staff Wybór poezji wstęp BN, oprac M Jastrun
4 Leopold Staff Wybór poezji wstęp BN oprac M Jastrun
4 Leopold Staff Wybór poezji wstęp BN oprac M Jastrun
Leopold Staff wybór poezji wstęp BN
Konstanty Idefons Gałczyński - Wybór poezji - Wstęp do BN autorstwa Marty Wyki, Dwudziestolecie Międ
JULIAN PRZYBOS SYTUACJE LIRYCZNE, WYBOR POEZJI, WSTEP EDWARDA BALCERZANA, BN 1989
WIERSZE, Gałczyński K. I., Wybór poezji (opracowanie BN), K
Kniaźnin Wybór poezji, polski, lektura+notatki, Oświecenie, Notatki
Zaleski - Wybór poezyj (wstęp BN), Polonistyka studia, II ROK, Romantyzm, Opracowania BN
Mickiewicz A , Wybór poezyj (Wstęp BN If)
WIERSZE, Baczyński K. K., Wybór poezji (opracowanie BN)
J Szaniawski Wybór dramatów Wstęp BN
Kniaźnin Wybór poezji
Przybyszewski St , Wybór pism (wstęp BN)
K K Baczyński Wybór poezji wstęp

więcej podobnych podstron