PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - Zajmuje się naukowym badaniem
sposobu, w jaki rzeczywista bądź wyobrażona obecność innych ludzi
wywiera wpływ na ludzkie myślenie, odczuwanie i zachowanie
Bada procesy psychologiczne pojawiające się, gdy ludzie przebywają ze sobą, co powoduje, że stają się podatni na wpływ społeczny . Bada właściwości, które powodują, że jednostki są unikatowe i różnią się od siebie.
GŁÓWNYM PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWAŃ PSYCHOLOGII
SPOŁECZNEJ JEST:
.. Wyjaśnianie zachowań jednostki w kontekście społecznym;
.. Wpływ różnych sytuacji zależy nie tyle od cech
obiektywnych, co od sposobu ich spostrzegania, interpretacji
SCHEMATY POZNAWCZE - rozumiane jako organizacje naszych
uprzednich doświadczeń z jakimś rodzajem zdarzeń, osób czy obiektów
(Bartlett, 1932)
SKRYPTY - to umysłowe reprezentacje zdarzeń, działań lub ich ciągów,
takich jak egzamin, wizyta towarzyska
Skrypt zawiera informacje o typowych elementach i okolicznościach
charakterystycznych dla danego zdarzenia:
- scenki (zdarzenia i działania) i ich kolejność;
- aktorzy, czyli uczestnicy scenek;
- rekwizyty, czyli typowe obiekty występujące w scenkach;
- warunki uruchamiające całą sekwencję;
- ostateczne rezultaty danej sekwencji (Schank i Abelson, 1977).
SCHEMATY OSÓB - reprezentacje ludzi, zarówno konkretnych osób, jak
i różnych ich kategorii.
- Stereotyp - to uogólniona reprezentacja grupy osób wyodrębnionej ze względu na jakąś łatwo zauważalną cechę, określającą społeczną tożsamość członków danej grupy (płeć, narodowość, wiek)
- Schemat roli społecznej jest to zbiór oczekiwań co do zachowań odpowiednich czy typowych dla osoby zajmującej jakąś pozycję społeczną (schemat nauczyciela, studenta, lekarza, matki, syna, itp.)
SCHEMATY CECH - nie odzwierciedlają ani „całych” zdarzeń, lecz jedynie pewne rodzaje ich zmienności (np. inteligencja, uczciwość, itp.).
HEURYSTYKI WYDAWANIA SĄDÓW
Heurystyki wydawania sądów - uproszczone reguły wnioskowania, którymi posługują się ludzie, by wydawać sady w sposób szybki i efektywny.
.. Heurystyka dostępności
- Nieformalna reguła umysłowa, na mocy, której ludzie wydają sąd, kierując się tym, jak łatwo mogą coś przywołać do świadomości.
- Powoduje przecenianie informacji świeżych, konkretnych,
wyrazistych.
- Eksperyment Hornsteina i jego współpracowników (1975)
.. Heurystyka reprezentatywności
- uproszczona metoda wnioskowania polegająca na tym, że klasyfikacja czegoś dokonuje się na podstawie stopnia podobieństwa do przypadku typowego
- Informacja o proporcji podstawowej - informacja o częstości występowania w populacji różnych kategorii.
- Jeżeli ludzie dysponują informacją opisową i informacją o proporcji podstawowej, które są sprzeczne, kierują się myśleniem heurystycznym opartym na informacji opisowej.
.. Heurystyka zakotwiczenia/dostosowania
- uproszczona metoda wnioskowania, która polega na posłużeniu jakąś liczbą czy wartością jako punktem wyjściowym i się następnie sformułowaniu odpowiedzi na pytanie przez zmodyfikowanie tej wartości stanowiącej zakotwiczenie.
- Ludzie często nie modyfikują jej w stopniu wystarczającym,
nawet wiedząc, że jest ona nieprawdziwa.
POSŁUGIWANIE SIĘ UPROSZCZONYMI METODAMI MYŚLOWYMI
W WYDAWANIU SĄDÓW SPOŁECZNYCH
1. Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych
a. dokonujemy uogólnień z małych prób na populację, nawet jeśli wiemy, że są tendencyjne bądź nietypowe - eksperyment Hanilla, Wilsona i Nisbetta (1980)
b. w życiu codziennym ludzie nie starają się dobierać prób reprezentatywnych - często nawet celowo dobieramy je tak, aby były pod pewnymi względami tendencyjne
c. uogólnienia mogą dotyczyć nas samych, jak i innych ludzi - eksperyment Jones, Rhodewalt, Berglas i Skelton (1981)
2. Szacowanie współzmienności - określanie związku pomiędzy zmiennymi
a. ocenianie, w jakim stopniu dwie zmienne są skorelowane, tzn. jak na podstawie jednej zmiennej możemy przewidywać drugą.
b. Bez rozumienia współzmienności, nie mając wiedzy, z jaką trafnością możemy przewidywać jedną zmienną na podstawie drugiej, żylibyśmy w świecie nieprzewidywalnym, gdzie wszystkie przyszłe zdarzenia byłyby nieoczekiwane i zaskakujące.
c. Ludzie mają całkiem dobrą zdolność wykrywania współzmienności, dodatkowo nasza kultura wyposaża nas w gotowe schematy i oczekiwania dotyczące wielu z nich.
d. Ludzie poszukując dowodów na istnienie zależności, faktycznie je dostrzegają
e. Przyswojone schematy mogą zdominować oceny współzmienności prowadząc do korelacji pozornych, czyli przekonania, że dwie zmienne są skorelowane, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest (Eksperyment Chapman i Chapman, 1967).
b.Efekt częstości kontaktów: im częściej widzimy i kontaktujemy się z drugą osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie on naszym przyjacielem (zachowaniu ludzi w ujawnia się w każdym wieku)
Częstość kontaktów zależy nie tylko od rzeczywistej odległości fizycznej, ale także od odległości psychologicznej (funkcjonalnej), wynikającej z określonych elementów rzeczywistości, które zwiększają prawdopodobieństwo, że niektórzy ludzie będą kontaktować się ze sobą nawzajem
ii) Efekt częstości kontaktów powstaje także jako konsekwencja efektu czystej ekspozycji
c. Efekt czystej ekspozycji: im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję bodźca, tym bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić - jedynie w przypadku osób, które zachowują się w sposób niesympatyczny czy niegrzeczny, częstsze kontakty prowadzą do większej niechęci
1. Trójczynnikowa koncepcja miłości (Robert Sternberg 1986; 1988)
-zgodnie z nią miłość to stan składający się z trzech podstawowych elementów:
a. uczucie bliskości - to uczucie związku z drugą osobą
b. namiętność - najbardziej gorący czynnik, wyraża się stopniem pobudzenia wobec partnera (także pobudzenie seksualne)
c. zaangażowanie - definiowane na poziomie decyzji krótkoterminowej (znaczy, że kochamy partnera) i długoterminowej (chcemy podtrzymać tę miłość i wierność)
- Postawa - trwała ocena - pozytywna lub negatywna - ludzi, obiektów i idei.
- Na postawę składają się różne komponenty:
o emocjonalny - reakcje emocjonalne wobec przedmiotu postawy
o poznawczy - myśli i przekonania o przedmiocie postawy
o behawioralny - działania (zachowanie) wobec przedmiotu postawy
Zmienianie postaw poprzez zmianę zachowania
- Dysonans poznawczy - niezgodność między dwoma elementami poznawczymi (dokładniej niezgodność między działaniem lub elementami poznawczymi a wyobrażeniem samego siebie)
- Rodzaje uzasadniania działań niezgodnych z obrazem siebie: o uzasadnienie zewnętrzne - odwołanie do czynników zewnętrznych o uzasadnienie wewnętrzne - zmniejszenie rozbieżności między elementami poznawczymi
- Zjawisko obrony poglądu sprzecznego z postawą - jeśli osoba wyraża publicznie opinię sprzeczną z osobistą postawą przy minimalnym zewnętrznym uzasadnieniu, istnieje duże
prawdopodobieństwo zmiany postawy osobistej w kierunku wyrażonej publicznie opinii.
Komunikaty perswazyjne i zmiana postaw
1. Komunikat perswazyjny - komunikat przekonujący do zajęcia określonego
stanowiska w danej sprawie.
2. Model wypracowania prawdopodobieństw (Petty, Cacioppo) - teoria, w której zakłada się, że istnieją dwa sposoby zmiany postaw za pośrednictwem komunikatów perswazyjnych:
o strategia centralna - pojawia się gdy ludzie mają motywację i zdolność do skupienia uwagi na argumentach zawartych w komunikacie
o strategia peryferyczna - pojawia się gdy ludzie nie skupiają uwagi na argumentach, lecz są pod wpływem charakterystyk powierzchownych
3. Znaczenie osobiste - stopień w jakim dana sprawa ma istotne konsekwencje dla samopoczucia ludzi.
o im większe osobiste znaczenie sprawy, tym większa koncentracja uwagi na argumentach zawartych w komunikacie (skłonność do wyboru strategii centralnej)
4. Zdolność do skupienia uwagi na argumentach - spada, gdy występują czynniki zakłócające (hałas, komentarze innych, uczucie zmęczenia itp.) albo gdy trudno jest rozstrzygnąć które z argumentów są najbardziej merytoryczne
5. Jak osiągnąć długotrwałą zmianę postawy - stosując strategię centralną [badania Shelly Chaiken] - aby ludzie rozważyli argumenty, trzeba najpierw skupić ich uwagę; jednym ze sposobów jest wywołanie strachu.
6. Komunikaty wywołujące strach - skuteczne gdy po wzbudzeniu strachu przekona się odbiorców, że skoncentrowanie się na treści komunikatu pomoże im ten strach zredukować