Niepełnosprawność:
Mówiąc o niepełnosprawności mamy na uwadze relację między zdrowiem człowieka (uwzględniając jego wiek, płeć i wykształcenie), a społeczeństwem i środowiskiem, które go otacza.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadza następujące pojęcia niepełnosprawności, uwzględniając stan zdrowia człowieka:
Niesprawność (impariment) - każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym;
Niepełnosprawność (disability) - każde ograniczenie bądź niemożność (wynikające z niesprawności) prowadzenia aktywnego życia w sposób lub zakresie uznawanym za typowe dla człowieka;
Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych (handicap) - ułomność określonej osoby wynikająca z niesprawności lub niepełnosprawności, ograniczająca lub uniemożliwiająca pełną realizację roli społecznej odpowiadającej wiekowi, płci oraz zgodnej ze społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami.
Na świecie jest ponad 650 milionów osób niepełnosprawnych w następstwie psychicznych, fizycznych oraz sensorycznych niesprawności. Stanowi to około 10% całej populacji. Ludziom tym należą się równe szanse oraz takie same prawa, jakie posiadają pozostali członkowie społeczeństwa.
O osobach niepełnosprawnych mówi się w ostatnich latach coraz częściej. Każdy z nas uważa, że wie co czyni człowieka niepełnosprawnym. Gdzie leży granica pomiędzy sprawnością a niepełnosprawnością. Według WHO niepełnosprawność to „uszkodzenie tzn. utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna lub anatomiczna struktury organizmu. Strata może być całkowita lub częściowa. Uszkodzenie może mieć różny zakres i głębokość, może być trwałe lub okresowe, wrodzone lub nabyte, ustabilizowane lub progresywne. Następstwem uszkodzenia jest niepełnosprawność przez którą rozumie się obniżony poziom czynności danego narządu czy układu."
W Polsce przyjęto, że niepełnosprawność to „stan fizyczny i/lub psychiczny trwale lub okresowo utrudniający, ograniczający lub uniemożliwiający wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi."
Mówiąc o niepełnosprawności fizycznej należy powiedzieć, że dotyczy ona uszkodzenia narządu ruchu, kończyn górnych, dolnych i kręgosłupa.
Rodzaje niepełnosprawności:
Obniżona sprawność sensoryczna (zmysłowa) - brak, uszkodzenie lub zaburzenie funkcji analizatorów zmysłowych (są to m.in. osoby niewidome, niedowidzące, głuche, niedosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej)
Obniżona sprawność intelektualna - upośledzenie umysłowe, demencja starcza
Obniżona sprawność funkcjonowania społecznego - zaburzenia równowagi nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia psychicznego
Obniżona sprawność komunikowania się - utrudniony kontakt słowny (zaburzenia mowy, autyzm, jąkanie się)
Obniżona sprawność ruchowa - osoby z dysfunkcją narządu ruchu (wrodzoną lub nabytą)
Wśród dzieci i młodzieży powoduje ograniczenie lub zaburzenie sprawności motorycznej na skutek zmian, wrodzonych lub nabytych, układu kostno-stawowego i mięśniowo-nerwowego. Do zmian wrodzonych narządu ruchu zaliczamy:
niedorozwoje i ubytki kończyn górnych i dolnych, zwichnięcia stawu biodrowego, ograniczenia funkcji stawów, zniekształcenia kręgosłupa, przepuklinę oponowo-rdzeniową, kręcz szyi i inne. Nabyte zmiany narządu ruchu są spowodowane: urazami (powikłania po złamaniu kości czy amputacji), stanami zapalenia (kości, stawów, mięśni), niedotlenieniem mózgu (mózgowe porażenie dziecięce) oraz zaburzeniami przemiany materii i czynności
hormonów (np. aseptyczna martwica kości).
Wśród osób z dysfunkcją narządu ruchu najwięcej jest takich, które mają różnorodne zniekształcenia kończyn dolnych. Wymienić tu należy kolana koślawe i szpotawe oraz zniekształcenia i wady anatomiczne stóp. Wady te utrudniają dziecku czynności lokomocyjne, powodują nieprawidłową postawę, obniżają zdolność koordynacji ruchowej, wykonywania różnych czynności takich jak np. jazda na rowerze, obsługi niektórych maszyn i urządzeń. Ważne jest również to, że widoczne zniekształcenia i wady kończyn narażają dziecko na negatywne reakcje innych osób. Młodzież ze skrzywieniem kręgosłupa gorzej rozwijają się fizycznie, mają niedobory wagi i wzrostu, zaburzenia przemiany materii i alergie. Nie leczone skrzywienie kręgosłupa prowadzi do zniekształcenia postawy dziecka, ogranicza jego sprawność ruchową i naraża na ból. Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego powoduje zniekształcenie postawy i chodu, dokuczliwe bóle, trudności w staniu i chodzeniu z powodu zmian zwyrodnieniowych w układzie kostno-stawowym. Osoba z obustronnym zwichnięciem ma pochyloną do przodu miednicę, lordozę, wystający brzuch i szerokie biodra. Należy jednak zwrócić uwagę, że wadę tę można wykryć już w pierwszych dniach po urodzeniu dziecka i odpowiednia, wcześnie rozpoczęta rehabilitacja daje dobre efekty.