Struktura zaburzeń.
Zaburzenia postrzegania (myślenia związane z treścią)
Iluzje- mogą dotyczyć wszystkich analizatorów; zaburzenia odbijania światła otaczającego na skutek nieprawidłowego, zafałszowanego wrażenia czy spostrzeżenia. Istnieje konkretny przedmiot ale jego odbicie jest zafałszowane; jest to pogranicze patologii gdyż u osób zdrowych (mogą być wtedy korygowane) w sytuacjach np.: zmęczenia, wyczerpania, senności, leku, w ciemności, mroku; Często występują u ludzi z upośledzeniami intelektualnymi ze wzglądu na brak krytycyzmu
Omamy- doznania człowieka nie opierają się na żadnym konkretnym bodźcu z rzeczywistości; mogą ale nie muszą dotyczyć konkretnego środowiska (np. zmarły chodzący po pokoju)
Proste- pojedyncze błyski, plamy migania, trzaski, szumy
Złożone- przedmioty, ludzie, zwierzęta, scenki, słyszenie głosów
Odruchowe- bodziec działający na jeden analizator powoduje omamy w ramach innego analizatora
Negatywne- nie spostrzeganie przez chorego pewnych przedmiotów przy prawidłowym spostrzeganiu innych
Słowno- ruchowe Seglasa- odczuwanie ruchów artykulacyjnych warg, języka i krtani powodujące głośne wypowiadanie omamów
Rzekome- Pseudohalucynacje- brak poczucia realności, obiektywności lokalizowane przez chorego nie w środowisku a wewnątrz głowy lub ciała; poczucie, ze nie stanowią odbicia rzeczywistości; występują w psychozach pourazowych, zespole automatyzmu psychicznego (tu treścią są myśli, bezdźwiękowe głosy, uczucie jakby te myśli były nasyłane chorym z zewnątrz)
Psychosensoryczne- wrażenia zmiany wielkości swojego ciała (symptom sobowtóra Gielarewski- odczuwanie podwojenia swojego ciała)
Natręctwa i urojenia- zaburzenia racjonalnego stopnia poznania
Natręctwa- wyobrażenia ruchy i działania, myśli lub zmiany afektu, które dochodzą do świadomości z uczuciem przymusu, nie da się usunąć wysiłkami woli mimo, ze chorzy są w pełni krytyczni w stosunku do nich i mają poczucie, że to coś nielogicznego. Najczęściej występują w nerwicach a ich nawroty w stanach astenizacji.
→ natrętne wyobrażenia- melodie, widziane przykre sceny
→ natrętne myśli- przypominanie sobie rozmów, pewnych słów, sprawdzanie czy czynność została prawidłowo wykonana, myślenie że stanie się coś złego jeśli się czegoś nie wykona, natrętne sprawianie sobie pytań
→ natrętne ruchy i działania- uparte powtarzanie mniej złożonych czynności często poprzez natrętne myśli
→ natręctwa przejawiające się zmianą afektu- najczęściej natrętne lęki (klaustrofobia, agorafobia, lęk przed zakażeniem kiłą- syfilofobia)
NIE NALEŻĄ DO NICH:
→ Czynności przymusowe- przymusowe ruchy lub myśli w stanach pourazowych i pozapalnych mózgu oraz w niektórych postaciach schizofrenii. Łączą się z uszkodzeniem CUN i dużymi zaburzeniami dynamiki procesów nerwowych. Nie ma tu czynnego przeciwstawiania się im przez chorego.
→ Myśli nadwartościowe (idee fixe)- bardzo silne zabarwienie uczuciowe, nie są dla pacjenta nielogiczne dlatego buduje na nich swoje postrzeganie świata. Treść nie jest absurdalna ale towarzyszą im bardzo silne emocje. Mogą występować u ludzi zdrowych, najczęściej u psychopatów.
Urojenia- sądy niezgodne z rzeczywistością, nie podlegają korekcji, wynikają z patologicznych powodów. Mogą mieć charakter bardziej konkretny, obrazowy lub abstrakcyjny, oderwany od rzeczywistości. Mogą dotyczyć spraw, które nie są zgodne z rzeczywistością ale teoretycznie SA możliwe lub oczywiście absurdalne. Mogą być usystematyzowane (paranoiczne) lub nieusystematyzowane (paranoidalne)
Podział ze względu na ich treść:
→ wielkościowe- często w PP, w fazie maniakalnej, psychozy maniakalno-depresyjnej, schizofrenii
→ małości, grzeczności, ubóstwa, samooskarżania
→ hipochondryczne- czasem łączą się z przeciwstawnymi ogromu (nie ma żołądka ale głowa jak kula ziemska)
→ interpretacji- wszystko ma swoje szczególne znaczenia
→ prześladowcze
→ ksobne- odnośne wszelkich zmian w otoczeniu do własnej osoby
Zaburzenia myślenia (te opisane są związane z zaburzeniami toku myslenia)
Gonitwa myślowa- przyspieszenie toku myślenia w różnym nasileniu, coraz nowsze skojarzenia myślowe, skakanie po tematach, powierzchowność kojarzenia, aliteracje i rytmy, Często na szczycie podniecenia dochodzi do splątania myślowego (zerwanie skojarzeń i zatracenie związków między słowami w fazie maniakalnej i psychozie maniakalno-depresyjnej)
Zwolnienie toku myślenia- bardzo powolne myślenie, niezdolność oderwania się od jednego tematu (padaczka, otępienie starcze). Występuje perseweracja (ciągłe wracanie , powtarzanie myśli i słów ostatnio przyswojonych i zasłyszanych)
Natręctwa
Czynności przymusowe
Myśli nadwartościowe
Urojeni
Werbigeracje- stereotypie słowne powiązane często z ruchowymi
Myśli symboliczne- operowanie pojęciami których znaczenie jest znane tylko choremu
Myśli paralogiczne- nierozsądne i sprzeczne z logiką wyciąganie wniosków
Rozkojarzenie i splątanie (inkoherencja)- w schizofrenii, nie łączy się z zaburzeniami świadomości w rozkojarzeniu a łączy się w splątaniu; wątku myślowego nie można logicznie prześledzić ani zrozumieć, wygląda jak zabawa słowami. Mogą wystąpić u ludzi zdrowych ale zmęczonych.
Myślenie katantymiczne- sterowane uczuciami a nie przesłankami rozumowymi (charakterystyczne dla dzieci do 7 lat)
Rezonerstwo- puste dowodzenie; myślenie autystyczne - dereistyczne, dotyczy tylko wewnętrznych przeżyć chorego, nie liczy się z rzeczywistością, aktywnie ją odrzuca i zamyka się w swoim świecie marzeń.
Zapory myślowe- zatamowanie myślowe; krótkotrwałe przerwy w toku myślenia, charakterystyczne dla myślenia schizofrenicznego
Zaburzenie pamięci
Pamięć = Właściwość zapamiętywania (retencji) i przypominania (reprodukcji). Zabezpiecza i pozwala korzystać z doświadczeń. Uzależnione od czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Zaburzenia pamięci występują: w poważnych uszkodzeniach CUN pochodzenia zakaźnego, intoksykacyjnego, urazowego w psychozach przebiegających z zaburzeniami świadomości, stanach otępienia i niedorozwoju umysłowego. (zespół Korsakowa- zaburzenia zapamiętywania, konfabulacje)
Niepamięć wsteczna (amnezja)- wypada pewien okres przed zachorowaniem
Niepamięć następcza (amnezja)- zaburzenie zapamiętywania
Paramnezje- konfabulacje (opowiadania zapełniające luki o fantastycznych treściach, zabarwione fantazją dziecka) i pseudoreminiscencje (luki pamięciowe wypełnione zmyślonymi opowiadaniami odnoszącymi się do spraw życia codziennego a chorzy wierzą w ich realność)
Pamięć mechaniczna- tworzenie kojarzeń niezależnie od ich treści i sensu (szereg liczb, słów) ( u człowiek zdrowego- Pamięć logiczna- wytworzenie się związków służących prawidłowej i wnikliwej ocenie rzeczywistości)
Zaburzenia w sferze motoryki
Zależnie od prawidłowego funkcjonowania: układu piramidowego i pozapiramidowego oraz móżdżku, części czuciowej (analizator skórno- kinestetyczny→ dotyk i zaburzenia dotykowe) oraz ruchowej
Ogólna niezręczność
Zakłócenia motoryki manualnej
→ praksje niedokształcone
→ niski poziom czynności grafomotorycznych
→ opóźnienia w czynnościach samoobsługowych
Stany zahamowań- szczególnie w depresji- zahamowanie ruchów, mowy, zmiany emocjonalne; mowa cicha, monotonna niechętnie mówią
Osłupienie katatoniczne- najczęściej w schizofrenii o postaci katatonicznej, występuje nagle, jakby przeze zaskoczenie
Stan apatyczno-adynamiczny - zahamowania ruchowe, stereotypie ruchowe, perseweracje, apatia lub płytka głupkowata wesołość. Przy guzach mózgu w okolicy czołowej, urazach mózgu w PP.
Pobudzenie ruchowe, pobudzenie maniakalne- powolne, stopniowe pobudzania, u jego szczytu chorzy nagłe i impulsywne ruchy, groźne dla otoczenia np. szałowe podniecenie maniakalne.
W przypadku niewielkich odchyleń od normy należy interpretować je na zasadzie różnić indywidualnych między dziećmi lub o reakcjach przystosowawczych gdy powstają w sytuacjach trudnych. Przypadki, w których następuje głębszy stopień odchylenia od normy można określić jako zaburzenia w rozwoju psychoruchowym.
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA:
RODZAJ- typowe objawy, przebieg, następstwa, określona etiologia, prognoza i postępowanie terapeutyczne. Zaklasyfikowane do określonych jednostek chorobowych )(diagnoza nozologiczna)
Np: wg Zofii Szymańskiej (psychiatra): oligofrenia, infantylizm, zaburzenia psychiczne pochodzenia organicznego, psychozy, psychopatie, nerwice etc
Wg Spionek: zaburzenia motoryczne, zaburzenia procesów poznawczych, zaburzenia emocjonalno - motywacyjne, zaburzenia napędu psychoruchowego
ROZLEGŁOŚĆ - Zaburzenia motoryki i psychiki dziecka przedszkolnego (wg Spionek)
globalne(opóźnienie rozwoju, zwolnienie tempa rozwoju wszystkich funkcji w tym samym stopniu)
parcjalne, fragmentaryczne (opóźnienie rozwoju niektórych funkcji)
GŁĘBOKOŚĆ - stopień nasilenia objawów, ich częstość i uporczywość występowania, mała podatność na terapię, może to być wskaźnik liczbowy
DYNAMIKA - okres wystąpienia i czas trwania zaburzeń
Trwałe vs przejściowe
Jednorazowe vs wielokrotne
PRZYCZYNY - etiologia
Organiczne (uwarunkowane uszkodzeniami struktury CUN)
Funkcjonalne (czynnościowe- zaburzone funkcjonowanie CUN bez uszkodzeń struktury)
Endogenne vs egzogenne
Dziedziczne(genetyczne) vs nabyte w ciągu życia płodowego i po urodzeniu
OKRES UJAWNIENIA SIĘ Wrodzone vs nabyte
Modele rozwoju
Rozwój obejmuje całość procesów instrumentalnych czyli procesy poznawcze (orientacyjne i intelektualne) i wykonawcze. Rozwój psychoruchowy to natomiast proces ciągłych progresywnych zmian w którym motoryka jest ściśle powiązana z psychiką. Postępuje on od chwili urodzenia się dziecka i przechodzi przez kolejne stadia kiedy dziecko prezentuje określony poziom sprawności funkcji psychomotorycznych.
TEMPO ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO - szybkość z jaką dokonują się w organizmie i psychice dziecka różnorodne zmiany progresywne.
WR = WŻ - tempo normalne, przeciętne tempo rozwoju
WR < WŻ - opóźnione tempo, rozwój opóźniony
WR > WŻ - szybsze globalne tempo rozwoju, rozwój przyspieszony
RYTM ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO - stopień harmonii zmian progresywnych, jakie dokonują się w organizmie i psychice dziecka (w poszczególnych sferach jego rozwoju)
Nieharmonijny rytm rozwoju- poszczególne sfery rozwijają się w innym tempie
WR <= WŻ -Opóźnienie rozwoju w jednej sferze
Parcjalne, fragmentaryczne opóźnienie rozwoju
Ogóle zwolnienie tempa a niektóre funkcje upośledzone w głębszym stopniu
WR >= WŻ - przyspieszenie rozwoju w zakresie jakiejś funkcji
Parcjalne, fragmentaryczne przyspieszenie rozwoju
Ogóle przyspieszenie tempa a niektóre funkcje szczególnie rozwinięte
WR >< WŻ - różnorodne tempo rozwoju wszystkich funkcji
DYNAMIKA ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO - stopień stałości tempa rozwoju w dotychczasowym przebiegu rozwoju psychoruchowego. Zależy od działania środowiska i okresowych stanów chorobowych, które wpływają na zmiany tempa rozwoju. Możemy więc obserwować zastój w rozwoju, przyspieszenie, cofnięcie na niższy poziom, postępujące obniżenie poziomu, radykalny wzrost etc. Zmiany te mogą mieć charakter stały lub przejściowy, mogą dotyczyć tempa rozwoju wszystkich lub tylko niektórych funkcji.