stawie oceny ich rozwoju poznawczego. Zachodzi tutaj wyraźna rozbieżność między potencjalnymi możliwościami dziecka a jego osiągnięciami szkolnymi. Dla tego typu specyficznych zaburzeń czytania u dzieci o prawidłowym roz­woju intelektualnym M. Rutter i W. Yule (1975) proponują określenie „specy­ficzne upośledzenie czytania" (specific reading retardation). W przypadku tych zaburzeń przyczyna dotyczy bowiem specyficznych procesów psychicznych za­angażowanych w czynność czytania.

Kolejne ważne rozróżnienie związane jest z pojmowaniem czytania przed­stawionym w rozdziale pierwszym, jako czynności złożonej, polegającej na dekodowaniu i rozumieniu tekstu. Rozróżnienie to dotyczy zatem zaburzeń de-kodowania tekstu oraz zaburzeń rozumienia, przy ewentualnym poprawnym dekodowaniu. Odzwierciedlenie tego rozumienia można także spotkać w lite­raturze przedmiotu. I tak na przykład W. Cromer (1970) podzielił osoby ze specyficznymi zaburzeniami czytania na dwie grupy:

a) grupę różnicy — „difference poor readers", przedstawiciele tej grupy czytają prawidłowo pojedyncze wyrazy, ale nie są w stanie adekwatnie zrozu­mieć treści tekstu,

b) grupę deficytu — „deficit poor readers", u jej przedstawicieli osłabieniu uległa sprawność identyfikacji pojedynczych wyrazów, a z tego powodu także zdolność rozumienia treści tekstu jako całości.

M. Snowling (1987) dla zaburzeń czytania na poziomie wyrazu głównie o charakterze fonetyczno-fonologicznym rezerwuje nazwę „dysleksja", a dla trudności z adekwatnym rozumieniem czytanej treści proponuje termin „hiper-leksja". Podobnego rozróżnienia, przy użyciu tych samych terminów, dokonuje The National Institute of Child Health and Human Development (1982) w Sta­nach Zjednoczonych.

Analogicznego podziału trudności w czytaniu na zaburzenia w dekodowaniu i rozumieniu tekstu dokonuje także A. Jorm (1985), odrzucając terminy dys­leksja i hiperleksja ze względu na ich medyczny charakter, implikujący głów­nie biologiczne podłoże obserwowanych trudności. Dla zachowania tego istot­nego rozróżnienia A. Jorm zaleca stosowanie terminu M. Ruttera i W. Yule'a — specyficzne upośledzenie czytania (wspomnianego wcześniej) dla trudności w dekodowaniu, a dla problemów z rozumieniem tekstu wprowadza termin — trudności w czytaniu ze zrozumieniem (comprehension reading disabilities).

Podsumowując powyższe rozważania, należy zatem podzielić specyficzne rozwojowe zaburzenia czytania na zaburzenia dekodowania i zaburzenia ro­zumienia. Ogólny schemat podziału zaburzeń czytania przedstawia rycina 6, zaś porównanie symptomów rodzajów specyficznych rozwojowych zaburzeń czytania zaprezentowano w tabeli 3.

Podział zaburzeń czytania na zaburzenia dekodowania i rozumienia ma charakter objawowy i odnosi się do stwierdzonych przejawów trudności. Nie-

51

---