WOJNA WIETNAMSKA 1964 - 1973
1. Przyczyny:
Układy genewskie nie były przestrzegane przez oba państwa Wietnamskie. W 1965 r. Premier państwa południowowietnamskiego NGO DINH DIEM w wyniku referendum proklamował Republikę Wietnamu Południowego (WRP), stając się jej prezydentem. Był on przeciwnikiem wspólnych wyborów, obawiając się ich sfałszowania przez DRW i narzucenia komunizmu w całym kraju. W tej sytuacji płn. Wietnam przystąpił do tworzenia na terenie RPW komunistycznej partyzantki - Viet Congu, wymierzonej przeciwko rządom Diema. Od 1957 r., rozpoczęły się pierwsze walki partyzanckie, z upływem czasu przybierające na sile i wspierane przez regularne jednostki armii północnowietnamskiej. W grudniu 1960 r. Viet Cong powołał do życia Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu Południowego, otwarcie wysuwajacy hasło zjednoczenia kraju pod rządami komunistycznymi. Sytuacja w Wietnamie wywołała zaniepokojenie Stanów Zjednoczonych, które w obawie przed rozszerzaniem się wpływów komunistycznych w Azji Południowo - Wschodniej oraz ze zobowiązaniami wynikającymi z podpisanego w 1954 r. Paktu SEATO udzieliły Południowemu Wietnamowi poważnego wsparcia wysyłając doradców wojskowych i duże ilości sprzętu. 1 listopada 1963 r. Z inspiracji amerykańskich służb specjalnych doszło w Sajgonie do wojskowego zamachu stanu, podczas którego zginął coraz bardziej niepopularny w społeczeństwie Diem. Prezydentem dzieki poparciu armii południowowietnamskiej został NAUGYEN VAN THIEU.
2. Przebieg:
2 sierpnia 1964 r. Północnowietnamskie kurty torpedowe zaatakowały w Zatoce Tonkińskiej jeden z niszczycieli amerykańskich, co umożliwiło prezydentowi Lyndonowi Johnsonowi wydanie rozkazu podjęcia działań militarnych przeciwko DRW. Amerykanie rozpoczęli wówczas bombardowanie Wietnamu Północnego i obszarów na południu, kontrolowanych przez siły Viet Congu. Jednocześnie stale zwiększali kontyngent swoich wojsk, który pod koniec 1965 r. Osiągnął ok. 180 tys. Żołnierzy, a w 1967 r. Ponad 400 tys. Żołnierzy. Niewielkie kontyngenty wojsk wysłały także Australia, Korea Południowa, Nowa Zelandia, Tajlandia i Filipiny. Armia południowowietnamska liczyła ok. 400 tys. Żołnierzy, jednakże na skutek infiltracji komunistów była w znacznym stopniu zdemoralizowana. Wojska amerykańskie dowodzone przez gen. Westmorelanda stosowały taktykę desantów lotniczych na tereny opanowane przez Viet Cong. Lotnictwo zaczęło używać także napalmu i środków chemicznych.
Wietnam Północny otrzymał ogromne wsparcie w sprzęcie wojennym od ZSRR i Chin, które wysłały nawet ok. 300 tys. armię „ochotników”. 30 stycznia 1968 r armia DRW i siły Viet Congu rozpoczęły niespodziewanie wielką ofensywę przeciwko Wietnamowi Południowemu, zwaną ofensywą Tet, której plany opracował gen. Nauygen Vo Giap. Zaatakowane zostały prawie wszystkie większe miasta i wioski, w tym także Sajgon. Zacięte walki toczyły się do 25 lutego 1969 r. Siłom komunistycznym udało się jedynie przejściowo zdobyć dawną stolicę Wietnamu Hue, gdzie dokonały one masowych mordów ludności cywilnej. Rosnące straty wojsk amerykańskich oraz pacyfistyczny ton informacji prasowych spowodowały narastanie protestu społecznego w samych Stanach Zjednoczonych. Pod naporem opinii publicznej prezydent Johnson ogłosił 31 marca 1968 r. zawieszenie bombardowań DRW, a w maju Amerykanie i przedstawiciele rządu północnowietnamskiego rozpoczęli w Paryżu wstępne negocjacje pokojowe.
Nowy prezydent USA - Richard Nixon zainicjował w marcu 1969 r. „wietnamizację wojny”, która miała polegać na rezygnacji z udziału wojsk amerykańskich w wojnie, przy utrzymaniu pomocy wojskowej dla armii południowo wietnamskiej. Paryskie rokowania pokojowe zakończyły się podpisaniem 27 stycznia 1973 r. porozumienia o zawieszeniu bronii. Jego stronami były: Stany Zjednoczone, Wietnam Południowy, DRW, i przedstawiciele VIET CONGU. Ustalono wówczas wycofanie wojsk amerykańskich z Wietnamu, przy jednoczesnym pozostawieniu wojsk DRW na zdobytych terenach Wietnamu Południowego. W Marcu 1973 r. z Wietnamu wyjechały ostatnie oddziały sił USA.
3. Skutki:
Wietnam* Północny pomimo zawartego porozumienia w styczniu 1975 r. wspólnie z Viet Congiem rozpoczął wielką ofensywę, zajmując do kwietnia pozostałe obszary Wietnamu Południowego. W marcu wojska południowowietnamskie poniosły klęskę w dolinie Mekongu, a 30 IV padł Sajgon, co stanowiło zakończenie wojny. Na zdobywtych terenach DRW rozpoczął masowe egzekucje ludności oraz deportacje i tworzenie „obozów reedukacyjnych”.
W wojnie wietnamskiej zginęło 55 tys. żołnierzy amerykańskich, a* 300 tys. odniosło rany. Straty w sprzęcie wyniosły m.in. ponad 900 samolotów. Wojska południowowietnamskie straciły ok. 300 tys. żołnierzy, a DRW z Viet Congiem ok. 500 tys. zabitych i 2 mln rannych.
* Wojna zakończyła się klęską polityczną Stanów Zjednoczonych, a społeczeństwo amerykańskie odzyskało nadszarpnięte morale dopiero w okresie prezydentury Ronalda Regana i Georga Busha.
Konsekwencją* wojny wietnamskiej był także wzrost wpływów DRW na terenie Laosu i Kambodży, w której odzdziały północnowietnamskie pomogły w zdobyciu władzy przez komunistyczną partyzantkę Czerwonych Khmerów.
W* 1979 r. doszło do konfliktu wietnamsko - chińskiego. Jego bezpośrednią przyczyną był atak jaki wojska wietnamskie przeprowadziły w grudniu 1978 r. na Kampuczę, obalając cieszący się poparciem Chin reżim Czerwonych Khmerów.
17 lutego 1979 r. armia chińska dowodzona* przez DENGa XIAOPINGa przekroczyła granicę z Wietnamem. Po spustoszeniu czterech nadgranicznych prowincji, niespodziewanie wycofała się ona 6 marca na pozycje wyjściowe.
Po obaleniu Kampuczy totalitarnego* reżimu Pol Pota doszło do wybuchu wojny domowej, która trwała do 1993 r. Mediacje pomiędzy zwalczającymi się ugrupowaniami prowadzone przez ONZ doprowadziły w Kambodży w maju 1993 r, do przeprowadzenia wyborów i przekształcenia jej w monarchię konstytucyjną, na czele z królem SIHANUKIEM. Wietnam w latach 90 - tych zachowując ustrój socjalistyczny zaczął dokonywać transformacji gospodarczej w kierunku akceptacji gospodarki wolnorynkowej, rozpoczęło się również wychodzenie tego państwa z izolacji międzynarodowej.