ETAPY POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO Sformułowanie problematyki badawczej Sformułowanie hipotez Wyłonienie i zdefiniowanie zmiennych Dobieranie wskaźników Dobieranie metod i konstruowanie narzędzi Przeprowadzenie badań Opracowanie wyników Analiza i interpretacja wyników METODOLOGIA NAUK- metanauka- nauka o nauce, rozwijana w powiązaniu z logiką, teoria poznania, filozofią nauki, naukoznawstwem, historia nauki, psychologia nauki, socjologia nauki. Jest nauką o sposobach prowadzenia działalności naukowej w 3 obszarach: badań naukowych, tworzenia systemów naukowych, ujmowaniu osiągnięć nauki w formie mówionej, pisanej, obrazowej. METODOLOGIA PEDAGOGIKI- jest nauka o sposobach prowadzenia działalności naukowej w następujących dziedzinach uprawianej pedagogiki: ustalenie cech podstawowych statusu naukowego pedagogiki jako nauki, prowadzenie badań pedagogicznych, tworzenie systemów naukowych pedagogiki, ujmowanie osiągnięc pedagogiki w formie pisanej, mówionej, obrazowej. METODOLOGIA BADAN PEDAGOGICZNYCH- jest dyscyplina traktującą o sposobach rozwiazywania badanych problemów badawczych. METODY BADAN PEDAGOGICZNYCH- zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących postępowanie badacza zmierzające do rozwiązania określonego problemu naukowego. BADANIA PEDAGOGICZNE- zespoły planowanych i systematycznych działań służących gromadzeniu, analizowaniu i interpretowaniu danych niezbędnych do rozwiązania problemów dotyczących faktów, zjawisk, procesów z dziedziny wychowania, kształcenia i samokształcenia człowieka. EMPIRYCZNE BADANIA ILOŚCIOWE: Model jak w naukach przyrodniczych Celem jest opis i wyjaśnienie zjawisk i probl. Weryfikacja hipotez i twierdzeń Uzyskiwanie danych liczbowych Jest jedna rzeczywistość Badacz jest zewnętrznym obserwatorem Obiektywizm poznawczy Stałe reguły i powtarzalne schematy Neutralność aksjologiczna Generalizowanie i uogólnianie Operacjonalizacja problemów badawczych Wysoka standaryzacja technik i narzedzi Metody: obserwacja, skalowanie, wywiad skat, ankieta, test, socjometria, analiza dok. Zalety: powtarzalność, porównywalność, mierzalność, anonimowość, obiektywizm, możliwość uogólniania. Wady: pośredniość, brak indywidualizowa., powierzchowność, wnioskowanie o całości na podstawie wyników grupy. EMPIRYCZNE BADANIA JAKOŚCIOWE: Model nauk humanistycznych Rozumienie i interpretacja badanych zjawis. Badacz jest wewnątrz badanego środ. Wartościowanie rzeczywistości Wiedza jest odkrywana i konstruowana Nie można uogólniać Analizowana jest indywidualność Empatia, introspekcja, subiektywizm Metody: obserwacja uczestnicząca, wywiad swobodny, analiza dok. osobistych, biograficzna, badanie w działaniu Zalety: podmiotowe traktowanie, bezpośredni kontakt, szczegółowość, indywidualne podejście, pozwala zrozumieć świat wewnętrzny badanego Wady: ograniczona liczba badanych, nie można generalizować, subiektywizm poznania, krótkoterminowe, niesprawdzalne, niepowtarzalne, wyniki trudne do ustrukturalizowania. PROBLEM BADAWCZY- to pytanie lub zespół pytań na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie(Nowak). To pytanie o naturę badanego zjawiska, o istote związków między zdarzeniami i cechami procesów, cechami zjawisk(Pilch, Bauman). PYTANIA ROZSTRZYGNIĘCIA- rozpoczynają się od „czy”, można odpowiedzieć tylko tak, lub nie. Jest to pytanie filtrujące w ankietach. PYTANIA DOPEŁNIENIA- rozpoczynaja się od: „jaki”, „na skutek czego”, „ile”, „jak silnie”, „jak często”, „w jaki sposób”. PYTANIA PROBLEMOWE- „dlaczego”, „po co”, „w jakim celu”, „kiedy”, „gdzie”. Jest to rodzaj pytań dopełnienia które mogą mieć charakter otwarty bądź zamknięty. Problemy główne w badaniach pedagogicznych powinny być formułowane w postaci pytań dopełnienia. Badacz przystępując do badania jakiegoś zjawiska ma przeświadczenie że ono istnieje. Interesują go określone właściwości, przyczyny, skutki, uwarunkowania badanych zjawisk. PODZIAŁ PROBLEMÓW BADAWCZYCH: Pr. główny- wynika z tematu pracy Pr. szczegółowe- uszczegółowienie problemu głównego Pr. wąskie- ograniczona przest. Poznawcza Pr. Szerokie- szerokie zjawisko badane na dużym terytorium Pr. Metateoretyczne, metametodologiczne Pr. Teoretyczne Pr. Prktyczne Pr. Teoretyczno-praktyczne PYTANIA O ZMIENNE- dotycza min. Własności przedmiotów, zachodzenia pewnych zjawisk, natężenia pewnych cech o charakterze ilościowym, liczby przedmiotów pewnej kategorii, liczby zdarzeń cechujących się pewna własnością. Są to więc pytania o wartości zmiennych charakteryzujących zjaiwska i przedmioty które znalazły się w polu naszego zainteresowania. Znalezienie odpowiedzi pozwala zdobyć informacje na temat faktów, zjawisk i procesów pedagogicznych. PYTANIA O RELACJE MIĘDZY ZMIENNYMI- służą określeniu tego, czy zachodzą między tymi zmiennymi które wyodrębniliśmy związki statystycznej czy przyczynowej natury. Związane to jest z określeniem istotności wpływu zmiennych niezależnych na zmienne zależne lub siły związku korelacyjnego. Dzięki rozwiązywaniu tych problemów odkrywane są prawidłowości deterministyczne oraz prawidłowości korelacyjne.

HIPOTEZA jest zdaniem wyprowadzonym z teorii, ktore odnosi sie do warunkow empirycznych pozwaljących na zweryfikowanie teorii. (rubacha) HIPOTEZA będęc zalożeniem przypuszczalnych zaleznosci, jakie zachodzą między wybranymi zmiennymi, jest w istocie propozycja odpowiedzi na pytanie zawarte w przyjętym problemie. (zaczyński) Nie wszystkie problemy badawcze (rodzaje badań), wymagają koniecznie wysuwania hipotez roboczych. hipotezy formuujemy tyko wtedy, gdy chcemy zweryfikować teorię lub jakieś twierdznie w jej obrębie, gdy w rzeczywistej sytuacji która pojawia się w świecie empirii szukamy konsekwencji twierdzenia teoretycznego. hipotezy są NIEZBĘDNE w sytuacji prowadzenia badań eksperymentalnych, weryfikacyjnych. Polegaja one na sprawdzaniu działania czynnika wprowadzonego celowo do badanego układu lub czynnika obecnego niezależnie od badacza w badanym układzie, znany jest nam tyko przedmiot badań, nie znamy jego skutków i przebiegu. Celem badań jest określenie skutków, siły, znaczenia, jakości działania wybranej zmiennej wprowadzonej eksperymentalnie. Nie ma konieczności formułowania hipotez roboczych, gdy prowadzimy badania diagnostyczne, mające na celu opis, diagnozę danego stanu rzeczy lub zdarzenia. Znamy w takich badaniach objawy, skutek, poszukujemy przyczyn, źródeł, okoliczności, uwarunkowań. RODZAJE HIPOTEZ: 1. hipotezy dotyczące zmiennych, wartości zmiennych 2. hipotezy dotyczące zależności relacji między zmiennymi a) hipotezy istotnościowe-przykładowy problem: jakie czynniki warunkują stan uczestnictwa w kulturze młodzieży liceanej? b) hipotezy dotyczące kształtu zależności zmiennej zależnej od zmienej niezależnej- przykładowy problem: jakie są związki między oglądaniem scen przemocy w przekazach telewizyjnych, a agresją młodzieży oglądającej te przekazy? hipoteza w dalszym toku postepowania badawczego może zostać poddana weryfikacji (potwierdzona, udowodniona), przez zebranie danych popierających wysuwaną zależność lub może zostać poddana fasyfikacji (obalona), przez brak wspomnianych wcześniej danych, bądź uzyskanie danych świadczących o jej fałszywości. Warunki jakie musi spełnić hipoteza, aby była sprawdzalna: 1. zawiera tyko zmienne obserwowalne (ewentualnie wskaźniki zmiennych nieobserwowalnych) 2. warunki empiryczne (rzeczywista sytuacja) do których się odnosi są możliwe do spełnienia przez badacza 3. wskaźniki zmiennych nieobserwowalnych są trafne 4. gdy będzie zawierała informację o tym, co musi się stać, aby została sfalsyfikowana, czyli uznana za nieprawdziwą ----------------------------------------------------------------------------- Każde badanie naukowe w pedagogice służy realizacji okreslonych celów i dotyczy zawSze określonych podmiotów, przedmiotów, instytucji, zjawisk czy zdarzeń odnoszących sie do procesu wychowania. Moga nimi byc : uczniowie szkół wychowankowie domów dziecka studenci nauczyciele więźniowie i.t.p. instytucje edukacyjne placówki oiekuńcze palcówki resocjalizacyjne itp wszystkie sytuacje dydaktyczno wychowawcze, sprawy organizacyjne, programowe, materialne, finansowe, prawne wszelkie procesy, czy zjawiska zwiazane z uczniami i wychowankami, ich kształceniem, pracą, postepowaniem, zachowaniem, osiągnięciami, napotykanymi trudnościami, aktywnością, aspiracjami, postawami itp. Zarówno osoby, rzeczy jak i wszelkie zdarzenia, zjawiska czy procesy interesują badającego nie w całości ich złożoności, lecz z punktu widzenia ich atrybutów, czyli właściwości często określanych jako cechy, które moga przybierać różne wartości. Jeżeli badana przez nas właściwość, cecha, atrybut może przybierać różne i conajmniej dwie wartości to możemy ją potraktować jako zmienną. ZMIENNA- jest to zbiór wartości, jakie przyjmuje dany obiekt w populacji, do której należy. Zmienne: -dychotomiczne- maja tylko dwie wartości, np. mężczyzna-kobieta -politomiczne- może przyjąc wiele wartości, np. pochodzenie -ciągłe- np. wiek, wzrost -skokowe- wyrażana w liczbach całkowitych, nie ma nic pomiędzy -jakościowe- istnieją nie wyrażane w liczbach -ilościowe- dają się wyrazić w liczbach -zależne-(Y) zmienna którą badacz chce w toku badań wyjaśnić, to rzeczywiste rezultaty oddizływań wychowawczych nauczycieli, to oczekiwane przez badacza skutki oddziaływań zmiennych niezależnych, np. osiągnięcia szkolne uczniów, czy poziom posiadanej wiedzy . skutek -niezależne- (X) zmienna której wartości liczbowe wpływają na wartości zmiennej zależnej Y, powodują w niej określone zmiany, np. formy, metody pracy nauczyciela, programy nauczania, sposób karania-nagradzania . przyczyna -pośredniczące- (Zp) zmienne, któe pośredniczą w badaniach mimo, że nie są bezposrednio z nimi powiązane, moga zaklucać wartośc i kierunek zmiennych, chociaż bezpośrednio na nie nie wpływają, np. czytanie dziecku (X) opowiadan przed zasnięciem a poziom jego uspokojenia (Y)-zmienna pośrdnicząca to obecność przy dziecku dorosłego. OPERACJONALIZACJA- w pedagogice przeważająca większość zmiennych wyrażana jest w języku teorii, zatem aby mozna było je badać empirycznie, zachodzi potrzeba ich operacjonalizacji, czyli przełożenia na cechy dające się w miarę jednoznacznie identyfikować. Operacjonalizacja to nadanie sensu empirycznego zmiennym, dalsze ich uszczegółowienie, to próba przełożenia zmiennych na poddające się badaniom empirycznym wskaźniki. WSKAŹNIKI wszystie definicje bazują na Nowaku: Wsakźnikiem jakiegos zjawiska "Z" nazywać będziemy takie zjawisko "W", którego zaobserwowanie pozwoli nam w sposób bezwyjątkowy lub z okreslonym czy choćby wyższym od przeciętnego prawdopodobieństwem określić iż zaszło zjawisko "Z". Wsakźnik to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko na podstawie zajścia którego, wnioskujemy z pewnością bądź z określonym prawdopodobieństwem, bądź wreszcie z prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjaiwsko które nas interesuje. Istotnym warunkiem bycia wskaźnikiem jest zachodzenie związku między właściwością zjawiska stanowiącego wskaźnik a właściwością przez ten wskaźnik wskazywaną, to jest INDICATUM. Indicaktum to zjawisko czy własność wskazywana przez wskaźnik. INDICATUM WSKAŹNIK w definicji definicyjny obserwowalne emipiryczny obserwowalne następstwo inferencyjny wskaźniki definicyjne- to wskaźniki, które definiują treść odpowiedniego pojęcia, mamy z nimi do czynienia wówczas, gdy dobór wskaźnika jest jednocześnie zdefiniowaniem zmiennej. Sam wskaźnik jest właśnie tym zjaiwskiem, które chcemy badac a jego cechy charaktrystyczne składaja się na treść odpowiedniego pojęcia. Przykład: Rozmiary alkoholizmu określamy przez wskazanie ilości wypijanego alkoholu. wskaźniki rzeczowe- gdy wskaźnik i indicatum są pojęciowo definicyjnie różne. -emipryczne- występują wtedy, gdy wskazane przez nie zjawisko daje sie łatwo i bezpośrednio zaobserwować. Przykład: Wypieki i szkliste oczy to wskaźnik gorączki u dzieci. -inferencyjne- gdy zajście czy istnienie indicatum nie może być stwierdzone na drodze bezpośredniej obserwacji, oraz gdy wskaźnik nie definiuje zjawiska. O zmiennej wnioskujemy w sposób pośredni, tzn. dokonujemy inferencji na podstwie obserwowalnych następstw. Przykład: Osoba leżaca na ulicy jest pijana, a może być np. chora. Kategorie wskaźników: elementy informacji zawarte w wypowiedziach respondentów (ankieta, wywiad)- wskaźnikiem jakiegos faktu jest tu po prostu informacja o tym fakcie elementy informacji uzyskane dzięki analizie dokumentów zachowania ludzi wskaźniki liczbowe jako wynik np. skalowania. wytwory, przedmioty materialne, np. analiza rysunków

---