Polityka fiskalna
Wymień i omów funkcje podatków.
- Funkcje podatków:
*fiskalna - jest głównym źródłem dochodów budżetu państwa, gwarantuje finansowanie wydatków publicznych. Jest to najstarsza funkcja podatków. Dzięki podatkom możliwe jest utrzymanie i budowa dróg, bezpłatne szkolnictwo, utrzymanie policji, straży pożarnej oraz zapewnienie wielu innych ważnych potrzeb obywateli.
*redystrybucyjna - jest instrumentem przesuwania dochodów pomiędzy różnymi grupami społecznymi. Jeżeli ktoś zarabia więcej, to na ogół płaci większe podatki. W ten sposób podatki zmniejszają różnicę pomiędzy dochodami najuboższych i najzamożniejszych obywateli.
*stymulująca - jest wykorzystywana przez państwo jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych w celu zsynchronizowania ich z założeniami polityki gospodarczej i społecznej prowadzonej przez państwo. Dzięki zmniejszaniu podatków dla niektórych firm (np. dla firm zagranicznych lub dla firm działających na obszarach zagrożonych największym bezrobociem) Państwo może wpływać na wzrost gospodarczy.
*motywacyjna- polega na ukierunkowaniu działalności podmiotów gospodarczych zgodnie ze strategią rozwoju przyjętą przez kraj (ulgi, zniżki).
*informacyjna- polega na tym, że realizacja wpływów podatkowych ogółem lub z określonego podatku dostarcza informacji o prawidłowościach bądź nieprawidłowościach przebiegu procesów gospodarczych.
Omów krzywą Laffera i wnioski z niej płynące.
- Krzywa Laffera - koncepcja teoretyczna, która za pomocą krzywej ilustruje zależność między stawką opodatkowania a dochodami budżetowymi państwa z tytułu podatków. Wzrost stopy opodatkowania początkowo skutkuje wzrostem wpływów budżetowych z podatków, ale po przekroczeniu pewnego poziomu wpływy te spadają. Podstawową przesłanką dla polityki fiskalnej państwa formułowaną na podstawie krzywej Laffera jest możliwość (przy określonych warunkach) zwiększenia wpływów podatkowych poprzez obniżenie stopy opodatkowania.
Wyjaśnij wpływ podatków na gospodarkę, w tym ich wysokość na rozwój gospodarczy.
- Podatki są narzędziem, które służy do gromadzenia przez państwo środków zasilających dochody budżetowe, niezbędnych do finansowania jego zadań. Obecnie podatki wykorzystywane są również do realizacji zadań o charakterze nie tylko fiskalnym, ale także gospodarczym, społecznym czy politycznym, Podatki stanowią istotny element systemu finansowego państwa. Ekonomiści spierają sie nad kwestią czy wysokość opodatkowania ma znaczenie. Pierwsza teoria głosi, ze niskie podatki sprzyjają wzrostowi gospodarczemu, dlatego opłacalne jest obniżanie stawek podatkowych. Mniejsze dochody budżetowe, jak twierdza zwolennicy tego rozwiązania po jakimś czasie powinny zostać zrekompensowane przez pobudzenie wzrostu produkcji sprzedaży i zatrudnienia. Przeciwnicy niskich podatków twierdzą, ze brak sfinansowania przez budżet szeregu dziedzin pogorszy warunki funkcjonowania przedsiębiorstw i pośrednio będzie hamowało rozwój gospodarki narodowej.
Omów mechanizm naliczania podatku progresywnego, regresywnego oraz proporcjonalnego.
- Podatek progresywny - jest metodą obliczania wymiaru podatku, w myśl której wysokość należnego podatku rośnie szybciej niż proporcjonalnie w stosunku do wielkości podstawy opodatkowania. Przy progresywnym systemie opodatkowania stawka opodatkowania (procent płaconego podatku) rośnie wraz ze wzrostem dochodu podatnika. Oznacza to, że podatnik o wyższych dochodach będzie odprowadzał większą część swojego dochodu w formie podatku, niż podatnik o niższym dochodzie. Stanowi to wyraźną różnicę w stosunku do podatku liniowego, gdzie każdy podatnik płaci taką samą część swoich dochodów w formie podatku (np. 19%). Niemal we wszystkich progresywnych skalach podatkowych efektywna stopa opodatkowania (stosunek kwoty ostatecznie należnego podatku do wartości podstawy opodatkowania) jest określana nominalnie dla pewnych przedziałów wartości podstawy. Graniczne kwoty tych przedziałów nazywa się progami podatkowymi. Jeżeli dochód podatnika w danym roku podatkowym przekroczy wartość któregoś progu dochodowego, to nadwyżka dochodu nad wartością progu podlega opodatkowaniu w oparciu o wyższą stawkę opodatkowania.
- Podatek liniowy (również: podatek płaski) jest metodą obliczania wymiaru podatku, w myśl której wysokość należnego podatku jest wprost proporcjonalna do wielkości podstawy opodatkowania. Koncepcja podatku liniowego jest formułowana najczęściej w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych lub podatku dochodowego od osób prawnych. W takim przypadku wymiar podatku liniowego jest obliczany w oparciu o jedną stawkę opodatkowania, co oznacza, że wszyscy podatnicy płacą taką samą część (np. 19%) swoich dochodów w formie podatku. W węższym znaczeniu podatek liniowy to wyłącznie brak progresji podatkowej, a więc wzrostu stawki podatkowej wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. W takim sensie liniowa metoda obliczania wymiaru podatku może współistnieć w jednym systemie podatkowym obok kwoty wolnej od podatku oraz ulg podatkowych.
W szerszym znaczeniu podatek liniowy oznacza uproszczenie systemu podatku dochodowego, w tym zniesienie kwoty wolnej od podatku oraz ulg podatkowych. Wówczas całość wymiaru podatku zależy wyłącznie od jednej stawki opodatkowania oraz wielkości podstawy opodatkowania (np. dochodu). Jest to najbardziej klasyczne ujęcie podatku liniowego. W tym ujęciu funkcja wartości należnego podatku od wartości dochodu jest funkcją liniową dla dochodu większego od 0.
- Podatek regresywny - jest metodą obliczania wymiaru podatku, według której w miarę wzrostu dochodów stawki podatkowe maleją. Stanowi przeciwieństwo podatku progresywnego.
Czym się różni szafa strefa od czarnej strefy?
-
Wskaż i omów wady i zalety podatku proporcjonalnego (liniowego).
-
Wskaż i omów wady i zalety podatku progresywnego.
- ZA:
1) progresja podatkowa obowiązuje w większości cywilizowanych państw
2) system podatkowy powinien służyć nie tylko gromadzeniu przez państwo środków finansowych, lecz także redystrybucji dochodu narodowego,
3) podatek progresywny jest bardziej sprawiedliwy od liniowego, a jeżeli nawet progresja sama w sobie w odniesieniu jedynie do podatku dochodowego jest niesprawiedliwa, to wyrównuje jeszcze większą niesprawiedliwość, jaką jest, niekorzystne dla najuboższych, proporcjonalne opodatkowanie wydatków,
4) niezależnie od idei sprawiedliwości, za progresywnym opodatkowaniem dochodu przemawia teoria malejącej użyteczności krańcowej dochodów, teoria zdolności płatniczej i teoria równej ofiary,
5) na liniowym opodatkowaniu dochodów najbardziej korzystają najbogatsi,
6) za progresywnym opodatkowaniem opowiada się większość społeczeństwa.
Argumenty 2,3 i 4 mają charakter aksjologiczny, w związku z czym, nie można ocenić ich jako prawdę lub fałsz w sensie logicznym. Jedynie argumenty 1, 5 i 6 są w ogóle weryfikowalne. Tylko argument pierwszy z pośród wszystkich wymienionych jest prawdziwy. Argument 5 jest, w świetle amerykańskich doświadczeń historycznych, ewidentnie nieprawdziwy. Natomiast argument 6 jeszcze kilka lat temu wydawał się prawdziwy, ale z uwagi na zwiększającą się z badania na badanie liczbę zwolenników proporcjonalności opodatkowania i on okazuje się dziś już nie do końca prawdziwy.
- PRZECIW:
1). po pierwsze podatek oparty na progresji, zawierający liczne ulgi jest skomplikowany, co wiąże się z zatrudnieniem specjalistów dla jego stosowania. Kontrole poprawności są długotrwałe i prowadzone przez urzędy skarbowe, przez co są niezwykle kosztowne. Podatnicy szukają licznych rozwiązań w celach "zaoszczędzenia" kosztem innych podatników. Skomplikowany system podatkowy sprawia, że "niektórzy czerpią korzyści bez ponoszenia kosztów, podczas gdy inni ponoszą koszty bez odnoszenia korzyści".
2). po drugie system ten jest niezrozumiały. Większość przepisów jest bardzo skomplikowana i trudna do zrozumienia, również przez kwalifikowanych specjalistów. W różnych izbach skarbowych podejmowane są różne decyzje w tych samych sprawach, a jeden przypis jest interpretowany na kilka zupełnie różniących sie sposobów.
3. po trzecie progresywny podatek dochodowy jest nieefektywny i niewydajny, gdyż jest bardzo kosztowny. Nie spełnia swojej funkcji w odpowiedni sposób. Ulgi podatkowe są nie uczciwie wykorzystywane a progresja podatkowa jest iluzją- bogatsi korzystają z ulg i płacą mniejszy procent swojego dochodu od biedniejszych.
4). po czwarte progresywnie opodatkowane są w Polsce jedynie wynagrodzenia ze stosunku pracy. Znaczący odsetek podatników znajdujących się w drugim i trzecim progu skali podatkowej to pracownicy sfery budżetowej. W związku z tym średnie wynagrodzenie brutto w sektorze publicznym jest wyższe niż w sektorze prywatnym.
W jakim kraju UE obowiązuje obecnie podatek liniowy w czystej formie?
Jakie podatki podlegają harmonizacji w krajach UE?
Jaka wspólnotowa zasada harmonizacji dotyczy stawki podstawowej VAT?
Jakie wspólnotowe zasady harmonizacji dotyczą stawki obniżonej VAT?
Jaka wspólnotowa zasada harmonizacji dotyczy stawki zerowej VAT?
Jakie stawki podatku VAT występują w Polsce? Czy wszystkie są zgodnie z zasadami harmonizacji?
W jakich krajach UE stawka podstawowa VAT jest najniższa, a w jakich najwyższa?
-
Polityka budżetowa
Omów organizację procesu budżetowego w Polsce i uprawnienia odpowiedzialnych instytucji.
- Etap 1: Planowanie - Rada Ministrów:
MF opracowuje założenia:
* przygotowuje prognozy dochodów
* określa ogólne wytyczne budżetowe
* ustala proponowany poziom deficytu
* opracowuje prognozy tzw. „sztywnych” wydatków
MF zwraca się do resortów z zapytaniem o potrzeby finansowe
MF negocjuje z resortami
MF za aprobatą RM przygotowuje projekt
Rządowy projekt przesyłany jest do parlamentu
- Etap 2: Uchwalanie - Parlament, Prezydent:
*RM przedkłada Sejmowi projekt na 3 m-ce przed rokiem budżetowym
* Ekspose budżetowe (premier lub MF)
* Parlament ma 4 m-ce na przyjęcie budżetu (trzy czytania)
* Parlament:
a).nie może zmienić wysokości deficytu budżetowego
b).może proponować zmiany w strukturze wydatków
*Sejm może zwiększyć wydatki jeśli zapewni wzrost analogicznych dochodów
* Senat może proponować zmiany, ale Sejm musi je zatwierdzić
*Prezydent musi podpisać ustawę budżetową !!!!
* Może (ale nie musi) rozwiązać Parlament, jeśli ten nie przyjmie budżetu do 4 miesięcy od jego otrzymania
- Etap 3: Wykonanie - Rada ministrów
[Gdy budżet nie zostanie ucha wolny następuje prorogacja budżetowa lub prowizorium]
Omów konstytucyjną regułę ograniczająca poziom zadłużenia w Polsce oraz progi ostrożnościowe i zasady postępowania.
- Polska jest jedynym krajem UE posiadającym konstytucyjną regułę ograniczająca poziom zadłużenia (dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 czyli 60% PKB).
Konstytucja RP (art. 216 ust. 5): „Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa”
Omów na czym polega procedura nadmiernego deficytu KE przeciwko państwu członkowskiemu. Kiedy zostaje wszczęta?
Omów wpływ struktury wydatków na deficyt.
Omów wpływ deficyty na gospodarkę (podatki, nierówności dochodowe, inwestycje przedsiębiorstw, współpracę gospodarczą z zagranicą)