OPIS PRZEDMIOTU:

1. Istota i funkcje pieniądza

• pojęcie,formy i funkcje pieniądza

• popyt i podaż pieniądza

• zasady kreacji pieniądza

2. Podstawy nauki finansów

• pojęcie i funkcje pieniądza

• zjawiska i procesy finansowe

• przepływy pieniężne

• kategorie finansowe

• teorie finansowe

3. Charakterystyka finansów publicznych

• system i struktura finansów publicznych

• budżet państwa a Skarb Państwa

• budżet a fundusze parabudżetowe

4. Procedury budżetowe

• budżety roczne i kilkuletnie programy budżetowe

• dyscyplina finansowo-budżetowa

5. Równowaga finansowo-budżetowa

• przyczyny i skutki deficytów

• pojecie i rodzaje długu publicznego

6. Wydatki publiczne

• kryteria klasyfikacji

• kierunki wydatków publicznych

7. Dochody publiczne

• elementy konstrukcji podatku

• zasady konstrukcji podatku

• uchylenie się od podatków-przyczyny i formy,raje podatkowe

FUNKCJE PIENIĄDZA

1. miernik wartości

2. środek wymiany

3. środek płatniczy

4. środek tezauryzacyjny (przechowywania bogactwa)

5. międzynarodowy środek płatniczy

SDR- międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, umowna jednostka monetarna, mająca charakter pieniądza bezgotówkowego, czyli istniejącego wyłącznie w postaci zapisów księgowych na bankowych rachunkach depozytowych.

ECU-europejska jednostka walutowa,bezgotówkowy środek przeliczeń walutowych został zastąpiony przez euro będące obecnie wspólną walutą europejską.

RUBEL TRANSFEROWY-

Formy pieniądza:

• zdawkowy-monety

• papierowy-robione w części z papieru i w części z bawełny albo w całości z bawełny.

• bankowy-pieniądz wykreowany w systemie bankowym

• elektroniczny

Pieniądz:

1. XVII w. Stan Massachusetts-prawny środek płatniczy-tytoń

2. inny środek płatniczy-skór bobrów

3. transakcje w złocie i srebrze-zakazane

4. Indianie pełnią funkcję banku centralnego

5. USA XIX w.-prawo do druku pieniądza jest prawem człowieka

6. 1912 r. W obiegu 17 000 różnych banknotów emitowanych przez 7 000 banków (5 000 fałszywych emisji)

7. przeprosiny Benjamina Franklina,bo musiał przestawić maszyny na drukowanie pieniędzy a nie gazet

8. 1913 r. powstanie banku centralnego

Formy pieniądza

• według NBP na koniec 2011 w obiegu było 4,3 mld jednogroszówek(po 112 monet na obywatela),2,18 mld dwugroszówek

• jeśli podejmiemy w banku 10 zł w jednogroszówkach,to będą one ważyły 1.64 kg, na skupie złomu zarobimy 25,42 zł

• polskie prawo nie przewiduje odpowiedzialności za niszczenie obiegowych banknotów czy monet. Takie czyny nie są penalizowane.

Problem kosztów:

• gotówka-koszty ponosi bank centralny,banki komercyjne przy jej konwojowaniu,przedsiębiorcy przy wypłacie pracownikom,sklepy odwożąc gotówkę do banku

• globalne koszty ok 1% PKB(ok.15 mld rocznie)

• pieniądz elektroniczny-koszt ponoszą konsumenci(średnia opłata 260 zł rocznie ∙ ilość rachunków-ok. 25 mln + opłaty za użytkowanie kart płatniczych).

Przykład Biedronki

• opłata za terminal intercharge-1,6%

• 1,6% obrotów to ok. 200 mln. Zł

• bardziej opłacalne konwojowanie-brak możliwości zapłaty kartą

Formy pieniądza:

Milion złotych w banknotach stuzłotowych waży 8 kg, miliard 8 ton- 2 ciężarówki.

W obiegu obecnie znajduje się ok 1 000 000 000 sztuk banknotów i ok. 13 000 000 000 sztuk monet.

Czy gotówka zniknie?

1. szara strefa

2. domy publiczne (Charles Goodhart)

3. drobne płatności

4. Skandynawia-pomysł na wyeliminowanie gotówki

Kreacje pieniądza

Ujęcie mnożnikowe

założenia:

• pomijamy stopy procentowe (ale jak je pominąć? Rola NBP-posredni wpływ na kreacje pieniądza)

• pomijamy zabezpieczenia kredytów

• banki dążą do maksymalizacji wartości poprzez m.in. Jak największa ilosc udzielanych kredytów

• banki komercyjne utrzymują rezerwe na rachunku w NBP w gotówce w wysokości 10% depozytów

• klient składa w banku gotówke w wysokości 100 jednostek (powstaje depozyt pierwotny)

bilans systemu bankowego

winien ma

rezerwa 10 100 deozyt pierwotny (wkład gotówkowy)

udzielone kredyty-90

rezerwa 9 90 depozyty pochodne

udzielone kredyty-81

Porces konczy sie gdy depozyt pierwotny w całości przekształci się w rezerwe utzrymywaną przez banki komercyjne.

Finanse

• ze średniowiecznego łacińskiego finatio,financia; oznaczał stosunki wynikające z powstawania wierzytelności i zobowiązań pieniężnych

Istota i zakres finansów

Finanse-ogół zjawisk pieniężnych powstających w zwiazku z działalnościa gospodarczą i spoleczną człoweika

Ekonomiczna treśc finansów-związek zjawisk pieniężnych ze sferą realną gospodarki.

Finanse w ujęciu podmiotowym

Instytucje finansowe:

-bankowe(w tym bank centarlny)

-pozabankowe

Instytucje finasowe (ujęcie prawne)-kategorie i instrumenty finansowe (fundusz, podatek, kredyt, dług publiczny, itp.)

Finanse w ujęciu przedmiotowym

1.Transakcje

2. Transfery

3. Pożyczki

Finanse w ujęciu funduszowym

1. Z punktu widzenia własności:

Fundusze publiczne

Fundusze publiczne

2. Z punktu widzenia zakresu

Fundusze makroekonomiczne

Fundusze mikroekonomiczne

3. Z punktu widzenia funkcji ekonomicznych podmiotów:

Fundusze państwa

Fundusze banków

Fundusze przedsiębiorstw

Fundusze towarzystw ubezpieczeniowych

Fundusze towarzystw inwestycyjnych

Funkcje finansów:

1. Funkcja dystrybucyjna (rozdzielcza), realizowana w sposób:

1. ostateczny (towar opuszcza rynek i nie jest przedmiotem dalszych transakcji)

2. transakcyjny (towar pozostaje w obrocie handlowym)

3. transferowy ( ruch pieniądza bez przepływu rzeczowego)

2.Stymulacyjna (bodźcowa)

Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych

Systematyka zjawisk finansowych:

-związane z zasobami ( pieniądz w bezruchu)

-związane ze strumieniami pieniężnymi (pieniądz w ruchu)

1.Zjawiska rynkowe (ekwiwalentne)

2.Zjawiska transferowe

3.Zjawiska kredytowe

4.Zjawwiska oszczędnościowe

Gospodarka finansowa- czynności polegające na racjonalnym uruchamianiu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu, czyli tworzeniu oszczędności z uwzględnieniem opłacalności, związanej z „unieruchomieniem” pewnego, większego lub mniejszego zasobu pieniędzy.

Czynności w sferze gospodarki finansowej:

-poprzedzające ruch pieniądza

- związane z rzeczywista realizacją operacji pieniężnych

- polegające na podejmowaniu decyzji w sferze rzeczowego oraz finansowego zarządzania przedsiębiorstwem

System finansowy : zespół norm prawnych, zasad i szeroko rozumianych instytucji, służących do wykonywania funkcji finansów i regulowania przez władze państwowe i samorządowe

Zasady: stanowią o sposobie racjonalnego postępowania, nie mającego rygoru wykonawczego.

Instytucje: to zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe rozwiązania oraz konstrukcje, służące do regulacji zjawisk finansowych.

Rodzaje dochodów budżetowych

Dochody publiczne- świadczenia pieniężne ustanawiane przez organ władzy publicznej, pobieranie i gromadzenie przez administrację publiczną na rachunku właściwych budżetów lub publicznych funduszy celowych, z których dokonuję się wydatków publicznych.

Pojęcie podatku

1.Podatek jest świadczeniem pieniężnym, ustanowionym na rzecz przedmiotu prawa publicznego (państwa lub JST), jednostronnie przez ten podmiot ustalonym, o charakterze ogólnym, zasadniczym, bezzwrotnym, przymusowym i nieodpłatnym.

2.Podatek to publiczno-prawne, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej

Cechy stałe podatku:

1. Jest pobierany w pieniądzu

2. Jest świadczeniem ustanowionym jednostronnie: pobierany na postawie władczej, jednostronnej decyzji podmiotu ustanawiającego podatek, a postępowanie zmierzające do wymiaru podatku podlega przepisom ordynacji podatkowej i KPA, a nie kodeksu cywilnego

3. Jest świadczeniem ogólnym: jego konstrukcja jest taka, że zasady ustalania i poboru odnoszą się do każdego przedmiotu, który spełnia warunki określone w prawie podatkowym

4. Jest świadczeniem zasadniczym: podstawowym celem podatku jest cel fiskalny

5. Jest bezzwrotny: pobrany zgodnie z prawem nie podlega zwrotowi

6. Jest nieodpłatny: podmiot uiszczający podatek nie otrzymuje żadnego świadczenia zwrotnego

7. Jest świadczeniem przymusowym: w przypadku, gdy podatek nie jest uiszczany dobrowolnie, można go pobrać w sposób przymusowy, w drodze egzekucji administracyjnej

Cechy zmienne podatku

Podmiot podatku: ten, kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz oraz ten, kto jest zobowiązany do jego zapłacenia.

Podmiot czynny: podmiot, który pobiera podatek lub dla którego podatek jest pobierany.

Podmiot bierny: osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej zobowiązania do uiszczenia podatku

Podmiot bierny= Podatnik

Podatnik formalny: ten, kto jest formalnie zobowiązany do zapłacenia podatku.

Podatnik rzeczywisty: ten, kto ponosi ekonomiczny ciężar podatku.

Rozszczepienie osoby podatnika: formalnego i rzeczywistego następuje w przypadku:

• Opodatkowania pośredniego

• Przeczuwalności podatków (w przód lub w tył)

15.05.2013

Egzamin: 11.06 18.00 c9

wydatki budżetowe:

są to wydatki ponoszone na realizację zadan pubilcznych, dokonywane w celu zaspokajania potrzeb zbiorowych

do wydatków budzetowych należą:

• środki przeznaczone na dotacje i subwencje(ma charakter podmiotowy i ogólny- nie wskazuje się celu na jaki ma być wydatek)

• środki niezbedne do biezacego funkcjonowania jednostek budżetowych

• środki służące realizacji innych świadczeń na rzecz osób fizycznych

Wydatki majątkowe:

wydatki na inwestycje finansowe (zwiazane z zakupem i objęciem akcji oraz wnoszeniem wkładów so spółek prawa handlowego) i inwestycje rzeczowe (inwestycje państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztó realizacji inwestycji).

Deficyt budżetowy:

Jest sytuacją w której w okreslonym czasie wydatki sa wyższe od dochodów.

Deficyt kasowy dotyczy wydatków i dochodów okresu.

Deficyt memorialowy- uwzglednia zobowiązania i nalezności przechodzace na nastepny rok fiskalny.

Deficyt ekonomiczny- deficyt budżetowy pomniejszony o transfert z sektora budżetowego do sektora prywatnych funduszy emerytalnych.

Saldo sektora finansów publicznych - dodatnia różnica między dochodami publicznymi powiększonymi o środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi, a wydatkami publicznymi, ustalone dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów ??

Dług publiczny:

Dług publiczny - zobowiązania finansowe władz publicznych (państwowych i samorządowych) oraz innych związków i instytucji publicznoprawnych, powstałe przede wszystkim z tytułu kredytów i pożyczek zaciąganych u różnych podmiotów krajowych oraz zagranicznych.

Dług publiczny - klasyfikacja:

1. Kryterium czasu:

• dług publiczny bieżący (płynny) - zobowiązania władz publicznych z zapadalnością przypadającego w danym roku.

• dług publiczny fundowany - długoterminowe zobowiązania władz publicznych powstałe na skutek pożyczek na finansowanie budowy obiektów uzyteczności publicznej.

2. Kryteriumzabezpieczenia długu:

- dług publiczny reproduktywny- zadłuzenie władz publicznych,które znajduje pelne pokrycie w ich aktywach rzeczowych

-dług publicznh martwy- zadłużenie władz publicznych,któremu nie odpowiadaja żadne aktywa rzeczowe

3. Kryterium rodzaju wladz publicznych które zaciagnęły dług

- dług rzadowy

-dług władz samorządowych

4. kryterium wpływ długu na gospodarkę,bilans płatniczy,koszty obsługi itp.

-dług publiczny krajowy

-dług publiczny zagraniczny(największe zobowiązania w latach 1991-98 w stosunku do kraów zrzeszonych w Klubie Paryskim)

5. Kryterium metody obsługi długu

dług publiczny umarzany(amortyzowany)-zobowiazanie podstawowe oraz odsetki

-dług publiczny wieczny (rentowy)- tylko odsetki

Instrumenty zaciagania długu publicznego:

1. kredyty w bankach komercyjnych lub w instytucjach miedzynarodowych

2. pozyczki

- bony skarbowe

- obligacje Skarbu Państwa

Granice długu publicznego

Zgodnie z azapisem Konstytucji (art 216 pkt 5) dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 (60%) wartosci rocznego PKB.

Przekroczenie limitu 3/5 powinno powodować podanie sie Rady Ministrów do dymisji i pociągniecie jej członków do odpowiedzialnosci przezd Trybunałem Stanu.

Finanse lokalne:

Poczatek (reaktywacja) funkcjonowania samorządu w Polscxe 27 maja 1990 (wejscie w życie ustawy z 8 marca 1990)

Na mocy tej ustawy samorząd miał charakter jednostopniowy.

1 stycznia 1999 roku- dalsze reformy ecentralizacyjne, w yniku których wyodrębnionych zostało:

• 16 wspólnot regionalnych (samorzady wojewódzkie)

• 316 powiatów ziemskich

• 65 miast na prawach powiatu

• 2489 wspólnot gminnych

w gminie nie ma zarządu

powiat ma zarząd

wejewództwo chuj wie

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

Systemy emerytalne można podzielić na:

1. Repatrycyjne, oparte na zasadzie solidarnoścci społecznej i umowie pokoleniowej. Składniki zbierane od pracujących są przekazywane na wypłatę świadczeń dla emerytów. Don wad nalezy wrażliwośc na zjawisko starzenia się społeczeństwa, brak odporności na naciski polityczne. Do zalet zaś wysoka odpornośc na kryzysy na rynkach kapitałowych, inflację itp.

2. Kapitałowe, w których każdy posiada wlasne konto w instytucji finansowej, na które przekazywane są składniki, każdy więc oszczędza na swoje świadczenia

3. Mieszane łączące w sobie elementy obydwyu.

Ubezpieczenia społeczne:

zjawiska	System repartycyjny	System Kapitałowy
Starzenie się społeczeństwa	wrażliwy	odporny
Wzrost bezrobocia
Spadek produkcji lub poziomu płac
Kryzysy i naciki polityczne
Kryzysyu finansowe
Utzymująca się wysoka inflacja

---